Η ιστορική διαδήλωση έξω από το συνέδριο του Δημοκρατικού Κόμματος
Τον Αύγουστο του 1968 ο πόλεμος στο Βιετνάμ συμπλήρωνε ήδη 3 χρόνια και η αμερικάνικη νεολαία μέτραγε περισσότερους από 20.000 νεκρούς στις ζούγκλες και τα χωριά της Ινδοκίνας. Η χρονιά είχε ανοίξει με την επίθεση της Τετ, μια συντονισμένη αντεπίθεση των Βιετκόγκ ανήμερα της βιετναμέζικης πρωτοχρονιάς, που κατέστρεψε την εικόνα της παντοδύναμης κι αήτητης πολεμικής μηχανής των ΗΠΑ.
Μέσα στις αμερικάνικες μητροπόλεις το αντιπολεμικό κίνημα αναπτυσσόταν με γοργούς ρυθμούς μπολιασμένο με τις μάχες που ήδη έδιναν τα προηγούμενα χρόνια οι αφροαμερικάνοι ενάντια στο ρατσισμό. Τον Απρίλη της ίδιας χρονιάς ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ έπεφτε νεκρός από σφαίρα στο Μέμφις και η δολοφονία του έβαζε φωτιά στις φτωχογειτονιές. Το Πανεπιστήμιο του Κολούμπια και πολλά ακόμα καταλαμβάνονταν από φοιτητές που διεκδικούσαν τον τερματισμό του πολέμου κι ο πρόεδρος Λύντον Τζόνσον είχε ήδη ανακοινώσει ότι δεν θα ξανακατέβαινε υποψήφιος με το κόμμα των Δημοκρατικών στις εκλογές του Νοέμβρη.
Είχε εκλεγεί το 1964 με τη μεγαλύτερη πλειοψηφία από την εκλογή του Ρούσβελτ το '36. Το πρόγραμμά του συνδύαζε κοινωνικές μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό – δικαιώματα στους Αφροαμερικάνους, διεύρυνση του συστήματος Υγείας και της κοινωνικής ασφάλισης, μείωση της φτώχειας – και κλιμάκωση του πολέμου στο εξωτερικό. Τέσσερα χρόνια μετά ήταν απλά ο πρόεδρος του πολέμου του Βιετνάμ. Ο πιο μισητός άνδρας στις ΗΠΑ.
Το Δημοκρατικό Κόμμα προγραμμάτιζε να εκλέξει τον υποψήφιο πρόεδρό του στο συνέδριο που θα πραγματοποιούσε στο Σικάγο το τριήμερο 26 – 29 Αυγούστου. Ο φόβος των αντιπολεμικών διαδηλώσεων αλλά και μια εξελισσόμενη απεργία στην τηλεφωνία του Σικάγο παραλίγο να σημάνουν τη μεταφορά του στο Μαϊάμι που πραγματοποιούσαν το δικό τους συνέδριο οι Ρεπουμπλικάνοι. Οι συγκρούσεις τόσο των διαδηλωτών με την αστυνομία και το στρατό έξω από το συνέδριο, όσο και των αντιπροσώπων μεταξύ τους, μέσα σε αυτό, θα συγκλόνιζαν ολόκληρες τις ΗΠΑ. Ένας ανταποκριτής στο συνέδριο, ο Χέινς Τζόνσον σημείωνε ότι τα γεγονότα του Σικάγο “συμπύκνωναν μια χρονιά με δολοφονίες, ταραχές και τσακίσματος κάθε έννοιας νόμου και τάξης που έκανε τη χώρα να μοιάζει στα πρόθυρα της διάλυσης”.
Η πόλωση ήταν παρούσα μέσα στο ίδιο το συνέδριο. Το Δημοκρατικό Κόμμα πήγαινε στο Σικάγο διασπασμένο ανάμεσα στους φιλοπόλεμους υποστηρικτές του Χιούμπερτ Χάμφρεϊ και την αντιπολεμική του πτέρυγα. Στις προκριματικές εκλογές τις αντιπολεμικές ψήφους διεκδικούσαν ο Ρόμπερτ Κένεντι κι ο Γιουτζήν Μακάρθυ (απλή συνωνυμία με τον μαέστρο των αντικομμουνιστικών διώξεων της δεκαετίας του '50). Ο 42χρονος Κένεντι όμως, θα έβρισκε το ίδιο τέλος με το δολοφονημένο αδερφό του, δυόμιση μήνες πριν το συνέδριο, αμέσως μετά τη νίκη του στις προκριματικές εκλογές της Καλιφόρνια. Η φιλοπόλεμη με την αντιπολεμική πτέρυγα του κόμματος θα εκφραζόταν πλέον μέσα από τη σύγκρουση ανάμεσα στον Χάμφρεϊ και τον Μακάρθυ. Δεν ήταν λίγες οι φορές που μέσα στην αίθουσα του συνεδρίου οι δύο πτέρυγες θα πιάνονταν στα χέρια. Οι προσπάθειες του Χάμφρεϊ να φιμωθούν οι υποστηρικτές του Μακάρθυ θα έβρισκαν εμπόδια από τους εργαζόμενους που χειρίζονταν τις κάμερες και τα μικρόφωνα του συνεδρίου. Παρόλα αυτά ο Χάμφρει θα έπαιρνε τελικά το χρίσμα και θα έχανε τελικά τις εκλογές του Νοέμβρη από τον ρεπουμπλικάνο Νίξον που πούλησε προεκλογικά το παραμύθι ότι είχε ένα μυστικό σχέδιο για τερματισμό του πολέμου, χωρίς ήττα των ΗΠΑ.
