Μια άλλη (απο)ανάπτυξη είναι εφικτή
Η Κ.ΑΛ.Ο. δεν είναι μόνο μία. Για την ακρίβεια, οι εκδοχές και τα μοντέλα της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας διαφέρουν μεταξύ τους όσο οι ιδέες, οι ανάγκες και οι πρακτικές των ανθρώπων που συμμετέχουν σε αυτά. Το κείμενο που φιλοξενούμε σήμερα, στο πλαίσιο του διαλόγου με συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται στον ολοένα διευρυνόμενο γαλαξία της Κ.ΑΛ.Ο., προτάσσει ένα «διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης» - ενάντια στη λογική της ιδιωτικοποίησης φυσικών πόρων που βαφτίζεται «αξιοποίηση». Μια ανάπτυξη με έμφαση στα κοινά, στο δημόσιο συμφέρον και στη συλλογική ευημερία, αντί για την κερδοσκοπία εις βάρος της φύσης και των κοινοτήτων.
Δημιουργούν «ανάπτυξη» τα μοντέλα του στρατηγικού σχεδιασμού που προτείνει συνήθως ο επίσημος σχεδιασμός και παρατηρούμε να εφαρμόζονται με ζήλο όλα αυτά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης;
Τι είδους «ανάπτυξη» διαμορφώνουν; Πώς αυτή βιώνεται από τις κοινωνίες και τις οικονομίες;
Και τελικά, το μεγάλο ζητούμενο, με ποιον τρόπο, μέσω ποιων προϋποθέσεων και βάσει ποιων κρίσιμων επιλογών μπορεί να ξεπεραστεί η κρίση;
Αυτά είναι ορισμένα από τα βασικά ερωτήματα που συζητήθηκαν στην ημερίδα-συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στη Νομική Σχολή Αθηνών, το Σάββατο 2 Ιούνη, με θέμα «Αναζητώντας ένα Διαφορετικό Μοντέλο “Ανάπτυξης”».
Καθηγητές Πανεπιστημίου, συγγραφείς, ερευνητές, εκπαιδευτικοί, ακτιβιστές, φοιτητές και ενεργοί πολίτες συναντήθηκαν, μετά την πρόκληση του «Εργαστηρίου Συμμετοχικού Σχεδιασμού με βάση τα Κοινά», διοργανωτή της ημερίδας μαζί με τη «Συμμαχία των Κοινών», την Ομάδα «Από Κοινού» το «Αττικό Περιβαλλοντικό Δίκτυο» και τον Συνεταιρισμό «Σύν+Πραξις Μεσογαίας».
Σταμάτης Αρναούτης, Βαγγέλης Γαλανόπουλος, Τόνια Κατερίνη, Γιώργος Κολέμπας, Αντώνης Λαζαρής, Γιάννης Λεβεντίδης, Γιώργος Λιερός, Γιάννης Μπίλλας, Μιχάλης Μπούργος, Αντώνης Μπρούμας, Γιώργος Παπανικολάου, Ελένη Πορτάλιου, Σταμάτης Στεφανάκος, Εμμανουέλλα Τερζοπούλου, Νεφέλη Τζανετάκου, Παναγιώτης Χαλέμος, Νίκος Χρυσόγελος, οι εισηγητές και οι συντονιστές.
Αλλά ο πραγματικός πρωταγωνιστής, ο κόσμος που την παρακολούθησε και η συζήτηση που τροφοδοτήθηκε από όλους όσοι παρευρέθησαν.
Στο πρώτο μέρος, η ημερίδα εστίασε στις θεωρητικές αναζητήσεις διαφορετικών μοντέλων «ανάπτυξης». Πράγματι, φαίνεται εφικτή, βιώσιμη και ρεαλιστική η τεκμηρίωση και εφαρμογή ενός εναλλακτικού μοντέλου, αρκεί η απόφαση για πειραματισμό και η συνέπεια ως προς τα εργαλεία, τις διαδικασίες και τους στόχους.
Επειτα από εννιά σκληρά χρόνια, αποτελεί πια βεβαιότητα: η σοβαρή διαρθρωτική κρίση «χρεοκόπησε» τα υφιστάμενα μοντέλα και ελαχιστοποίησε τις διαθέσιμες στρατηγικές – οι επιλογές που στήριξαν οι επίσημες πολιτικές αύξησαν το δημόσιο χρέος και παγίωσαν την ανεργία, την υποαπασχόληση και τη φτώχεια.
