Ο πρωτότυπος τίτλος “«Το σφυροκόπημα και ο Χορός” (“The hammer and the Dance”) χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις δύο φάσεις αντίδρασης ενάντια στον κοροναϊό
Σχόλια μεταφραστών:
Επιλέγουμε να μεταφράσουμε και το δεύτερο άρθρο του Tomas Pueyo γιατί δίνει μια συνολική προοπτική στη μάχη της ανθρωπότητας με τον Κοροναϊό.
Η αναχαίτιση της εξάπλωσης του ιού πρέπει να γίνει πάσει θυσία αλλά είναι το ΠΡΩΤΟ βήμα.
Για εμάς τα μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών και η τήρησή τους από τους πολίτες είναι η ΑΝΑΓΚΑΙΑ συνθήκη για αυτή τη μάχη, αλλά η ΙΚΑΝΗ συνθήκη περνάει μέσα από τους υγειονομικούς, την επιστημονική κοινότητα και ΚΥΡΙΩΣ από τα κράτη και τις κυβερνήσεις.
Οι υγειονομικοί έχουν δώσει ήδη τα διαπιστευτήριά τους, η επιστημονική κοινότητα φαίνεται να συνεργάζεται σε διεθνές επίπεδο, να βρίσκει νέους τρόπους επικοινωνίας μέσω του διαδικτύου και να πλησιάζει στην εφαρμογή πιστοποιημένης αντι — ιικής θεραπείας και εμβολίου.
Τα Κράτη και οι κυβερνήσεις έχουν μεγάλη ευθύνη για την σημερινή κατάσταση. Δεν προετοιμάστηκαν για την αναχαίτιση της επιδημίας, δεν διαθέτουν τον αναγκαίο εξοπλισμό, συνεχίζουν να μην αντιμετωπίζουν ενιαία την πανδημία. ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ να αλλάξουν στάση ιεραρχώντας την υγεία και τις ανάγκες των πολιτών.
Δυστυχώς, η κατάσταση στα δημόσια νοσοκομεία της Ελλάδας είναι πολύ χειρότερη από όσο αφήνεται να εννοηθεί στα περισσότερα ΜΜΕ. Στο Σωτηρία (όπου νοσηλεύονται τα 2/3 των περιστατικών της χώρας) υπάρχουν καταγγελίες για πλήρη έλλειψη μασκών στις 20/3. Πάνω από 300 υγειονομικοί είναι σε καραντίνα λόγω μόλυνσης από τον ιό. Παρόμοια, στο νοσοκομείο της Βούλας οι γιατροί ανακοινώνουν πως χρειάζονται ΑΜΕΣΑ προσλήψεις και μέσα προστασίας. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση αρνείται να συναντήσει αντιπροσωπεία υγειονομικών γιατρών. Είναι ανεπίτρεπτο να μην υπάρχει ο απαραίτητος σεβασμός και στήριξη προς τους υγειονομικούς σε τέτοιες στιγμές, στις οποίες θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητη η ικανοποίηση των αιτημάτων τους.
Το άρθρο ακολουθεί το Κοροναϊός: Γιατί πρέπει να δράσουμε τώρα, μετάφραση του άρθρου του Thomas Pueyo, ένα άρθρο με πάνω από 40 εκατομμύρια views και μεταφρασμένο σε πάνω από 20 γλώσσες, το οποίο περιγράφει την επείγουσα ανάγκη λήψης μέτρων ενάντια στην εξάπλωση του Κοροναϊού.
Περίληψη του άρθρου: Τα σκληρά μέτρα ενάντια στον κοροναϊό σήμερα χρειάζεται να διαρκέσουν μόνο μερικές εβδομάδες, δεν είναι απαραίτητο να υπάρξει μια κορύφωση των λοιμώξεων από τον ιό μετά, και αυτό μπορεί να γίνει με λογικό κόστος για την κοινωνία, σώζοντας εκατομμύρια ζωές στην πορεία. Εάν δεν πάρουμε αυτά τα μέτρα, δεκάδες εκατομμύρια θα μολυνθούν από τον ιό , πολλοί θα πεθάνουν, μαζί με οποιονδήποτε άλλο θα χρειαστεί εντατική θεραπεία, επειδή το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης θα έχει καταρρεύσει.
Μέσα σε μια εβδομάδα, πολλές χώρες του κόσμου έχουν μεταβεί από το : “Αυτός ο κοροναϊός δεν είναι μεγάλο θέμα” στο να κηρύττουν κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ακόμα και τώρα πολλές χώρες δεν κάνουν πολλά. Γιατί;
Κάθε χώρα κάνει την ίδια ερώτηση: Πώς μπορούμε να αντιδράσουμε; Η απάντηση δεν τους είναι ξεκάθαρη.
Μερικές χώρες, όπως η Γαλλία, ή Ισπανία ή οι Φιλιππίνες έχουν ήδη εφαρμόσει καταστάσεις έντονου lockdown (αφήνουμε τον αγγλικό όρο γιατί είναι διαδεδομένος). Άλλες, όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ελβετία ή η Ολλανδία, καθυστερούν σημαντικά, διστάζοντας να εγκαταστήσουν μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών.
Εδώ σήμερα, θα καλύψουμε ξανά με πολλά διαγράμματα, δεδομένα και μοντέλα από πλήθος πηγών:
Ποιά είναι η τρέχουσα κατάσταση;
Τι επιλογές έχουμε;
Ποιό είναι το βασικό που μετράει τώρα: Ο χρόνος
Πως μοιάζει μια καλή στρατηγική ενάντια στον κοροναϊό;
Πως πρέπει να σκεφτόμαστε τον οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο;
Όταν κάποιος έχει τελειώσει την ανάγνωση του άρθρου θα έχει συγκρατήσει τα εξής:
Το σύστημα υγείας μας καταρρέει ήδη.
Οι χώρες έχουν δυο επιλογές: ή το πολεμάνε σκληρά τώρα, ή θα υποστούν μια μαζική επιδημία.
Αν επιλέξουν την επιδημία, εκατοντάδες χιλιάδες θα πεθάνουν. Σε κάποιες χώρες εκατομμύρια.
Και αυτό δεν μπορεί να εξαλείψει τη πιθανότητα για επόμενα κύματα λοιμώξεων.
Εάν αγωνιστούμε σκληρά τώρα θα περιορίσουμε τους θανάτους.
Θα ανακουφίσουμε το σύστημα υγείας μας.
Θα προετοιμαστούμε καλύτερα.
Θα μάθουμε.
Ο κόσμος δεν έχει μάθει ποτέ τόσο γρήγορα για τίποτα, ποτέ στην ιστορία του.
Και το χρειαζόμαστε, γιατί ξέρουμε ελάχιστα αυτή τη στιγμή για τον ιό.
Όλα αυτά θα πετύχουν κάτι κρίσιμο: Θα μας Αγοράσουν ΧΡΟΝΟ.
Αν επιλέξουμε να αγωνιστούμε σκληρά τώρα, η μάχη θα είναι αστραπιαία στην αρχή, μετά όμως θα συνεχιστεί με διαβαθμίσεις.
Θα μείνουμε σπίτι για εβδομάδες και ΌΧΙ για μήνες.
Στη συνέχεια, θα ανακτούμε όλο και περισσότερες ελευθερίες.
Ίσως δεν θα γυρίσουμε στην κανονικότητα αμέσως.
Αλλά θα είμαστε κοντά σε αυτό, και τελικά πίσω στην κανονικότητα.
Και θα το κάνουμε αυτό σκεπτόμενοι και τον οικονομικό αντίκτυπο επίσης.
ΟΚ, ας το κάνουμε.
1. Ποιά είναι η κατάσταση;
Την προηγούμενη εβδομάδα σας δείξαμε αυτό το διάγραμμα:
Έδειχνε τα κρούσματα του κοροναϊού σε παγκόσμιο επίπεδο εκτός Κίνας. Μπορούσαμε μόνο να διακρίνουμε την Ιταλία, το Ιράν και τη Νότιο Κορέα. Έτσι έπρεπε να μεγενθύνουμε στην κάτω δεξιά γωνία για να δούμε τις υπόλοιπες χώρες. Η άποψή μας ήταν ότι σύντομα θα ενταχθούν στις άλλες 3 περιπτώσεις.
Ας δούμε τι συνέβη έκτοτε.
Όπως είχαμε προβλέψει, ο αριθμός των κρουσμάτων εκτοξεύτηκε σε δεκάδες χώρες. Εδώ, αναγκαστικά παρουσιάζουμε χώρες με πάνω από 1000 κρούσματα. Μερικές σημειώσεις:
Η Ισπανία, η Γερμανία, η Γαλλία και οι ΗΠΑ όλες έχουν περισσότερα κρούσματα από την Ιταλία όταν εφάρμοσε το lockdown.
Επιπλέον 16 χώρες έχουν περισσότερα κρούσματα από τη Hubei όταν εφάρμοσε το lockdown: η Ιαπωνία, η Μαλαισία, ο Καναδάς, η Πορτογαλία, η Αυστραλία, η Τσεχία, η Βραζιλία και το Κατάρ έχουν περισσότερα από τη Hubei αλλά κάτω από 1,000 κρούσματα. Η Ελβετία, η Σουηδία, η Νορβηγία, η Αυστρία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Δανία όλες έχουν πάνω από 1000 κρούσματα.
Παρατηρούμε τίποτα παράξενο σχετικά με αυτές τις χώρες; Εκτός από την Κίνα και το Ιράν , που υπέστησαν μαζική αδιαμφισβήτητη εκτόξευση των κρουσμάτων, και τις Βραζιλία και Μαλαισία, κάθε μια από τις αναφερόμενες χώρες είναι ανάμεσα στις πιο πλούσιες του κόσμου.
Πιστεύουμε ότι ο ιος “στοχεύει” τις πλούσιες χώρες; Ή είναι πιο πιθανό οι πλούσιες χώρες να είναι πιο ικανές να ανιχνεύσουν τον ιο;
Είναι απίθανο οι πιο φτωχές χώρες να είναι ανέγγιχτες. Ζεστά και θερμά κλίματα ίσως βοηθάνε, αλλά αυτό δεν εμποδίζει την εκτόξευση των κρουσμάτων από μόνο του — αλλιώς η Σιγκαπούρη, η Μαλαισία ή η Βραζιλία γιατί υποφέρουν ήδη από εκτόξευση των κρουσμάτων;
Οι πιο πιθανές ερμηνείες είναι ότι ο κοροναϊός είτε άργησε να φτάσει σε αυτές τις χώρες επειδή είναι λιγότερο συνδεδεμένες με τις υπόλοιπες, ή είναι ήδη εκεί, αλλά αυτές οι χώρες δεν κατάφεραν να επενδύσουν αρκετά σε ελέγχους για να γνωρίζουν.
Σε κάθε περίπτωση, εάν αυτό είναι σωστό, σημαίνει ότι οι περισσότερες χώρες δεν θα ξεφύγουν από τον κοροναϊό. Είναι θέμα χρόνου να δουν εκτοξεύσεις των κρουσμάτων και να χρειαστεί να λάβουν μέτρα.
Τι μέτρα μπορούν να πάρουν οι διάφορες χώρες;
2. Ποιές είναι οι επιλογές μας;
Μια εβδομάδα μετά το πρώτο άρθρο,η συζήτηση έχει αλλάξει και πολλές χώρες έχουν ήδη λάβει μέτρα. Ακολουθούν μερικά από τα πιο ενδεικτικά παραδείγματα:
Τα μέτρα στην Ισπανία και στη Γαλλία
Στο ένα άκρο, έχουμε την Ισπανία και τη Γαλλία. Αυτό είναι το χρονοδιάγραμμα των μέτρων στην Ισπανία.
Την Πέμπτη, 12/3, η κυβέρνηση απέρριψε προτάσεις ότι οι ισπανικές αρχές έχουν υποβαθμίσει την υγειονομική απειλή.
Την Παρασκευή, κηρύττουν καθεστώς Έκτακτης Ανάγκης.
Το Σάββατο, έλαβαν τα εξής μέτρα:
Οι άνθρωποι δεν μπορούν να βγουν από το σπίτι εκτός από τους βασικούς λόγους: ψώνια, εργασία, φαρμακείο, νοσοκομείο, τράπεζα ή ασφαλιστική εταιρεία (εξαιρετική αξιολόγηση)
Ειδική απαγόρευση λήψης των παιδιών έξω για περίπατο ή συναντήσεις με φίλους και οικογένεια (εκτός από φροντίδα των ανθρώπων που έχουν ανάγκες, αλλά με τήρηση των μέτρων υγιεινής και αποστάσεων)
Όλα τα μπαρ και τα εστιατόρια έκλεισαν. Μόνο η παράδοση κατ’οίκον επιτρέπεται.
Όλη η διασκέδαση έκλεισε: αθλητικές εκδηλώσεις, κινηματογράφος, μουσεία, δημοτικές εκδηλώσεις…
Οι γάμοι δεν έχουν καλεσμένους. Οι κηδείες γίνονται με παρουσία μόνο από τους στενούς συγγενείς.
Τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς παραμένουν ανοιχτά.
Τη Δευτέρα, έκλεισαν τα χερσαία σύνορα.
Κάποιοι βλέπουν τα μέτρα πολύ θετικά. Άλλοι σηκώνουν τα χέρια ψηλά και απελπίζονται. Αυτή τη διαφορά αυτό το άρθρο θα προσπαθήσει να συμβιβάσει.
Το χρονοδιάγραμμα των μέτρων της Γαλλίας είναι παρόμοιο, εκτός από το ότι καθυστέρησαν να τα επιβάλλουν, και είναι πιο επιθετικοί τώρα. Για παράδειγμα, τα ενοίκια, οι φόροι και οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας αναστέλλονται για τις μικρές επιχειρήσεις.
Τα μέτρα στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο
Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, και χώρες όπως η Ελβετία και η Ολλανδία , έχουν καθυστερήσει πολύ να εφαρμόσουν μέτρα. Αυτό είναι το χρονοδιάγραμμα των ΗΠΑ:
Τετάρτη 11/3: απαγόρευση ταξιδιών.
Παρασκευή: Κήρυξη Εθνικής Έκτακτης Κατάστασης. Όχι μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών.
Δευτέρα: η κυβέρνηση προτρέπει το κοινό να αποφύγει εστιατόρια και μπαρ και να συμμετέχει σε εκδηλώσεις με περισσότερα από 10 άτομα. Δεν επιβάλλονται τα μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών. Είναι απλά μια προτροπή.
Πολλές πολιτείες και πόλεις αναλαμβάνουν την πρωτοβουλία και επιβάλλουν πολύ αυστηρότερα μέτρα.
Το Ηνωμένο Βασίλειο ακολουθεί παρόμοια τακτική: πολλές συστάσεις, αλλά ελάχιστες απαγορεύσεις.
Αυτές οι δύο ομάδες χωρών απεικονίζουν τις δύο ακραίες προσεγγίσεις για την καταπολέμηση του κοροναϊού (η Ελλάδα ανήκει στην πρώτη ομάδα) : Μετριασμός της διασποράς (απόδοση του όρου “mitigation”) και αυστηρός έλεγχος της διαποράς (απόδοση του όρου “suppression” ) Ας κατανοήσουμε τη σημασία τους.
Επιλογή 1η: Να μην κάνουμε τίποτα.
Πριν αναλύσουμε τους παραπάνω όρους, ας δουμε τις συνέπειες, αν δεν κάνουμε τίποτα σε μια χώρα όπως οι ΗΠΑ:
Αυτή η υποθετική εφαρμογή επιδημιολογικών μετρήσεων μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τι θα συμβεί υπό διαφορετικά σενάρια. Έχουμε μεταφέρει κάτω από το γράφημα τους παράγοντες — κλειδιά που καθορίζουν τη συμπεριφορά του ιού. Ας σημειώσουμε ότι τα κρούσματα, σε ροζ, κορυφώνουν στην τιμή δεκάδες εκατομμύρια μια συγκεκριμένη ημερομηνία. Οι περισσότερες μεταβλητές έχουν διατηρηθεί από την προεπιλογή. Οι μόνες πραγματοποιήσημες αλλαγές είναι οι τιμές της μεταβλητής R από 2.2 σε 2.4 (αντιστοιχεί καλύτερα στις τρέχουσες διαθέσιμες πληροφορίες. Βλέπετε στο κάτω μέρος της εφαρμογής επιδημιολογικών μετρήσεων), δείκτης θνητότητας (4% εξαιτίας της κατάρρευσης του συστήματος υγείας. Λεπτομέρειες στο προηγούμενο άρθρο), διάρκεια νοσηλείας (από 20 έως 10 μέρες) δείκτης νοσηλείας (από 20% ως 14% με βάση τα σοβαρά ή κρίσιμα περιστατικά. Σημειώστε ότι ο ΠΟΥ υπολογίζει 20% αυτό το δείκτη) με βάση την πιο πρόσφατη δυνατή συλλογή δεδομένων. Σημειώστε ότι τα νούμερα αυτά δεν αλλάζουν πολύ τα αποτελέσματα. Η μόνη αλλαγή που μετράει πολύ είναι ο δείκτης θνητότητας.
Αν δεν κάνουμε τίποτα: Όλος ο κόσμος θα μολυνθεί από τον ιο, το σύστημα υγείας θα υπερφορτωθεί, η θνησιμότητα θα εκτοξευθεί, και ~10 εκατομμύρια άνθρωποι θα πεθάνουν (μπλε ιστογράμματα). Τι υποκρύπτουν αυτοί οι αριθμοί: εάν το ~75% των Αμερικανών μολυνθεί και το 4% πεθάνει, σημαίνει 10 εκατομμύρια θάνατοι, περίπου 25 φορές τον αριθμό των απωλειών των ΗΠΑ στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Ίσως κανείς αναρωτιέται: “Ακούγονται πάρα πολλά. Έχω ακούσει πολύ λιγότερα από αυτό!”
Τελικά τι είναι το σωστό; Με όλα αυτά τα νούμερα είναι εύκολο να μπερδευτούμε. Αλλά μόνο δύο αριθμοί μετράνε: Τι ποσοστό ανθρώπων θα μολυνθεί από τον ιο και θα αρρωστήσει, και τι ποσοστό από αυτούς θα πεθάνει. Αν μόνο το 25% είναι άρρωστοι (επειδή οι υπόλοιποι που έχουν τον ιό και δεν έχουν συμπτώματα δεν θεωρούνται περιστατικά), και ο δείκτης θνητότητας είναι 0.6% αντί για 4%, καταλήγουμε σε 500 χιλιάδες θανάτους στις ΗΠΑ. Παραμένει μεγάλος ο αριθμός. Αλλά 20 φορές μικρότερος από την άλλη περίπτωση.
Ο δείκτης θνητότητας είναι καθοριστικός, για αυτό ας τον κατανοήσουμε καλύτερα. Τι τελικά προκαλεί το θάνατο από τον κοροναϊό?
Πως πρέπει να σκεφτόμαστε το δείκτη θνητότητας?
Αυτό είναι το ίδιο γράφημα με πριν, αλλά τώρα εξετάζει τους νοσηλευόμενους ανθρώπους αντί για όλα τα κρούσματα, και τους θανάτους:
Η περιοχή με το ανοιχτό μπλε είναι ο αριθμός των ανθρώπων που πρέπει να πάνε στο νοσοκομείο, και το πιο σκούρο μπλε αναπαριστά εκείνους που χρειάζεται να πάνε σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Θα δείτε ότι αυτός ο αριθμός κορυφώνει σε ύψος μεγαλύτερο από 3 εκατομμύρια.
Ας συγκρίνουμε αυτόν τον αριθμό με τον αριθμό των κρεβατιών ΜΕΘ που υπάρχουν στις ΗΠΑ (50 χιλιάδες σήμερα, που μπορεί να διπλασιαστεί με αναδιατάξεις χώρου). Είναι η κόκκινη διακεκομμένη γραμμή.
Όχι, δεν είναι σφάλμα.
Αυτή η κόκκινη διακεκομμένη γραμμή είναι η χωρητικότητα κρεβατιών ΜΕΘ. Ο καθένας πάνω από αυτή τη γραμμή που θα είναι σε κρίσιμη κατάσταση δεν θα μπορεί να λάβει τη φροντίδα που χρειάζεται, και το πιθανότερο είναι να πεθάνει.
Αντί για κρεβάτια ΜΕΘ μπορούμε να εξετάσουμε τους μηχανικούς αναπνευστήρες, αλλά το αποτέλεσμα σε γενικές γραμμές θα είναι το ίδιο, αφού υπάρχουν λιγότεροι από 100 χιλιάδες μηχανικοι αναπνευστήρες στις ΗΠΑ.
Από σήμερα, τουλάχιστον ένα νοσοκομείο στο Seattle δεν μπορεί να διασωληνώσει ασθενείς μεγαλύτερους από 65 έτη εξαιτίας έλλειψης εξοπλισμού. Η πιθανότητα να πεθάνουν αυτοί οι άνθρωποι είναι 90%.
Για αυτό το λόγο υπήρξε τεράστιος αριθμός θανάτων στη Hubei και υπάρχει αντίστοιχος ή μεγαλύτερος τέτοιος αριθμός στην Ιταλία και στο Ιράν. Ο δείκτης θνητότητας στη Hubei κατέληξε καλύτερα από ό,τι θα μπορούσε να ήταν επειδή έχτισαν 2 νοσοκομεία σχεδόν σε μια νύχτα. Η Ιταλία και το Ιράν δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο. Λίγες , αν υπάρχει και καμία, άλλες χώρες μπορούν να κάνουν το ίδιο. Θα εξετάσουμε πως θα εξελιχθεί η κατάσταση στις χώρες αυτές.
Γιατί ο δείκτης θνητότητας είναι κοντά στο 4%;
Εάν το 5% των κρουσμάτων θα χρειαστεί Εντατική Φροντίδα και αυτή δεν μπορεί να δοθεί, οι περισσότεροι άνθρωποι θα πεθάνουν. Είναι τόσο απλό.
Επιπλέον, τα πρόσφατα δεδομένα προτείνουν ότι τα περιστατικά στις ΗΠΑ είναι πιο σοβαρά από την Κίνα.
Ευχόμαστε να ήταν όντως έτσι, αλλά δεν είναι.
Παράπλευρες απώλειες
Οι αριθμοί αυτοί δείχνουν μόνο τους θανάτους που προκαλεί η λοίμωξη από τον κοροναϊό. Αλλά τι θα συμβεί αν όλο το σύστημα υγείας καταρρεύσει από τους ασθενείς με αυτή τη λοίμωξη; Οι άνθρωποι πεθαίνουν και από άλλες ασθένειες.
Τι θα συμβεί αν πάθει κανείς έμφραγμα αλλά το ασθενοφόρο κάνει 50 λεπτά να έρθει αντί για 8 (πάρα πολλοί ασθενείς με λοίμωξη από κοροναϊό) και όταν φτάσει δεν υπάρχει κρεβάτι σε ΜΕΘ και γιατρός διαθέσιμος; Θα πεθάνει.
Υπάρχουν 4 εκατομμύρια εισαγωγές σε ΜΕΘ στις ΗΠΑ κάθε χρόνο, και 500 χιλιάδες (~13%) από αυτές καταλήγουν. Χωρίς κρεβάτια ΜΕΘ, το ποσοστό πιθανότατα θα πλησίαζε το 80%. Ακόμα και αν μόνο το 50% πέθαινε, αν η επιδημία του ιού κρατήσει ένα χρόνο πηγαίνουμε από τους 500 χιλιάδες θανάτους (από άλλα αίτια) σε ένα χρόνο στα 2 εκατομμύρια, άρα προστίθενται 1.5 εκατομμύριο θάνατοι, απλά ως παράπλευρες απώλειες.
Αν ο κοροναϊός αφεθεί να εξαπλωθεί, το σύστημα υγείας των ΗΠΑ θα καταρρεύσει, και οι θάνατοι θα είναι της τάξεως εκατομμυρίων, ίσως και δεκάδων εκατομμυρίων.
Το ίδιο σκεπτικό είναι σωστό για τις περισσότερες χώρες (πόσο μάλλον για την Ελλάδα). Ο αριθμός κρεβατιών ΜΕΘ και των μηχανικών αναπνευστήρων και των υγειονομικών υπαλλήλων είναι συνήθως παρόμοιος με τις ΗΠΑ ή και μικρότερος στις περισσότερες χώρες. Η εξάπλωση άνευ ελέγχου του ιού σημαίνει κατάρρευση του συστήματος υγείας, και τεράστιο αριθμό θανάτων.
Η εξάπλωση άνευ ελέγχου του ιού σημαίνει κατάρρευση του συστήματος υγείας και τεράστιο αριθμό θανάτων.
Επιλογή 2η: Στρατηγική Μετριασμού της διασποράς (Mitigation Strategy)
Έως τώρα, ελπίζουμε να έχουμε καταστήσει σαφές, ότι πρέπει να δράσουμε. Οι δύο επιλογές που έχουμε είναι ο μετριασμός της διασποράς (mitigation) και ο αυστηρός έλεγχος της διασποράς (suppression).
Ο μετριασμός πηγαίνει κάπως έτσι: “Είναι αδύνατο να εμποδίσουμε τον ιο τώρα, οπότε ας τον αφήσουμε να διαγράψει την πορεία του, ενώ παράλληλα θα προσπαθούμε να μειώσουμε την κορύφωση του αριθμού των κρουσμάτων. Για αυτό ας επιπεδώσουμε την καμπύλη (flatten the curve) λίγο για να τον κάνουμε πιο διαχειρίσιμο για τα συστήματα υγείας.”
Αυτό το διάγραμμα εμφανίζεται σε μια πολύ σημαντική δημοσίευση που δημοσιεύτηκε πριν μια εβδομάδα από το Imperial College του Λονδίνου. Προφανώς, ώθησε τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου να αλλάξουν πορεία.
Είναι πολύ παρόμοιο διάγραμμα με το προηγούμενο. Όχι το ίδιο, αλλά εννοιολογικά ισοδύναμο. Εδώ, η κατάσταση “Δεν Κάνουμε Τίποτα” είναι η μαύρη καμπύλη. Κάθε άλλη καμπύλη αναπαριστά τι θα συμβεί αν εγκατασταθούν όλο και σκληρότερα μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών. Η μπλε καμπύλη αναπαριστά τα σκληρότερα τέτοια μέτρα: απομόνωση των ανθρώπων με λοίμωξη από κοροναϊό, εφαρμογή καραντίνας σε πιθανά κρούσματα, και απομόνωση των ηλικιωμένων. Η μπλε γραμμή είναι σε γενικές γραμμές η τρέχουσα στρατηγική του Ηνωμένου Βασιλείου ενάντια στον κοροναϊό, αν και για την ώρα απλά την προτείνουν και δεν την επιβάλλουν.
Εδώ, ξανά , η κόκκινη γραμμή αναπαριστά την χωρητικότητα σε ΜΕΘ, αυτή τη στιγμή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Και εδώ αυτή η γραμμή είναι πολύ κοντά στο 0. Όλη η περιοχή της καμπύλης πάνω από την κόκκινη γραμμή αναπαριστά τους ασθενείς με λοίμωξη από κοροναϊό, οι οποίοι το πιθανότερο θα πεθάνουν λόγω των ελλείψεων για παροχή εντατικής νοσηλείας.
Όχι μόνο αυτό, αλλά με την επιπέδωση της καμπύλης, οι ΜΕΘ θα καταρρεύσουν για μήνες, μεγαλώνοντας τις παράπλευρες απώλειες.
Θα εκπλαγεί κανείς. Όταν ακούμε: “Θα κάνουμε κάποιο μετριασμό της διασποράς” αυτό που ακούμε στην πραγματικότητα είναι: “Θα υπερφορτώσουμε εν γνώση μας το σύστημα υγείας, οδηγώντας τον δείκτη θνητότητας σε μια αύξηση 10 φορές το λιγότερο.”
Θα φαντάζεται κανείς ότι αυτό είναι αρκετά καταστροφικό. Αλλά δεν τελειώσαμε ακόμα. Επειδή μια από τις βασικές υποθέσεις αυτής της στρατηγικής είναι αυτό που λέγεται “Ανοσία της Αγέλης” (Herd Immunity).
Ανοσία της Αγέλης και Μεταλλάξεις του Ιου
Η ιδέα είναι ότι όλοι οι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί και αναρρώσει από τον ιο έχουν τώρα ανοσία στον ιο. Αυτό βρίσκεται στον πυρήνα της στρατηγικής: “Κοιτάχτε, ξέρω ότι θα είναι δύσκολο για κάποιο καιρό, αλλά μόλις τελειώσουμε και λίγα εκατομμύρια θα έχουν πεθάνει, οι υπόλοιποι από μας θα έχουμε ανοσία στον ιο , έτσι αυτός ο ιος θα σταματήσει να εξαπλώνεται και θα αποχαιρετήσουμε τον κοροναϊό. Καλύτερα να το κάνουμε αμέσως και να τελειώνουμε, γιατί η εναλλακτική μας είναι να λάβουμε μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών για ένα χρόνο ή αλλιώς κινδυνεύουμε να έχουμε την κορύφωση των κρουσμάτων μια επόμενη στιγμή.”
Εκτός από αυτό προϋποθέτει ένα πράγμα: ο ιός δεν θα αλλάξει τόσο πολύ. Εφόσον δεν θα αλλάξει τόσο πολύ, τότε πολλοί άνθρωποι θα αποκτήσουν ανοσία, και κάποια στιγμή η επιδημία θα εξαλειφθεί.
Πόσο πιθανό είναι ο ιος να μεταλλαχθεί;
Φαίνεται να έχει ήδη.
Αυτό το γράφημα αναπαριστά τις διάφορες μεταλλάξεις του ιού. Μπορούμε να δούμε τα αρχικά στελέχη σε μωβ στη Κίνα, αλλά στη συνέχεια ξεκίνησαν να μεταλλάσσονται. Τα στελέχη στην Ευρώπη ανήκουν κυρίως σε πράσινες και κίτρινες οικογένειες, ενώ των ΗΠΑ ανήκουν σε μια διαφορετική οικογένεια την κόκκινη. Όσο περνάει ο καιρός όλο και περισσότερα στελέχη αρχίζουν να εμφανίζονται.
Αυτό δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη: Οι ιοί με γενετικό υλικό RNA όπως οι κοροναϊοί ή οι ιοι της γρίπης εχουν την τάση να μεταλλάσσονται περίπου 100 φορές πιο γρήγορα από τους ιους με γενετικό υλικό DNA — αν και οι κοροναϊοί μεταλλάσσονται πιο αργά από τους ιούς της γρίπης
Όχι μόνο αυτό, αλλά ο καλύτερος τρόπος για έναν ιο να μεταλλαχθεί είναι να έχει εκατομμύρια ευκαιρίες να το κάνει, κάτι που του προσφέρει η στρατηγική μετριασμού της διασποράς: εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι θα μολυνθούν.
Αυτός είναι και ο λόγος που το εμβόλιο της γρίπης γίνεται κάθε χρόνο. Επειδή υπάρχουν τόσα πολλά στελέχη του ιού, με νέα να εξελίσσονται συνέχεια, το εμβόλιο της γρίπης δεν μπορεί να προστατεύσει ενάντια σε όλα τα στελέχη.
Με άλλα λόγια: η στρατηγική μετριασμού όχι μόνο προϋποθέτει εκατομμύρια θανάτους για μια χώρα όπως οι ΗΠΑ ή το Ηνωμένο Βασίλειο. Στηρίζεται επίσης στο γεγονός ότι ο ιος δεν μεταλλάσσεται τόσο πολύ — κάτι που ξέρουμε ότι δεν ισχύει. Και θα του δώσει δυνατότητα να μεταλλαχθεί. Έτσι όταν θα έχουμε τελειώσει με μερικά εκατομμύρια θανάτους, πρέπει να είμαστε έτοιμοι για μερικά εκατομμύρια ακόμα — κάθε χρόνο. Αυτός ο κοροναϊός θα μπορούσε να γίνει ένα επαναλαμβανόμενο γεγονός της ζωής, όπως η γρίπη, αλλά πολύ πιο φονικό.
Ο καλύτερος τρόπος για αυτόν τον ιο να μεταλλαχθεί είναι να έχει πολλές ευκαιρίες να το κάνει, κάτι που του προσφέρει ακριβώς η στρατηγική μετριασμού της διασποράς.
Έτσι αν ούτε να μην κάνουμε τίποτα, ούτε ο μετριασμός της διασποράς μπορούν να λύσουν το πρόβλημα, τότε ποια είναι η εναλλακτική μας; Ονομάζεται αυστηρός έλεγχος της διασποράς (suppression).
Επιλογή 3: Στρατηγική αυστηρού ελέγχου της διασποράς (Suppression Strategy)
Η στρατηγική μετριασμού της διασποράς δεν προσπαθεί να περιορίσει την επιδημία, απλά λίγο να επιπεδώσει την καμπύλη. Εντωμεταξύ, η στρατηγική αυστηρού ελέγχου της διασποράς προσπαθεί να εφαρμόσει αυστηρά μέτρα γρήγορα για να ελέγξει την πανδημία. Ειδικότερα:
Πάμε δραστικά αμέσως τώρα. Επιβολή αυστηρότερου περιορισμού των κοινωνικών επαφών (heavy social distancing). Έλεγχος της πανδημίας.
Έπειτα, μείωση των μέτρων, ούτως ώστε οι άνθρωποι να μπορέσουν σταδιακά να ανακτήσουν τις ελευθερίες τους και κάτι που να προσεγγίζει την κανονική και οικονομική ζωή.
Πως μοιάζει αυτό?
Οι παράμετροι του μοντέλου είναι ίδιοι, εκτός από ότι υπάρχει παρέμβαση αυτή τη στιγμή ώστε να μειωθεί ο ρυθμός μετάδοσης στην τιμή R=0.62, και επειδή το σύστημα υγείας δεν έχει καταρρεύσει, ο δείκτης θνητότητας μειώνεται στην τιμή 0.6%. Ορίσαμε “αυτή την στιγμή” έχοντας~32,000 κρούσματα όταν λαμβάνονται τα μέτρα (3 φορές ο επίσημος τωρινός αριθμός , 19/3). Ας σημειώσουμε ότι αυτό δεν είναι τόσο ευαίσθητο στην τιμή R που επιλέχθηκε. Μια τιμή R της τάξης του 0.98 για παράδειγμα δείχνει 15,000 θανάτους. Πέντε φορές περισσότερες από μια τιμή R της τάξης του 0.62, αλλά και πάλι δεκάδες χιλιάδες θανάτους και όχι εκατομμύρια. Δεν είναι τόσο ευαίσθητη στο δείκτη θνητότητας: Εάν είναι 0.7% αντί για 0.6%, το ύψος των θανάτων θα ανέβει από 15,000 σε 17,000. Είναι ο συνδυασμός υψηλότερης τιμής του R, μεγαλύτερου δείκτη θνητότητας, και η καθυστέρηση λήψης μέτρων που εκτινάσσουν τη τιμή της θνησιμότητας. Για αυτό το λόγο χρειάζεται να λάβουμε μέτρα για να μειώσουμε την τιμή του R σήμερα. Για διευκρίνιση , η αρχική τιμή R0 είναι η τιμή του R στην αρχή (R στο χρόνο 0). Είναι ο ρυθμός μετάδοσης όταν κανένας δεν έχει ακόμα ανοσία και δεν έχει ληφθεί ακόμα κανένα μέτρο. Η τιμή του R είναι ο συνολικός ρυθμός μετάδοσης.
