«Μες στα συντρίμμια ολοκληρώνεσαι αλήθεια»

ΕΓΚΟΝ ΣΙΛΕ, «ΔΥΟ ΚΟΡΙΤΣΙΑ», 1911

της Γεωργίας Βαλωμένου από τα Ενθέματα

Οι εκλογές της 20ής του Σεπτέμβρη πέρασαν και άφησαν πίσω τους σφοδρές πολιτικές διαμάχες, συχνά πέρα από τα όρια της ευπρέπειας, κυρίως ενδοαριστερές, εμφύλιες δηλαδή, κατεστραμμένες φιλίες και οικογενειακές σχέσεις-συντρίμμια. Παρά το ότι το βασικό διακύβευμα των εκλογών (το ποιος δηλαδή θα αναλάμβανε τη διαχείριση του Μνημονίου), δεν ήταν και τόσο σημαντικό επί της ουσίας, η πόλωση μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και της ΛΑΕ (η οποία, παρά τα μικρά δημοσκοπικά της ποσοστά, ήταν η μόνη φωνή αμφισβήτησης του μνημονιακού μονόδρομου) υπήρξε τεράστια.

Κάπου στο κέντρο όλου αυτού του μακελειού, οι πιο ψύχραιμοι των δύο πλευρών ήταν εκείνοι που είτε ψήφιζαν ΣΥΡΙΖΑ ελλείψει καλύτερης εναλλακτικής αλλά ήθελαν και τη Λαϊκή Ενότητα στη Βουλή, είτε ψήφιζαν Λαϊκή Ενότητα, πιστεύοντας πως τα Μνημόνια δεν είναι μονόδρομος αλλά ήθελαν και την πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ έναντι της Ν.Δ., δεδομένου πως δεν είναι όλοι ίδιοι. Ανήκω στους δεύτερους, συμφωνώντας με τον Δημοσθένη Παπαδάτο-Αναγνωστόπουλο ότι «η συνθηκολόγηση της κύριας δύναμης της Αριστεράς, εν προκειμένω του ΣΥΡΙΖΑ, είναι τραύμα στο σώμα της κάθε Αριστεράς».[1]

Η πόλωση και η ένταση και των δυο πλευρών εύκολα εξηγούνται. Από τη μία, όλοι εκείνοι που ένιωσαν να προδίδονται από αυτόν στον οποίο απόθεσαν τις ελπίδες τους για μια άλλη πολιτική, για ένα άλλο μέλλον. Από την άλλη, εκείνοι που συνέχισαν να τον εμπιστεύονται και υιοθέτησαν τη δική του πολιτική εκτίμηση και ένιωσαν να προδίδονται από τους πρώην συντρόφους τους που επέλεξαν άλλο δρόμο. Προδοσία: η λέξη αυτών των εκλογών. Πίκρα, θλίψη, ανησυχία, βαριά καρδιά σε κάθε περίπτωση. Πίσω από την αδιαλλαξία, την υπερβολή, τις αλληλοκατηγορίες, κρύφτηκε, νομίζω, η ίδια μας η αμφιθυμία, η αμφιβολία που μας έτρωγε τα σωθικά.

Η επόμενη μέρα μας βρήκε αμήχανους και κουμπωμένους. Εκτός από ορισμένους εκ των νικητών που είχαν την αλαζονεία και τη χυδαιότητα να επιχαίρουν για την ήττα των άλλων, να κουνάνε το δάχτυλο και να ζητάνε δημόσια αυτοκριτική στη βάση του εκλογικού αποτελέσματος, αρκετοί από μας ρίξαμε κάπως τους τόνους, συνειδητοποιώντας γρήγορα πως ό,τι κι αν ψηφίσαμε –ή δεν ψηφίσαμε– η πραγματικότητα δεν άλλαξε: η ύφεση, η φτώχεια, οι ανάγκες είναι πάντα εδώ και εμείς καλούμαστε να πάρουμε θέση. Διαχειριστή του Μνημονίου εκλέξαμε, τον καλύτερο σύμφωνα με το εκλογικό σώμα. Ποιος και πώς, όμως, θα διαχειριστεί τις ανάγκες μια κοινωνίας που καταρρέει με το κράτος πρόνοιας διαλυμένο και με μια συνεχή εισροή χιλιάδων προσφύγων;

Μέσα στα πολλά που μπορούμε να πούμε για τους πρόσφυγες, ας σκεφτούμε κι αυτό: η παρουσία τους δεν μας επέτρεψε, και δεν μας επιτρέπει, να εφησυχάσουμε — και γι’ αυτό πρέπει να τους ευχαριστούμε. Μας υπενθυμίζει καθημερινά πως, όσο άσχημα κι αν είναι τα πράγματα στη χώρα μας, υπάρχουν και πολύ χειρότερα. Πως η γκρίνια, η παραίτηση, οι εκλογικές εντάσεις και η ηττοπάθεια είναι πολυτέλειες, οι οποίες δεν μπορεί να αφορούν το πιο ζωντανό, το πιο κινηματικό, το πιο «αριστερό» κομμάτι της κοινωνίας.

Αυτός ο κόσμος που ταρακουνήθηκε το 2008 (τον Δεκέμβρη, οπότε τέθηκε το ερώτημα),[2]που κατέκλυσε τις πλατείες το 2011, που ένα σημαντικό του μέρος ψήφισε –ίσως και για πρώτη φορά– ΣΥΡΙΖΑ το 2012 και ξανά το 2015 ενώ ένα άλλο μέρος του ανήκει στην εξωκοινοβουλευτική Αριστερά και τον αντιεξουσιαστικό χώρο ή παραμένει ανένταχτο, ο κόσμος αυτός που είτε πείστηκε είτε όχι πως η ήττα της διαπραγματευτικής στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αναπόφευκτη, είναι ο κόσμος που στελεχώνει τις δομές αλληλεγγύης και τις αντιφασιστικές πρωτοβουλίες. Είναι εκείνος που συνεχίζει να δημιουργεί και να αντιστέκεται, είναι εκείνος που θα συνεχίσει να αναζητά την εναλλακτική πρόταση, που δεν θα παραδοθεί στην ΤΙΝΑ.

Σε ένα κείμενό μου, εδώ, στα «Ενθέματα», μια εβδομάδα πριν τις εκλογές,[3] έγραφα –ελπίζοντας να διαψευστώ– πως «η αλληλεγγύη, για να ανθήσει, χρειάζεται ένα πλαίσιο αγώνα και μια προοπτική νίκης. Η αλληλεγγύη ως διαχείριση της ήττας δεν μπορεί, νομίζω, να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει. Ο άνθρωπος που πορεύεται με το κεφάλι σκυφτό, με το ασήκωτο βάρος μιας δύσκολης καθημερινότητας που προβλέπεται να γίνει ακόμα πιο δύσκολη, που δεν έχει για τι και με ποιον να παλέψει, καθώς του είπαν πως “δεν υπάρχει εναλλακτική”, δεν βρίσκει την ψυχική δύναμη που απαιτείται (και όσοι ξέρουν, ξέρουν πως απαιτείται πολλή) προκειμένου να προσφέρει τον χρόνο και τον κόπο του».

Με χαρά βλέπω να διαψεύδομαι από δράσεις αλληλεγγύης για τους πρόσφυγες σε όλη τη χώρα, ενώ και οι άλλες δομές αλληλεγγύης, κοινωνικά φαρμακεία, κοινωνικά φροντιστήρια κλπ., μετά την εκλογική αναστάτωση ανασυντάσσονται και συνεχίζουν. Αφενός γιατί το πλαίσιο αγώνα και η προοπτική της νίκης δεν εξαρτώνται από εκλογικές αναμετρήσεις· εξαρτώνται από εμάς, την ίδια τη φυσική μας ύπαρξη. Αφετέρου γιατί μέσα από τις ήττες μας δυναμώνουμε και αντρειωνόμαστε, μέσα στις ήττες μας συναντιόμαστε. Kαι, όπως λέει και ο Άσιμος, «Παρά τα τόσα όνειρά μας που συντρίφτηκαν / μες στα συντρίμμια ολοκληρώνεσαι αλήθεια».

ΥΓ. Τα μαθήματα αλληλεγγύης που διοργανώνει η Γ’ ΕΛΜΕ Αθήνας στην Γκράβα, θα γίνουν και φέτος.

Η Γεωργία Βαλωμένου είναι αρχιτέκτονας, εκπαιδευτικός δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

[*] Στίχος από το τραγούδι του Νικόλα Άσιμου «Της Επανάστασης» 

[1] Δημοσθένης Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλος, «Υπάρχει ζωή μετά», RedNotebook, 4.10.2015

[2] Bλ. το ντοκιμαντέρ «Και τι δεν ήταν – “Μιλώντας για το Δεκέμβρη του 2008”» (σκηνοθεσία-έρευνα: «Χάι-Λάιφ», κείμενα-αφήγηση: Σπύρος Παπαδόπουλος, παραγωγή: pathfinder.gr)

[3] «Μαθήματα αλληλεγγύης και η διαχείριση της ήττας», «Ενθέματα», 13.9.2015