Ο νέος σχεδιασμός μπορεί να είναι εναλλακτικός, αλλά είναι και «ασφαλής» για την οικονομία και τις κοινωνίες. Θα δοκιμάζεται αρχικά σε πιλοτικές εφαρμογές, θα εξετάζει μεγάλο εύρος πειραματικών δεδομένων στο πεδίο και θα διαθέτει επαρκή τεκμηρίωση, αξιολογώντας παράλληλα και προσαρμόζοντας κατάλληλες παγκόσμιες θετικές πρακτικές.
Στο δεύτερο μέρος παρουσιάστηκε η πραγματικότητα των «αναπτυξιακών» μετασχηματισμών, μέσα από την αρνητική –τελικά– εμπειρία και τα αδιέξοδα που βιώνονται ή διαγράφονται: Ελληνικό, Πόρτο Ράφτη, Βόλος, Πήλιο, Θεσσαλία, Ραφήνα.
Τι συμβαίνει με τους δημόσιους χώρους, τις παραλίες, τα νερά, το RDF (απορρίμματα για παραγωγή καυσίμων), τη διατροφική επάρκεια, τα ρέματα, τα λιμάνια, την κατοικία, τα ΜΜΕ.
Οι τόποι, οι οικονομίες και οι κοινωνίες μετασχηματίζονται ταχύτατα. Εντονη η ανησυχία από όλους: Ποια η προοπτική των μετασχηματισμών αυτών; Τι ανάπτυξη είναι αυτή και για ποιους;
Κοινό σημείο εστίασης όλων: η «ανάπτυξη» επιβάλλεται σαν μονόδρομος, χωρίς μελέτη και επιστημονικά επιχειρήματα, χωρίς διαβούλευση, μακριά από προτεραιότητες που διαμορφώνονται όχι μόνο από τις κοινωνίες και τους τόπους, αλλά και από την ίδια τη διοίκηση, ακόμα και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Την ίδια στιγμή, οι εισηγήσεις και η κουβέντα απέδειξαν ότι οι εναλλακτικές προτάσεις είναι τεκμηριωμένες, πηγάζουν από τους τόπους και τις κοινωνίες και είναι ικανές να διαρθρώσουν μια αξιόπιστη-αειφόρο λύση και προοπτική.
Σε μια προσπάθεια ομαδοποίησης των συμπερασμάτων της ημερίδας, θα αναγνώριζε κανείς αρχικά τις μεγάλες αδυναμίες και τα αδιέξοδα της «εμμονής» στην εφαρμογή των ήδη πολυδοκιμασμένων συστημικών μοντέλων.
Αντί αυτών, ο στρατηγικός σχεδιασμός οφείλει να στραφεί αποφασιστικά προς εναλλακτικές προσεγγίσεις, τεκμηριωμένες, διεπιστημονικές, βιώσιμες και ρεαλιστικές.
Οι εφαρμογές αυτές μπορούν και πρέπει να υλοποιούνται άμεσα, αφού τις υιοθετήσουν, τις συνδιαμορφώσουν και τις εφαρμόσουν διοίκηση, φορείς, κοινωνίες, κινήματα, πολίτες, ώστε να εκκινήσει μια δυναμική ελπίδας, στη βάση πραγματικά θετικών και αειφόρων προοπτικών.
Στη διαδικασία αυτή της τεκμηρίωσης και της υποστήριξης ενός εναλλακτικού σχεδίου, στρατηγικός αναδεικνύεται ο ρόλος των φορέων της έρευνας, ιδιαίτερα των Πανεπιστημίων, αρκεί να πλησιάσουν ξανά, με προσοχή και συνέπεια, τα υποκείμενα του σχεδιασμού, τόπους, κοινωνίες και οικονομίες, και μαζί τους να επανασχεδιάσουν με θετικό πρόσημο το μέλλον.
Είναι αυτό εφικτό; Αν δεν είναι στην Ελλάδα της βαθιάς κρίσης, τότε πού είναι; Και αν όχι τώρα, πότε;
Το υλικό της ημερίδας θα είναι σύντομα διαθέσιμο στο διαδίκτυο.
Σχετικά, ενημερωθείτε στη διεύθυνση environment.gr.
*Μέλος του «Εργαστηρίου Συμμετοχικού Σχεδιασμού με βάση τα Κοινά»
Με μεγάλο ενδιαφέρον, τεκμηριωμένες εισηγήσεις και δημιουργική συζήτηση πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο, 2 Ιουνίου 2018, στη Νομική Σχολή της Αθήνας, η Ημερίδα-Συνάντηση με θέμα «Αναζητώντας ένα Διαφορετικό Μοντέλο “Ανάπτυξης”».
