Με έκπτωση άνω του 55% ανατέθηκε ένα στα δύο μεγάλα έργα.
Από τα 122 μεγάλα δημόσια έργα (προϋπολογισμού άνω των τριών εκατ. ευρώ) που προκηρύχθηκαν κατά τη διάρκεια του 2019 και έφτασαν μέχρι το στάδιο επιλογής αναδόχου, στα 71 οι εκπτώσεις που προσέφεραν οι μειοδότες ήταν μεγαλύτερες του 50%. Υπάρχουν και εξαιρετικά τολμηροί εργολάβοι που σε διαγωνισμούς για πέντε μεγάλα έργα προσέφεραν έκπτωση άνω του 70%!
Για παράδειγμα, στο διαγωνισμό για τη συντήρηση και καθαρισμό αντιπλημμυρικών έργων της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, προϋπολογισμού 4,8 εκατ. ευρώ, ο μειοδότης προσέφερε έκπτωση 75,21%, δηλαδή υποσχέθηκε πως θα ολοκληρώσει το έργο με μόλις 1,2 εκατ. ευρώ!
Σε έργο δικτύων αποχέτευσης του δήμου Κομοτηνής, προϋπολογισμού 3,25 εκατ. ευρώ, ο μειοδότης προσέφερε έκπτωση 75%, ενώ για τη «βιοκλιματική αστική ανάπλαση» οδών στο δήμο Αγίας Βαρβάρας επικράτησε εργολάβος με έκπτωση 71,65%. Σε άλλα 20 μεγάλα έργα οι εκπτώσεις ξεπέρασαν το 60%, ενώ είναι κοινός τόπος οι εκπτώσεις του 50%.
Τα απαρχαιωμένα τιμολόγια και οι πανάρχαιες τεχνικές προδιαγραφές με τις οποίες προκηρύσσονται τα δημόσια έργα έχουν δημιουργήσει αυτή την τραγελαφική εικόνα που τελικά επιβαρύνει τους πολίτες. Πρώτον, επειδή πολλά έργα μένουν στη μέση ή παραδίδονται με εξαιρετικά χαμηλή ποιότητα. Δεύτερον, επειδή σε πολλές περιπτώσεις οι τεχνικές εταιρείες εκμεταλλεύονται τα κενά της νομοθεσίας και τις σχέσεις με τοπικούς άρχοντες ή στελέχη του δημοσίου προκειμένου να αυξήσουν εκ των υστέρων το κόστος του έργου που υποσχέθηκαν πως θα κατασκευάσουν μισοτιμής.
Οι απίστευτες εκπτώσεις δείχνουν, πάντως, πως η κατάσταση στα δημόσια έργα έχει ξεφύγει, όχι μόνο επειδή τα τιμολόγια με τα οποία προκηρύσσονται οι διαγωνισμοί δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Συνδέονται και με τις δυσκολίες στην αγορά κατασκευών που αναγκάζουν κάποιους εργολάβους να «χτυπήσουν» έργα με την ελπίδα πως στη συνέχεια θα αυξήσουν δια της πλαγίας οδού τα έσοδά τους. Μάλιστα, ακόμα και ισχυρές τεχνικές εταιρείες, που πρωτοστατούν στον αγώνα για την αντιμετώπιση των «παράλογων εκπτώσεων» εμφανίζονται να έχουν αναλάβει έργα οδοποιίας (ασφαλτοστρώσεις, κ.α.) με έκπτωση άνω του 60%.
Οι υψηλές εκπτώσεις συνοδεύονται από τεράστιες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση διαγωνισμών. Φέτος, επειδή ήταν προεκλογική χρονιά, προκηρύχθηκαν σχεδόν 270 διαγωνισμοί με προϋπολογισμό άνω των 3 εκατ. ευρώ, αλλά ολοκληρώθηκαν λιγότεροι από τους μισούς!
Για την αντιμετώπιση του φαινομένου των «παράλογα μεγάλων εκπτώσεων» οι εργοληπτικοί σύνδεσμοι υποστηρίζουν πως για τα μικρά έργα, που είναι κάτω του ευρωπαϊκού ορίου των 5.000.000 ευρώ μπορεί να επανέλθει ο μαθηματικός τύπος επιλογής αναδόχου, τον οποίο βαπτίζουν «αλγόριθμο». Μέσω του «αλγόριθμου» θα αποκλείονται αυτόματα οι «ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές» όπως και στο παρελθόν και θα αποκλείονται οι τολμηροί εργολάβοι.
Η Ελλάδα δεν έχει, βέβαια, ευχάριστη εμπειρία από την εφαρμογή του μαθηματικού τύπου σε όλα τα έργα στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Επί σχεδόν πέντε χρόνια οι εργολάβοι, σε πλήθος περιπτώσεων, κατέθεταν προσυμφωνημένες προσφορές οι οποίες, με χρήση του μαθηματικού τύπου, οδηγούσαν το έργο σε αυτόν που είχαν αυτοί αποφασίσει Γι’ αυτό και ο μαθηματικός τύπος καταργήθηκε το 2005 επί Γ. Σουφλιά στο υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ. Η απάντηση των εργοληπτικών συνδέσμων είναι πως αυτή τη φορά θα εφαρμοστεί ένας διαφορετικός αλγόριθμος, παράλληλα «με ένα σύστημα πολλαπλών κριτηρίων που θα περιλαμβάνουν δεσμεύσεις για ποιότητα, χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, κ.ά.»
Πρόκειται για μέτρα που δεν θα εξυγιάνουν τα δημόσια έργα αν δεν εφαρμοστεί επιτέλους το εθνικό σύστημα τεχνικών προδιαγραφών και τιμολογίων που είναι σχεδόν έτοιμο από την επιτροπή που έχει συστήσει το υπουργείο Υποδομών. Σήμερα, υπάρχει «πλήρης στρέβλωση της διαδικασίας σύνταξης συμβατικών τευχών» ενώ απουσιάζει η «αυτόματη ενημέρωση των προδιαγραφών με βάση τη συνεχή εξέλιξη που φέρνει η τεχνολογία στα υλικά της κατασκευαστικής βιομηχανίας». Επίσης, με το σημερινό σύστημα τιμολογίων, είναι αδύνατος ο αντικειμενικός υπολογισμός του κόστους ή μιας αναθεώρησης κόστους. Επιπλέον, δε μπορεί να γίνει ξεκαθάρισμα μέσω αντικειμενικής αιτιολόγησης μιας ασυνήθιστα χαμηλής προσφοράς.
Στα θεσμικά μέτρα που ετοιμάζει το υπουργείο Υποδομών και αναμένεται να καταθέσει στη Βουλή στο πρώτο τρίμηνο του 2020 θα περιλαμβάνονται και ρυθμίσεις ώστε να αντιμετωπιστούν και τα σοβαρότατα προβλήματα έχουν δημιουργηθεί και από τον τρόπο συγκρότησης των επιτροπών διαγωνισμών που προώθησε, με καλή πρόθεση, η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Υποδομών.
Επειδή τα μέλη των επιτροπών ορίζονται με κλήρωση και είναι από διαφορετικές κρατικές υπηρεσίες από αυτή που προκηρύσσει το έργο, δεν έχουν ενδιαφέρον για να προχωρήσει γρήγορα ένας διαγωνισμός. Ετσι μεσολαβεί μεγάλο χρονικό διάστημα μεταξύ της διακήρυξης ενός διαγωνισμού και της ανάθεσης του έργου, που συνήθως είναι μεγαλύτερο του έτους.
Αν προστεθεί και το βουνό προσφυγών, τότε η κατάσταση γίνεται ακόμα χειρότερη….
Φώτης Κόλλιας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου