Η διεθνής «πυραμίδα» των διασώσεων και η τρίτη ελληνική ανακεφαλαιοποίηση,

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου από εδώ

Από το 2008, οπότε κορυφώθηκε η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση, τα καπιταλιστικό σύμπαν περιδινείται γύρω από διασώσεις. Όχι προσφύγων –αυτοί μπορούν να πνίγονται άκλαυτοι στα νερά της Μεσογείου–, αλλά διασώσεις τραπεζών. Ο λογαριασμός είναι ιλιγγιώδης. Η αμερικανική FED υποστηρίζει ότι το κόστος διάσωσης των χρεοκοπημένων αμερικανικών τραπεζών (όχι όλων, γιατί τουλάχιστον 500 αφέθηκαν να καταρρεύσουν) δεν υπερέβη τα 700 δισ. δολάρια. Ωστόσο, έρευνα του Ινστιτούτου Levy ανεβάζει το τελικό κόστος των αμερικανικών διασώσεων σε ένα ασύλληπτο ποσό: 29 τρισ. δολάρια.

Ακόμη κι αν αυτό φαίνεται υπερβολή, είναι αδιαμφισβήτητα τα στοιχεία για τις τραπεζικές διασώσεις στην Ε.Ε. Από το 2008 έχουν διατεθεί για τη στήριξη του τραπεζικού «Λεβιάθαν» 5,1 τρισ. ευρώ σε ρευστό, κρατικές εγγυήσεις, ενίσχυση ρευστότητας και αγορές περιουσιακών στοιχείων (μετοχών και ομολόγων).

Αλλά αυτά δεν ήταν τα μόνα δώρα προς το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) που ξεκίνησε από το 2010 η αμερικανική κεντρική τράπεζα (4,4 τρισ. δολάρια) και συνεχίζουν η ΕΚΤ (με φιλοδοξία να φτάσει το 1,1 τρισ.), η ιαπωνική BOJ και άλλες κεντρικές τράπεζες, μετρούν ήδη έναν λογαριασμό 10 τρισ. δολαρίων, περίπου το 15% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Πού πηγαίνουν αυτά τα χρήματα; Το μεγαλύτερο μέρος τους έχει προκαλέσει πρωτοφανή πλημμυρίδα ρευστότητας στις ίδιες της τράπεζες- 2,8 δισ., δολάρια στις αμερικανικές, πολύ μεγαλύτερο ποσό στις ευρωπαϊκές. Κι επίσης, έχει προκαλέσει τρομακτική συσσώρευση του παγκόσμιου πλούτου στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας. Έκθεση της υπεράνω αντικαπιταλιστικής υποψίας Credit Suisse συμπυκνώνει τον απολογισμό της διαχείρισης της κρίσης σε δύο αριθμούς: το 0,7% του πληθυσμού συγκεντρώνει το 46% του παγκόσμιου πλούτου. Στον αντίποδα, το 71% του παγκόσμιου πληθυσμού ελέγχει μόλις το 3% του παγκόσμιου πλούτου. Δεν πρόκειται για αστοχία συνταγής. Αλλά για πλήρη επιτυχία της. Η κοινωνική πυραμίδα αποκαλύπτει την ληστρική «πυραμίδα» των χρηματοπιστωτικών διασώσεων.

Το «φιλοδώρημα» των 215 δισ.

Μπροστά στα νούμερα αυτά προκαλεί θυμηδία το γεγονός ότι οι ελληνικές συστημικές τράπεζες, εν ονόματι των οποίων η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ σύρθηκε στο τρίτο Μνημόνιο, βρίσκονται ενώπιον ενός τρίτου γύρου διάσωσης για 13-14 δισ. ευρώ. Κατά τόσον εμετρήθησαν, εζυγίσθησαν και ευρέθησαν ελλιπείς. Το ποσό ισοδυναμεί ύποπτα με το δημοσιονομικό κόστος του τρίτου Μνημονίου μέχρι το 2018, το οποίο πέφτει άνισα στις πλάτες των φτωχότερων στρωμάτων. Επί της ουσίας, και με το νέο Μνημόνιο, όπως και με τα δύο πρώτα, σώζονται οι τράπεζες. Το πώς σώζονται, όμως, κάνει τη διαφορά.

