Εργο του Γιώργου Κωνσταντίνου
Τριάντα τέσσερις χιλιάδες άνθρωποι έχουν αφήσει την τελευταία τους πνοή στα νερά της Μεσογείου από το 2000 μέχρι σήμερα. Με έδρα τη Βαρκελώνη, η καταλανική οργάνωση Stop Mare Mortum καλεί καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο να φιλοτεχνήσουν τα Πρόσωπα του δράματος με στόχο να συγκεντρωθούν τόσα έργα όσα και οι νεκροί πρόσφυγες και μετανάστες στη Μεσόγειο!
Η Ισπανία ήταν μια από τις πρώτες ευρωπαϊκές χώρες που όρθωσαν φράκτες πριν από χρόνια για να εμποδίσουν την ελεύθερη μετακίνηση των ανθρώπων. Τότε ήταν τα διαφιλονικούμενα αφρικανικά εδάφη της Θέουτα και της Μελίγια, στα σύνορα με το Μαρόκο. Τώρα είναι σχεδόν ολόκληρη η Ευρώπη. Γι’ αυτό και έχει ιδιαίτερη αξία η σύγχρονη πρωτοβουλία που με έδρα τη Βαρκελώνη της Καταλονίας ξεκινά από την ιβηρική χώρα για να «επανενώσει», έστω και σε καλλιτεχνικό επίπεδο τους Ευρωπαίους που αρνούνται να δεχτούν μια καγκελόφραχτη ήπειρο. Κι ακόμη περισσότερο γιατί το αποκαλούμενο προσφυγικό ζήτημα δεν έχει αγγίξει την ίδια την Ισπανία, καθώς δεν αποτελεί χώρα υποδοχής των απελπισμένων ανθρώπων που αναζητούν μια ασφαλή διαβίωση γι’ αυτούς και τις οικογένειές τους.
Η οργάνωση Stop Mare Mortum (σε ελεύθερη απόδοση: Σταματήστε τις θαλάσσιες δολοφονίες – λογοπαίγνιο με την ονομασία της Μεσογείου κατά τα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας: Mare Nostrum) αγωνίζεται για να μπει ένα τέλος στη μετατροπή της Μεσογείου σε υγρό τάφο για αμέτρητους ανθρώπους που προσπαθούν να τη διασχίσουν. Από τα ιδρυτικά μέλη της οργάνωσης είναι ένας Ελληνας καλλιτέχνης και ακτιβιστής, μόνιμος κάτοικος της ορεινής Καταλονίας εδώ και δυο σχεδόν δεκαετίες, ο Γιώργος Κωνσταντίνου. Με σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών του Βερολίνου και συνιδρυτής της Comix Klasse (τάξη των κόμικς) στο βερολινέζικο πανεπιστήμιο, ο Κωνσταντίνου έχει συνεργαστεί με πολλά γερμανικά και ισπανικά περιοδικά ως δημιουργός κόμικς (Soni de War στην εφημερίδα Sonntag, Sin Papeles στο αντιαπαγορευτικό περιοδικό Cañamo κ.α.), έχει επιμεληθεί ομαδικές εκδόσεις (Killer Joe, Urbs, Lukas 15, Free Our Media), έχει εκδώσει πολλές προσωπικές δουλειές του (Esplanade, Concerts, Impossible Realities) και έχει εργαστεί ως εικονογράφος, σκιτσογράφος και animator. Τα τελευταία χρόνια είναι ενεργό μέλος της εκπαιδευτικής ομάδας Irenia που ασχολείται με τη διδασκαλία θεμάτων όπως η μετανάστευση, η διαφορετικότητα και η πολυπολιτισμικότητα, προσφέροντας ένα ευρύ φάσμα εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, παιχνίδια και παραστάσεις που εφαρμόζονται από τον ίδιο και τους συνεργάτες του σε σχολεία της Καταλονίας σε συνεργασία με νομαρχίες, δήμους και τοπικούς φορείς.
Εργο του Κωστή Τζωρτζακάκη |
Κοινός παρονομαστής είναι το μη ανταγωνιστικό παιχνίδι σαν εργαλείο για την εκπαίδευση στις ανθρώπινες αξίες. Αυτές προσπαθεί να προασπίσει και να προάγει το Stop Mare Mortum.
«Η Καταλονία έχει παρελθόν γεμάτο προσφυγιά. Η Μεσόγειος ολόκληρη έχει παρόμοια Ιστορία. Αυτό που συμβαίνει σήμερα σε σένα, αύριο θα συμβεί σε μένα. Ενας από τους στόχους μας είναι να μην αφήσουμε το θέμα των προσφύγων να ''καταναλωθεί'', να το καταπιεί η επικαιρότητα και να ξεχαστεί» εξηγεί στην «Εφ.Συν.» ο Γιώργος Κωνσταντίνου. «Ο ξενιτεμός, η μετανάστευση ήταν αποφάσεις ανάγκης που έπαιρναν ανέκαθεν οι άνθρωποι. Οι Καταλανοί, οι Ιταλοί, οι Ελληνες το γνωρίζουν καλά. Μόνο κατά τη διάρκεια του φρανκικού καθεστώτος μετανάστευσαν μισό εκατομμύριο Ισπανοί προς τις ΗΠΑ, την Αυστραλία, τη Νότια Αμερική. Σήμερα και σε καταστάσεις πολέμου, τα πράγματα εξακολουθούν να είναι δραματικά. Δεν μπορούμε να μιλούμε για την προσφυγιά με διοικητικούς όρους και με νούμερα. Είναι μια διαχρονική κατάσταση. Σκοπός μας είναι η διεύρυνση της έννοιας του πρόσφυγα και ο σεβασμός της ελευθερίας του και κάθε πτυχής της ζωής του και της αξιοπρέπειας του ως ανθρώπου».
Πώς επιλέχθηκε όμως ο τίτλος της πρωτοβουλίας; «Η Μεσόγειος ήταν η θάλασσα της επικοινωνίας των λαών και η γέφυρα της διασταύρωσης των πολιτισμών. Τώρα έχει μετατραπεί σε ομαδικό υγρό τάφο προσφύγων και μεταναστών. Μετά το ναυάγιο στη Λαμπεντούζα με τους 900 νεκρούς πριν από ένα χρόνο, αποφασίσαμε να δράσουμε για να σταματήσουμε τη γενοκτονία του 21ου αιώνα. Για να δημιουργηθούν ασφαλείς, ελεύθερες δίοδοι στη Μεσόγειο και παντού. Για να φτάνουν οι άνθρωποι στον προορισμό τους με σιγουριά, ασφάλεια, χωρίς να διακινδυνεύουν τη ζωή τους και χωρίς να χρηματοδοτούν με δισεκατομμύρια μαφιόζικες οργανώσεις διακινητών. Για να μη χρησιμοποιείται ο φόβος και ο τρόμος ως πολιτικά εργαλεία. Το ποτάμι δεν μπορεί να σταματήσει, θα βρει τρόπο να περάσει. Ο ρους της Ιστορίας δεν σταματά με διοικητικές αποφάσεις», τονίζει ο Γιώργος Κωνσταντίνου.
Στο πλαίσιο της πολύπλευρης δράσης του (διαδηλώσεις, ομιλίες, εκπαιδευτικές δράσεις, σεμινάρια, εκθέσεις κ.λπ.) το Stop Mare Mortum εγκαινίασε εδώ και μερικούς μήνες την καμπάνια με τίτλο Πρόσωπα. Στόχος της είναι να φιλοτεχνηθούν τριάντα τέσσερις χιλιάδες έργα ίδιας διάστασης, ένα για κάθε νεκρό της Μεσογείου την τελευταία δεκαπενταετία με βάση ένα πρότυπο που διατίθεται στο site της οργάνωσης και πάνω σε αυτό οι καλλιτέχνες μπορούν να προσθέσουν τη σύνθεσή τους.
Η οργάνωση διαθέτει και προωθεί τα έργα σε όσους ενδιαφέρονται να τα εκθέσουν, πολλά ή λίγα, αρκεί να εξυπηρετούν τους σκοπούς της: «Με την ποικιλία και το πλήθος των διαφορετικών έργων, ξεπερνούμε τις στερεοτυπικές απεικονίσεις των προσφύγων ή, ακόμα και την παρόμοια, εξ ανάγκης, εικόνα τους. Ολοι μας, όταν βρεθούμε σε παρόμοια θέση και κατάσταση αρχίζουμε και μοιάζουμε, χάνοντας τις ιδιαιτερότητές μας, την υπόστασή μας. Ο καθένας μας, όμως, είναι διαφορετικός. Εχει παρελθόν, εμπειρίες, όνειρα, μοχλός της ζωής του θα έπρεπε να είναι η επιθυμία και το κέφι, όχι η ανάγκη» συμπληρώνει ο Γιώργος Κωνσταντίνου.
Στα Πρόσωπα, συμμετέχουν με έργα τους μέχρι σήμερα αμέτρητοι καλλιτέχνες κι ανάμεσά τους πολλοί Ελληνες δημιουργοί κόμικς, εικαστικοί και εικονογράφοι όπως ο Τάσος Ζαφειριάδης, ο Κωστής Τζωρτζακάκης, ο Βίκτωρας Μοσχόπουλος, ο Τόμεκ, ο Τάσος Μαραγκός, ο Θανάσης Ψαρρός, ο Σόλης Μπαρκή, η Ντόρα Τσαρούχα, ο Γιάννης Σταμενίτης, ο Γιάννης Μονογυιός, ο Αχιλλέας Πασχαλίδης.
