Τετάρτη 7 Μαΐου 2025

Εκανε λάθος ο εφέτης ανακριτής;

EUROKINISSI
Εκανε λάθος ο εφέτης ανακριτής;
ΑΠΟΨΕΙΣ06.05.25 16:00Δημήτρης Μακροδημόπουλος*

Αναφερόμενος ο πρωθυπουργός, στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο, στο νομοσχέδιο που προωθεί για τον σιδηρόδρομο είπε ότι: «... (ο σιδηρόδρομος) δεν θα διαθέτει μόνον πλήρη τηλεδιοίκηση και σηματοδότηση, αλλά και αυτόματη πέδηση. Ηδη το ETCS που φρενάρει και ακινητοποιεί τους συρμούς δοκιμάστηκε με επιτυχία... Προωθείται ακόμη μια νέα σημαντική πρωτοβουλία, η νέα μέθοδος για τον ακριβή γεωεντοπισμό τρένων σε πραγματικό χρόνο. Πρόκειται για μια πρόσθετη δικλίδα ασφαλείας η οποία θα αποκλείει τη σύγκρουση δύο τρένων, καθώς το Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας, που ιδρύεται, θα παρακολουθεί τους συρμούς με απόκλιση εκατοστών», ανέφερε χαρακτηριστικά. Δίνεται μεγάλη προβολή στο θέμα του γεωεντοπισμού των τρένων, λειτουργία που θα είναι δημόσια ώστε να τη βλέπουν ακόμη και οι πολίτες, προφανώς για λόγους εντυπωσιασμού κατά τρόπο που υποτιμά στοιχειωδώς τη νοημοσύνη μας. Και τα αεροπλάνα μπορούμε να τα παρακολουθούμε από εφαρμογή στο κινητό μας, αλλά αυτό δεν αποκλείει την πτώση τους.

Με άλλα λόγια, θα μπορεί με το σύστημα του γεωεντοπισμού ή με το ETCS, που φρενάρει αλλά προφανώς δεν ακινητοποιεί ακαριαία διότι απαιτείται ένα ικανό μήκος για να συμβεί αυτό ανάλογα με την ταχύτητα του συρμού, να εντοπιστεί η παράσυρση μιας γέφυρας ή η τοπική παράσυρση του επιχώματος της γραμμής προς την οποία θα οδεύει η αμαξοστοιχία ή η στρέβλωση της γραμμής σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών και οι θραύσεις των σιδηροτροχιών τον χειμώνα;

Μήπως θα μπορεί να εντοπίσει ότι η συντήρηση γραμμής είναι πλημμελής έως ανύπαρκτη, όπως των μεταλλικών γεφυρών; Διότι, π.χ., τον Δεκέμβριο του 1991 παρασύρθηκε μεσόβαθρο της γέφυρας του ποταμού Κόσσυνθου στην Ξάνθη, ενώ τον Νοέμβριο του 1996 παρασύρθηκε και καταστράφηκε ολοσχερώς η γέφυρα του ποταμού Κομψάτου στον Ιασμο Κομοτηνής, μήκους 85 μ. αμφότερες, χωρίς να κινδυνεύσει κανείς παρ' όλο που συνέβησαν σε ώρες κυκλοφοριακής αιχμής. Αντίθετα τον Νοέμβριο του 2012 είχε εκτροχιαστεί επιβατική αμαξοστοιχία στη Ροδόπη, η μηχανή και όλα τα βαγόνια, όπως και τον Μάρτιο του 2015 εκτροχιάστηκε ολόκληρη η σύνθεση εμπορικής αμαξοστοιχίας στη Γέφυρα Θεσσαλονίκης διότι υπήρξε τοπική παράσυρση του επιχώματος της γραμμής εξαιτίας πλημμυρών.