Στην Εκδήλωση παρουσιάστηκαν σύντομες, ουσιαστικές και περιεκτικές Εισηγήσεις, ενισχύοντας τη συζήτηση μεταξύ των παρευρισκόμενων και τη δημιουργική ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών. Τη συνδιοργάνωσαν το ‘Εργαστήρι Συμμετοχικού Σχεδιασμού με βάση τα κοινά’, η Συμμαχία των Κοινών, η Ομάδα ‘Από Κοινού’ - Συνέλευση ‘Για την αποανάπτυξη και την άμεση Δημοκρατία / Σταγιάτες Πηλίου’, το Αττικό Περιβαλλοντικό Δίκτυο και ο Συνεταιρισμός ‘Σύν+Πραξις Μεσογαίας’. Χορηγοί επικοινωνίας ήταν (αλφαβητικά) ο Enallaktikos.gr, η ΕΡΤ Open και η Εφημερίδα των Συντακτών.
Η Ημερίδα ξεκίνησε στις 11 το πρωί, στο αμφιθέατρο Παπαρρηγοπούλου. Το πρώτο μέρος, που συντόνιζε η δημοσιογράφος Νεφέλη Τζανετάκου, αφορούσε τις θεωρητικές προσεγγίσεις και την παρουσίαση διαφορετικών εναλλακτικών Μοντέλων “Ανάπτυξης”. Την εισαγωγή έκανε ο υπ. Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Μιχάλης Μπούργος, για την πρόκληση των Κοινών στο σχεδιασμό, με τις βασικές σχετικές έννοιες και ορισμούς. Αναφέρθηκε στη βιωσιμότητα της εφαρμογής τους για την τεκμηρίωση και υποστήριξη ενός εναλλακτικού μοντέλο ανάπτυξης, κλείνοντας με μια σύντομη παρουσίαση των «Συνεργαζόμενων Χωρικών Συστημάτων».
Στη συνέχεια, ο συγγραφέας Γιάννης Mπίλλας, μίλησε για την Αποανάπτυξη, ως κεντρικό πολιτικό πρόταγμα των Κοινών, ενώ παράλληλα παρουσίασε την «Από Κοινού», τη Συνέλευση για την Αποανάπτυξη και την Άμεση Δημοκρατία, τα ζητήματα που ανέδειξαν οι πρώτες συναντήσεις της, οι προτάσεις και οι λύσεις που διατύπωσαν.
Στη νομική – θεσμική διάσταση των Κοινών αναφέρθηκε ο δικηγόρος και ακτιβιστής των κινημάτων βάσης Αντώνης Μπρούμας, στην εισήγησή του με τίτλο «Νόμος, Σύνταγμα και Κοινά». Τις οικονομικές παραμέτρους που περιγράφουν τα σύγχρονα αδιέξοδα των συστημικών προσεγγίσεων του σχεδιασμού αφορούσε η εισήγηση του καθηγητή ΕΚΠΑ Γιάννη Λεβεντίδη, με τίτλο «Δημοσιονομικό, ασφαλιστικό, τραπεζικό έλλειμμα: Το αδιέξοδο».
Ο καθηγητής από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Γιώργος Παπανικολάου παρουσίασε το μοντέλο της Ομότιμης Παραγωγής και τη μεγάλη ευκαιρία που αυτό προσφέρει για το μετασχηματισμό της μεταποίησης σε μία βιώσιμη οικονομία των Κοινών.
Ο συγγραφέας Γιώργος Λιερός σύγκρινε μεταξύ τους τις διαφορετικές προσεγγίσεις, ανάλογα με το βασικό παράγοντα που θέτουν σαν κριτήριο: την Αγορά, το Κράτος ή την Κοινωνική Πρωτοβουλία. Την πρώτη Ενότητα έκλεισε ο Νίκος Χρυσόγελος, μέλος των Πράσινων- Αλληλεγγύη, για το σχεδιασμό που ενσωματώνει και τη συμμετοχή των προσφύγων και των μεταναστών στην Οικονομία.
Ακολούθησε συζήτηση όλων των παρευρισκομένων στην εκδήλωση, στην οποία μεγαλύτερη έμφαση δόθηκε στα ζητήματα της τεκμηρίωσης ενός εναλλακτικού σχεδίου, στην ανάγκη για καλύτερη και αποτελεσματικότερη συνεργασία των Πανεπιστημίων με τα Κινήματα της μαζικότητας και της συνέργειας των διαφόρων πρωτοβουλιών των πολιτών, του ενεργειακού σχεδιασμού και του προσδιορισμού διαφόρων εννοιών, όπως «ανάπτυξη», «στρατηγικός σχεδιασμός», «κοινωνικό όφελος», «ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», κ.α.
Οι Εισηγήσεις, στο δεύτερο μέρος, που είχαν ως συντονιστή τον ακτιβιστή Σταμάτη Στεφανάκο, εστίασαν στον τρόπο που ο κυρίαρχος σχεδιασμός υλοποιείται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, χωρικές και τομεακές. Την ενότητα αυτή ξεκίνησε οΒαγγέλης Γαλανόπουλος, ακτιβιστής, ο οποίος παρουσίασε το «βιασμό» του περιβάλλοντος στο Βόλου και το Πήλιο, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στις περιπτώσεις των Υδάτινων Πόρων και του RDF.
Ακολούθησε ο οικο-γεωργός και συγγραφέας Γιώργος Κολέμπας, που αναφέρθηκε στη διαδικασία μέσω της οποίας χάθηκε η αυτάρκεια στη χώρα, παρουσιάζοντας σαν παράδειγμα την Θεσσαλία.
Ο Σταμάτης Αρναούτης, από τον Συν+Πραξις Μεσογαίας, μίλησε για τις ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις που δημιουργεί ο μαζικός τουρισμός για τις τοπικές κοινωνίες. Η εισήγησή του αναζήτησε βιώσιμες λύσεις, ενώ σαν μελέτη-περίπτωσης παρουσίασε το Πόρτο Ράφτη. Η Τόνια Κατερίνη, Αρχιτέκτων Μηχανικός, παρουσίασε το μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα των Πλειστηριασμών και το λαϊκό δικαίωμα στη στέγη.
Η ομ. καθηγήτρια ΕΜΠ Ελένη Πορτάλιου, ως εκπρόσωπος της Επιτροπής Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο στο Ελληνικό, τεκμηρίωσε το Εναλλακτικό Σχέδιο για το Ελληνικό, ένα ρεαλιστικό σχέδιο από τα κάτω, που μπορεί να δώσει βιώσιμες λύσεις στους κατοίκους της περιοχής, αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας, σε αντίθεση με το σχέδιο που προωθείται αυτή τη στιγμή.
Η Εμμανουέλλα Τερζοπούλου και ο Αντώνης Λαζαρής, από την «Κίνηση για την προστασία και ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας», παρουσίασαν τον σχεδιασμό που προωθείται για τη Ραφήνα, την Πόλη, το Ρέμα και το Λιμάνι, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για ένα «Σχέδιο» που σκοτώνει.
Τις εισηγήσεις της εκδήλωσης έκλεισε ο Παναγιώτης Χαλέμος, Σκηνοθέτης, μέλος του Πανελλαδικού Κινήματος Αυτοοργάνωσης και Αυτοδιαχείρισης, παρουσιάζοντας Σχέδιο ομάδας πολιτών για την ίδρυση Διαδικτυακού Καναλιού-Ραδιοφώνου (ΠΑΝΕ.Ρ.Τ), καθώς και Πανελλαδικού - Αλληλέγγυου Πιστωτικού Συνεταιρισμού.
Μετά τις εισηγήσεις ακολούθησε δημιουργική συζήτηση όσων βρέθηκαν στο χώρο της εκδήλωσης, στην οποία τονίστηκε η ωριμότητα των εναλλακτικών προσεγγίσεων που ακούστηκαν, η υψηλή τεκμηρίωση των προτάσεων που διατυπώθηκαν, που φαίνεται να βρίσκονται σε αντίθεση με την ενδεχόμενη ελαφρότητα και την εμμονή σε αποτυχημένες λύσεις του παρελθόντος, που επιβάλει στις αντίστοιχες περιπτώσεις ο επίσημος σχεδιασμός.
Τις επόμενες μέρες θα συγκεντρωθεί έντυπο υλικό των παρουσιάσεων και θα επεξεργαστεί το φωνητικό υλικό των εισηγήσεων και της κουβέντας που τις συνόδευσε, υλικό που θα ανεβεί στο διαδίκτυο. Περισσότερη ενημέρωση θα λάβετε στη συνέχεια, ενώ μπορείτε σχετικά να ενημερωθείτε και από το διαδικτυακό τόπο της εκδήλωσης, στο ΣΥΝΔΕΣΜΟ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου