Η εισήγηση του Σταύρου Σταυρίδη στην εκδήλωση του Ποδονίφτη.
Ο Ποδονίφτης ευχαριστεί το δημοσιογράφο Απόστολο Σαλονικίδη και την εφημερίδα ΙΟΝΙΑ ΝΕΤ για την απομαγνητοφώνηση και την παραχώρηση του κειμένουτης ομιλίας του Σταύρου Σταυρίδη.
Σταύρος Σταυρίδης:
Κι εγώ σας ευχαριστώ που είμαι πάλι εδώ.
Χαίρομαι που τέτοια ζητήματα μπορεί να τεθούν σε ένα επίπεδο και τοπικό και να κινητοποιήσουν έναν προβληματισμό, ο οποίος αφορά όχι μόνο τις επιλογές μας, αλλά και τη στάση μας σε μια καθημερινότητα. Και αυτό που θα επιχειρήσω να κάνω είναι στην ουσία να δοκιμάσω να σκεφτώ μαζί σας μερικά ερωτήματα που αφορούν και τον Λόγο και τα αδιέξοδα της σημερινής Αριστεράς, ξεκινώντας, ασφαλώς, από την προϋπόθεση ότι έχει νόημα να μιλάμε για Αριστερά, στον βαθμό που συγκροτεί έναν Λόγο και μια πρακτική, που μπορεί να φανταστεί το πέραν του καπιταλισμού και της κυριαρχίας! Χωρίς αυτό, το να λέμε «Αριστερά» διάφορα πράγματα, τα οποία προέρχονται, ασφαλώς, από την Ιστορία ενός Κινήματος εναντίον του καπιταλισμού, λίγη σημασία έχει.
Έχω την εντύπωση ότι βρισκόμαστε σε μία εποχή, στην οποία ο ίδιος ο καπιταλισμός έχει ορισμένα δομικά χαρακτηριστικά, τα οποία δεν συνιστούν απλή επανάληψη όσων το χαρακτήριζε μέχρι τώρα, αλλά ενδεχομένως όξυνση, παρόξυνση θα έλεγε κάποιος, και από αυτή και μόνο τη συνθήκη μπορεί να γεννιούνται και κάποιες καινούργιες δυνατότητες και κάποιες καινούργιες προοπτικές της άρθρωσης ενός πέραν του καπιταλισμού και της κυριαρχίας προτάγματος. Όχι απλώς αντικαπιταλιστικού, αλλά πέραν του καπιταλισμού και της κυριαρχίας.
Κατ’ αρχήν νομίζω ότι, πολύ κωδικοποιημένα, πρόκειται για τη νεοφιλελεύθερη περίοδο του καπιταλισμού, στην οποία έχουμε μια πάρα πολύ μεγάλη επιδείνωση της ζωής μεγάλων κομματιών του πληθυσμού.
Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι ένα σύστημα διακυβέρνησης, το οποίο φροντίζει να εξομαλύνει μερικές από τις αντιθέσεις στο όνομα της διατήρησης του καθεστώτος, είναι ένα σύστημα διακυβέρνησης εξαιρετικά επιθετικό, το οποίο σπρώχνει μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού εκτός της κοινωνίας, κι αν θέλετε και το χωρικό ανάλογο: και εκτός της πόλης! Και, επίσης, και εκτός της εργασίας!
Έχουμε, λοιπόν, τρεις τουλάχιστον μορφές ένταξης, οι οποίες μέχρι τώρα εθεωρούντο απαραίτητες για την αναπαραγωγή του καθεστώτος, από τις οποίες ξεκόβονται μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού. Κι αυτά τα μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού ήδη τα βλέπουμε να συγκροτούνται και στο κέντρο του πάλαι ποτέ «πρώτου κόσμου»!
Βεβαίως, στον χώρο του λεγόμενου «τρίτου κόσμου», αυτά κοντεύουν να είναι πλειοψηφία αυτού του θεσμού.
Δεύτερο σημαντικό χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου, κατά τη γνώμη μου, είναι προφανές, το γνωρίζετε, η μετεξέλιξη ενός καθεστώτος, στο οποίο υπήρχε κομβικά, στο κέντρο του, η Οικονομία, η οικονομική δραστηριότητα, όμως, ως τρόπο οργάνωσης μιας παραγωγικής διαδικασίας, σε ένα καθεστώς που η οικονομική δραστηριότητα έχει απογειωθεί και έχει γίνει αυτοαναφορική.
Ξέρουμε καλά, κι αυτό δεν θα το αναπτύξω, το ξέρετε όλοι και όλες, ότι η κυριαρχία του Χρηματιστικού Κεφαλαίου έχει οδηγήσει σε μια καινούργια τροπή, σε έναν καινούργιο κύκλο καπιταλιστικής λεγόμενης «ανάπτυξης», ο οποίος κύκλος, εν πολλοίς, εμφανίζεται σαν να υλοποιεί τη διαρκέστερη και ισχυρότερη ουτοπία του καπιταλισμού: Ποια είναι αυτή; Το χρήμα να γεννάει χρήμα! Το κέρδος να μη χρειάζεται κάποιους, οι οποίοι είναι επικίνδυνοι ως προς τη συμπεριφορά τους, γιατί είναι απείθαρχοι, γιατί ενδεχομένως θα «κλωτσήσουν», γιατί ενδεχομένως θα αντισταθούν στην εκμετάλλευσή τους, το κέρδος να γεννιέται από το χρήμα, να μη γεννιέται από μια διαδικασία στην οποία παρεμβαίνουν πραγματικές σχέσεις ανθρώπων και, βεβαίως, η κυριότερη σχέση από αυτές είναι η σχέση εργασίας!
Τρίτο χαρακτηριστικό, κατά τη γνώμη μου, είναι η μετεξέλιξη της λεγόμενης μορφής δημοκρατικής διακυβέρνησης, που υποτίθεται χαρακτήριζε τον αναπτυγμένο καπιταλισμό, σε μία απροσχημάτιστη ολιγαρχική διοίκηση. Αυτή η ολιγαρχική διοίκηση δεν αναζητά σχεδόν καν τη νομιμοποίηση της δημοκρατικής συμμετοχής. Είναι μια ολιγαρχική διοίκηση, η οποία, το ζήτημα της δημοκρατίας, που την περίοδο του φιλελευθερισμού, όχι του νεοφιλελευθερισμού, ήταν σημαντικό στοιχείο και προμετωπίδα της θεμελίωσης του καθεστώτος, στο επίπεδο της νομιμοποίησής του και της αναπαραγωγής του, έχει φύγει από τη μέση.
Μιλάμε για μια συνθήκη, στην οποία, η ολιγαρχική διοίκηση είναι όχι μόνο πραγματικότητα, είναι και ιδεολογία, και, βεβαίως, δυστυχέστατα, η πιο καθαρή και ακραία μορφή του είναι η πρόσφατη εξέλιξη στην Αμερική.
Τώρα, όλα αυτά, κατά τη γνώμη μου, δεν συνιστούν μονάχα ιστορικές ιδιοτυπίες, εν μέρει, στην εξέλιξη ενός καθεστώτος, που ασφαλώς συνεχίζει να διαφοροποιείται. Δεν πρόκειται για ένα καθεστώς, που θεμελιώθηκε κάποια στιγμή και έμεινε εκεί ακίνητο. Αυτό το καθεστώς τροποποιεί τα χαρακτηριστικά του, και, βεβαίως, η τροποποίηση των χαρακτηριστικών του έχει να κάνει με τους τρόπους τους οποίους επιχειρεί να ελέγξει τους όρους της αναπαραγωγής του, οι οποίοι, πολλές φορές, και πολύ πρόσφατα, έχουν βρεθεί αντίθετες με τους τρόπους αναπαραγωγής της ανθρωπότητας, με τους τρόπους αναπαραγωγής των πληθυσμών. Ένα καθεστώς, λοιπόν, το οποίο έχει περάσει σε μια ακραία καταστροφική φάση, η οποία απειλεί αυτή τη στιγμή την επιβίωση της ανθρωπότητας.
Απέναντι σε αυτή τη συνθήκη, η οποία μπορεί να χαρακτηρίζεται από μία παρόξυνση, όπως λέω, των χαρακτηριστικών του καπιταλισμού στη νεοφιλελεύθερη περίοδο, έχω την εντύπωση ότι ένα από τα κυρίαρχα γνωρίσματα μιας δυνάμει αντι-συστημικής πρακτικής, δηλαδή μιας πρακτικής και μιας θεωρίας και μιας ιδεολογίας, που θα επιχειρούσε να συγκροτήσει ένα πέραν, όχι ένα αντί, ένα πέραν, θα έπρεπε, και ήδη έχουμε ενδείξεις γι’ αυτό, να είναι η κάποιας μορφής ανασύσταση του κοινωνικού. Και, μάλιστα, ανασύσταση του κοινωνικού, με όρους ανασύστασης των συνθηκών αναπαραγωγής, εκείνων που αυτό το σύστημα πετάει διαρκώς όλο και περισσότερο έξω, απειλώντας και την ίδια τους την επιβίωση!
Είναι ενδιαφέρον, λοιπόν, σε αυτή τη φάση να παρατηρήσουμε ότι σε εκείνες τις μεριές του κόσμου, που αυτό το πράγμα είναι ακόμα πιο έντονο και πιο καθαρό, οι μορφές αντίδρασης των από τα κάτω, εκείνων οι οποίοι βρίσκονται εξόριστοι ή εκτός κοινωνίας, εκτός εργασίας, τείνουν να επανεφεύρουν μορφές συλλογικότητας, μορφές δράσης, οι οποίες χαρακτηρίζονται από κοινοτικές αναφορές.
Προσοχή, δεν εννοώ ότι έχουμε μια περίοδο, στην οποία ανασυστήνεται η έννοια της κοινότητας, έχουμε, όμως, μία περίοδο, στην οποία, όπως έλεγε πολύ ωραία και ένας θεωρητικός Μεξικάνος, Ο Γκουσταύο Εστέβα: «Οι από τα κάτω, οι φτωχοί, οι παραμελημένοι και πεταγμένοι εκτός του δικτύου προστασίας, που συγκροτεί η κοινωνία, καταλαβαίνουν ότι αυτοί μόνο μαζί μπορούν να ζήσουν, μόνο μαζί μπορούν να αμυνθούν και να συγκροτήσουν τρόπους ζωής απέναντι σε μια συνθήκη οργάνωσης της κοινωνίας, που τους θεωρεί απ’ έξω! Τους θεωρεί αναλώσιμους!». Και μιλάμε για μια περίοδο, στην οποία, πολύ μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού, θεωρούνται αναλώσιμοι! Δεν μιλάμε για την περίοδο του Κράτους Προνοίας ή την περίοδο του «New Deal».
Σε αυτή, λοιπόν, τη συνθήκη της ανασύστασης του κοινωνικού από τα κάτω, έχουμε πάρα πολύ ενδιαφέροντα παραδείγματα κοινοτικής δράσης, στην οποία η κοινότητα πια δεν είναι ο κλειστός κόσμος της παράδοσης, δεν πρόκειται για μια επιστροφή στην προνεωτερική συνθήκη, πρόκειται για μια ανασύσταση των όρων άμυνας των από τα κάτω, που συνειδητοποιούν ότι δεν είναι μόνο η διεκδίκηση, αλλά και η οργάνωση νέων μορφών δράσης, η οποία πιθανά θα αποτελέσει το πρόπλασμα μιας άλλης κοινωνικής μορφής και μιας άλλης κοινωνικής οργάνωσης.
Και νομίζω ότι αυτό, σε πολλές μεριές του κόσμου, θα αναφερθώ σε συγκεκριμένα παραδείγματα, τα οποία έχω δει και βιώσει ως ένα σημείο, αυτή η ανασύσταση του κοινωνικού μπορεί να σημαίνει και αναζήτηση ντε φάκτο, όχι γιατί υπάρχει -ιδεολογική πάντα- η πρόθεση, αναζήτηση ντε φάκτο, δηλαδή, εκ των πραγμάτων, εξ αιτίας της ανάγκης της επιβίωσης αυτών των στρωμάτων, αυτών των κομματιών του πληθυσμού, η αναζήτηση μορφών οργάνωσης, που υπερβαίνουν το κρατικό μοντέλο. Υπερβαίνουν, δηλαδή, το μοντέλο μιας ιεραρχικής δομής, στην οποία υπάρχει μια σαφής διάκριση μεταξύ κυβερνόντων και κυβερνωμένων, και μια σαφής επιβολή της βούλησης και της δύναμης των μεν επάνω στους δε.
Αυτές οι μορφές αποσύνδεσης, αποδέσμευσης από το μοντέλο της κρατικής οργάνωσης και τις μεταπλάσεις του και τις μεταστάσεις του στο μοντέλο της οργάνωσης μάχης, που υποτίθεται ότι θα το καταλάβει και θα το αλλάξει, αυτή η αποδέσμευση, λοιπόν, από αυτό το φαντασιακό, έχει γεννήσει σε όλον τον κόσμο, την περίοδο που ζούμε, εξαιρετικά ενδιαφέροντα εγχειρήματα, νέες δομές και νέους τρόπους οργάνωσης από τα κάτω, που προτάσσουν κατ’ αρχήν την ισοτιμία, την ισότητα και την ισότιμη συμμετοχή στη λήψη βασικών αποφάσεων.
Είναι ενδιαφέρον, νομίζω, ότι σε αυτή την περίοδο, δεν ζούμε Κινήματα τέτοια ή μορφές δράσης, οι κοινωνίες εκείνες, όπως λέει ο Ζιμπέκι, στις οποίες, αυτό το αίτημα, παράγεται κυρίως ως ιδεολογικό αίτημα! Δεν πρόκειται, δηλαδή, αρκετές φορές, για το αποτέλεσμα μιας ιδεολογικής αναμέτρησης, με κάποια άλλα πρότυπα, πρόκειται πολύ συχνά για ένα αποτέλεσμα που γεννιέται από την ανάγκη της συσπείρωσης, της οργάνωσης, του μοιράσματος, διότι το μοίρασμα είναι προϋπόθεση της επιβίωσης, γι’ αυτούς οι οποίοι έχουν πάρα πολύ λίγες δυνατότητες να συγκροτήσουν την άμυνά τους απέναντι σε μια καταστροφική συνθήκη. Και νομίζω ότι αυτή η ταυτόχρονη οργάνωση νέων μορφών συλλογικότητας και κοινής δράσης, κι αποδέσμευσης από το κρατικό μοντέλο, έχει γεννήσει ένα μόρφωμα, έναν τρόπο αντι-συστημικής Αριστεράς ή αντι-συστημικής πρακτικής και θεωρίας (δεν ξέρω καν αν το «Αριστερά» είναι επαρκές για να περιγράψει αυτή τη συνθήκη), το οποίο θα μπορούσαμε να το αντιστοιχήσουμε με τη διεκδίκηση της αυτονομίας.
Επειδή το θέμα της αυτονομίας εγείρει κολοσσιαίες παρεξηγήσεις, και μερικές από αυτές ακούσαμε και πριν, αυτονομία δεν σημαίνει οργάνωση πέραν αυτού που υπάρχει, δεν σημαίνει διεκδίκηση μιας περιμέτρου προφυλαγμένης από αυτό που υπάρχει, με την αυταπάτη ότι αυτή η διεκδίκηση θα επιβιώσει, παρά αυτό που υπάρχει.
Ίσα-ίσα, το πρόταγμα της αυτονομίας συγκροτείται ως μια συνθήκη έμπρακτης διατύπωσης μιας άλλης μορφής κοινωνικής οργάνωσης, η οποία παραμένει σε διαρκή αντιπαράθεση με τη δεσπόζουσα κοινωνική οργάνωση, και καταφέρνει ή επιδιώκει να καταφέρνει την υπέρβασή της, ακριβώς επειδή υπάρχει. Όχι επειδή είναι ένα σχέδιο, αλλά επειδή είναι μια πράξη.
Και από αυτή την άποψη θα πω δυο-τρία παραδείγματα, για να δούμε αν μπορούμε να συνεννοηθούμε σε σχέση με την πιθανότητα της ύπαρξης του προτάγματος της αυτονομίας, ως ενός προτάγματος υπέρβασης του καπιταλισμού και παραγωγής μιας καινούργιας κοινωνικής συνθήκης, πέραν της κυριαρχίας, όχι πέραν της εξουσίας.
Θα το εξηγήσω αυτό σε λίγο…
Έχουμε μορφές κοινωνικής οργάνωσης, οι οποίες συγκροτούν, και έζησα τέτοια παραδείγματα πρόσφατα, ας πούμε στην περιφέρεια μιας από τις μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου, της πόλης του Μεξικού, αυτόνομες γειτονιές. Γειτονιές, οι οποίες έχουν παραχθεί μέσα από Κινηματικές πρακτικές, που διεκδίκησαν χώρο ζωής και στέγης για τους κολασμένους, γι’ αυτούς που έλεγα πριν ότι πετάχτηκαν έξω από την κοινωνία, και μιλάμε για εκατομμύρια ανθρώπους, γειτονιές στις οποίες θεμελιώθηκαν μορφές συλλογικής δράσης και αυτοδιακυβέρνησης, οι οποίες διαρκώς βρίσκονται σε μια σχέση αντιπαράθεσης με το κράτος, και κυρίως με τους μηχανισμούς που ιδιαίτερα στο Μεξικό οι παρακρατικοί μηχανισμοί είναι ακόμα πιο ισχυρή απειλή από το ίδιο το κράτος, με τους μηχανισμούς, λοιπόν, οι οποίοι τείνουν να διαιωνίσουν τις συνθήκες ηγεμονίας μιας διεφθαρμένης κοινωνικής και οικονομικής ελίτ, και τείνουν να διαιωνίσουν, επίσης, τις συνθήκες της βίαιης καταστολής, που χαρακτηρίζει τη διαδικασία πετάγματος ενός κομματιού του πληθυσμού εκτός της κοινωνίας.
Αυτές οι γειτονιές έχουν τα εξής ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά: κατ’ αρχήν, αυτές οι γειτονιές γεννιόνται από μια ανάγκη Κινηματική! Θέλουμε στέγη, δεν έχουμε στέγη. Θέλουμε τρόπο να ζήσουμε, δεν έχουμε τρόπο να ζήσουμε. Εμείς, λοιπόν, που είμαστε φορείς αυτής της ανάγκης, δεν ενεργούμε μονάχα ζητώντας, αλλά κάνοντας. Παράγοντας αυτό το οποίο ζητάμε. Και παράγοντας, βεβαίως, αυτό το οποίο ζητάμε, ενοχλούμε! Δημιουργούμε συνθήκες υποδοχής εκ μέρους των μηχανισμών του κράτους και της διατήρησης της κοινωνίας, οι οποίες παράγουν σύγκρουση.
Σε αυτές τις συνθήκες, ασφαλώς, όπως σε όλες τις συνθήκες της αναμέτρησης και της δράσης, παράγονται μορφές συμβιβασμού. Έτσι, κι αυτές οι γειτονιές, κάποια στιγμή πέτυχαν, εξαιτίας της επιμονής τους και της υποστήριξης του κόσμου σε αυτές (μιλάμε για γειτονιές, στις οποίες, μια από αυτές που επισκέφτηκα ήταν 3.000 οικογένειες, οι οποίες την είχαν φτιάξει), αυτή, λοιπόν, η διεκδίκηση παρήγαγε εν τέλει έναν ορισμένο συμβιβασμό με το κράτος. Ο συμβιβασμός με το κράτος σήμαινε παραχώρηση υπό όρους της γης, και υπό κάποιες προϋποθέσεις από ένα Ταμείο που αφορά τη στέγαση, χρηματοδότηση υπό 500 προϋποθέσεις, κάποιων από τα έργα που θα γίνονταν εκεί.
Το κράτος, λοιπόν, ξεμπερδεύει, ελπίζοντας να ξεμπερδέψει, με μια κοινωνική παροχή προσωρινή, για να κρατήσει αυτούς τους πληθυσμούς, οι οποίοι έχουν κυκλώσει την πόλη, και δημιουργεί μία συνθήκη, στην οποία τους επιτρέπει προσωρινά να στεγαστούν.
Το αποτέλεσμα ποιο είναι: Αυτό, από τη στιγμή που εγκαθίστανται, αρχίζει να πολλαπλασιάζεται. Αρχίζει να δημιουργεί όμοιά του. Κι άλλες γειτονιές. Κι άλλες διεκδικήσεις. Νέες ομάδες, οι οποίες δεν έρχονται να ζήσουν εκεί, καταλαμβάνουν μια άλλη έκταση. Πάλι, συνήθως, αυτές οι εκτάσεις, βεβαίως, είναι στα όρια της πόλης και σε περιοχές που είναι εξαιρετικά χαμηλής ποιότητας σε σχέση με το έδαφος κ.λπ. .
Όμως, αυτή η διαρκής διαδικασία, η οποία παράγει αυτού του είδους τις εγκαταστάσεις, δημιουργεί ένα άλλο επίπεδο πίεσης, το οποίο το κράτος πάλι χρειάζεται να προσπαθήσει να το αντιμετωπίσει. Κι αυτό το επίπεδο πίεσης είναι ότι αυτές οι γειτονιές γίνονται κέντρα αντίστασης σε όλα τα σχέδια που αφορούν τη συγκρότηση της νεοφιλελεύθερης διακυβέρνησης.
Για παράδειγμα, μια από αυτές τις γειτονιές, όταν ξεκίνησε μια ολόκληρη αρμάδα από μηχανοκίνητα της Αστυνομίας για να πάει να «την πέσει» στους απεργούς καθηγητές (μια μεγάλη απεργία στο Μεξικό, την οποία, επίσης, έζησα τώρα πρόσφατα), η ίδια η γειτονιά, επειδή τα Μ.Α.Τ. τα αντίστοιχα ας πούμε, αντί να είναι στην Καισαριανή ήταν κοντά εκεί, η ίδια η γειτονιά βγήκε έξω και μπλόκαρε τον δρόμο. Και αυτό οδήγησε σε μια τεράστια, βεβαίως, σύγκρουση με τα μηχανοκίνητα των Μ.Α.Τ., έδωσε όμως έναν χρόνο στους συντρόφους καθηγητές να οργανωθούν και να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την επίθεση! Κι αυτό ήταν μέρος της οργανικής σχέσης αυτών των προσπαθειών με το Κίνημα.
Από την άλλη μεριά, αυτές οι οργανωμένες κοινότητες, ήταν οι κοινότητες ακριβώς, οι οποίες υποδέχτηκαν τους Ζαπατίστας, στη μεγάλη πορεία προς την πόλη του Μεξικού, ήταν αυτές που φιλοξένησαν τους Ζαπατίστας καθώς οργάνωναν αυτή την τεράστια πορεία συνένωσης όλων των αιτημάτων των Κινημάτων απέναντι στην κεντρική εξουσία, και, μάλιστα, ήταν και οι μόνοι χώροι, στους οποίους μπορούσε κανείς να υπολογίζει, ότι η «παράνομη» ηγεσία του ιθαγενικού Κινήματος και των Ζαπατίστας μπορούσε να βρει ασφαλές καταφύγιο. Είναι χώροι, στους οποίους δεν επιτρέπεται να μπουν καθόλου δυνάμεις καταστολής, δεν επιτρέπονται εμπορικές σχέσεις, η ιδιοκτησία της γης δεν υπάρχει, είναι συλλογική η διαχείριση, δεν μπορεί κανείς να πουλήσει ή να αγοράσει το σπίτι του, παρά μόνο αν είναι μέρος αυτού του ιδιότυπου συνεταιρισμού. Και το σύνθημα αυτών των εγχειρημάτων, που είναι δεκάδες γύρω από την περιφέρεια της πόλης του Μεξικού: «Φτιάχνουμε σήμερα, από τα κάτω, τη λαϊκή εξουσία!». Αυτό είναι τα σύνθημά τους και σε εκτεταμένη συζήτηση μαζί τους αυτό ήταν κι ο στόχος τους και η προοπτική τους.
Άλλα παραδείγματα ανάλογα, ασφαλώς και δεν έχουμε μόνο, διάλεξα να μη σας πω για τους Ζαπατίστας, γιατί πράγματι κι εκεί εξακολουθεί να υπάρχει ένα σημαντικό πείραμα, που επιχειρεί εδώ και τώρα να δημιουργήσει δομές σχέσεων οργανικών, δομές κοινωνικής οργάνωσης, δομές εναλλακτικής εξουσίας, απέναντι στο υπάρχον καθεστώς, σε διαρκή αναμέτρηση μαζί του, στην προοπτική της ανάπτυξης μιας τέτοιας τάσης, που τελικά θα το υπερβεί αυτό τα καθεστώς!