Γιατί στις δύο πρώτες περιπτώσεις δεν κινδύνευσε κανείς, ενώ στις άλλες δύο δεν απετράπησαν τα συμβάντα καίτοι προηγήθηκαν πολύωρες βροχοπτώσεις; Στις πρώτες περιπτώσεις τηρήθηκαν αυστηρά οι κανονισμοί που προϋποθέτουν έναν ανελαστικό αριθμό έμπειρων υπαλλήλων των Τμημάτων Γραμμής για την τήρησή τους, ενώ στις περιπτώσεις των πλημμυρών που επέφεραν τις εκτροχιάσεις, το προσωπικό είχε εν τω μεταξύ σχεδόν μηδενιστεί καθιστώντας αδύνατο στα Τμήματα Γραμμής να ελέγχουν τη ζώνη ευθύνης τους που άγγιζε τα 300 χλμ. γραμμής. Διότι αρχής γενομένης από το 2008 και μετά το 2010 με τον Ν. 3891 είχε εκδιωχθεί η πλειονότητα του προσωπικού και μοιραία είχαν εγκαταλειφθεί τα πάντα.

Επομένως ο εφέτης ανακριτής για τα Τέμπη μάλλον έκανε λάθος. Θα πρέπει να ανατρέξει παλαιότερα, από το 2008, άσχετα αν τα αδικήματα για τους τότε αρμόδιους υπουργούς έχουν παραγραφεί διότι παρήλθαν δύο βουλευτικές σύνοδοι και περισσότερες. Ο σιδηρόδρομος δεν είναι τα επιφαινόμενα με τα οποία προσπαθούν να εντυπωσιάσουν τους πολίτες για να αμβλύνουν τις ευθύνες τους, αλλά οι αθέατες πλευρές του.


Η τραγωδία των Τεμπών είναι το αποτέλεσμα της διαχρονικής διάλυσης του σιδηροδρόμου με αφετηρία τουλάχιστον το 2008 με υπουργό τον Κωστή Χατζηδάκη (18/9/2007-7/1/2009 και 21/6/2012-24/6/2013) και κορυφώθηκε το 2010 με τον Ν. 3891 (υπουργός Δημήτρης Ρέππας) που έφερε τον ψευδεπίγραφο τίτλο «Αναδιάρθρωση, εξυγίανση και ανάπτυξη του ομίλου ΟΣΕ και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ και άλλες διατάξεις για τον σιδηροδρομικό τομέα» με την εκδίωξη της πλειονότητας των εργαζομένων, μαζί με τους οποίους -το χειρότερο- χάθηκε και η εμπειρία τους χωρίς να μεταφερθεί στους νεότερους. Για να ακολουθήσουν στην ίδια πορεία οι επόμενες κυβερνήσεις με την κατάσταση βαθμιαία να επιδεινώνεται.

Διερωτώμαι αν όσοι αποφασίζουν για κρίσιμους τομείς μπορούν να αξιολογήσουν κατ' ελάχιστο τις συνέπειες των αποφάσεών τους. Ο κ. Χατζηδάκης συνέχιζε να επαίρεται για το σχέδιο «εξυγίανσης» του σιδηροδρόμου και πολλά χρόνια μετά: «Θέλω να ελπίζω», είχε δηλώσει, «ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ., που είδε από την αρχή με καχυποψία το σχέδιο εξυγίανσης του ΟΣΕ και την ιδιωτικοποίηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, κάνοντας άμυνα οπισθοφυλακών για το συγκεκριμένο θέμα, θα προχωρήσει αμέσως στην υπογραφή της σύμβασης με την Trenitalia» («Καθημερινή», Δήκτης: «Η δικαίωση για τους σιδηροδρόμους ήλθε τρία χρόνια μετά», 26/6/2017). Δηλαδή δέκα χρόνια μετά δεν είχε αντιληφθεί τις συνέπειες τις «εξυγίανσης», την πατρότητα της οποίας προέβαλε ως επιτυχία του. Γι' αυτό ανησυχώ ιδιαίτερα διότι την εποπτεία του προγράμματος για την αναβάθμιση του σιδηροδρόμου θα έχει ο κ. Χατζηδάκης. Αλλά και όταν ακούω τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. να εστιάζει αποκλειστικά στη σύμβαση 717, στο μπάζωμα και στο παράνομο υλικό που ίσως μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία, διερωτώμαι αν το ΠΑΣΟΚ έπαθε αμνησία για τις δεκαετίες μέχρι το 2015. Κατά γενική ομολογία η χώρα είναι σε πορεία απαξίωσης, με συνέπεια κάθε κυβέρνηση να αποδεικνύεται χειρότερη από την προηγούμενη. Σε αυτή τη διαπίστωση ανήκει και η εμβόλιμη κυβερνητική θητεία του ΣΥΡΙΖΑ.

Υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός στο υπουργικό συμβούλιο ότι «θα αλλάξουν πολλά, όσα δεν άλλαξαν εδώ και δεκαετίες». Ποιοι όμως κυβερνούν αυτόν τον τόπο από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα και διέλυσαν συνειδητά, νομοθετώντας μάλιστα, τον σιδηρόδρομο, ώστε να εναποθέσουμε πάλι το μέλλον μας σε αυτούς; Πώς μπορούμε να συνεχίζουμε να αναπαράγουμε ένα πολιτικό σύστημα που οδηγεί τη χώρα σε αδιέξοδα και προσπαθεί να επιβιώσει με υπεκφυγές;

* Τ. αρχιμηχανικός ΟΣΕ, πολιτικός μηχανικός ΑΠΘ

Τρίτη 6 Μαΐου 2025

«Αγαπητή Ούρσουλα…»: Μια φανταστική επιστολή του Έλληνα πρωθυπουργού για την επανοριοθέτηση των οικισμών

«Αγαπητή Ούρσουλα…»: Μια φανταστική επιστολή του Έλληνα πρωθυπουργού για την επανοριοθέτηση των οικισμών
Vanna 5 Μαΐου 2025


Ας υποθέσουμε ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εντυπωσιάζεται από τη γενική κατακραυγή που προκάλεσε η δημοσίευση του Προεδρικού Διατάγματος για την επανοριοθέτηση των οικισμών όλης της χώρας.
Κι ας φανταστούμε τι θα έγραφε στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για να ζητήσει τη συνδρομή της…

Αγαπητή Ούρσουλα, έχω φοβερά νέα!

Βρήκαμε ένα τρόπο να διαλύσουμε και τα χωριά και τον Τοπικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό.
Αλλά θα σου τα πω από την αρχή: Το 1985 εκδόθηκε στην Ελλάδα ένα Προεδρικό Διάταγμα για τον τρόπο καθορισμού των ορίων των οικισμών της χώρας μέχρι 2.000 κατοίκους. Λίγους μήνες μετά εκδόθηκε ένα δεύτερο διάταγμα -χωριστά βέβαια- για την πολεοδόμηση και την επέκταση των οικισμών μέχρι 2.000 κατοίκους, που δεν έλεγε ότι τροποποιεί το πρώτο. Μην ρωτάς γιατί, είναι απλό: για να εφαρμοστούν οι οριοθετήσεις χωρίς να είναι απαραίτητο να πολεοδομηθούν οι οικισμοί, όπως και πράγματι, δεν πολεοδομήθηκαν. Η ευελιξία και η απορρύθμιση ήταν για μας εδώ πάνω απ’ όλα, πολύ πριν την υιοθετήσετε εσείς στην Ευρώπη!

Όλα πήγαιναν μια χαρά για πολλά χρόνια μέχρι που το Συμβούλιο της Επικρατείας άρχισε να δημιουργεί προβλήματα. Με διάφορες αποφάσεις του ζητούσε εντελώς παράλογα πράγματα όπως οι οριοθετήσεις οικισμών να γίνονται με Προεδρικά Διατάγματα και όχι με Αποφάσεις Νομάρχη. Μετά ζήτησε κάτι χειρότερο: να μην μπορεί κάθε ιδιοκτήτης να παραχωρεί ένα τμήμα του οικοπέδου του για να διανοιχθεί δρόμος, όπως προβλεπόταν από το Προεδρικό Διάταγμα και εφαρμοζόταν επί δεκαετίες, για να μη δημιουργούνται οι κοινόχρηστοι χώροι αποσπασματικά, ανορθολογικά, με πρωτοβουλία ιδιωτών, πριν από την έγκριση πολεοδομικής μελέτης. (ΣτΕ 1828/2008) Μετά από αυτό όλα τα τυφλά οικόπεδα δεν μπορούσαν πια να κτίζονται! Εμείς βέβαια κάθε φορά δίναμε προσωρινές λύσεις που, όμως, δεν τις δεχόταν το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Ειδικούς όρους δόμησης και όρους προστασίας για τα συνεκτικά τμήματα των οικισμών, δηλαδή για τους παλιούς ιστορικούς πυρήνες, δεν καθορίσαμε. Αυτά τα αφήσαμε για όποιον ήθελε να τα κάνει εθελοντικά. Το μείζον ήταν να διανοίγονται δρόμοι. Έτσι με τον καιρό, διαλύθηκε ο ιστορικός πολεοδομικός ιστός. Μπορούσε βέβαια κάποιος οικισμός να χαρακτηρίζεται παραδοσιακός κι αυτό με άλλο, προηγούμενο, Προεδρικό Διάταγμα (1978) που καθόρισε εξ αρχής, μαζικά, παραδοσιακούς οικισμούς σε όλη τη χώρα. Στη συνέχεια όμως τη διαδικασία τη δυσκολέψαμε τόσο πολύ που χρειαζόταν να είναι κάποιος ήρωας για να επιχειρήσει κάτι τέτοιο.

Χρήσεις γης δεν καθορίσαμε. Το μόνο που κάναμε ήταν να απαγορεύσουμε τις βιομηχανικές και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις μέσης και υψηλής όχλησης μέσα στα όρια των οικισμών και σε μια ζώνη από 200 έως 1000 μ. γύρω από τα όρια των οικισμών. Χρειάστηκε να φτάσουμε στο 2018 (ΠΔ 59/1998) για να καθορίσουμε χρήσεις γης στους οικισμούς!

Με τον τρόπο αυτό τα χωριά μας έγιναν αγνώριστα!

Τώρα λοιπόν ετοιμάσαμε ένα νέο Προεδρικό Διάταγμα που περιλαμβάνει, λίγο πολύ, όλα τα προηγούμενα και είπαμε στο Συμβούλιο της Επικρατείας ότι θέλουμε να ενσωματώνει όλη τη νομολογία του. Μόνο που, αν και το Προεδρικό Διάταγμα την πολεοδόμηση την ενσωματώνει ως δυνατότητα και όχι ως υποχρέωση το Συμβούλιο της Επικρατείας δεν έφερε καμιά αντίρρηση σ’ αυτό! Έτσι όλα όσα συμβαίνουν εδώ και σαράντα χρόνια θα συνεχίσουν να συμβαίνουν!

Καθορίσαμε, λοιπόν, ότι θα γίνουν νέες οριοθετήσεις από τους μελετητές των Τοπικών και των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, με τον ίδιο τρόπο που είχαν γίνει οι παλιές. Έτσι μένουν εκτός ορίων οικισμών οι αραιοδομημένες περιοχές, που και το 1985 δεν προβλεπόταν να είναι μέσα στα όρια των οικισμών αλλά κάποιοι νομάρχες τις είχαν βάλει. Η μεγάλη επιτυχία είναι ότι όλοι σήμερα ασχολούνται με την εξαίρεση των αραιοδομημένων περιοχών από τα όρια όσων οικισμών τις είχαν συμπεριλάβει και κανείς δεν ασχολείται με το τι θα συμβεί στους οικισμούς που θα περιλαμβάνονται στις οριοθετήσεις.


Θα μπορούσαμε, βέβαια, να έχουμε καθορίσει ότι οι Ομάδες Μελέτης των Τοπικών και των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων θα έπρεπε να προτείνουν ζώνες, ειδικούς όρους δόμησης, αναπλάσεις, ή ακόμα και πολεοδομήσεις στα διάσπαρτα τμήματα κι όλα αυτά μέσα στα καθορισμένα όρια. Κάτι τέτοιο θα κάλυπτε πολλές από τις απαιτήσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας αφού τα Τοπικά και τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια θα εγκριθούν με Προεδρικά Διατάγματα. Όμως εμείς δεν θέλουμε να βελτιώσουμε την κατάσταση στους οικισμούς, θέλουμε να κάνουμε το βίο αβίωτο σε όσους επιμένουν να μένουν εκεί και αρνούνται να συμβάλλουν στις μεταρρυθμίσεις. Οι μεταρρυθμίσεις, όμως, χρειάζονται όλη τη γη, προκειμένου να μείνει ελεύθερη στην εκτός σχεδίου δόμηση για επενδύσεις, ενεργειακές, τουριστικές, βιομηχανικές, εξορυκτικές και βιομηχανικής γεωργίας και κτηνοτροφίας. Οι μεταρρυθμίσεις χρειάζονται, ακόμα, αστικοποίηση του πληθυσμού και, βέβαια, συρρίκνωση της μικρο-ιδιοκτησίας και της μικρο-επιχειρηματικότητας, που μόνο βάρος αποτελούν.

Η πολιτική που επιλέξαμε περιλαμβάνει πάρα πολλά οφέλη, και έχουμε προετοιμαστεί για την εγκατάσταση μεσαίων και μεγάλων επενδύσεων στην εκτός σχεδίου δόμηση.
Φαντάσου ότι, ενώ εδώ και πολλά χρόνια κάποιοι πολίτες, πολλοί μελετητές και κάποιοι αυτοδιοικητικοί υποστηρίζουν τον περιορισμό της δόμησης μέσα στα όρια των οικισμών, εμείς καταφέραμε η τουριστική ανάπτυξη να προβλέπεται σε εκτός σχεδίου περιοχές κι αυτό, όχι μόνο από το Χωροταξικό του Τουρισμού αλλά και από Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες σε ζώνες προστασίας!

Εξ άλλου έχουμε κουραστεί πολύ από τις αντιδράσεις για τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ίσως χρειαστεί να καθορίσουμε αποστάσεις των έργων από τους οικισμούς που μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν, με αποτέλεσμα τα έργα να πνίγουν τα χωριά. Αν βέβαια μειωθούν τα όρια των οικισμών οι αποστάσεις αυτές θα βρεθούν χωρίς να χρειαστεί να περικόβουμε τα έργα. Είναι όμως δύσκολο αυτό, επειδή υπάρχουν, όπως σου είπα, πολύ μεγάλες αντιδράσεις για τις περιοχές που θα μείνουν εκτός σχεδίου. Γι’ αυτό ψάχνουμε μια μαγική λύση έτσι ώστε να δοθεί η εντύπωση ότι τα οικόπεδα δεν θα γίνουν χωράφια. Ας περιμένουν την πολεοδόμηση για μια ζωή!

Ακόμα θέλω να επισημάνω ότι με όλα αυτά καταφέρνουμε ένα ισχυρό κτύπημα στον Χωροταξικό και τον Πολεοδομικό Σχεδιασμό. Η κοινωνία είχε αρχίσει να συμμετέχει, αλλά σιγά -σιγά καταλαβαίνει ότι όλα είναι προσχηματικά και κατευθυνόμενα και έχει αρχίσει να απογοητεύεται. Τώρα που φορτώνουμε στους μελετητές των Τοπικών και των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων την οργή των κατοίκων των χωριών και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ο σχεδιασμός θα γίνει πιο μισητός από ποτέ και όλοι θα θεωρούν υπεύθυνο, εκτός από το Συμβούλιο της Επικρατείας και τις Ομάδες Μελέτης. Έτσι μειώνουμε το δικό μας πολιτικό κόστος.

Υπάρχει, βέβαια, ένα ζήτημα για το οποίο χρειάζομαι τη βοήθειά σου. Επειδή τα Τοπικά και τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια τα έχουμε εντάξει στο Ταμείο Ανάκαμψης και οι προθεσμίες για όλα αυτά που φορτώσαμε στους μελετητές δεν αρκούν, θέλω να με βοηθήσεις να βρούμε ένα τρόπο έτσι ώστε όλα αυτά να γίνουν χωρίς να χαθούν πολύτιμοι οικονομικοί πόροι.



Ειλικρινά δικός σου

Κυριάκος Μητσοτάκης