Πώς μπορεί όμως ένας δημιουργός κόμικς που εκφράζεται αφηγηματικά να περιοριστεί σε μια στατική εικόνα; «Δεν συνηθίζω ούτε τις εικονογραφήσεις γενικώς ούτε και τα πολιτικά σχόλια. Εδώ μιλάμε όμως για μετακίνηση πληθυσμών βιβλικών διαστάσεων, μια ολόκληρη χώρα επιχειρεί Εξοδο. Πώς να μείνει κανείς αδιάφορος; Οταν ο Γιώργος μού ζήτησε να συμμετάσχω δίνοντας ένα ανθρώπινο πρόσωπο στην τραγωδία, σκέφτηκα ότι όλα αυτά μπορεί να συμβούν και σε μας το ίδιο εύκολα. Οπότε έκανα μία αυτοπροσωπογραφία» δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο Τάσος Ζαφειριάδης, δημιουργός κόμικς και σεναριογράφος. Και ως προς τον στόχο της συμμετοχής του, συμπληρώνει: «Εχω πάντα μια αίσθηση ματαιότητας με το τι μπορεί να καταφέρει η τέχνη συνολικά. Με το συγκεκριμένο πρότζεκτ, ωστόσο, κάτι που ίσως θα μπορούσε να γίνει είναι η εστίαση στο ανθρωπιστικό πρόβλημα, πιέζοντας έτσι την πολιτική προς μία άλλη πιθανή κατεύθυνση. Η πολιτική είναι δύσκολο θέμα, πολυπαραγοντικό, ελπίζω ότι ίσως η κοινή γνώμη τελικά θα τη διαμορφώσει αντίστοιχα».
Για τους λόγους της συμμετοχής του, ο εικονογράφος και δημιουργός κόμικς, Κωστής Τζωρτζακάκης, είναι σαφής: «Το πιο δύσκολο όταν προσπαθείς να κάνεις ένα σχέδιο για ένα τόσο ευαίσθητο θέμα είναι να ξεπεράσεις την αρχική σου αμηχανία. Ο,τι και να σχεδιάσεις, γνωρίζεις καλά πως δεν μπορεί παρά να είναι λίγο, ελάχιστο. Και οι αμφιβολίες για το πόσο ή όχι μπορεί να προσφέρει έτσι κάτι ουσιαστικό θα είναι υπερβολικά πάρα πολλές. Προσπαθούμε βεβαίως γιατί ενδόμυχα ίσως κάτι να ελπίζουμε, όμως χρειάζεται σίγουρα να γίνουν πολλά περισσότερα για να δοθούν λύσεις αξιοπρεπείς στα προβλήματα των ξεριζωμένων συνανθρώπων μας».
Φυσικά, ένα σκίτσο, ένας πίνακας, μια σελίδα δεν μπορεί ποτέ να είναι αρκετά για να αλλάξουν τον κόσμο. Γι’ αυτό και η διακήρυξη αρχών του Stop Mare Mortum επεκτείνεται σε πολιτικά θέματα προτρέποντας και καλώντας σε μια ευρεία συζήτηση για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενάντια στο εμπόριο όπλων και τα λόμπι, στην υποστήριξη μικρών και αποκεντρωμένων ομάδων ακτιβισμού και αλληλεγγύης, στον επαναπροσδιορισμό του ρόλου των κρατών, στον τρόπο αποφυγής ανθρωπιστικών κρίσεων, στην παρέμβαση ενάντια στην εγκληματική δράση υπερεθνικών φορέων και οργάνων όπως η Ε.Ε., η Frontex κ.λπ.
Αν και το σχέδιο του Stop Mare Mortum για τη συγκέντρωση τόσων έργων ακούγεται υπερβολικά φιλόδοξο, είναι μια πρωτοβουλία που συσπειρώνει και ενεργοποιεί όλο και περισσότερους καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο καθώς είναι τόσο μεγάλες οι απώλειες που δεν μπορούν να αφήνουν κανέναν ασυγκίνητο. Αλλωστε, κάθε μεγάλη αλλαγή χτίζεται στην καθημερινή δράση και πράξη. Οπως δηλώνει και ο Γιώργος Κωνσταντίνου: «Δεν αρκεί η φιλανθρωπία, απαιτούνται ριζικές και άμεσες λύσεις. Αν καταλάβουμε ότι ο καθένας και η καθεμιά μας μπορεί να είναι το επόμενο θύμα, ίσως μια μικρή αλλαγή στον τρόπο σκέψης μας μπορεί να φέρει μια μεγάλη αλλαγή στην πολιτική μας δράση».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου