Ολόκληρη η έκθεση του υπουργείου Εργασίας για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος

Της Αργυρώς Μαυρούλη

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή, από την 1η Ιανουαρίου του 2020, 949.507 ασφαλισμένοι από τα πρώην ταμεία ΕΤΑΑ, ΟΑΕΕ, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ (& μισθωτή εργασία), λαϊκές αγορές, παράλληλη ασφάλιση θα έχουν την δυνατότητα να επιλέξουν την μηνιαία εισφορά τους ανάμεσα σε 7 κλίμακες εισφορών, ενώ οι 495.283 ασφαλισμένοι από το πρώην ΟΓΑ θα πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα σε 6 κλίμακες εισφορών. Στις ασφαλιστικές εισφορές των μη μισθωτών θα πρέπει να προστεθούν 10 ευρώ το μήνα υπέρ του λογαριασμού ανεργίας του ΟΑΕΔ.

Δρομολογούνται ριζικές αλλαγές τόσο για την επικουρική ασφάλιση όσο και για το εφάπαξ για περίπου 250.000 μη μισθωτούς με τη θεσμοθέτηση 3 κατηγοριών ασφάλισης σε κάθε περίπτωση. Η σημαντικότερη αλλαγή αφορά το ύψος των εισφορών για την υγεία, καθώς πλέον θεσμοθετείται ενιαίο ποσό από την δεύτερη ασφαλιστική κατηγορία και πάνω στα 60 ευρώ το μήνα για τους μη μισθωτούς και 35 ευρώ για τους αγρότες για το 2020.

Υπενθυμίζεται ότι το Συμβούλιο Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματικές τις εισφορές των μη μισθωτών, καθώς κατέβαλλαν το τριπλάσιο μέρος του εισοδήματός τους σε σχέση με τους μισθωτούς, ενώ την ίδια στιγμή πλήρωναν για το σύνολο τους εισοδήματός τους τριπλάσιες εισφορές για την υγειονομική τους περίθαλψη, χωρίς αντίστοιχα να απολαμβάνουν επιπλέον παροχές.

Σύμφωνα τον υπουργό Εργασίας Γιάννη Βρούτση, το νέο σύστημα είναι το πιο απλό που υπήρξε ποτέ, καθώς αποσυνδέει τις εισφορές από τα χρόνια εργασίας, αλλά και το εισόδημα ώστε πλέον το ασφαλιστικό να μην είναι φορολογικό. Ο κάθε ασφαλισμένος θα επιλέγει ελεύθερα το επίπεδο εισφορών που θα πληρώνει και αντίστοιχα, τη μελλοντική σύνταξη του.

Τα βασικά σημεία της έκθεσης είναι τα εξής:

Οι εισφορές υγείας προσαυξάνονται έως και το δεύτερο επίπεδο και παραμένουν σταθερές για όλα τα επόμενα επίπεδα, προκειμένου να υπάρξει κίνητρο επιλογής των υψηλότερων επιπέδων εισφορών.

Θεσπίζονται έξι επίπεδα εισφορών. Το κατώτατο επίπεδο εισφορών κύριας σύνταξης καθορίζεται σε ύψος ώστε η συνολική παροχή κύριας σύνταξης για 30 έτη ασφάλισης, να διασφαλίζει επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης και επαρκούς ανταποδοτικότητας.

Οι εισφορές κύριας σύνταξης προσαυξάνονται έως και το έκτο επίπεδο. Το ύψος εισφοράς κύριας σύνταξης στο έκτο επίπεδο (500,25 ευρώ) αντιστοιχεί στο ύψος της μέγιστης εισφοράς που θα καταβάλει ο εργαζόμενος μισθωτός όταν ο κατώτατος μισθός ανέλθει στα 750 ευρώ (750 Χ10 Χ 6,67%= 500,25 ευρώ).

Οι εισφορές υγείας προσαυξάνονται έως και το δεύτερο επίπεδο και παραμένουν σταθερές για όλα τα επόμενα επίπεδα, προκειμένου να υπάρξει κίνητρο επιλογής των υψηλότερων επιπέδων εισφορών.

Ο κάθε ασφαλισμένος (άνω των πέντε ετών ασφάλισης) επιλέγει ελεύθερα το Δεκέμβριο του έτους ν, το επίπεδο των εισφορών του για το έτος ν 1. Η επιλογή του επιπέδου των εισφορών καθορίζει και το επίπεδο των συντάξιμων αποδοχών και της μελλοντικής σύνταξης.

Για τους νέους ασφαλισμένους (έως πέντε έτη ασφάλισης) θεσπίζεται χαμηλότερο επίπεδο εισφορών.

Το ύψος της παροχής υπολογίζεται με τους ίδιους κανόνες που εφαρμόζονται για τους μισθωτούς. Ως συντάξιμες αποδοχές ορίζεται το ποσό που αντιστοιχεί στο ασφαλιστέο μηνιαίο εισόδημα που προκύπτει εκλαμβάνοντας το ποσό που καταβάλλεται για κάθε μήνα ασφάλισης ως μηνιαία εισφορά ύψους 20%. Για ασφαλισμένους στον π.ΟΓΑ ισχύουν μεταβατικές διατάξεις.

Οι εισφορές προσαυξάνονται ετησίως με βάση συντελεστή που διαμορφώνεται κατά 50% από το ποσοστό μεταβολής του ΑΕΠ και κατά 50% από το ποσοστό μεταβολής του γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, του προηγούμενου έτους. Ο υπόψη συντελεστής δεν δύναται να είναι μικρότερος από την ετήσια μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή ούτε μικρότερος του μηδενός.

Για τους ασφαλισμένους στον π.ΟΓΑ τα ασφάλιστρα είναι χαμηλότερα από αυτά των ασφαλισμένων στον π. ΕΤΑΑ, π.ΟΑΕΕ, ενώ προβλέπεται σταδιακή αύξηση του ασφαλίστρου κύριας σύνταξης έως την 1.1.2022.

Οι νέες εισφορές για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους

Όπως είχε αποκαλύψει η Realnews την Κυριακή 10 Νοεμβρίου, οι κατηγορίες των εισφορών για τους μη μισθωτούς είναι 7, με την θεσμοθέτηση ξεχωριστής κλίμακας για στο σύνολο των ασφαλισμένων που βρίσκονται στην αγορά εργασίας τα πέντε πρώτα χρόνια απασχόλησής τους.

Η υπολογιζόμενη συνολική κύρια σύνταξη (λαμβάνοντας υπόψη τα ποσοστά αναπλήρωσης του ν.4387/2016 και συνυπολογίζοντας την εθνική σύνταξη) που αντιστοιχεί στην κατώτατη ασφαλιστέα βάση για χρόνο ασφάλισης 30 ετών, ισούται με 588,37 ευρώ. Το συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης (εθνική ανταποδοτική σύνταξη) ισούται με 75,92%.

Για την τεκμηρίωση ότι το ανωτέρω επίπεδο σύνταξης εξασφαλίζει «επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης», όχι μόνο ως όρος της φυσικής υπόστασης (διατροφή, ένδυση κλπ) αλλά και της συμμετοχής στην κοινωνική ζωή της χώρας, καθώς και για την ανταποδοτικότητα του συστήματος εκπονείται μελέτη από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο.

Τι ισχύει για την επικουρική ασφάλιση

Σύμφωνα με την έκθεση, το σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης που εισήχθηκε και ισχύει σήμερα στην επικουρική ασφάλιση διασφαλίζει τη βιωσιμότητα του συστήματος και την οικονομική ισορροπία του Ταμείου. Σύμφωνα με την αναλογιστική μελέτη που ολοκληρώνεται, η βιωσιμότητα του συστήματος εξασφαλίζεται ακόμη και μετά τη συμμόρφωση με τις πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ, δηλαδή μετά την ακύρωση της μείωσης των επικουρικών συντάξεων που αποφασίστηκε το 2016 (στις περιπτώσεις που το άθροισμα κύριας και επικουρικής υπερέβαινε τα 1.300 ευρώ).

Από τα στοιχεία ειδοποιητηρίων μηνός Σεπτεμβρίου 2019 της ΗΔΙΚΑ, το σύνολο των ελεύθερων επαγγελματιών που είναι ασφαλισμένοι για επικουρική ασφάλιση είναι 144.288 άτομα.

Οι βασικοί άξονες για την προτεινόμενη αναμόρφωση του συστήματος των ασφαλιστικών εισφορών για την επικουρική ασφάλιση των ελεύθερων επαγγελματιών, είναι οι εξής:

- Αποσύνδεση του υπολογισμού της εισφοράς από τον κατώτατο βασικό μισθό άγαμου μισθωτού.

- Θέσπιση τριών επιπέδων εισφορών. Το κατώτατο επίπεδο εισφορών επικουρικής σύνταξης αντιστοιχεί στο ύψος των εισφορών που ισχύει με βάση τις διατάξεις του Ν.4387/2016.

- Παροχή ελευθερίας επιλογής του επιπέδου των εισφορών από τους ίδιους τους ασφαλισμένους με βάση την εισφοροδοτική τους ικανότητα.

- Ο υπολογισμός των παροχών δεν διαφοροποιείται.

- Οι εισφορές προσαυξάνονται ετησίως με βάση συντελεστή που διαμορφώνεται κατά 50% από το ποσοστό μεταβολής του ΑΕΠ και κατά 50% από το ποσοστό μεταβολής του γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του προηγούμενου έτους. Ο υπόψη συντελεστής δεν δύναται να είναι μικρότερος από την ετήσια μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή ούτε μικρότερος του μηδενός.

Λόγω της ήδη νομοθετημένης μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών επικουρικής σύνταξης από 1/06/2022, το ύψος των μηνιαίων εισφορών διαφοροποιείται από 1/01/2020 έως 30/05/2022 και μετά την ημερομηνία αυτή. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι δεν μεταβάλλεται το ύψος της κατώτατης μηνιαίας εισφοράς υπέρ επικουρικής ασφάλισης, η προτεινόμενη αναμόρφωση εκτιμάται ως δημοσιονομικά ουδέτερη, σύμφωνα με την έκθεση.

Τι ισχύει για την εφάπαξ παροχή

Από τα στοιχεία ειδοποιητηρίων μηνός Σεπτεμβρίου 2019 της ΗΔΙΚΑ, το σύνολο των ελεύθερων επαγγελματιών που είναι ασφαλισμένοι για εφάπαξ παροχή, είναι 163.436 άτομα. Οι νέες κλίμακες εισφορών είναι οι εξής:

Η αναμόρφωση του συστήματος υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών για την εφάπαξ παροχή κρίνεται αναγκαία προκειμένου να εναρμονιστεί ο υπολογισμός των μηνιαίων εισφορών με το σύστημα υπολογισμού υπέρ κύριας σύνταξης και υγείας. Δεδομένου ότι το ύψος της μηνιαίας παροχής παραμένει στα ίδια επίπεδα με τα ισχύοντα δεν επηρεάζεται το ύψος των μηνιαίων εισφορών των ασφαλισμένων ενώ επίσης η πρόταση έχει δημοσιονομικά ουδέτερη επίπτωση, σύμφωνα με την έκθεση.

Οι νέες εισφορές για τους αγρότες

Τι πληρώνουν σήμερα οι μη μισθωτοί

Σύμφωνα με την έκθεση, όσον αφορά την κατανομή των ασφαλισμένων (στο πρώην ΕΤΑΑ και πρώην ΟΑΕΕ) ως προς την κλίμακα του εισφοροδοτηθέντος εισοδήματος, για το έτος 2018 προκύπτει ότι το 79,29% αυτών εισφοροδοτείται στο κατώτατο εισόδημα (ετήσιο φορολογητέο εισόδημα 7.033 ευρώ), το δε 87,17% σε ετήσιο φορολογητέο εισόδημα 12.032 ευρώ.

Αντιστοίχως, το 81,42% των ελεύθερων επαγγελματιών ασφαλισμένων στον πρώην ΟΓΑ εισφοροδοτήθηκε για το έτος 2018 στο κατώτατο εισόδημα των 4.923 ευρώ ετησίως ενώ το 95,66% αυτών εισφοροδοτήθηκε για ετήσιο εισόδημα έως 10.022 ευρώ.

Οι εισφορές που εισπράχθηκαν από την εφαρμογή του νέου συστήματος εισφοροδότησης το 2018 σε σχέση με τις αντίστοιχες εισφορές που εισπράχθηκαν το 2016 είναι μειωμένες κατά 409 εκ ευρώ, χωρίς μάλιστα να έχουν συνυπολογιστεί τα ποσά που επεστράφησαν στους ασφαλισμένους από τις ετήσιες εκκαθαρίσεις και χωρίς να υπάρχει διαφοροποίηση του αριθμού των ασφαλισμένων.

Από τα διαθέσιμα στοιχεία στην ΗΔΙΚΑ, προκύπτει, ότι το ποσοστό των ασφαλισμένων στο πρώην ΕΤΑΑ, ΟΑΕΕ, των οποίων το εισφοροδοτηθέν εισόδημα που εμπίπτει στα όρια του κατώτατου ύψους αυξήθηκε την περίοδο από το 2015 έως το 2018 (από 79,20% το 2015 σε 81,04% το 2018), ενδεχομένως λόγω απόκρυψης εισοδημάτων για την αποφυγή καταβολής υψηλότερων των κατώτατων ασφαλιστικών εισφορών.

Πηγή: Real.gr