Από το 2008 οι ελληνικές τράπεζες έχουν «φιλοδωρηθεί» με περίπου 201 δισ. ευρώ. Τα 130 δισ. ήταν κρατικές εγγυήσεις, τα 48,5 δισ. άμεση κρατική χρηματοδότηση, τα 11 δισ. συμμετοχή ιδιωτών στις αυξήσεις κεφαλαίου και τα 11,5 δισ. το κυριολεκτικό φιλοδώρημα του αναβαλλόμενου φόρου. Η τρίτη ανακεφαλαιοποίηση θα φτάσει τον λογαριασμό στα 215 δισ. Με βάση τη χρηματιστηριακή αξία των 4 συστημικών τραπεζών, το ποσό αυτό αντιστοιχεί στην απόκτησή τους –από το κράτος, και τελικά τους φορολογούμενους–, όχι μία, αλλά 43 φορές! Κι όμως, στον αντίποδα των ξεχασμένων δεσμεύσεων του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ακόμη και των μετριοπαθών εξαγγελιών για άσκηση των «ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων» του κράτους στις τράπεζες, η κυβέρνηση παρουσίασε ένα νομοσχέδιο διευκόλυνσης μιας φθηνής και ελεγχόμενης ιδιωτικοποίησης των τραπεζών και εκχώρησης του διοικητικού τους ελέγχου στους δανειστές. Ανυποψίαστοι χορηγοί του εγχειρήματος οι φορολογούμενοι, με ένα επιπλέον ποσό σχεδόν 10 δισ. ευρώ.

Ο ρόλος του μη δημόσιου Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας

Επιγραμματικά αναφέρουμε:

* Το ΤΧΣ θα μετάσχει στην τρίτη ανακεφαλαιοποίηση με ένα (απροσδιόριστο μέχρι την ώρα που γραφόταν αυτό το κείμενο) μίγμα κοινών μετοχών με δικαιώματα ψήφου, προνομιούχων μετοχών που θα ανταλλαγούν με κοινές, και ομολόγων μετατρέψιμων σε ομόλογα (CoCos).

* Το ΤΧΣ θα καλύψει κεφαλαιακά το «δυσμενές σενάριο» των stress tests, ενώ το «βασικό σενάριο» πρέπει να καλυφθεί υποχρεωτικά από ιδιώτες, πρακτικά αποκλειστικά ξένα κεφάλαια. Με δεδομένο ότι το «βασικό σενάριο» περιορίζεται σε κεφαλαιακές ανάγκες μέχρι 5 δισ. ευρώ, διαμορφώνεται ένα ευρύς χώρος για περαιτέρω διεύρυνση της ιδιωτικοποίησης και περιορισμό της συμμετοχής του ΤΧΣ σε ποσοστά αναγκαία για τον διοικητικό έλεγχο των τραπεζών.

* Το ΤΧΣ υποτίθεται ότι αποκτά δικαιώματα ελέγχου των διοικήσεων των τραπεζών, μέσω ενός μέλους στα διοικητικά τους συμβούλια με δικαίωμα veto σε σειρά αποφάσεων. Όμως, το ΤΧΣ δεν είναι πλέον «Δημόσιο». Βάσει και των ρητών δεσμεύσεων του Μνημονίου, η πλήρης λειτουργική «ανεξαρτησία» του ΤΧΣ σημαίνει πολύ απλά την πλήρη εξάρτησή του από τους πιστωτές, μέσω ΕΚΤ, ESM και ΤτΕ.

* Κάτι αντίστοιχο θα συμβεί και με τις διοικήσεις των τραπεζών. Το μη δημόσιο ΤΧΣ αποκτά εξουσίες αξιολόγησης των διοικήσεων των τραπεζών, και θα μπορεί να εισηγείται αλλαγές στη σύνθεσή τους βάσει κριτηρίων που αποκλείουν κάθε απόχρωση κρατικού, πολιτικού ή κοινωνικού ελέγχου και, αντιθέτως, εξασφαλίζουν μια ιδιότυπη «ιδιωτικοποίηση» των διοικήσεων, ανεξάρτητα από το ποσοστό κρατικής συμμετοχής. Για παράδειγμα, όταν ορίζεται ότι κάθε μέλος διοικητικού συμβουλίου «πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον δεκαετή διεθνή εμπειρία, εκ των οποίων τουλάχιστον τρία έτη ως μέλους διοικητικού συμβουλίου πιστωτικού ιδρύματος», είναι προφανές ότι η διακυβέρνηση των τραπεζών προορίζεται για στελέχη της διεθνούς χρηματοπιστωτικής νομενκλατούρας, κατά προτίμηση με θητεία σε τράπεζες των δανειστών.

Διόλου τυχαία, το νομοσχέδιο για την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών υπερψηφίστηκε με συνοπτικές διαδικασίες από ευρεία μνημονιακή πλειοψηφία. Παραδόξως, η ελληνική (για λίγο ακόμη) χρηματοπιστωτική «πυραμίδα» αυξάνει τους οπαδούς της στην πολιτική πυραμίδα ευθέως ανάλογα με τη διεύρυνση των θυμάτων της στη κοινωνική...