Αντιπολεμικές διαδηλώσεις
Ωστόσο ήταν το τι έγινε έξω από το συνέδριο αυτό που θα έγραφε εκείνες τις ημέρες την ιστορία του κινήματος.
Το Μάρτη σε μια συνάντηση εκπροσώπων των αντιπολεμικών οργανώσεων – κύρια της Εθνικής Επιτροπής Δράσης Ενάντια στον Πόλεμο του Βιετνάμ (ΜΟΒΕ) και του Διεθνούς Κόμματος Νεολαίας (Yippies) – αποφασίστηκε η πραγματοποίηση μαζικών διαδηλώσεων με βάση το πάρκο Λίνκολν μερικές εκατοντάδες μέτρα από το χώρο του συνεδρίου. Ο Ντέιλι, ο δήμαρχος του Σικάγου, ένα αντιδραστικό κάθαρμα, μέλος του Δημοκρατικού Κόμματος, φρόντισε από την αρχή να ξεκαθαρίσει ότι οι διαδηλωτές θα αντιμετωπίζονταν με τη βια.
11.900 μπάτσοι, 7.500 στρατιώτες, 7.500 εθνοφρουροί του Ιλινόις και 1000 μυστικοί πράκτορες επιστρατεύτηκαν για να εξασφαλίσουν ότι οι διαδηλωτές δεν θα κατασκήνωναν στο πάρκο Λίνκολν και δεν θα πλησίαζαν το χώρο του συνεδρίου. Μια μέρα πριν από την προγραμματισμένη έναρξη των κινητοποιήσεων, στις 22 Αυγούστου, οι αστυνομία του Σικάγο θα δολοφονήσει με τρεις σφαίρες τον 17χρονο Ντιν Τζόνσον.
Κοντά στους 20 χιλιάδες ήταν οι αντιπολεμικοί αγωνιστές κι αγωνίστριες που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα των διαδηλώσεων από την επόμενη ημέρα. Μεταξύ τους οι μπιτ λογοτέχνες Άλεν Γκίνσμπεργκ και Ουίλιαμ Μπάροουζ, ο γάλλος ποιητής Ζαν Ζενέ, ενώ ανάμεσα στους ομιλητές ήταν ο πρόεδρος των Μαύρων Πανθήρων Μπόμπι Σιλ. Oι Yippies ανακοινώνουν το δικό τους υποψήφιο πρόεδρο, ένα γουρουνάκι ονόματι Πήγασος, σατιρίζοντας τις αυταπάτες για αντιπολεμική λύση εντός του Δημοκρατικού Κόμματος.
Πολλές είναι οι αντιπολεμικές οργανώσεις που παίρνουν μέρος πέρα από το ΜΟΒΕ και τους Yippies. Oι Φοιτητές για μια Δημοκρατική Κοινωνία (SDS), οι Γυναίκες για την Ειρήνη κ.α. Το διάσημο πολιτικοποιημένο πανκ συγκρότημα MC5 δίνει μια θρυλική 8ωρη συναυλία με τον τραγουδιστή τους να γράφει στη ροκενρολ ιστορία την κραυγή “Αυτό που θέλω τώρα είναι να ισοπεδώσω το κατεστημένο παλιοκαριόληδες”!
Η αντιμετώπιση των διαδηλωτών είναι η αναμενόμενη. Με το που πήγαινε 11 το βράδυ, ώρα που υποτίθεται πως έκλεινε το πάρκο Λίνκολν, η αστυνομία ξεκινούσε τις εφόδους με δεκάδες να ξυλοκοπούνται βάναυσα και να συλλαμβάνονται. Η βίαιη καταστολή δεν αφήνει ανεπηρέαστους τους αντιπροσώπους του συνεδρίου με πιο χαρακτηριστική την καταγγελία ενός γερουσιαστή από το βήμα, ότι “στους δρόμους του Σικάγο βλέπουμε τακτικές της Γκεστάπο”.
Το πρωί η αντιπολεμική δράση συνεχιζόταν στο πάρκο και τους γύρω δρόμους. Οι κινητοποιήσεις - και η αστυνομική βία – κορυφώθηκαν στις 28 Αυγούστου με τη “Μάχη της λεωφόρου Μίσιγκαν”. Οι διαδηλωτές αποφάσισαν ότι είναι ώρα να βαδίσουν μέχρι το Διεθνές Αμφιθέατρο, το χώρο που γινόταν το συνέδριο. Ήταν περισσότεροι από όλες τις προηγούμενες μέρες. Με το που έφτασαν στο φραγμό της αστυνομίας και του στρατού, δέχτηκαν την πιο βίαιη επίθεση.
Η περιγραφή της Μαίρη Μακγκλόρυ, δημοσιογράφου της Ουάσιγκτον Ποστ είναι χαρακτηριστική: “Ένας νεαρός είχε πέσει πάνω στο καπό ενός αυτοκινήτου ενώ ταυτόχρονα τέσσερις αστυνομικοί τον χτυπούσαν με τα γκλομπ. Αυτό που έκανε πιο ανατριχιαστικό το σκηνικό είναι ότι ο νεαρός δεν πρόβαλε καμία αντίσταση. Οι μπάτσοι ήθελαν να τους δούμε να χτυπάνε έναν άοπλο και ανυπεράσπιστο άνδρα και δεν αισθάνονταν ανάγκη να δώσουν εξηγήσεις. Το δήλωναν. Στο Σικάγο, το 1968, ήταν έγκλημα να είσαι νέος. Το αίμα έτρεξε κυριολεκτικά στους δρόμους. Η αστυνομία έφτασε να σπρώξει και ένα πλήθος Δημοκρατικών μέσα από τη τζαμένια βιτρίνα του Χίλτον Μπαρ. Νύχτα – μέρα η αστυνομία ξυλοκοπούσε τους διαδηλωτές που δεν είχαν άλλα όπλα πέρα από τις φωνές τους. Ένα πρόχειρο νοσοκομείο στήθηκε στη σουίτα του Γιουτζήν Μακάρθυ... Το αέριο των δακρύων ήταν παντού. Υπήρξε βία και στην αίθουσα του συνεδρίου. Δεκάδες αντιπρόσωποι συνελήφθησαν, προφανώς επειδή τάχθηκαν με την αντιπολεμική πλατφόρμα”.
Οκτώ αντιπολεμικοί ηγέτες θα συρθούν ενα χρόνο μετά σε μια δίκη παρωδία με τις κατηγορίες της συνωμοσίας και της παρότρυνσης σε ταραχές. Θα καταδικαστούν τόσο αυτοί όσο και οι δικηγόροι τους σε ποινές φυλάκισης. Χαρακτηριστικό των συνθηκών της δίκης είναι το γεγονός ότι ο πρόεδρος των Μαύρων Πανθήρων, ο Μπόμπι Σιλ, μοναδικός μαύρος κατηγορούμενος, δικάστηκε φιμωμένος και δεμένος σε μια καρέκλα χωρίς το δικαίωμα εκπροσώπησης από δικηγόρο.
“Όλος ο κόσμος παρακολουθεί”
Οι διαδηλώσεις έξω από το συνέδριο των Δημοκρατικών θα σοκάρουν την Αμερική που τις παρακολούθησε από τις τηλεοράσεις και τις εφημερίδες. “Όλος ο κόσμος παρακολουθεί” ήταν ένα από τα συνθήματα των διαδηλωτών την ώρα που έτρωγαν τα δακρυγόνα. Ένα σύνθημα που θα ακουστεί ξανά μερικές δεκαετίες μετά, το 1999, στις πρώτες διαδηλώσεις του νέου αντικαπιταλιστικού κινήματος στο Σιάτλ.
Ακόμα περισσότερο θα επηρεάσουν την πορεία του κινήματος. Όχι γιατί ήταν οι μαζικότερες αντιπολεμικές διαδηλώσεις που είχαν γίνει ως τότε. Αντίθετα, από πολλούς αγωνιστές οι 20.000 διαδηλωτές θεωρήθηκαν μικρός αριθμός. Σίγουρα ήταν μικρότερος από προηγούμενες. Θα σήμαιναν όμως τη ραγδαία ριζοσπαστικοποίηση χιλιάδων νέων αγωνιστών και αγωνιστριών. Από κομμάτια του κινήματος δεν έλειπαν οι αυταπάτες για λύση μέσω του Δημοκρατικού Κόμματος, είτε μέσω του Κένεντι είτε του Μακάρθυ. Το “Clean for Gene” ήταν το σλόγκαν που σήμαινε το να κόψεις τα μαλλιά σου, να βάλεις κυριλέ ρούχα και να συνταχθείς στην καμπάνια του Γιουτζήν Μακάρθυ.
Αλλά τα γεγονότα του Σικάγο, η καταστολή και η συνέχιση του πολέμου, έσπασαν πολλές από αυτές τις αυταπάτες. Χιλιάδες νεοι αγωνιστές κι αγωνίστριες θα μετατρέπονταν από αντιπολεμικοί ακτιβιστές σε επαναστάτες. Θα δημιουργούσαν και θα στελέχωναν ιδεολογικά μπερδεμένες, αλλά σίγουρα αντικαπιταλιστικές οργανώσεις. Τους μήνες και τα χρόνια που ακολούθησαν το αντιπολεμικό κίνημα θα φούντωνε ακόμα περισσότερο, όπως και η αντίσταση των Βιετκόγκ αλλά και των αμερικάνων φαντάρων ενάντια στον πόλεμο, μέχρι την τελική ήττα των ΗΠΑ το 1975.
Στέλιος Μιχαηλίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου