του Θοδωρή Κοκκινάκη
Το Πεδίο του Άρεως σαν ελεύθερος χώρος πρασίνου καταλαμβάνει 280 στρέμματα και αποτελεί έναν από τους λίγους πνεύμονες πρασίνου του κέντρου της πόλης της Αθήνας.

Ιστορική Αναδρομή

Το Πάρκο δημιουργήθηκε την δεκαετία του ’30 σε χώρους στρατοπέδου του ιππικού και παραπλήσιους δημόσιους χώρους. Εκπονήθηκε σχεδιασμός πάρκου και φυτοτεχνική μελέτη για την δημιουργία ενός πράσινου ελεύθερου χώρου.
Την δεκαετία του ’40 το πράσινο είχε αναπτυχθεί και είχε δημιουργηθεί πλέον σε πλήρη σχηματισμό.
Τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 υπάρχει μεγάλη επισκεψιμότητα από τους κατοίκους της Αθήνας με πλήρη λειτουργία των αναψυκτηρίων του  Άλσους και του Green Park, καθώς και αυτήν των περιπτέρων της Πλατείας Γαρδένιας στο κέντρο του Πάρκου.
Τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 αυξάνεται λίγο η έκταση του Πάρκου και η λειτουργικότητά του είναι εξαιρετική με παιδικές χαρές, αναψυκτήρια, πολύ μεγάλη και καλή βλάστηση, γεγονός που προσελκύει όλο και περισσότερους επισκέπτες.
Από την δεκαετία του ’90 όμως έχουμε τα πρώτα σημάδια εγκατάλειψης από τις αρχές διοίκησης του. Η Υπερνομαρχία αρχικά και η Περιφέρεια Αττικής κατόπιν αποδυναμώνουν τις υπηρεσίες που φρόντιζαν και φύλαγαν το Πάρκο μειώνοντας συνεχώς το προσωπικό τους.
Την δεκαετία του 2000 το πάρκο χωρίς προσωπικό φτάνει στην πλήρη απαξίωσή του με κατεστραμμένα κτήρια και παιδικές χαρές, με εγκατάλειψη του πρασίνου, βρώμικο, με παρκαρισμένα αυτοκίνητα με λειτουργία αγορών που καταλύουν κάθε έννοια ελευθέρου χώρου πρασίνου. Δημιουργείται ένα κλίμα εγκατάλειψης και ανασφάλειας που σταδιακά μειώνει την επισκέψιμότητά του.
Στην δεκαετία του 2010 φτάνουμε στην ανάπλαση που δεν έχει αίσιο τέλος και στην μετέπειτα πλημμελή έως καθόλου συντήρηση, γεγονός που το καθιστά χώρο εναπόθεσης αντικειμένων και ατόμων που η πόλη δεν αντέχει ή δεν θέλει να τους βλέπει στους δρόμους της,

Πως φτάσαμε λοιπόν στην περιβόητη ανάπλαση των 10.000.000€;

Με την εσκεμμένη εγκατάλειψη του Πεδίου του Άρεως από τις διοικούσες αρχές επήλθε η υποβάθμιση και η καταστροφή του χώρου, με συνέπεια την σταδιακή απομάκρυνση των συνήθων επισκεπτών του. Η αποδυνάμωση του προσωπικού, η υποβάθμιση και η εξαθλίωση του πρασίνου, η εγκατάλειψη των κτιρίων, η κακοποίηση των παιδικών χαρών, η συνεχής στάθμευση και διέλευση οχημάτων, τα αλλεπάλληλα παζάρια-εκθέσεις, η καταστροφή της καταπράσινης φυτικής περίφραξης και η αντικατάσταση της με κάγκελα μαζί με το κλείσιμο των περισσότερων εισόδων του πάρκου και τέλος η δημιουργία των αυθαίρετων κτισμάτων του Κυριακού στον Πανελλήνιο, έφεραν τις προτάσεις για ανάπλαση του σκόπιμα απαξιωμένου πάρκου.
Οι κάτοικοι με δυναμικές κινητοποιήσεις απεσόβησαν δύο προσπάθειες ανάπλασης, οι οποίες προέβλεπαν διάνοιξη δρόμων με κοπή αρκετών δένδρων και θάμνων καθώς και άλλες φαραωνικές επεμβάσεις.
Έτσι φτάσαμε στα προσχέδια της σημερινής ανάπλασης, τα οποία με διορθωτικές υποδείξεις κατοίκων έγιναν αποδεκτά σαν κάποια λύση των ήδη δημιουργημένων προβλημάτων του Πάρκου.
Δυστυχώς όμως η κακή εκτέλεση των έργων, η μη ολοκλήρωση της ανάπλασης κυρίως της φυτοτεχνικής μελέτης και η μη ύπαρξης καμίας συντήρησης μετά το λειψό τέλος της, φέρανε το Πάρκο στην σημερινή άθλια κατάστασή του.
Αυτή η άθλια κατάσταση διαπιστώνεται με μια απλή επίσκεψη στον χώρο, όπου παρατηρούμε τα πιο κάτω:
  • Δένδρα κομμένα χωρίς αντικατάσταση
  • Κατεστραμμένα μεγάλα τμήματα του ποτιστικού
  • Θάμνοι και φυτά υπερβολικά κλαδεμένοι για λόγους ασφαλείας
  • Χώρος του φυτωρίου ρημαγμένος και εγκαταλειμμένος
  • Καθαριότητα μόνο στους κεντρικούς δρόμους
  • Τα παρτέρια από βρώμικα έως εστίες μόλυνσης
  • Κτίρια άλλα εγκαταλειμμένα αλλά κλειστά χωρίς λειτουργία
  • Εγκαταστάσεις υγιεινής κατεστραμμένες και σφραγισμένες
  • Υδάτινες διαδρομές και σιντριβάνια χωρίς νερό
  • Μάρμαρα και φρεάτια κατεστραμμένα
  • Μόλις «ανακαινισμένες» παιδικές χαρές με ελλιπή παιχνίδια και η μία τελείως κατεστραμμένη.
  • Πολλά φωτιστικά κατεστραμμένα
  • Χώροι αποκλειστικής χρήσης από εμπόρους και χρήστες ναρκωτικών
  • Χώροι που έχουν εξελιχθεί πυρκαγιές
  • Χώροι σκοτεινοί που ανθεί η εφηβική πορνεία
  • Διέλευση μηχανοκίνητων οχημάτων
  • Ελλιπής ως ανύπαρκτη φύλαξη
Κάποια από τα παραπάνω προβλήματα προσπαθεί η σημερινή διοίκηση της Περιφέρειας να τα λύσει αλλά δυστυχώς αποσπασματικά και χωρίς αποτελεσματικότητα.
Για παράδειγμα η καθαριότητα, η οποία γίνεται από μια αφανή σύμβαση με τον Δήμο Αθηναίων ή η επέμβαση στο πράσινο με μια ικανοποιητική εργολαβία πρασίνου αλλά με περίεργες επεμβάσεις κλαδέματος έως κουτσουρέματος των θάμνων και των δένδρων ή η σύμβαση για την φύλαξη του πάρκου με ανεπαρκέστατο προσωπικό 3 ατόμων ανά βάρδια, χωρίς καμία επίβλεψη από την διεύθυνση του Πεδίου του Άρεως.
Οι  κάτοικοι που δραστηριοποιούνται με την βελτίωση της κατάστασης επισημαίνουν τα προβλήματα και προσπαθούν να βοηθήσουμε με συνεχείς οχλήσεις στην Περιφέρεια. Ταυτόχρονα δεν περιορίζονται σε καταγγελίες αλλά κάνουν συγκεκριμένες προτάσεις αλλά και εθελοντικές ενέργειες για να δημιουργήσουν μια δυναμική κινητοποίησης των κατοίκων και πίεσης στην διοίκηση. Δυστυχώς όμως προσκρούουν στις γραφειοκρατικές αντιλήψεις και την αδιαφορία των υπευθύνων, οι οποίοι διατηρούν το πάρκο στην σημερινή απωθητική κατάσταση.
Η αρμόδια διεύθυνση του Πάρκου δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στο έργο της φροντίδας του πάρκου, και λόγω της αδιαφορίας αλλά και όταν από τους 14 υπαλλήλους οι 7 είναι διοικητικοί! Πρέπει το προσωπικό που είναι  επιφορτισμένο με την φροντίδα του πάρκου να επιλέγεται από ανθρώπους με αγάπη για τον χώρο και με ανοιχτό μυαλό για την λειτουργία του. Φυσικά με συντονισμό και έλεγχο από την αρμόδια Περιφέρεια Αττικής. Επίσης το προσωπικό θα πρέπει να είναι μόνιμο και το αναγκαίο σε αριθμό και κατηρτισμένο σε ειδικότητες. Επίσης οι συμβάσεις που τυχόν θα γίνονται σε εργολάβους θα πρέπει να έχουν αυστηρό έλεγχο ως προς τις παρεχόμενες υπηρεσίες και να μην μεσολαβούν μεταξύ τους χρονικά κενά.
Το Πεδίο του Άρεως είναι ένας ζωντανός οργανισμός που θέλει καθημερινά φροντίδα περιποίηση και υποστήριξη ειδάλλως θα το χάσουμε. Θα είναι μεγάλο κρίμα ένα πάρκο που επέζησε χαλεπών οικονομικών εποχών, πολέμου, κατοχής, δικτατοριών να χαθεί την εποχή δημοκρατικής διακυβέρνησης του τόπου από την «πρώτη φορά αριστερά«.

ΠΕΔΙΟΝ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ – ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ Γ.Σ.

Το 1988 παραχωρείται από την Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου (ΚΕΔ) έκταση του Πεδίου του Άρεως, 5.601 τμ στον Πανελλήνιο Γ. Σ. Στο παραχωρητήριο υπάρχει σαφής όρος να μην θιγεί το πράσινο που υπήρχε σε αυτήν κατά την ημέρα παραχώρησης (2.5.1988). Το 1998 ξεκινούν εργασίες ανοικοδόμησης κτιρίων χωρίς καμία οικοδομική άδεια και με κοπή αρκετών δένδρων και θάμνων. Το 2002 έχουν αποπερατωθεί κτίσματα 5.100τμ χωρίς καμία άδεια.
Σε αυτά τα 4 χρόνια με κινητοποιήσεις της Επιτροπής Αγώνα για την Προστασία του Πεδίου του Άρεως εκδίδονται 5 πρωτόκολλα κατεδάφισης από την πολεοδομία του Δήμου Αθηναίων. Δεν εκτελείται κανένα ούτε πληρώνονται κανένα από τα επιβληθέντα πρόστιμα. Δεν είναι τυχαίο ότι κατ’ αυτό το διάστημα πρόεδρος του ΠΓΣ είναι ο μεγαλοκαναλάρχης Μίνως Κυριακού.
Το 2009 κατατίθεται αίτηση στην αποκεντρωμένη περιφέρεια για να δοθεί άδεια κατεδάφισης των παρανόμων και αυθαίρετων κτιρίων με ίδια μέσα, από 45 πολίτες, μετά την δήλωση του Δήμου και της Περιφέρειας περί οικονομικής αδυναμίας για την κατεδάφιση, Μετά την αδικαιολόγητη μέχρι παρεξηγήσεων άρνηση του τότε Γ. Γ. της Περιφέρειας Η. Λιακόπουλου να δοθεί η άδεια, μηνύεται για παράβαση καθήκοντος. Κατόπιν τούτου Γ.Γ. Αθλητισμού, Περιφέρεια Αττικής, Δήμος Αθηναίων, Αποκ. Περιφέρεια, Υπ. Παιδείας, Υπ. Υγείας, Υπ. Περιβάλλοντος, Ελλ. Ολυμπιακή Επιτροπή, Σύλλογος Ελλήνων Ολυμπιονικών, Ομ. Ελ.Βετ. Αθλ. Στ., Σύλλογος γονέων παιδιών ΠΓΣ, ΤΕΕ, Σ.Ε. Π. Ο. Χ., Π.Γ.Σ., συνεδριάζουν και συναινούν να ληφθεί απόφαση του τότε ΓΓΑ  Π. Μπιτσαξή για την τακτοποίηση του μεγαλύτερου μέρους των αυθαιρέτων. Οι μόνοι που αντιδρούν σε αυτή την παράνομη τακτοποίηση είναι οι αιτούντες την κατεδάφιση κάτοικοι. Παρ’ όλα αυτά εξαιρούνται της τακτοποίησης κτίρια 500τμ με τον όρο να κατεδαφιστούν και ο χώρος να φυτευτεί από την Π.Γ.Σ. Βέβαια ούτε και αυτό πραγματοποιείται από την απυρόβλητη διοίκηση του Π.Γ.Σ.
Όπως καταλαβαίνουμε με όλα τα παραπάνω ο Π.Γ.Σ. λόγω παραβίασης του όρου του παραχωρητηρίου περί κοπής του πρασίνου, θα έπρεπε να μην κατέχει αυτόν τον χώρο και να τον αποδώσει σαν χώρο πρασίνου πάλι στο Πεδίο του Άρεως. Επίσης θα πρέπει να προχωρήσει στην κατεδάφιση των μη τακτοποιημένων κτιρίων και να δενδροφυτεύσει την περιοχή άμεσα. Θα πρέπει επίσης να εξεταστεί το θέμα της νομιμότητας της τακτοποίησης των υπολοίπων κτιρίων, αφού δεν χρησιμοποιούνται όλα για αθλητικούς σκοπούς.
Τέλος πρέπει να συζητηθεί η λειτουργία του Πανελληνίου Γ. Σ. μιας και από το 1977 έχει χαρακτηρισθεί ως τόπος κοινοχρήστων αθλητικών εγκαταστάσεων και ως εκ τούτου θα έπρεπε να παρέχεται η δυνατότητα άθλησης και παιχνιδιού μέσα στον χώρο του, αν όχι ελεύθερα όλη την ημέρα, τουλάχιστον δύο δίωρα, ένα το πρωί και ένα το απόγευμα, για όλους και όχι μόνο για τα με συνδρομή μέλη του.
Η Επιτροπή κατοίκων θα προσπαθήσει να έρθει σε επαφή με την σημερινή διοίκηση του ΠΓΣ για να συζητήσει σε θετικό πνεύμα για το τι μέλλει γενέσθαι.