Άλλη, λοιπόν, εξίσου ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι το πιο κοντινό μας και ίσως πιο γνωστό μας παράδειγμα: της Ροζάβα! Ο τρόπος με τον οποίο μια κοινωνική οργάνωση επιχειρεί να διεκδικήσει την αυτονομία, όχι παράγοντας ένα καινούργιο κράτος ή δημιουργώντας έναν θύλακα αυτοτέλειας στο εσωτερικό ενός κράτους, αλλά δημιουργώντας ένα μεταστατικό σύστημα! Ένα σύστημα, το οποίο μπορεί διαρκώς να γεννάει την ίδια του την ύπαρξη, ως απειλή γι’ αυτό που υπάρχει γύρω του. Και νομίζω ότι το ενδιαφέρον εγχείρημα της Ροζάβα, που ενδεχομένως να συνθλιβεί από πολλές τοπικές συγκρούσεις και από συσχετισμούς, οι οποίοι δεν ξέρουμε αυτή τη στιγμή πού θα ισορροπήσουν, πιθανότατα αν γίνει ποτέ ένα Κούρδικο κράτος αυτοί να θεωρηθούν ως ξένο σώμα και να επιχειρήσουν να τους απομονώσουν, πάντως ο τρόπος με τον οποίο οργανώνουν την κοινωνία τους στη Ροζάβα, είναι ένας τρόπος, ο οποίος γεννάει μορφές αυτονομίας! Κι αυτές οι μορφές αυτονομίας, ασφαλώς, ανάλογα με την περιοχή, μπορεί να πάρουν και χαρακτηριστικά όχι μόνο στέγασης, συλλογικής οργάνωσης της καθημερινότητας, αλλά και εναλλακτικά μοντέλα υγείας, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας. Αυτό συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη Ροζάβα, και, ασφαλώς, εναλλακτικά μοντέλα παραγωγής, διότι, και στη Ροζάβα και στην περιοχή των Ζαπατίστας, έχουν μια τελείως διαφορετική αντιμετώπιση και των πλουτοπαραγωγικών πηγών, που παραμένουν εκεί κοινές, ιδιοκτησία του συνόλου, και όχι ιδιωτικές, όπως η γη στους Ζαπατ΄σιτας και το πετρέλαιο στη Ροζάβα.
Έχουμε, λοιπόν, πολλά τέτοια παραδείγματα, κατά τη γνώμη μου, στα οποία συγκροτείται ένα αντιπαράδειγμα, στον τρόπο με τον οποίο ο αντικαπιταλισμός επιχειρεί στην καινούργια του φάση να εξασφαλίσει την αναπαραγωγή του, να εδραιώσει την κυριαρχία του και να θυσιάσει ένα μέρος της ανθρωπότητας. Μιλάμε για αυτή την περίοδο. Σε αυτή, λοιπόν, την περίοδο νομίζω ότι το αίτημα της αυτονομίας, ως αίτημα πολιτικής υπέρβασης, κοινωνικής υπέρβασης του καπιταλισμού, είναι ένα αίτημα, το οποίο μπορεί να περιγραφεί ως μια ισχυρή αναμέτρηση με αυτό που υπάρχει, και, ταυτόχρονα, ως οικοδόμηση μιας διαφορετικής μορφής εξουσίας από τα κάτω.
Και θα κλείσω με αυτή την ιδέα: Γιατί μια διαφορετική μορφή εξουσίας!
Η ιδιαιτερότητα αυτής της μορφής εξουσίας, η οποία αντιστρατεύεται την κυριαρχία, δηλαδή ένα μοντέλο εξουσίας, το οποίο συγκροτείται στη βάση της διάκρισης: κυβερνώντες/κυβερνώμενοι, η ιδιαιτερότητα, λοιπόν, του μοντέλου αυτού, που έχει ξεκινήσει από τους Ζαπατίστας και νομίζω ότι έχει ακριβείς αντιστοιχίες στο μοντέλο που δοκιμάζεται στη Ροζάβα, αλλά και στην αυτοδιοίκηση των γειτονιών που ανέφερα στο Μεξικό, έχει το εξής γνώρισμα: στηρίζεται στην ιδέα ότι αυτή η διάκριση πρέπει να καταργηθεί!
Δεν είναι ένα αντιεξουσιαστικό όραμα! Δεν υπάρχει τόπος εκτός εξουσίας! Αλλά η εξουσία είναι πάντα μια μορφή σχέσης ανάμεσα σε ανθρώπους, η οποία στηρίζεται εν μέρει στην πιθανότητα ή στην πραγματικότητα της υπεροχής κάποιων πάνω σε κάποιους άλλους! Το ζήτημα είναι: όχι η κατάργηση της εξουσίας, αλλά η δυνατότητα η εξουσία να μοιράζεται και να μη συγκεντρώνεται! Εκεί νομίζω ότι έχουν κάνει κάτι πάρα πολύ ενδιαφέρον και ιδιαίτερο τα πειράματα της Ροζάβα στο Κουρδιστάν και των Ζαπατίστας και των αυτόνομων γειτονιών στο Μεξικό (αλλά, και αλλού, απλώς μιλάω για πράγματα που λίγο παραπάνω ξέρω), διότι επιχειρούν να καταστρέψουν τον πυρήνα της κυριαρχικής εξουσίας, της κυριαρχίας, που είναι η διάκριση κυβερνώντες/κυβερνώμενοι ως μια μόνιμη και αναπαραγόμενη διάκριση.
Πως το κάνουν αυτό;
Το σύνθημά τους είναι: «Κυβερνάμε, υπακούοντας!».
«Maduro Montessiento», που σημαίνει: «Έχω μία εντολή, κι αυτή η εντολή είναι υποχρέωση, δεν είναι προνόμιο!».
Και για να έχω αυτή την εντολή και για να κυβερνώ υπακούοντας, δεν θα πρέπει εγώ να είμαι μονίμως αυτός που κυβερνάει! Είμαι προσωρινός στην κυβέρνηση. Η διαδικασία, λοιπόν, της εκλογής και της εναλλαγής είναι δομικό χαρακτηριστικό αυτής της συνθήκες εξουσίας, κι ακριβώς αυτός είναι ο τρόπος μέσα από τον οποίο καταφέρνουν να εκπαιδεύουν έναν πληθυσμό ολόκληρο στην υπέρβαση της κυριαρχικής εξουσίας, στην υπέρβαση, λοιπόν, αυτής της διάκρισης!
Και νομίζω ότι εκεί είναι ίσως και το πιο σημαντικό στοιχείο της συμβολής τους σε έναν στοχασμό, που χρειαζόμαστε όλοι και όλες, για να δούμε αν μπορεί να υπάρξει υπέρβαση του καθεστώτος, αντι-συστημική προοπτική, και επιμένω ότι δεν μας αρκεί το αντι-συστημικό, χρειαζόμαστε να φανταζόμαστε και να δρούμε στην προοπτική της υπέρβασης αυτού που υπάρχει!
Κι αυτό που υπάρχει, αν δεν συγκροτείται με όρους σημερινών διαδικασιών, που αποδεικνύουν τη δυνατότητά του, αυτό το πέραν, δεν έχει κανένα απολύτως νόημα να το εξαγγέλλουμε ως νέοι οραματιστές μιας καινούργιας «Δευτέρας Παρουσίας»!
Και από αυτή την άποψη, νομίζω ότι η Αριστερά, αν είναι Αριστερά όλο αυτό, και εν πάση περιπτώσει η αντι-συστημική και η προοπτική της υπέρβασης του συστήματος, αν έχει κάτι διακριτικό ως διακριτικό του γνώρισμα, θα είναι ταυτόχρονα όχι μόνο η επαγγελία ενός αλλιώτικου μέλλοντος, αλλά και ένας διαφορετικός τρόπος να κάνει πολιτική.
Ο επανορισμός της πολιτικής σημαίνει, κατά τη γνώμη μου, τη σύνδεση μιας σημερινής πραγματικότητας αγώνων, που εδώ και τώρα εγκαθιστούν τους τρόπους για τους οποίους παλεύουμε. Και αυτή η εγκατάσταση, ασφαλώς, δεν είναι δυνατόν να συμβεί εντός μιας φυσαλίδας, πάντα θα είναι σε μια διαρκή αναμέτρηση με αυτό που απειλεί.
Όμως, αυτή η προοπτική, αυτή η δημιουργία του καινούργιου μέσα σε αυτό που είναι εγκατεστημένο ως καθεστώς, αυτή η δημιουργία της υπέρβασης, είναι ακριβώς, κατά τη γνώμη μου, ό,τι συνέβη κατ’ αναλογία και στην προηγούμενη υπέρβαση, όταν η φεουδαρχία κατέρρευσε στην προοπτική της υπέρβασής της από την αστική διαχείριση, από το αστικό καθεστώς! Δεν κατέρρευσε μέσα από επαναστάσεις, το ξέρετε καλά, κατέρρευσε μέσα από μια μακρά πορεία, της οποίας οι μεγάλες ρήξεις, όπως και τώρα προφανώς θα υπάρξουν, ήταν απλώς το επιστέγασμα μεγάλων αλλαγών, που συντελούνταν από τα κάτω και μέσα από την μεγάλη μετακίνηση τρόπων ζωής, μορφών δράσης και μορφών αντιπαλότητας προς το υπάρχον καθεστώς.
Προς αυτή την προοπτική νομίζω ότι η υπέρβαση του καπιταλισμού είναι κάτι που συμβαίνει τώρα, κυοφορείται τώρα, και αντί να κοιτάμε αποτελέσματα εκλογών, ας κοιτάξουμε λίγο πιο σημαντικά πράγματα που συμβαίνουν, τρόπους οργάνωσης των από τα κάτω, που δεν πιστεύουν πια στον καπιταλισμό!
Σας ευχαριστώ πολύ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου