Θολό τοπίο … στη διαχείριση των απορριμμάτων

Από την ΠΡΟΣΥΝΑΤ

Θολό εξακολουθεί να παραμένει το τοπίο, ως προς τις προθέσεις της περιφερειακής αρχής και μετά τη συνεδρίαση του περιφερειακού συμβουλίου, της Πέμπτης 4/12/2014. Αναφερόμαστε στη διαχείριση των απορριμμάτων και στο συγκεκριμένο τρόπο με τον οποίο η πλειοψηφούσα παράταξη σκοπεύει να χειριστεί μια σειρά κρίσιμων θεμάτων, στα οποία, εκτός από τη γενική κατεύθυνση, χρειάζεται η αναλυτική περιγραφή του περιεχομένου τους, το χρονοδιάγραμμα και τα μέσα για την υλοποίησή τους.

Η ασάφεια αυτή είχε επισημανθεί από την πρώτη στιγμή. Τότε, δηλαδή, που η κ. Δούρου, με την επιστολή της προς τους δήμους, ζητούσε την εκπόνηση τοπικών σχεδίων διαχείρισης και, ταυτόχρονα, έβαζε τις βασικές προτεραιότητες:

·       σταδιακή μεταφορά δραστηριοτήτων της ΟΕΔΑ Φυλής ή και των εγκαταστάσεών της καθώς και το οριστικό κλείσιμό της, στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου, αυστηρού χρονοδιαγράμματος.

·       ακύρωση των διαγωνιστικών διαδικασιών που προωθούνταν από την προηγούμενη διοίκηση για τις 4 μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων με ΣΔΙΤ, με φαραωνικά έργα, εγγυημένες μεγάλες ποσότητες απορριμμάτων.

·       ριζική αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ μέσα από δημόσια, ευρεία διαβούλευση με το σύνολο των δήμων της Αττικής, τους κοινωνικούς φορείς, την επιστημονική κοινότητα, την ΠΟΕ-ΟΤΑ, περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Η προσδοκία ότι στη συνεδρίαση του περιφερειακού συμβουλίου θα λέγονταν αυτά που δεν ειπώθηκαν με την επιστολή δεν επιβεβαιώθηκε. Επαναλήφθηκαν οι γενικές κατευθύνσεις, συμπληρωμένες με μια κριτική στην προηγούμενη περιφερειακή αρχή και στην κυβερνητική επιλογή «καπελώματος» των περιφερειών, στην κατάρτιση των περιφερειακών σχεδιασμών, όπως εκδηλώθηκε με το σχέδιο νόμου για την ανακύκλωση, του οποίου αποφασίστηκε να ζητηθεί η απόσυρση. Μεταφέρθηκε ένα κλίμα έντονης κινητικότητας στους δήμους, σαν συνέπεια της επιστολής. Κινητικότητα που, στο βαθμό που υπάρχει, δεν γίνεται αντιληπτή στις τοπικές κοινωνίες και δεν μεταφράζεται, πάντα, με ευθύγραμμο τρόπο. Είναι πρόσφατο το παράδειγμα διοίκησης δήμου, που υπερθεματίζει για την ανάγκη τοπικής διαχείρισης και, ταυτόχρονα, ζητά τη συνέχιση των διαγωνισμών ΣΔΙΤ για τα εργοστάσια επεξεργασίας σύμμεικτων.

Ήταν τόσο εμφανής η απουσία των συγκεκριμένων αναφορών, που δεν υπήρξε ούτε ένα σχήμα στο περιφερειακό συμβούλιο να μην την εκμεταλλευτεί. Το εξαιρετικά ενοχλητικό στην υπόθεση είναι η απρόσμενη ευκαιρία που δόθηκε στους υποστηρικτές του συγκεντρωτικού - φιλοεργολαβικού μοντέλου (Σγουρός, Κουμουτσάκος) να επιχειρήσουν έξοδο από τη θέση απομόνωσης στην οποία βρίσκονται. Κι αν η διαχείριση της αξιοπιστίας της νέας περιφερειακής αρχής είναι δική της υπόθεση, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για την πρόταση της αποκεντρωμένης διαχείρισης, που γεννήθηκε και μορφοποιήθηκε στη βάση της κοινωνίας και πρέπει να προστατευτεί σαν «κόρη οφθαλμού». 

Τι χρειάζεται να γίνει σήμερα και δεν έχει κάνει, προς το παρόν, η νέα περιφερειακή διοίκηση:

·       Να περιγράψει με σαφήνεια τις βασικές αρχές της αναθεώρησης του περιφερειακού σχεδιασμού και να μην αρκεστεί στις αόριστες αρχές της αποκέντρωσης, της ανακύκλωσης και της κομποστοποίησης. Πρέπει να περιγραφεί το είδος των δραστηριοτήτων που θα αναπτυχθούν σε περιφερειακό επίπεδο και αυτών που μπορούν και πρέπει να αναπτυχθούν στο τοπικό επίπεδο. Από τις πρώτες απαντήσεις των δήμων, είναι εμφανής ο κίνδυνος οι δήμοι να αρκεστούν σε δράσεις περιορισμένης κλίμακας (π.χ. εκτροπή από την ταφή των κλαδεμάτων, εμμονή στον μπλε κάδο κλπ.).

·       Να κατοχυρώσει με απόφαση του περιφερειακού συμβουλίου την πολιτική βούληση του οργάνου να υιοθετήσει και να υλοποιήσει τις παραπάνω βασικές αρχές. Το ίδιο οφείλει να κάνει και η περιφερειακή ένωση δήμων (ΠΕΔ), που είναι η άλλη «συνιστώσα» του ΕΔΣΝΑ. Αν δεν εκπληρώνεται αυτή η προϋπόθεση, πού θα στηρίζονται οι κρίσιμες αποφάσεις που θα κληθεί να πάρει ο ΕΔΣΝΑ και ποια θα είναι η δημοκρατική νομιμοποίησή τους;

·       Να δρομολογήσει, στην πρώτη κιόλας συνεδρίαση της νέας ΕΕ του ΕΔΣΝΑ, την οριστική και αμετάκλητη ακύρωση των διαγωνισμών ΣΔΙΤ και την έναρξη της εκπόνησης της μελέτης αναθεώρησης του περιφερειακού σχεδιασμού, στη βάση των παραπάνω αρχών. Χωρίς μετάθεση του προβλήματος (της αναθεώρησης) στα συμπεράσματα αναποτελεσματικών ημερίδων που προγραμματίζονται, έστω και χωρίς χορηγούς. Η διαβούλευση στη βάση της κοινωνίας έχει ξεκινήσει εδώ και πολύ καιρό και έχει δώσει αποτελέσματα, υπεραρκετά για να ξεκινήσει η διαδικασία της αναθεώρησης, χωρίς καμία χρονοτριβή. Και, φυσικά, η διαβούλευση δε θα σταματήσει, μέχρι να ολοκληρωθεί και τυπικά αυτή η διαδικασία.

·       Να υποστηρίξει τους δήμους με έναν οδηγό εκπόνησης τοπικών σχεδίων διαχείρισης και με έναν αποτελεσματικό ανθρώπινο μηχανισμό, που θα μπορεί να δίνει συγκεκριμένη, πρακτική βοήθεια, στα τεχνικά, νομικά και διοικητικά προβλήματα που θα ανακύπτουν.

·         Να αποσαφηνίσει τη θέση για τη μη χρήση του ΧΥΤΑ Γραμματικού, χωρίς τις αμφισημίες που ακούσαμε από το στόμα του αρμόδιου χωρικού αντιπεριφερειάρχη: «τη μονάδα την ακυρώνουμε, τον ΧΥΤΑ τον βρήκαμε έτοιμο» (δηλαδή, ο ΧΥΤΑ δεν ακυρώνεται;).

·         Να προσδιορίσει τους όρους και το σαφές χρονοδιάγραμμα για το κλείσιμο της Φυλής. Ας μην παίζουμε με τις λέξεις, δεν μιλάμε για το αν κάποτε θα κλείσει η Φυλή. Αν ισχύει η δέσμευση ότι η Φυλή δεν θα αποτελεί μέρος του νέου σχεδιασμού και αν ο νέος σχεδιασμός αρχίσει να υλοποιείται άμεσα, δεν βλέπουμε κανένα λόγο να μη μπορεί να ειπωθεί το συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα κλεισίματος της εγκατάστασης, στο σύνολό της. Και, φυσικά, δεν επιτρέπονται τοποθετήσεις, σαν αυτήν του «εκλεκτού» της πλειοψηφίας στην ΕΕ του ΕΔΣΝΑ κ. Βρούστη, που το νόημά της ήταν: το ουσιαστικό με τη Φυλή είναι να διασφαλίσουμε το μέγιστο χρόνο ζωής της και όχι το πότε θα κλείσει ή το ΕΜΑΚ μπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά αν γίνουν κάποιες αλλαγές ή δεν έχουμε πρόβλημα με τους ιδιώτες στη διαχείριση των απορριμμάτων, αλλά με τους κρατικοδίαιτους ιδιώτες.

·       Να αρχίσει να δίνει υπόσταση στις πολιτικές χρηματοδότησης των αποκεντρωμένων δράσεων. Ο προϋπολογισμός υπάρχει, όπως και η πρόταση για το νέο ΠΕΠ της περιόδου 2014-2020. Στις βασικές γραμμές του, το ύψος των διαθέσιμων κονδυλίων πρέπει να είναι γνωστό. Ας αρχίσει ο προγραμματισμός για την προκήρυξη των αντίστοιχων έργων και για τη βέλτιστη δυνατή κατανομή των κονδυλίων. Η χρηματοδότηση είναι κομβικής σημασίας ζήτημα και για να πειστούν οι δήμοι να προσχωρήσουν στη λογική της αποκεντρωμένης διαχείρισης και για να μπορέσουν να υλοποιήσουν καλύτερα αυτά που σχεδιάζουν.

·       Να συνδυάσει τη σφοδρή κριτική στο σχέδιο νόμου για την ανακύκλωση με μια ριζική αναθεώρηση των σχέσεων με τα υπάρχοντα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, με τη διεκδίκηση της ουσιαστικής πρόσβασης στο (δημόσιο) πόρο της ανακύκλωσης και με την απαίτηση να γίνει διαφανής η λειτουργία των ΚΔΑΥ της ΕΕΑΑ, για όσο διάστημα θα υπάρχουν με αυτήν τη μορφή.

·       Να καταργήσει το καθεστώς των ιδιωτικών εργολαβιών μεταφοράς ΑΣΑ στη Φυλή, να σταματήσει άμεσα τη μεταφορά σκουπιδιών από άλλες περιοχές, να αναλάβει δράσεις για την αποφυγή επιμόλυνσης των ΑΣΑ με επικίνδυνα απόβλητα και να διερευνήσει τον τρόπο διαχείρισης των υγειονομικών αποβλήτων, ιδιαίτερα των μεγάλων υγειονομικών μονάδων.

Αν θέλαμε να αναζητήσουμε το βαθύτερο κίνητρο της στάσης της περιφερειακής αρχής, θα στεκόμασταν σε δύο πιθανές επιδιώξεις. Η πρώτη, να μετατεθεί όσο γίνεται αργότερα η λήψη των αποφάσεων στα πιο κρίσιμα ζητήματα, ενδεχομένως σε ένα πιο φιλικό πολιτικό περιβάλλον για την ίδια. Η δεύτερη, να μην υπάρξουν πολύ δεσμευτικές αποφάσεις των συλλογικών οργάνων (περιφέρειας και ΠΕΔ), ώστε να είναι πιο εύκολοι οι «χειρισμοί» στο εύθραυστο τοπίο του ΕΔΣΝΑ.

Κι αν θέλαμε να δώσουμε μια πολιτική εξήγηση γι αυτές τις επιδιώξεις, δεν θα ήταν άλλη από την ανασφάλεια που προκαλεί ο σημερινός συσχετισμός δυνάμεων. Με τη μόνη διαφορά ότι οι αναγκαίες σήμερα κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες, στο πεδίο της διαχείρισης των απορριμμάτων, δεν θα κτιστούν στη βάση αδιαφανών χειρισμών, αλλά με την πλήρη δημοσιοποίηση των όποιων δυσκολιών, με τη στήριξη στις κοινωνικές δυνάμεις που μάχονται καθημερινά και με εμμονή στις διακηρυγμένες θέσεις.

Σε μια περίοδο που στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων θα ληφθούν, έτσι κι αλλιώς, αποφάσεις για τις επόμενες 2-3 δεκαετίες, χρειάζονται σαφείς και επεξεργασμένοι στόχοι και η αναγκαία πολιτική βούληση για την υλοποίησή τους. Η ΠΡΩΣΥΝΑΤ, στις ελάχιστες ευκαιρίες που έχει να μεταφέρει αδιαμεσολάβητα τις θέσεις της στα θεσμικά πρόσωπα και όργανα, έχει κάνει σαφή τη διάθεσή της να συνεχίσει τις κινηματικές δράσεις, μαζί με όλες τις άλλες συλλογικότητες και, ταυτόχρονα, να συνεχίσει να συνεισφέρει στο πεδίο της τεκμηρίωσης. 

Κλείνοντας, ας επαναλάβουμε αυτό που είπαμε και στην τελευταία συνεδρίαση του περιφερειακού συμβουλίου: αν υπάρχει ένας σοβαρός κίνδυνος να ανακοπεί η ραγδαία μεταστροφή, που τα τελευταία χρόνια συντελείται στη βάση της κοινωνίας, προς μια λογική αποκεντρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων, δεν προέρχεται από πουθενά αλλού, παρά από την ατολμία και την αναβλητικότητα της νέας περιφερειακής αρχής και από την αδυναμία των κινημάτων να υπερασπιστούν το ίδιο το δημιούργημά τους.

5/12/2014

Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων (ΠΡΩΣΥΝΑΤ)

prosynat.blogspot.gr  - prosynat@gmail.com