Μόνος σου αόρατος - Μαζί ανίκητοι

Τι είναι τελικά τα ''voucher''

Οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης και ιδίως οι επιταγές εισόδου  που εφαρμόζονται από τη νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ δεν στοχεύουν στην καταπολέμηση της ανεργίας, αλλά στη διαχείριση αυτής, εισάγοντας ταυτόχρονα το μοντέλο εργασίας που αντιστοιχεί στη «άνεργη ανάκαμψη»  των Μνημονίων. Η ανεργία που δημιουργήθηκε στα χρόνια των Μνημονίων δεν είναι παράπλευρη απώλεια της «δημοσιονομικής εξυγίανσης», αλλά επιθυμητός ενδιάμεσος στόχος για την υποτίμηση της εργασιακής δύναμης και τη μεγέθυνση των κερδών των λίγων.

Υπό αυτό το πρίσμα τα προγράμματα ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης που εφαρμόζονται δεν αποτελούν σχέδιο αντιμετώπισης της ανεργίας, αλλά διαχείρισής της, εισάγοντας ταυτόχρονα το μοντέλο του φτωχού εργαζόμενου (working poor) χωρίς εργασιακά δικαιώματα και δυνατότητα βιοπορισμού και αξιοπρεπούς διαβίωσης.

Η επέκταση των προγραμμάτων σε ευρύτερες ηλικιακές κατηγορίες 30 έως 66 (το πρόγραμμα αυτό είναι σε αναμονή – δεν έχει βγει η πρόσληση ακόμα) αλλά και 18 εώς 24 και μάλιστα με απολαβές κατώτερες του κατώτατου μισθού, όπως αναφέρεται στις νέες προσκλήσεις συμμετεχόντων, αποδεικνύουν πως δεν πρόκειται ούτε για προγράμματα επιμόρφωσης ούτε για προγράμματα εργασίας, αλλά για προγράμματα ανταποδοτικής κοινωνικής πρόνοιας.

Το κράτος παραιτείται τόσο από την συνταγματική υποχρέωση να εξασφαλίζει εργασία στους πολίτες όσο και από τη συνταγματική του υποχρέωση να μεριμνά για την αξιοπρεπή διαβίωση των πολιτών, μέσω της κοινωνικής πρόνοιας. Περνάμε δηλαδή σε μια νέα κατάσταση όπου η πρόνοια ή θα είναι ανταποδοτική (με την παροχή εργασίας από τους πολίτες ή δε θα υπάρχει).

1. Τι σημαίνει στην πράξη «ωφέλεια» της επιταγής εισόδου στη αγορά εργασίας (voucher).

Πρόκειται διακηρυκτικά  για ένα συνδυασμό θεωρητικής κατάρτισης των νέων σε συγκεκριμένες ειδικότητες διάρκειας 80 ωρών και 6ωρης «εργασιακής εμπειρίας» για 6 μήνες, εκτός Κυριακής και αργίας, με την προβλεπόμενη απαγόρευση απόλυσης προσωπικού των επιχειρήσεων πρακτικής από την ημερομηνία υπογραφής της τριμερούς σύμβασης και μέχρι το πέρας της πρακτικής άσκησης.

Ο πάροχος κατάρτισης (KEK) λαμβάνει 1080€ για κάθε ωφελούμενο, ενώ ο καταρτιζόμενος για το πρόγραμμα 25-29 ετών λαμβάνει μεικτά 2.550€ συνολικά/425€ το μήνα (ως απόφοιτος ΑΕΙ/ΤΕΙ) ή μεικτά 2.280€ συνολικά/380€ το μήνα (ως απόφοιτος δευτεροβάθμιας ή μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης).Ενώ για το 18-24 λαμβάνει 2.410€ συνολικά/401€ το μήνα και 2.240€ συνολικά/373€ το μήνα αντίστοιχα.

Στην ουσία, λοιπόν, πρόκειται για ένα μοντέλο ενοικιαζόμενου εργαζόμενου, μέσω του δανεισμού του «ωφελούμενου» από τον Πάροχο Κατάρτισης στην επιχείρηση- άμεσο εργοδότη, χωρίς την καταβολή μισθού, αλλά επιδόματος κατάρτισης καταβαλλόμενο σε 3 δόσεις, με την παροχή υπηρεσιών επαγγελματικής κατάρτισης να απαλλάσσεται από ΦΠΑ (αρ. 22 Ν 2859/2000), χωρίς να ισχύει το ίδιο για το επίδομα του ωφελούμενου.

Οι μέχρι τώρα εμπειρίες δείχνουν ότι οι παραβιάσεις έστω και των κείμενων φιλο-εργοδοτικών όρων που τέθηκαν από την προαναφερόμενη ΚΥΑ ήταν πολλές. Αφορούσαν κυρίως στη μη έγκαιρη καταβολή των δόσεων του επιδόματος, με τους φορείς κατάρτισης να δηλώνουν ανεύθυνοι και να παραπέμπουν τους ωφελούμενους στο Υπ Εργασίας, το οποίο με τη σειρά του αρνούνταν επιδεικτικά να αναλάβει τον έλεγχο των προγραμμάτων.

Με τις ώρες πρακτικής κατάρτισης να υπερβαίνουν το προβλεπόμενο όριο των 6 ωρών (Nestle, Citybank, Rolco, Αφοι Στεργίου) αφού στην ουσία οι καταρτιζόμενοι κάλυπταν πάγιες ανάγκες των επιχειρήσεων, χωρίς ταυτόχρονα να έχουν δικαίωμα καταγγελίας των παραβιάσεων, αφού νομικά δεν αναγνωρίζονται ως εργαζόμενοι.

Ταυτόχρονα, η πρόβλεψη περί 6μηνης συνέχειας της απασχόλησης του ωφελούμενου στην εταιρία κατάρτισης, μετά την ολοκλήρωση του 6μηνου (στο νέο πρόγραμμα 2014 από 5μηνο στο πρόγραμμα του 2013) , λειτούργησαν και λειτουργούν ως παράγοντας μείωσης των αντιδράσεων απέναντι στις παραπάνω παραβιάσεις, χωρίς ωστόσο οι προσδοκίες των «ωφελούμενων» να πραγματοποιούνται, ενώ ακριβώς λόγω μηδενικού εργασιακού κόστους των «ωφελούμενων», οι επιχειρήσεις προχωρούν σε απολύσεις προσωπικού, «προσλήψεις» μέσω voucher, και αφού ολοκληρωθούν τα 5μηνα, παίρνουν νέους voucherades (για επιχειρήσεις που απασχολούν 0-4 άτομα αντιστοιχεί 1 «καταρτιζόμενος», για επιχειρήσεις που απασχολούν άνω των 5 αντιστοιχεί αριθμός καταρτιζόμενων ίσος με το 30% των απασχολούμενων).

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως παρότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα απευθυνόταν κατά πλειοψηφία στους αποφοίτους υποχρεωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αυτοί που κατά βάση συμμετείχαν ήταν το πιο εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, το οποίο προκύπτει τόσο από τη μοριοδότηση των ενταγμένων στα «Μητρώα Ωφελούμενων» που περιγράφεται στην ΚΥΑ, όσο και από το γεγονός ότι οι ανειδίκευτοι εργάτες μπορούν ευκολότερα να εξασφαλίσουν μισθό (αντί επιδόματος καταβαλλόμενου σε 3 δόσεις, στην πράξη όμως συνήθως σε 2 δόσεις ή 1  και δεν αναζητούν τόσο επιτακτικά προϋπηρεσία στο αντικείμενό τους).

 2. Απολογισμός της μέχρι τώρα εφαρμογής τους

Απολογίζοντας τη μέχρι τώρα εφαρμογή των επιταγών εισόδου στην αγορά εργασίας μπορούν να διατυπωθούν τα εξής συμπεράσματα:

Αποτυχία αρχικά ως προς τον διακηρυγμένο στόχο της Δράσης, ο οποίος υπήρξε «η απόκτηση και βελτίωση των γνώσεων των ωφελούμενων σε πραγματικές συνθήκες εργασιακού περιβάλλοντος και η προσαρμογή των γνώσεων σε πραγματικές συνθήκες εργασίας» (1.2 ΚΥΑ). Τα προγράμματα κατάρτισης δεν έχουν καν ουσιαστικό περιεχόμενο καθώς δεν προσφέρουν στους νέους συγκεκριμένες γνώσεις.

Αποτυχία και ως προς τον «επιδιωκόμενο» στόχο μείωσης της καταγεγραμμένης ανεργίας, κριτική που δεν περιορίζεται μόνο στην Επιταγή Εισόδου στην Αγορά Εργασίας, αλλά αφορά συνολικά τις μέχρι τώρα εφαρμοσμένες ΕΠΑ. Ο κύριος όγκος διαχείρισης των προγραμμάτων υλοποιείται από τον ΟΑΕΔ, ο οποίος κατά τα έτη 2010-2012 υπολογίζεται ότι είχε υλοποιήσει προγράμματα συνολικού προϋπολογισμού 3,2 δις στα οποία υπολογίζεται ότι συμμετείχαν συνολικά 739.770 άτομα. Αν υπολογίσει κανείς ότι το «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ανεργία»  ΕΣΠΑ  αφορά 350.000 ανέργους, σημαίνει ότι από το 2010 ως σήμερα έχουν εμπλακεί σε παρεμφερή προγράμματα πάνω από 1.000.000 άνεργοι.

Οι αριθμοί φαίνονται εντυπωσιακοί αλλά καταπέφτουν όταν διαπιστωθεί ότι σε όλη αυτή την τετραετία τα ποσοστά ανεργίας όχι μόνο δεν έπεσαν αλλά ακολούθησαν εντυπωσιακή πορεία (από 14,2% που ήταν το τελευταίο τρίμηνο του 2010 τον Οκτώβριο του 2014 η ανεργία έφτασε σχεδόν στο 28% ενώ η ανεργία των νέων προσεγγίζει το 60%). Αποδεικνύεται επομένως για μια ακόμα φορά ότι οι άρρητοι προαναφερθέντες στόχοι των προγραμμάτων αυτών είναι οι πολιτικοί στόχοι εφαρμογής τους και όχι η αντιμετώπιση της ανεργίας. Για το κεφάλαιο και τους πολιτικούς εκφραστές του, όσο η ανεργία  παραμένει διαχειρίσιμη με ψευδοαπασχόληση  τύπου voucher, «όλα πάνε καλά».

3. Οι “3 παρεκκλίσεις για τη νεολαία” και η σημερινή εφιαλτική κατάσταση

Η νέα γενιά βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με μια “κατάστασης εξαίρεσης” μέσω των θεσμικών παρεμβάσεων των κυβερνήσεων του Μνημονίου, με 3 κομβικές παρεμβάσεις “κατά παρέκκλιση” του νόμου. Επιτυχία, λοιπόν, ως προς την πολιτική εσωτερικής υποτίμησης στη νέα γενιά. Με 3 κομβικές παρεμβάσεις στα δικαιώματα και στις ζωές των νέων.

1) Η μείωση κατά 22% των κατώτατων ορίων μισθών και ημερομισθίων που είχαν διαμορφωθεί από την ισχύουσα ΕΓΣΣΕ της 15/7/2010 (και κατά 32% για τους νέους ηλικίας κάτω των 25 ετών και τους μαθητευόμενους), με τα νέα όρια να περιορίζονται στα 585, 511 και 357 ευρώ (ακαθάριστα) αντίστοιχα, που ξεκίνησε με την Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου (ΦΕΚ 38/Α, 28/2/2012),

2) Η επίθεση στη νέα γενιά συνεχίστηκε με το πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών (τέλος Απριλίου 2013, όταν θα έληγε και η προθεσμία υποβολής αιτήσεων ωφελούμενων και επιχειρήσεων για τα πρώτα voucher) που προέβλεψε την «κατά παρέκκλιση της ισχύουσας νομοθεσίας» διαμόρφωση του μισθού σε προγράμματα ανέργων άνω των 25 ετών θα περιορίζεται στα 490 ευρώ ενώ για τους κάτω των 25 ετών στα 427 ευρώ, εμφανίστηκε ως το μηνιαίο επίδομα των «Επιταγών Εισόδου στην Αγορά Εργασίας για Άνεργους Νέους μέχρι και 29 ετών» 

3) Το μεγαλύτερο χτύπημα ήρθε με την έκθεση του ΚΕΠΕ για το πρώτο τρίμηνο του 2014. Για νέους ανέργους 15-24 ετών (15-29 ετών ο διευρυμένος ορισμός) προτείνεται η κατάργηση του κατώτατου μισθού έως ένα έτος από την πρόσληψή τους, «ώστε να δίνεται ισχυρό κίνητρο στην επιχείρηση να τον/την προσλάβει και να κρίνει την καταλληλότητα του/της (βασικές και μη γνώσεις και δεξιότητες)». Προτείνεται επίσης η αντικατάσταση του επιδόματος ανεργίας με επίδομα απασχόλησης στα πρότυπα της επιταγής εργασίας.

4. Απέναντι στο άνεργο μέλλον που επιφυλάσσουν για τη νέα γενιά, τα συνδικάτα οφείλουν να πάρουν θέση!

Είναι ξεκάθαρο ότι αυτά τα προγράμματα το μόνο που καταφέρνουν είναι η ψεύτικη μείωση και η απόκρυψη της ανεργίας, η εκμετάλλευση της νέας γενιάς και η διαχείριση της οργής της προς την κυβέρνηση! Θέλουν να μάθουν τους νέους και τις νέες ότι η εργασία τους δεν θα αμείβεται, να τους μάθουν να ζούν με λιγότερα. Με λιγότερα δικαιώματα, με λιγότερες ελπίδες.

Γνωρίζουμε πλέον καλά ότι το σχέδιό τους είναι να πληρώσουμε εμείς την κρίση τους, να κερδοσκοπήσουν πολύ πιο έντονα από τη δική μας εργασία.

Διεκδικήσεις:

• Άμεση καταβολή των δεδουλευμένων.

• Μετατροπή των προγραμμάτων voucher σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης

• Κατάργηση των μεσαζόντων-δουλεμπόρων ΚΕΚ και απ’ ευθείας συνεννόηση με το Υπουργείο.

• Ένταξη στα ασφαλιστικά μας ταμεία κατά επάγγελμα και στα αντίστοιχα σωματεία

• Πλήρης ασφάλιση, όχι μόνο ιατροφαρμακευτική κάλυψη