Με μια στρατηγική αυστηρού ελέγχου της μετάδοσης, μόλις τελειώσει το πρώτο κύμα, το ύψος των θανάτων είναι της τάξης χιλιάδες και όχι εκατομμυρίων.
Γιατί; Επειδή όχι μόνο σταματάμε την εκθετική αύξηση των κρουσμάτων. Μειώνουμε ταυτόχρονα το δείκτη θνητότητας αφού το σύστημα υγείας δεν είναι τελείως υπερφορτωμένο. Εδώ, χρησιμοποιήσαμε μια τιμή δείκτη θνητότητας της τάξης του 0.9%, όπως φαίνεται στη Νότια Κορέα σήμερα , η χώρα με την πιο επιτυχημένη στρατηγική ακολουθώντας τη στρατηγική αυστηρού ελέγχου της διασποράς.
Έτσι όπως το θέτουμε, φαίνεται πρόβλημα με μια μόνο λύση. Ο καθένας οφείλει να ακολουθήσει τη στρατηγική αυστηρού ελέγχου της διασποράς.
Γιατί όμως κάποιες κυβερνήσεις διστάζουν;
Φοβούνται τρια πράγματα:
Το πρώτο lockdown θα διαρκέσει μήνες, κάτι που πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να το δεχτούν.
Ένα lockdown διάρκειας μηνών θα καταστρέψει την οικονομία
Δεν θα έλυνε το πρόβλημα, επειδή απλά καθυστερούμε την επιδημία, αργότερα, μόλις απελευθερώσουμε τα μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών, οι άνθρωποι θα ξανα μολυνθούν και εκατομμύρια θα πεθάνουν.
Παρακάτω φαίνεται όμως πώς η ομάδα του Imperial College μοντελοποίησε τους αυστηρούς ελέγχους της διασποράς. Η πράσινη και η πορτοκαλί καμπύλη είναι διαφορετικά σενάρια αυστηρού ελέγχου της διασποράς. Μπορούμε να δούμε ότι δεν παρουσιάζουν μια καλή κατάσταση: Ακόμα έχουμε μεγάλες κορυφώσεις, οπότε γιατί το σκαλίζουμε;
Θα απαντήσουμε αυτές τις ερωτήσεις στη συνέχεια, αλλά είναι κάτι πιο σημαντικό να εξετάσουμε πριν.
Αυτό χάνει εντελώς το επίδικο.
Με αυτήν την παρουσίαση, οι δυο επιλογές του μετριασμού και του αυστηρού ελέγχου της διασποράς, δίπλα δίπλα, καμία δεν φαίνεται ελκυστική. Ή πολλοί άνθρωποι θα πεθάνουν σύντομα και δεν θα βλάψουμε την οικονομία σήμερα, ή θα βλάψουμε την οικονομία σήμερα, μόνο και για να καθυστερήσουμε τους θανάτους.
Αυτό αγνοεί την αξία του Χρόνου.
3. Η αξία του Χρόνου
Στο προηγούμενο άρθρο, εξηγήσαμε την αξία του χρόνου στη δυνατότητα να σώσουμε ζωές. Κάθε μέρα, κάθε ώρα που καθυστερούμε να λάβουμε μέτρα η εκθετική απειλή συνέχιζε να εξαπλώνεται . Είδαμε πως μια μέρα μπορεί να μειώσει τα συνολικά περιστατικά έως 40% και το ύψος των θανάτων ακόμα περισσότερο.
Αλλά ο χρόνος έχει ακόμα μεγαλύτερη αξία από αυτό.
Πρόκειται να αντιμετωπίσουμε το μεγαλύτερο κύμα υπρεφόρτωσης στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης που παρατηρήθηκε ποτέ στην ιστορία. Είμαστε τελείως απροετοίμαστοι, αντιμετωπίζοντας έναν ιο που δεν τον γνωρίζουμε. Αυτή δεν είναι μια καλή θέση μάχης.
Πως είναι να αντιμετωπίζει το χειρότερο εχθρό σου, για τον οποίον γνωρίζεις ελάχιστα, και έχεις δύο επιλογές: Είτε ξεκινάμε την επίθεση κατευθείαν, είτε προσπαθούμε να ξεφύγουμε για να κερδίσουμε χρόνο να προετοιμαστούμε. Ποια θα επέλεγες;
Αυτό πρέπει να κάνουμε σήμερα. Ο κόσμος έχει ξυπνήσει. Κάθε μέρα που καθυστερούμε τον ιο, μπορούμε να προετοιμαστούμε καλύτερα. Οι επόμενες ενότητες θα μας δείξουν τι μπορούμε να κερδίσουμε αν αγοράσουμε χρόνο:
Μείωση του αριθμού των κρουσμάτων
Με αποτελεσματικό αυστηρό έλεγχο της διαποσράς, ο αριθμός των πραγματικών περιστατικών θα πέσει σε μια νύχτα, όπως είδαμε στη Hubei στο προηγούμενο άρθρο.
Source: Tomas Pueyo analysis over chart and data from the Journal of the American Medical Association
Ήδη από σήμερα, υπάρχουν καθημερινά νέα κρούσματα του κοροναϊού σε ολόκληρη την τεράστια επαρχία των 60 εκατομμυρίων της Hubei.
Οι διαγνώσεις θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν για κάποιες εβδομάδες, αλλά στη συνέχεια θα αρχίσουν να μειώνονται. Με λιγότερα κρούσματα ο δείκτης θνητότητας αρχίζει να μειώνεται επίσης. Και οι παράπλευρες απώλειες μειώνονται και αυτές: λιγότεροι άνθρωποι θα πεθάνουν από άλλα από τον κοροναϊό αίτια επειδή το σύστημα υγείας απλώς θα είναι υπερφορτωμένο.
Η στρατηγική αυστηρού ελέγχου της διασποράς θα προσφέρει:
Λιγότερα κρούσματα από τον Κοροναϊό
Άμεση ανακούφιση του συστήματος υγείας και των ανθρώπων που εργάζονται σε αυτό
Μείωση του δείκτη θνητότητας.
Μείωση των παράπλευρων απωλειών.
Δυνατότητα για το προσωπικό του υγειονομικού συστήματος, πού έχει μολυνθεί από τον ιο και βρίσκεται σε απομόνωση να επιστρέψει στην εργασία του. Στην ιταλία, οι υγειονομικοί υπάλληλοι αντιπροσωπεύουν το 8% όλων των κρουσμάτων.
Να Κατανοήσουμε το Πραγματικό Πρόβλημα: Έλεγχος (testing) και Εντόπιση (tracing) πραγματικών κρουσμάτων
Αυτή τη στιγμή, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ δεν έχουν εικόνα για τον πραγματικό αριθμό των κρουσμάτων. Δεν ξέρουμε πόσα είναι. Ξέρουμε απλώς ότι ο επίσημος αριθμός δεν είναι ο σωστός, και ο πραγματικός είναι της τάξης δεκάδων χιλιάδων. Αυτό συνέβη γιατί δεν υπήρξαν ούτε έλεγχοι ούτε ιχνηλάτηση επαφών.
Σε λίγες ακόμα εβδομάδες, θα μπορέσουμε να βελτιώσουμε τη δυνατότητα ελέγχου (test test test), και να αρχίσουμε να ελέγχουμε όλο το πληθυσμό. Με αυτή την πληροφορία, θα μπορέσουμε επιτέλους να γνωρίσουμε τη πραγματική έκταση του προβλήματος, πού πρέπει να είμαστε πιο επιθετικοί , και ποιές κοινότητες είναι ασφαλείς να απελευθερωθούν από το lockdown.
Νέοι μέθοδοι ελέγχου(test) μπορούν να επιταχύνουν το ρυθμό ελέγχου των δειγμάτων και μειώνουν και σημαντικά το κόστος.
Θα μπορούσαμε επίσης να δημιουργήσουμε μια διαδικασία εντοπισμού όπως έχει η Κίνα και οι άλλες χώρες της Ανατολικής Ασίας, όπου μπορεί να εντοπιστεί κάθε άνθρωπος με τον οποίον ένας άρρωστος ήρθε σε επαφή, και οι αρχές να τους θέσουν σε καραντίνα. Αυτό θα μας έδινε τεράστια γνώση ώστε να μπορέσουμε αργότερα να απελευθερώσουμε τα μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών: αν ξέρουμε που βρίσκεται ο ιος, μπορούμε να στοχεύουμε μόνο σε εκείνα τα μέρη. Είναι η βασική γνώση για το πως οι χώρες της Ανατολικής Ασίας κατάφεραν να ελέγξουν την εξάπλωση χωρίς τα “δρακόντεια” μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών που είναι απαραίτητα στις άλλες χώρες.
Αυτού τού είδους τα μέτρα (έλεγχοι και εντοπισμός των κρουσμάτων) απλά ανέστειλαν την ανάπτυξη του ιού στη Νότια Κορέα και έθεσαν την επιδημία υπό έλεγχο, χωρίς την επιβολή ισχυρών μέτρων περιορισμού των κοινωνικών επαφών.
Δημιουργία επάρκειας στα συστήματα Υγείας
Οι ΗΠΑ (και πιθανώς το Ηνωμένο Βασίλειο) πρόκειται να πάνε σε πόλεμο χωρίς πανοπλία.
Στις ΗΠΑ υπάρχουν μάσκες μόνο για δύο εβδομάδες, λίγα ατομικά προστατευτικά μέσα, όχι αρκετά κρεβάτια ΜΕΘ, όχι αρκετοί μηχανικοί αναπνευστήρες, όχι αρκετές ECMOs (συσκευές εξωσωματικής μεμβράνης οξυγόνωσης)… Για αυτό και ο δείκτης θνητότητας θα είναι τόσο ψηλός με την στρατηγική του μετριασμού της διασποράς.
Αλλά αν αγοράσουμε λίγο χρόνο, μπορούμε να αλλάξουμε την κατάσταση:
Έχουμε χρόνο να αγοράσουμε τον εξοπλισμό που χρειαζόμαστε για μελλοντικό κύμα.
Μπορούμε γρήγορα να αυξήσουμε την παραγωγή από μάσκες, ατομικά προστατευτικά μέσα, αναπνευστήρες, ECMOs, και όποια άλλη απαραίτητη συσκευή για να μειώσουμε το δείκτη θνητότητας.
Με άλλα λόγια: δε χρειαζόμαστε χρόνια για να φτιάξουμε την πανοπλία μας, χρειαζόμαστε εβδομάδες. Ας κάνουμε οτιδήποτε δυνατό για να επιταχύνουμε την παραγωγή τους. Οι χώρες κινητοποιούνται. Οι άνθρωποι είναι εφευρετικοί , όπως χρήση 3D εκτυπωτών για εξαρτήματα μηχανικών αναπνευστήρων. Μπορούμε να το κάνουμε. Απλά χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο. Θα δίναμε λίγες εβδομάδες στον εαυτό μας να αποκτήσουμε πανοπλία, πριν αντιμετωπίσουμε ένα φονικό εχθρό;
Δεν είναι όμως μόνο η επάρκεια εξοπλισμού. Χρειαζόμαστε υγειονομικούς υπαλλήλους εδώ και τώρα. Που θα τους βρούμε; Πρέπει να εκπαιδευτούν άνθρωποι να βοηθήσουν τους νοσηλευτές, και γιατρούς να επιστρέψουν από συνταξιοδότηση. Πολλές χώρες ήδη το ξεκίνησαν, αλλά χρειάζεται χρόνος. Μπορούμε να το κάνουμε σε λίγες εβδομάδες, αλλά όχι αφού καταρρεύσουν όλα.
Μείωση της δημόσιας μεταδοτικότητας
Οι πολίτες φοβούνται. Ο κοροναϊός είναι καινούργιος. Υπάρχουν τόσα πολλά που δεν ξέρουμε να κάνουμε ακόμα! Οι άνθρωποι δεν έχουν μάθει να σταματούν τις χειραψίες. Ακόμα αγκαλιάζονται. Δεν ανοίγουν πόρτες με τους αγκώνες. Δεν πλένουν τα χέρια τους αφού πιάσουν ένα πόμολο. Δεν απολυμαίνουν τραπέζια πριν κάτσουν.
Όταν έχουμε αρκετές μάσκες, μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε και έξω από το σύστημα υγείας. Αυτή τη στιγμή είναι καλύτερα να κρατάμε τις μάσκες για τους υγειονομικούς. Αλλά αν δεν ήταν σε έλλειψη, οι άνθρωποι θα μπορούσαν να τις φοράνε στην καθημερινή ζωή, κάνοντας λιγότερο πιθανό να μολύνουν κάποιον αν είναι άρρωστοι, και με σωστή εκπαίδευση να μειώσουν επίσης την πιθανότητα όσοι φοράνε μάσκες να μολυνθούν οι ίδιοι. (Εντωμεταξύ, το να φοράς κάτι είναι καλύτερο από το τίποτα)
Όλοι αυτοί είναι φθηνοί τρόποι να μειωθεί ο ρυθμός μετάδοσης. Όσο λιγότερο διαδίδεται ο ιος, τόσο λιγότερα μέτρα χρειαζόμαστε για να τον περιορίσουμε. Αλλά χρειαζόμαστε χρόνο για να εκπαιδεύσουμε τους ανθρώπους σε αυτά τα μέτρα και να τους εφοδιάσουμε.
Να κατανοήσουμε επιστημονικά τον Ιο
Ξέρουμε πολύ λίγα για τον ιο. Αλλά κάθε εβδομάδα, γίνονται εκατοντάδες νέες δημοσιεύσεις.
Ο κόσμος είναι επί τέλους ενωμένος ενάντια σε ένα κοινό εχθρό. Ερευνητές από όλο τον κόσμο κινητοποιούνται για να καταλάβουν καλύτερα τον ιο.
Πως εξαπλώνεται ο ιος;
Πως μπορεί να επιβραδυνθεί η διάδοση;
Ποιό είναι το ποσοστό των ασυμπτωματικών φορέων;
Μεταδίδουν οι τελευταίοι; Πόσο;
Ποιές είναι οι καλύτερες θεραπείες;
Πόσο καιρό επιβιώνει ο ιος;
Σε ποιές επιφάνειες;
Ποιό είναι το αντίκτυπο του κάθε μέτρου περιορισμού των κοινωνικών επαφών;
Ποιό είναι το κόστος τους;
Ποιές είναι οι καλύτερες πρακτικές εντοπισμού των κρουσμάτων;
Πόσο αξιόπιστα είναι τα τεστ που διαθέτουμε;
Ξεκάθαρες απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα θα βοηθήσουν ώστε να δώσουμε μια όσο πιο στοχευμένη απάντηση γίνεται, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τις παράπλευρες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Αυτό θα πάρει εβδομάδες, όχι χρόνια.
Να βρούμε νέες αντι-ιικές θεραπείες
Όχι μόνο αυτό, αλλά τι θα συμβεί αν βρεθεί κάποια θεραπεία τις επόμενες εβδομάδες; Κάθε μέρα που “αγοράζουμε” μας φέρνει πιο κοντά σε αυτό. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν ήδη αρκετοί υποψήφιοι , όπως το Favipiravir ή η Chloroquine. Τι θα συμβεί αν σε δύο μήνες ανακαλύψουμε μια νέα θεραπεία για τον κοροναϊό; Πόσο ανόητο θα φαινόταν αν είχαμε ήδη εκατομμύρια θανάτους από μια στρατηγική μετριασμού της διασποράς;
Να κατανοήσουμε το Κόστος και το Όφελος
Όλοι οι παραπάνω παράγοντες μπορούν να μας βοηθήσουν να σώσουμε εκατομμύρια ζωές. Αυτό έπρεπε να είναι αρκετό. Δυστυχώς, οι πολιτικοί δεν μπορούν να σκεφτούν μόνο για τις ζωές των ανθρώπων που έχουν μολυνθεί. Πρέπει να σκεφτούν για όλο τον πληθυσμό, και τα σκληρά μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών έχουν αντίκτυπο και στους άλλους.
Αυτή την στιγμή δεν έχουμε εικόνα πως το κάθε μέτρο περιορισμού των κοινωνικών επαφών χωριστά συνεισφέρει στην μείωση της μετάδοσης του ιού. Επίσης δεν έχουμε κανένα στοιχείο για το κοινωνικό και οικονομικό τους κόστος.
Είναι λίγο δύσκολο να αποφασίσουμε ποια μέτρα χρειαζόμαστε για μεγάλο χρονικό διάστημα αν δεν γνωρίζουμε το κόστος και το όφελος.
Λίγες εβδομάδες θα μας δώσουν χρόνο για να τα μελετήσουμε, να τα κατανοήσουμε, να τα ιεραρχήσουμε, και να αποφασίσουμε ποια να ακολουθήσουμε.
Λιγότερα κρούσματα, καλύτερη κατανόηση του προβλήματος, επιστημονική κατανόηση του ιού, κατανόηση του κόστους και του οφέλους του κάθε μέτρου , εκπαίδευση του κοινού… Αυτά είναι μερικά βασικά εργαλεία για την καταπολέμηση του ιού, και χρειαζόμαστε απλώς λίγες εβδομάδες για να αναπτύξουμε πολλά από αυτά.
4. Το σφυροκόπημα και ο Χορός
Τώρα που γνωρίζουμε πως η στρατηγική μετριασμού της διασποράς είναι πιθανόν μια καταστροφική επιλογή, και πως η στρατηγική αυστηρού ελέγχου της διασποράς έχει ένα τεράστιο βραχυπρόθεσμο πλεονέκτημα.
Αλλά οι άνθρωποι έχουν δικαιολογημένες ανησυχίες σχετικά με αυτήν τη στρατηγική:
Πόσο καιρό θα διαρκέσει;
Πόσο ακριβά θα κοστίσει;
Θα υπάρξει και δεύτερη κορύφωση κρουσμάτων τόσο μεγάλη αν δεν κάναμε τίποτα
Εδώ, θα δούμε πως είναι μια σωστή στρατηγική αυστηρού ελέγχου της διασποράς. Μπορούμε να ορίσουμε δύο φάσεις τη φάση “Σφυροκόπημα” και τη φάση “Χορός”.
Το σφυροκόπημα
Αρχικά, δρούμε γρήγορα και επιθετικά. Για όλους τους λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω, δεδομένης της αξίας του χρόνου θέλουμε να εξαφανίσουμε τη διασπορά όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.
Μια από τις πιο σημαντικές ερωτήσεις είναι: Πόσο καιρό θα διαρκέσει;
Ο κοινός φόβος όλων είναι ότι θα είμαστε κλεισμένοι στα σπίτια μας για μήνες, με επακόλουθη οικονομική καταστροφή και ψυχολογική κατάρρευση. Αυτή η ιδέα διαπνέεται δυστυχώς στη διάσημη δημοσίευση του Imperial College:
Αν θυμηθούμε αυτό το διάγραμμα, η “ανοιχτό μπλε”περιοχή που εξαπλώνεται από το τέλος Μαρτίου έως το τέλος του Αυγούστου είναι η περίοδος που η δημοσίευση προτείνει ως σφυροκόπημα, ο αρχικός αυστηρός έλεγχος της διασποράς που περιλαμβάνει σκληρά μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών.
Αν ένας πολιτικός βλέπει ότι η μια επιλογή είναι να θυσιάσει εκατοντάδες χιλιάδες ως εκατομμύρια ανθρώπους με τη στρατηγική μετριασμού της διασποράς και η άλλη να σταματήσει την οικονομία για πέντε μήνες πριν φτάσει στο ίδιο ύψος περιστατικών και θανάτων ξανά αυτές δεν ακούγονται πειστικές επιλογές.
Αλλά δεν χρειάζεται να γίνει έτσι. Αυτή η δημοσίευση, που καθοδηγεί την πολιτική σήμερα, έχει δεχτεί έντονη κριτική για συστηματικά ελαττώματα: Αγνοούν τον εντοπισμό των επαφών (στον πυρήνα των πολιτικών στη Νότια Κορέα, την Κίνα και τη Σιγκαπούρη μεταξύ άλλων) ή τον περιορισμό των ταξιδιών (κρίσιμο στην Κίνα), αγνοούν τον αντίκτυπο των μεγάλων συγκεντρώσεων…
Ο χρόνος που χρειάζεται για το Σφυροκόπημα είναι εβδομάδες, όχι μήνες.
Αυτό το διάγραμμα δείχνει τα νέα κρούσματα σε ολόκληρη την περιοχή της Hubei (60 εκατομμύρια άνθρωποι) κάθε μέρα από τις 23/1. Μέσα σε δύο εβδομάδες, η χώρα άρχισε να επιστρέφει στην δουλειά Μέσα σε ~5 εβδομάδες η επιδημία ήταν εντελώς ελεγχόμενη. Και μέσα σε 7 εβδομάδες οι νέες διαγνώσεις ήταν ελάχιστες. Και αυτή ήταν η χειρότερη επαρχία της Κίνας.
Ας θυμηθούμε ξανά ότι αυτά είναι τα πορτοκαλί ιστογράμματα. Τα γκρι ιστογράμματα, τα πραγματικά κρούσματα, ανέκαμψαν πολύ νωρίτερα.
Τα μέτρα που λήφθηκαν εκεί ήταν αρκετά παρόμοια αυτών που ελήφθησαν στην Ιταλία, την Ισπανία ή τη Γαλλία: απομονώσεις, καραντίνες, άνθρωποι πρέπει να μένουν σπίτι εκτός αν υπάρχει ανάγκη, εντοπισμός επαφών, τεστ για θετικά κρούσματα, περισσότερα κρεβάτια νοσηλείας, απαγόρευση ταξιδιών…
Οι λεπτομέρειες μετράνε, ωστόσο.
Τα μέτρα στην Κίνα ήταν πιο αυστηρά. Για παράδειγμα, μόνο ένας άνθρωπος από κάθε νοικοκυριό επιτρεπόταν να βγει από το σπίτι 3 μέρες για να αγοράσει φαγητό. Επίσης, η εφαρμογή τους ήταν σοβαρή. Είναι πιθανό αυτή η σοβαρότητα να σταμάτησε την επιδημία πιο γρήγορα.
Στην Ιταλία, την Ισπανία και τη Γαλλία, τα μέτρα δεν ήταν τόσο δραστικά, και η εφαρμογή τους δεν είναι τόσο σκληρή. Οι άνθρωποι συνεχίζουν να περπατάνε στους δρόμους, πολλοί χωρίς μάσκα. Αυτό είναι πιθανό να καταλήξει σε πιο αργό Σφυροκόπημα: περισσότερος χρόνος για πλήρη έλεγχο της επιδημίας.
Μερικοί άνθρωποι το ερμηνεύουν ως: “Οι δημοκρατίες δεν θα μπορέσουν τόσο μεγάλη μείωση των κρουσμάτων”. Αυτό είναι λάθος.
Η Νότιος Κορέα είχε κάποια στιγμή τη μεγαλύτερη επιδημία μετά την Κίνα. Τώρα, είναι σε μεγάλο βαθμό υπό έλεγχο. Και το έκαναν χωρίς να ζητήσουν από τον κόσμο να μείνει σπίτι τους. Το κατάφεραν κάνοντας πολύ επιθετικό έλεγχο κρουσμάτων, εντοπισμό κρουσμάτων, καραντίνες και απομονώσεις.
Αν μια εστία, όπως της Νότιας Κορέας μπορεί να ελεγχθεί χωρίς υποχρεωτικά μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών, οι δυτικές κοινωνίες μπορούν σίγουρα να εφαρμόσουν ένα Σφυροκόπημα που θέτει υπό έλεγχο την εξάπλωση μέσα σε εβδομάδες. Είναι θέμα πειθαρχίας και εκτέλεσης.
Μπορούμε να μείνουμε σπίτι κάποιες εβδομάδες για να βεβαιώσουμε ότι εκατομμύρια δεν θα πεθάνουν; Νομίζουμε πως μπορούμε. Εξαρτάται βέβαια από το τι έρχεται μετά.
Ο Χορός
Αν σφυροκοπήσουμε τον κοροναϊό, μέσα σε μερικές εβδομάδες θα τον έχουμε ελέγξει και θα είμαστε σε πολύ καλύτερη θέση να τον αντιμετωπίσουμε. Τώρα έρχεται η πιο μακροχρόνια προσπάθεια να κρατήσουμε τον ιο περιορισμένο έως ότου υπάρξει εμβόλιο.
Αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο και σημαντικότερο λάθος που κάνουν οι άνθρωποι όταν σκέφτονται αυτό το στάδιο: πιστεύουν ότι θα τους κρατήσει στο σπίτι για μήνες. Δεν πρόκειται καθόλου για αυτή την περίπτωση. Στην πραγματικότητα, είναι πιθανό οι ζωές μας να γυρίσουν πίσω στο κανονικό.
Ο Χορός στις επιτυχημένες Χώρες
Πώς γίνεται η Νότιος Κορέα, η Σιγκαπούρη, η Ταϊβάν και η Ιαπωνία ενώ είχαν κρούσματα από καιρό, στην περίπτωση της Νότιας Κορέας χιλιάδες, και ακόμα δεν έχουν κλείσει κανένα στο σπίτι;
Σε αυτό το βίντεο, η υπουργός εξωτερικών της Νότιας Κορέας εξηγεί πως το κατάφερε η χώρα της. Ήταν πολύ απλό : αποτελεσματικοί έλεγχοι κρουσμάτων, αποτελεσματικός εντοπισμός κρουσμάτων, απαγορεύσεις ταξιδιών, αποτελεσματική απομόνωση και αποτελεσματική επιβολή καραντίνας.
Αυτή η δημοσίευση εξηγεί την προσέγγιση της Σιγκαπούρης:
Θέλετε να μαντέψουμε τα μέτρα που πήραν; Τα ίδια με τη Νότια Κορέα. Στην περίπτωσή τους, τα συμπλήρωσαν με οικονομική βοήθεια σε αυτούς που ήταν σε καραντίνα και επιπλέον απαγορεύσεις ταξιδιών και καθυστερήσεις.
Είναι πολύ αργά για τις άλλες χώρες; Όχι. Με εφαρμογή του σφυροκοπήματος, κερδίζουμε μια ακόμα ευκαιρία, μια ακόμα προσπάθεια να το κάνουμε σωστά.
Αλλά τι γίνεται αν όλα αυτά τα μέτρα δεν αρκούν;
Ο Χορός των R (δηλαδή η συνεχής αλλαγή των τιμών R στη διάρκεια του χρόνου)
Ονομάζουμε τη σε διάρκεια μηνών χρονική περίοδο ανάμεσα στο σφυροκόπημα και το εμβόλιο “ο Χορός” επειδή δεν πρόκειται για μια περίοδο στην οποία τα μέτρα θα είναι πάντα το ίδιο σκληρά. Μερικές περιοχές θα ξαναγίνουν εστίες, ενώ άλλες όχι για μεγάλη χρονική περίοδο. Ανάλογα με το πως εξελίσσονται τα κρούσματα, θα χρειαστεί να ενισχύουμε τα μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών ή να τα απελευθερώνουμε. Αυτός είναι ο Χορός των R: ένας χορός μέτρων ανάμεσα στην ανάκτηση της κοινωνικής ζωής και της εξάπλωσης της νόσου, ένας χορός ανάμεσα στην οικονομία και την υγειονομική φροντίδα.
Πως δουλεύει αυτός ο χορός;
Όλα γυρίζουν γύρω από τις τιμές του R, δηλαδή του ρυθμού μετάδοσης του ιού. Αρχικά σε μια τυπική απροετοίμαστη χώρα η τιμή του είναι ανάμεσα σε 2 και 3: Μέσα σε λίγες εβδομάδες που κάποιος μολύνεται από τον ιό, μπορεί να τον μεταφέρει ανάμεσα σε 2 και 3 ακόμα άτομα κατά μέσο όρο.
Αν το R είναι μεγαλύτερο από 1, ο αριθμός των μολύνσεων αυξάνεται εκθετικά οδηγώντας σε επιδημία. Αν είναι κάτω από 1, μειώνεται.
Κατά τη διάρκεια του Σφυροκοπήματος, ο στόχος είναι να έχουμε τιμή του R όσο πιο κοντά στο 0, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, για να σταματήσουμε την επιδημία. Στη Wuhan, υπολογίζεται ότι το R ειχε αρχικά τιμή 3.9, και μετά το lockdown και τη γενικευμένη καραντίνα, μειώθηκε στην τιμή 0.32.
Αλλά όταν προχωράμε στη φάση του Χορού, δεν χρειάζεται να συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό. Χρειαζόμαστε οι τιμές του R να παραμένουν κάτω από το 1. Και μεγάλο μέρος αυτού μπορεί να γίνει με απλά μέτρα.
Αυτή είναι μια προσέγγιση για το πως διαφορετικοί τύποι ασθενών ανταποκρίνονται στον ιό, καθώς και η μεταδοτικότητά τους. Κανείς δεν ξέρει το πραγματικό σχήμα αυτής της καμπύλης, αλλά έχουμε συλλέξει δεδομένα από διάφορες δημοσιεύσεις για να προσεγγίσουμε πως θα μοιάσει.
Κάθε μέρα μετά την επαφή με τον ιό, οι άνθρωποι έχουν ένα δυναμικό μετάδοσης. Μαζί, όλες αυτές οι μέρες μετάδοσεις καταλήγουν σε 2.5 μεταδόσεις κατά μέσο όρο.
Πιστεύεται ότι κάποιες μεταδόσεις ήδη συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της “ασυμπτωματικής” φάσης. Μετά από αυτό, όσο αυξάνονται τα συμπτώματα, συνήθως οι άνθρωποι πάνε στο γιατρό, διαγιγνώσκονται, και η μεταδοτικότητά τους εξασθενεί.
Για παράδειγμα, στην αρχή κανείς έχει τον ιο αλλά όχι συμπτώματα, έτσι συμπεριφέρεται κανονικά. Όταν συναναστρέφεται με άλλα άτομα, εξαπλώνει τον ιο. Όταν βήχει στο χέρι του και μετά ένα πόμολο, ο επόμενος που πιάνει το πόμολο και μετά τη μύτη του μπορεί να μολυνθεί.
Όσο μεγαλώνει το φορτίο του ιού μέσα του, τόσο πιο μολυσματικός γίνεται ο ασθενής. Έπειτα, όταν αρχίζει να έχει συμπτώματα, σιγά σιγά σταματάει να πηγαίνει στη δουλειά, κάθεται στο κρεβάτι, φοράει μάσκα, ή αρχίζει να πηγαίνει στο γιατρό. Όσο πιο έντονα τα συμπτώματα, τόσο πιο μεγαλύτερη και η κοινωνική απόσταση που διατηρεί, μειώνοντας έτσι τη διασπορά του ιού.
Όταν νοσηλεύεται, ακόμα και αν είναι πολύ μεταδοτικός δεν έχει την τάση να εξαπλώνει τον ιο τόσο πολύ γιατί είναι σε απομόνωση.
Εδώ μπορούμε να δούμε το μεγάλο αντίκτυπο των πολιτικών, όπως υιοθετήθηκαν στη Σιγκαπούρη και τη Νότιο Κορέα:
Αν γίνονται τεστ για τον ιο σε μεγάλη μερίδα πληθυσμού, μπορούν να αναγνωριστούν φορείς του ιου πριν εκδηλώσουν συμπτώματα. Αν μπουν αυτοί σε καραντίνα, δεν εξαπλώνεται ο ιος.
Αν οι άνθρωποι εκπαιδευτούν να αναγνωρίζουν τα συμπτώματά τους γρηγορότερα, μειώνουν τις μπλε μέρες του διαγράμματος και ως εκ τούτου τη συνολική τους μεταδοτικότητα.
Αν οι άνθρωποι απομονωθούν μόλις έχουν συμπτώματα, οι μεταδόσεις της φάσης των πορτοκαλί ημερών του διαγράμματος θα εξαφανιστεί.
Αν οι άνθρωποι εκπαιδευτούν να τηρούν τις αποστάσεις, να φοράνε μάσκα, να πλένουν τα χέρια και να απολυμαίνουν χώρους, εξαπλώνουν λιγότερο τον ιο σε όλη την περίοδο.
Μόνο όταν όλα αυτά αποτύχουν χρειαζόμαστε πιο σκληρά μέτρα περιορισμού των κοινωνικών επαφών.
Η απόδοση της επένδυσης των μέτρων περιορισμού των κοινωνικών επαφών
Αν με όλα αυτά τα μέτρα απέχουμε πολύ από την τιμή R=1, χρειάζεται να μειώσουμε τον αριθμό των ανθρώπων που συναντά ο καθένας.
Υπάρχουν πολύ “φθηνοί” τρόποι να το κάνουμε αυτό , όπως απαγόρευση εκδηλώσεων με μεγαλύτερο από ένα αριθμό ανθρώπων (πχ, 50, 500), ή ζητώντας από ανθρώπους να δουλεύουν από το σπίτι αν γίνεται.
Άλλοι είναι πολύ πιο ακριβοί, όπως να κλείνουν σχολεία και πανεπιστήμια, ζητώντας από όλους να μείνουν στο σπίτι, ή κλείνοντας μπαρ και εστιατόρια.
Αυτό το γράφημα είναι κατασκευασμένο επειδή δεν υπάρχει σήμερα. Κανένας δεν έχει κάνει αρκετή έρευνα σχετικά με αυτό ή να συγκεντρώσει όλα αυτά τα μέτρα κατά τρόπο να τα συγκρίνει.
Είναι ατυχές, επειδή είναι το πιο σημαντικό διάγραμμα που θα χρειαστεί η πολιτεία για να λάβει αποφάσεις. Εικονογραφεί τι συμβαίνει πραγματικά στο μυαλό τους.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου του Σφυροκοπήματος, οι τιμές του R θέλουμε να πάνε όσο το δυνατόν χαμηλότερα στο διάγραμμα, ενώ οι περιορισμοί να εξακολουθούν να παραμένουν ανεκτοί για τον πληθυσμό. Στη Hubei, φτάσαν στη τιμή 0.32. Μπορεί να μην χρειαστούμε αυτό: ίσως απλώς 0.5 ή 0.6.
Αλλά στη διάρκεια της φάσης του Χορού των R , θέλουμε να αιωρούνται όσο το δυνατόν πιο κοντά στο 1, παραμένοντας κάτω από την τιμή αυτή σε μακροπρόθεσμη βάση.
Αυτό σημαίνει, είτε το αντιλαμβάνονται οι κυβερνήσεις ή όχι, πως αυτό που πρέπει να κάνουν είναι:
Να καταγράψουν όλα τα μέτρα που μπορούν να μειώσουν την τιμή του R
Να εκτιμήσουν το όφελος από την εφαρμογή τους: τη μείωση του R
Να εκτιμήσουν το κόστος: το οικονομικό και κοινωνικό κόστος.
Να κατατάσσουν σε στοίβες τις πρωτοβουλίες με βάση την εκτίμηση Κόστους — Οφέλους.
Να επιλέξουν τα μέτρα με τη μεγαλύτερη μείωση του R ως τη τιμή 1, για το μικρότερο κόστος.
Το παραπάνω παράδειγμα είναι υποθετικό. Όλα τα δεδομένα είναι τυχαία. Παρόλα αυτά, απ’ όσο γνωρίζουμε, τα δεδομένα αυτά δεν υπάρχουν σήμερα. Θα έπρεπε. Η λίστα του CDC είναι μια καλή αρχή.
Αρχικά, η εμπιστοσύνη τους σε αυτά τα νούμερα θα είναι μικρή. Αλλά αυτός παραμένει ο τρόπος που πρέπει να σκέφτονται.
Πρέπει δηλαδή να επισημοποιήσουν τη διαδικασία: Να καταλάβουν ότι πρόκειται για ένα παιχνίδι αριθμών στο οποίο πρέπει να μάθουμε όσο πιο γρήγορα γίνεται που βρισκόμαστε σε σχέση με το R, και τον αντίκτυπο του κάθε μέτρου στη μείωση του R, και το κοινωνικό και οικονομικό τους κόστος.
Μόνο τότε θα μπορέσουν να λάβουν μια ορθολογική απόφαση για τα μέτρα που πρέπει να λάβουν.
Κατάληξη: Κερδίστε ΜΑΣ Χρόνο
Ο κοροναϊός συνεχίζει να εξαπλώνεται σχεδόν παντού. 152 χώρες έχουν κρούσματα. Είμαστε ενάντια στο ρολόι αλλά αυτό δεν χρειάζεται: Υπάρχει ένας σαφής τρόπος να σκεφτόμαστε για αυτό.
Μερικές χώρες, ειδικά αυτές που δεν έχουν χτυπηθεί βαριά από τον ιο, ίσως αναρωτιούνται: Θα συμβεί αυτό και σε μας; Η απάντηση είναι: Πιθανότατα έχει ήδη συμβεί. Απλά δεν το έχετε προσέξει. Όταν χτυπήσει πραγματικά το σύστημα υγείας θα είναι σε χειρότερη κατάσταση από αυτά των πλούσιων χωρών όπου τα συστήματα υγείας είναι δυνατά. Θα πρέπει να δράσουν από ΤΩΡΑ.
Για τις χώρες όπου ο κοροναϊός είναι ήδη εκεί, οι επιλογές είναι καθαρές.
Από τη μία, οι χώρες μπορούν να διαλέξουν την επιλογή του μετριασμού της διασποράς και να δημιουργήσουν μια μαζική επιδημία, να υπερφορτώσουν το σύστημα υγείας, οδηγώντας σε θάνατο εκατομμύρια ανθρώπους, και να δημιουργήσουν νέες μεταλλάξεις του ιού.
Από την άλλη, οι χώρες μπορούν να αγωνιστούν. Μπορούν αν εφαρμόσουν το lockdown για λίγες εβδομάδες για να μας αγοράσουν χρόνο, να δημιουργήσουν ένα σχέδιο δράσης εκπαιδεύοντας τους πολίτες, και να ελέγξουν τον ιο ως την στιγμή που θα δημιουργηθεί το εμβόλιο.
Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο σήμερα, μεταξύ αυτών οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ελβετία και η Ολλανδία έχουν διαλέξει το μονοπάτι του μετριασμού της διασποράς.
Αυτό σημαίνει εγκαταλείπουν χωρίς να αγωνιστούν. Βλέπουν άλλες χώρες να έχουν αντιμετωπίσει τον ιο επιτυχώς, αλλά λένε: “Δεν μπορούμε να το κάνουμε!”
Φανταστείτε ο Τσόρτσιλ έλεγε το ίδιο πράγμα? “Οι Ναζί είναι παντού στην Ευρώπη. Δεν μπορούμε να τους πολεμήσουμε. Ας εγκαταλείψουμε.” Αυτό είναι που κάνουν πολλές κυβερνήσεις σήμερα. Δεν δίνουν στον κόσμο ευκαιρία να αγωνιστεί. Πρέπει να το απαιτήσουμε.
Κοινοποιήστε Μαζικά
Δυστυχώς, εξακολουθούν να διακυβεύονται εκατομμύρια ζωές. Κοινοποιήστε το άρθρο — ή οποιοδήποτε παρόμοιο — αν πιστεύετε ότι μπορεί να αλλάξει τη άποψη των ανθρώπων. Οι ηγέτες πρέπει να το καταλάβουν για να αποτρέψουν μια καταστροφή. Η στιγμή της δράσης είναι τώρα.
Τέλος, ένα προσωπικό ευχαριστώ του μεταφραστή στον φίλο και συνάδελφο Χρήστο για την επιμέλεια και την βοήθεια στα γραφιστικά.
Εάν είστε ειδικός στον τομέα και θέλετε να επικρίνετε ή να επικυρώσετε το άρθρο ή κάποια από τα μέρη του, μπορείτε να μας εκφράσετε την άποψή σας σε ιδιωτικό μήνυμα ή στα σχόλια και θα προσπαθήσουμε να σας απαντήσουμε
Το πρωτότυπο άρθρο είναι μια ηρωική προσπάθεια μιας ομάδας απλών πολιτών που εργάζονται όλο το 24ωρο για να βρουν όλες τις διαθέσιμες σχετικές έρευνες για να κατασκευάσουν ένα ενιαίο κείμενο, σε περίπτωση που μπορεί να βοηθήσει άλλους να επεξεργαστούν όλες τις πληροφορίες που υπάρχουν γύρω από την πανδημία του κοροναϊού.
Πολλά ευχαριστώ στους Dr. Carl Juneau (επιδημιολόγος και μεταφραστής της Γαλλικής έκδοσης), Dr. Brandon Fainstad, Pierre Djian, Jorge Peñalva, John Hsu, Genevieve Gee, Elena Baillie, Chris Martinez, Yasemin Denari, Christine Gibson, Matt Bell, Dan Walsh, Jessica Thompson, Karim Ravji, Annie Hazlehurst, και Aishwarya Khanduja. Είναι μια ομαδική προσπάθεια.
Επίσης ευχαριστούμε τους Berin Szoka, Shishir Mehrotra, QVentus, Illumina, Josephine Gavignet, Mike Kidd, και Nils Barth για τις συμβουλές τους. Ο συγγραφέας ευχαριστεί την εταιρεία του, Course Hero,που του έδωσε τον ελεύθερο χρόνο να αφοσιωθεί σε αυτή την προσπάθεια.
The cash app support team is providing immediate assistance to the users on all major issues. If you want to send money from the Apple Pay to Cash app account then you can contact us for help. Our executives will tell you the process to transfer funds from the apple pay or google play account. You can contact our customer support team anytime as per your ease.
ΑπάντησηΔιαγραφή
ΑπάντησηΔιαγραφήWhy users need Cash App Delete Account
There can be multiple reasons behind to Cash App Delete Account or delete payment history because you might be concerned about privacy and security. But due to some security reasons, users can’t delete their payment history. But don’t worry about your privacy concern because no one can see your payment history.
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
ΑπάντησηΔιαγραφήgoogle 3238
ΑπάντησηΔιαγραφήgoogle 3239
google 3240
google 3241
google 3242
google 3243
Completing your assignments within a short period of time, along with concentrating on your studies and participating in various other activities, is a daunting task for students. This is the reason why we offer top-notch quality assignment help from experts who have degrees from various renowned colleges and universities across the world. They have the expertise and skills to work and communicate with students of all levels and from various parts of Malaysia, ensuring to provide the best guidance and assistance for completing homework with extreme accuracy and precision. The assignment that has been ordered is delivered within the deadline at any cost!
ΑπάντησηΔιαγραφήWhile doing an assignment, one thing which is of sole concern is plagiarism, each University has severe guidelines for plagiarism. Our specialists give every one of the assignments composed from the scratch and are unique in any terms. Also, specialists follow the exacting college rules for referring to and ensures that the substance is consistently inside the worthy plagiarism limits. assignment help australia
ΑπάντησηΔιαγραφήassignment help uk
I read tһis piece of writing completely ⅽoncerning tһe
ΑπάντησηΔιαγραφήdifference of latest and ⲣreνious technologies, it’s amazing article. 온라인경마
Really appreciate you sharing this article post. Really thank you! Really Cool. 온라인카지노
ΑπάντησηΔιαγραφήWhy are you getting tense about tech services? I know the best and reliable service for the RR email which will be a good fit for your requirements. I have also used their service many times and I can tell you that they are amazing with their work. Their service is super fast and user friendly. You must visit their Roadrunner email Support website.
ΑπάντησηΔιαγραφήVisit their Blog on Roadrunner email problems to get the details.
Dial our Roadrunner email support number to solve all your Roadrunner email problems.
Also, if you want help regarding Microsoft office, then visit our Microsoft Office 365 Support website and get to know in detail.
ΑπάντησηΔιαγραφήStudents need to gain relevant ideas about the courses after 12th. The changing time has provided various career segments through which they can see their future. However, a substantial decision can be taken by evaluating one's own likings towards the career field. Students can select the courses after completing their 12th as per the subject they had taken in the 12th itself from a career point of view.
With regards to the operating system, it is thought about for giving various sorts of administrations as I/O activities, program execution, correspondence, record situation control, asset distribution, blunder location, and helping one with first rate security through giving total admittance to their privileges and that's just the beginning. my assignment help
ΑπάντησηΔιαγραφήIf you're sorting out a solution to the question if there's somebody who will do finance homework help for me, then maybe you have got landed at the right spot to urge the solution to it question. Get 24 Hour Answers, reliable finance tutoring services from extremely qualified professionals. we've the foremost proficient and educated specialists operating with us who have a bit of nice knowledge, particularly of the finance subject.
ΑπάντησηΔιαγραφήApproach Experts To Know How Does Bitcoin Verification Take On Cash App
ΑπάντησηΔιαγραφήAre you one of those who are seeking a trusted source to make proper utilization of just because of fetching details about how Does Bitcoin Verification Take On Cash App? All you should do is to have a candid discussion with the geeks who will make you everything about the same in a hassle-free manner.
Being densely rich in nutrients, ragi provide valuable health benefits. Here are five major health benefits of consuming Ragi Nutrition Food and how you can add this wonderful cereal to add to your diet.
ΑπάντησηΔιαγραφήgreat post thanks for sharing keep up the good work
ΑπάντησηΔιαγραφήamazing article as always thanks for sharing Ye Must be Born Again Hoodie
ΑπάντησηΔιαγραφήgreat submit, very informative. I’m wondering why the other experts of this sector do not notice this. You must continue your writing. I am confident, you have a great readers’ base already! Feel free to visit my website; 카지노사이트위키
ΑπάντησηΔιαγραφήI get pleasure from, cause I found just what I used to be having a look for. You’ve ended my four day long hunt! God Bless you man. Have a nice day. Feel free to visit my website; 먹튀검증가이드
ΑπάντησηΔιαγραφήNice post. I learn something totally new and challenging on blogs I stumbleupon everyday. It’s always useful to read through content from other authors and use something from other sites. Feel free to visit my website; 카지노사이트링크
ΑπάντησηΔιαγραφήLarge rifle primer is one of the reliable shotshells. This type of bullet is non-corrosive, which means it goes with all kinds of weather. It is manufactured by Winchester that gives its 100% to make these primers reliable, fast and precise. All the primers are tested by the experts in the lab to check their efficiency.
ΑπάντησηΔιαγραφήStudent Assignment Help
ΑπάντησηΔιαγραφήonline assignment help
Statistics Assignment Help
Essay Help
assignment help melbourne
I am actually getting ready to across this information, is very helpful my friend. Also great blog here with all of the valuable information you have.
ΑπάντησηΔιαγραφή스포츠토토탑
It's nice and comprehensive, with all the information needed, and has an enormous impact on technological advancements. Thank you for sharing this informationbest smm panel
ΑπάντησηΔιαγραφήthanks due to the fact you have been inclined to percentage information with us. We can constantly respect all you have got completed here because i understand you're very worried with our . I really like your post. It is right to look you verbalize from the coronary heart and readability on this important concern can be effortlessly found.. I examine a whole lot of stuff and i discovered that the manner of writing to clearifing that exactly need to say became superb so i'm impressed and ilike to come again in destiny.. Very beneficial put up. That is my first time i visit right here. I found so many interesting stuff on your blog in particular its dialogue. Surely its high-quality article. Hold it up. Thank you for the terrific proportion. Your article has proved your difficult paintings and experience you've got got in this area. Wonderful . I really like it studying. Thank you due to the fact you've got been inclined to percentage records with us. We can continually respect all you have got performed right here due to the fact i realize you're very involved with our. I'm so thrilled i placed your blog, i virtually placed you with the aid of mistake, while i used to be looking on google for some thing else, anyways i am here now and will much like to say thank for a fantastic post and a all spherical entertaining website. Please do preserve up the extraordinary work. I just stumbled upon your weblog and wanted to mention that i've really loved analyzing your weblog posts. Any manner i will be subscribing in your feed and i wish you post again quickly. Fine web page, where did u come up with the records on this posting? I've examine most of the articles on your website now, and i really like your fashion. Thank you a million and please keep up the effective paintings. That is this sort of excellent useful resource which you are offering and you provide it away totally free. I really like seeing blog that understand the fee of presenting a excellent resource at no cost. Was studying a number of your content material on this website and that i conceive this net web page is simply informative ! Preserve on putting up. What a fantabulous publish this has been. By no means seen this kind of useful submit. I am thankful to you and expect more wide variety of posts like those. Thank you very plenty. i've truly enjoyed studying your weblog posts. Any way i'll be subscribing to your feed and that i wish you put up again quickly. Huge thank you for the beneficial info. What a brilliant post i have come upon and consider me i have been seeking out for this similar kind of put up for past every week and infrequently came throughout this. Thanks very a whole lot and could look for greater postings from you. Thank you for taking the time to submit such precious information. I lately came across your article and have been analyzing alongside. I need to specific my admiration of your writing talent and capability to make readers study from the beginning to the cease. I would love to study newer posts and to proportion my thoughts with you. You've got a actual potential for writing unique content material. I love how you watched and the manner you represent your perspectives in this newsletter. I accept as true with your way of wondering. Thanks for sharing. I've been waited for see you later. I will want this submit to general my venture within the university, and it has exact identical topic together with your write-up. Thanks, right share . 메이저놀이터
ΑπάντησηΔιαγραφήThis is a good tip particularly to those fresh to the blogosphere. Brief but very accurate information… Many thanks for sharing this one. A must read post! 토토
ΑπάντησηΔιαγραφήWay cool! Some very valid points! I appreciate you penning this article plus the rest of the site is also really good. 경마사이트
ΑπάντησηΔιαγραφήVery nice post. I definitely appreciate this website. Stick with it! 토토사이트
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
ΑπάντησηΔιαγραφήCriminal Law Assignment Help. is the best help service by far that you would find across the internet. They engage only qualified domain experts after due examinations and verification of their credentials to ensure that quality of your assignment help stays premium, always.
ΑπάντησηΔιαγραφήbinance hesap açma
ΑπάντησηΔιαγραφήelf bar
sms onay
MEHX
That's a fantastic tool for spreading the word about this valuable content. That is some very impressive information.
ΑπάντησηΔιαγραφήThanks for such a valuable post. I am waiting for your next post, I have enjoyed a lot reading this post keep it up. Essentias Hoodie
ΑπάντησηΔιαγραφήEssentias Hoodie
Nice blog
ΑπάντησηΔιαγραφήMy Translation Services: Your Reliable Partner for Marketing Translation, Legal Translation, and Transcription Services in Brighton. At Brighton Translation Agency, we understand the importance of accurate and precise translations. Our experienced professionals provide high-quality services tailored to your specific needs. Visit our website to learn more about how we can assist you in reaching new markets and connecting with a global audience.
Nice post
ΑπάντησηΔιαγραφήMalaysia Translators: Delivering Custom Translation Solutions and Professional Translators in Malaysia. With expertise in medical, legal, business, and technical translation services, we are the go-to translation company in Malaysia. Our team of professional translators ensures accurate and culturally sensitive translations at the most competitive rates. Visit our website now to explore our services, including translation certificate assistance, and experience the professionalism and efficiency we bring to every project.
Tress must rediscover each other as both have lost their carefree pre-war selves.
ΑπάντησηΔιαγραφή한국야동
You have a good point here! I totally agree with what you have said!! Thanks for sharing your views.
ΑπάντησηΔιαγραφή한국야동
Principales beneficios biológicos para la salud cardiovascular:
ΑπάντησηΔιαγραφή한국야동
In France, one of the most popular transport modes is train.
ΑπάντησηΔιαγραφή한국야동
An interesting dialogue is price comment.
ΑπάντησηΔιαγραφή한국야동
"Vlone hoodie appreciation post – drop a 🔥 if you're a fellow fan of this iconic streetwear!"
ΑπάντησηΔιαγραφήThis Case Study for MBA Studentsprovides a comprehensive analysis of real-world business scenarios, offering valuable insights and practical solutions. Explore the challenges faced by companies, the strategies implemented, and the outcomes achieved, empowering MBA students to enhance their problem-solving skills and strategic thinking abilities.
ΑπάντησηΔιαγραφή"I stumbled upon your website recently, and I'm so glad I did. Your content is a breath of fresh air in the online space!"
ΑπάντησηΔιαγραφήThe Pink Essentials Hoodie is not just a piece of clothing, it's a statement. It adds a pop of color to any outfit and instantly lifts my mood. Definitely a wardrobe staple!
ΑπάντησηΔιαγραφήObsessed with the Corteiz Hoodie! It's the perfect blend of fashion-forward and practicality.
ΑπάντησηΔιαγραφήIn this modern era clothing industries improve day by day. With this innovation, Hell star brand has developed its authority in the clothing industry. Hellstar clothing brands are known for their clothes sustainability, longevity, versatility, and eco-friendliness.
ΑπάντησηΔιαγραφή
ΑπάντησηΔιαγραφήhellstar shirt is known for its diverse collection of captivating designs. Wearers can express their individuality effortlessly due to each T-shirt carefully crafted visual appeal and unique design. No matter what your taste may be, Hellstar has a pattern or design to suit everyone.
Great Blog
ΑπάντησηΔιαγραφήElevate your academic performance with the best Malaysia assignment helper at assignmenthelper.my. We offer comprehensive support for students across Malaysia, assisting with assignments, projects, and research papers. Our dedicated team of professionals is committed to helping you succeed by providing high-quality, tailored assistance. Join countless students who have achieved their academic dreams with our expert services.
Pull Stussy has the perfect mix of comfort and style. Their hoodies are perfect for both lounging and going out.
ΑπάντησηΔιαγραφήThanks for sharing this article useful for all, nowadays when person spend most of his time studying so they do not care about his health because they do not have time for exercise their body become house of diseases most say they do not have time for exercise because of university assignments
ΑπάντησηΔιαγραφήso this problem we have solution
Assignment Help UK provides assist to students who are having difficulty receiving excellent grades on their assignments by having our specialists help with their tasks.
The attention to detail in Cargo Minus Two pants is incredible. They’ve thought of everything, from the fit to the functionality.
ΑπάντησηΔιαγραφήI always look forward to your posts. Keep up the fantastic work! briansclub cm
ΑπάντησηΔιαγραφήbriansclub cm
There's a Land Rover Discovery 3 for sale near me, and I'm considering it as a project vehicle. Any enthusiasts here who have restored one? What should I be prepared for in terms of time and cost?
ΑπάντησηΔιαγραφήCorteiz has a unique flair that sets them apart from other brands. Their designs are edgy yet elegant, making them perfect for any occasion. I'm always excited to see what new creations they come up with. Keep up the great work, Corteiz!
ΑπάντησηΔιαγραφήYour thorough exploration of the topic has given me a much deeper understanding and new insights vault market
ΑπάντησηΔιαγραφήWorst Behavior is quickly becoming my favorite streetwear brand. Their styles are so unique and edgy.
ΑπάντησηΔιαγραφήThis is one of the most comprehensive articles I've read on this topic. I feel much more confident moving forward with this information vault market
ΑπάντησηΔιαγραφήThis post was both insightful and innovative. Your ability to present complex ideas in a way that’s both understandable and thought-provoking is truly a gift. I appreciate how you consistently challenge your readers to think differently
ΑπάντησηΔιαγραφήbrians club
This post is a clear example of your knack for making complex ideas seem simple and relatable. Your writing not only informs but also invites readers to explore further.
ΑπάντησηΔιαγραφήbriansclub cm
Explore hellstar for premium discounts. here are stylish and comfortable designed for modern lifestyles.
ΑπάντησηΔιαγραφήThe quality of Hellstar apparel is unmatched. My hoodie still looks brand new after multiple washes.
ΑπάντησηΔιαγραφήCould you include a checklist for beginners?
ΑπάντησηΔιαγραφήGet the iconic Sp5der Hoodie, featuring bold designs and streetwear vibes for a standout, fashionable look!
ΑπάντησηΔιαγραφήI've been searching for a reliable SUV, and the Land Rover Discovery 3 for sale seems like the perfect option! Its off-road capabilities and luxury interior are exactly what I need for both adventure and comfort. Anyone have experience with this model?
ΑπάντησηΔιαγραφή"So well-written and straight to the point. I’ll definitely be sharing this article!"
ΑπάντησηΔιαγραφήsupremeclothe@gmail.com
ΑπάντησηΔιαγραφήKupuj najnowsze ubrania Trapstar w sklepie Trapstar London Ciesz się naszą kolekcją teraz z 33 ZNIŻKĄ Zamów teraz!
ΑπάντησηΔιαγραφήCasablanca sweatshirts are amazing for layering in the colder months. They’re warm but lightweight, so they don’t feel bulky.
ΑπάντησηΔιαγραφή"Ce înseamnă să fii cetățean al Împărăției lui Dumnezeu? Descoperă valorile, responsabilitățile și beneficiile spirituale ale apartenenței la Împărăția divină și cum ce inseamna sa fi cetatean ai imparatiei lui dumnezeu acest statut transformă viețile credincioșilor în fiecare zi."
ΑπάντησηΔιαγραφήWzbogać swoją garderobę odzieżą Trapstar w sklepie Trapstar London, w tym kurtką trapstar i nie tylko Odwiedź nasz sklep i zyskaj 30 ZNIŻKI
ΑπάντησηΔιαγραφήWerten Sie Ihre Garderobe mit Worst Behavior Kleidung auf, darunter Hoodies mehr Holen Sie sich jetzt die neueste WRSTBHVR mit 32
ΑπάντησηΔιαγραφήEfficiently manage dual battery systems with a 12V DC RV automatic power source charging relay. Featuring voltage-sensitive automation, robust design, and compatibility with vehicles, RVs, boats, and off-road applications, it ensures seamless power distribution and battery protection in any environment.12v dc rv automatic power source charging relay
ΑπάντησηΔιαγραφή"Explore the comprehensive guide to Contestation DC-2206-7476, a pivotal legal framework for resolving disputes. Learn about its process, significance, key components, and the roles of participants in ensuring fairness and justice." contestation dc-2206-7476
ΑπάντησηΔιαγραφήYou’re setting the standard for quality blogging in this niche. Bravo!
ΑπάντησηΔιαγραφήFinally, Teen Patti Master Download is here, download Teen Patti Master APK for your Android and Enjoy the professional gaming experience
ΑπάντησηΔιαγραφήThis is an incredibly inspiring article. I am satisfied with your great work. You put quite supportive information. Keep it up.
ΑπάντησηΔιαγραφήJoin Teen Patti Master and experience the excitement of India’s favorite card game Play online, win real cash, and enjoy seamless gameplay today!
ΑπάντησηΔιαγραφήTeen pati master
shrek is love shrek is life"Explore the viral meme 'Shrek is love, Shrek is life,'
ΑπάντησηΔιαγραφή