Οι ατομικοί κουμπαράδες της κυβέρνησης θα εξαερώσουν τις επικουρικές συντάξεις

Ρομπόλης: Οι ατομικοί κουμπαράδες της κυβέρνησης θα εξαερώσουν τις επικουρικές συντάξεις

Ο Σάββας Ρομπόλης είναι Ομότιμος Καθηγητής Οικονομικών Κοινωνικής Πολιτικής του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου

31 Αυγούστου 2019

Από δεξιά: ο υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης, Νότης Μηταράκης, και η γενική γραμματέας Κοινωνικής Ασφάλισης, Παυλίνα Καρασιώτου, η οποία και έχει τεθεί επικεφαλής της Ομάδας Εργασίας για το πέρασμα της επικουρικής ασφάλισης και των χρημάτων των ασφαλισμένων στους ιδιώτες

Το τελευταίο χρονικό διάστημα συζητείται, μεταξύ των άλλων, στον δημόσιο διάλογο το θέμα των επιπτώσεων στους ασφαλισμένους και συνταξιούχους από την αλλαγή, που προωθεί η κυβέρνηση της ΝΔ στο συνταξιοδοτικό, η οποία θα κινηθεί στο πλαίσιο της συνταγής ΔΝΤ-Πινοσέτ.

Συγκεκριμένα, πρόκειται για τη μετατροπή της επικουρικής ασφάλισης από διανεμητικό σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης σε πλήρως κεφαλαιοποιητικό σύστημα για τους νεοεισερχομένους στην εργασία εργασίας από το 2021 και μετά. Ο Υφυπουργός κοινωνικής ασφάλισης κύριος Μηταράκης, ήδη, ανακοίνωσε δημόσια τη συγκρότηση επιτροπής, που θα επεξεργαστεί και θα εισηγηθεί στην κυβέρνηση σχετικές προτάσεις προς νομοθέτηση στην κυβέρνηση.

Ειδικότερα, από κυβερνητικούς κύκλους υποστηρίζεται, μεταξύ των άλλων, ότι σήμερα στο Ενιαίο επικουρικό ταμείο (ΕΤΕΑΕΠ) η μέση επικουρική σύνταξη ανέρχεται μηνιαια στα 172 ευρώ, ενώ με το νέο πλήρως κεφαλαιοποιητικό σύστημα ένας νέος (από 1/1/2021) ασφαλισμένος θα μπορεί να λάβει σύνταξη έως και 230 ευρώ τον μήνα, καταβάλλοντας 100 ευρώ το μήνα στον ατομικό του λογαριασμό επί 40 συνεχόμενα χρόνια ασφάλισης.

Τα παραδείγματα αυτά, όπως έχουν καταγραφεί στην διεθνή βιβλιογραφία, είναι παρόμοια με αυτά που δημοσίευαν στην Χιλή τη δεκαετία του 70, όταν το εκεί δικτατορικό καθεστώς υποσχόταν στους εργαζόμενους ότι μετά από 35 χρόνια εργασίας θα λάβουν σύνταξη με συντελεστή αναπλήρωσης του μισθού τους στο 70%. Η πραγματικότητα, όμως, μετά από 30 χρόνια εφαρμογής του κεφαλαιοποιητικού συστήματος ατομικών λογαριασμών σε αυτή τη χώρα απέδειξε ότι τελικά ο μέσος συντελεστής αναπλήρωσης ήταν μόλις 37%.

Αυτό συνέβη, γιατί, όταν η δικτατορία Πινοσέτ, με την παρότρυνση και την τεχνική υποστήριξη του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, επέβαλε στους πολίτες να εισέλθουν στο νέο κεφαλαιοποιητικό συνταξιοδοτικό σύστημα των ατομικών λογαριασμών, προέβαλε παραδείγματα, στα οποία υπερεκτιμούσαν τον χρόνο ασφάλισης των εργαζομένων, την πορεία των μισθών και τις επενδυτικές αποδόσεις και υποεκτιμούσαν την αύξηση του προσδόκιμου ζωής.

Όμως, για να συμβεί αυτό (υψηλός συντελεστής αναπλήρωσης) απαιτείται ο εργαζόμενος να έχει επί 40 συνεχόμενα χρόνια σταθερή εργασία χωρίς μεσοδιαστήματα ανεργίας καθώς και υψηλού επιπέδου μισθό. Αντίθετα, υποστηρίζεται ότι στο σημερινό σύστημα που ισχύει στο ΕΤΕΑΕΠ Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης), η επικουρική σύνταξη θα επιδεινωθεί λόγω των χαμηλών μισθών και της γενίκευσης εφαρμογής των ευέλικτων μορφών απασχόλησης.

Η μεγάλη παγίδα

Η έρευνα, όμως, έχει αποδείξει ότι το κεφαλαιοποιητικό σύστημα ατομικών λογαριασμών επηρεάζεται εξίσου και περισσότερο από το ύψος των μισθών και τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Αυτό συμβαίνει, γιατί οι ατομικές εισφορές που θα καταβάλλονται στον ατομικό λογαριασμό του ασφαλισμένου είναι ποσοστό του μισθού (6%). Έτσι, για να καταβάλλει κάποιος 100 ευρώ το μήνα εισφορά θα πρέπει να λαμβάνει μισθό 1650 ευρώ μεικτά, όταν ο μέσος σημερινός μισθός είναι 1175 ευρώ μεικτά.

Επομένως, ένας ασφαλισμένος, που θα έχει ενδιάμεσα κενά ανεργίας και θα έχει απασχοληθεί και με ευέλικτες μορφές απασχόλησης όπου ο μέσος μηνιαίος μισθός σήμερα είναι 395 ευρώ μεικτά, τότε στον ατομικό του λογαριασμό θα αποταμιεύσει ένα πολύ μικρό ποσό σε ευρώ. Έτσι, όταν έλθει η στιγμή της συνταξιοδότησης και το ποσό που θα έχει συγκεντρώσει θα μετατραπεί σε σύνταξη με ένα συντελεστή που θα καθορίζεται από το προσδόκιμο ζωής, το οποίο αναμένεται να αυξηθεί κατά 6 έτη μέχρι το 2060, το τελικό ποσό της σύνταξης που θα λάβει θα είναι μικρότερο από 100 ευρώ το μήνα.

Κι, εάν λάβουμε υπόψη και πιθανές απώλειες λόγω των κινδύνων των χρηματιστηρίων και των αμοιβών της διαχείρισης των επενδύσεων, τότε το ποσό της επικουρικής σύνταξης μπορεί να είναι σημαντικά χαμηλότερο από 100 ευρώ το μήνα.

Κατά συνέπεια, στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα ατομικών λογαριασμών, μόνο όποιος εργαζόμενος έχει ασφάλεια, πλήρες ωράριο και σταθερή διάρκεια στην εργασία του, υψηλούς μισθούς και όχι απώλειες από τους κινδύνους των χρηματιστηρίων και της διαχείρισης των επενδύσεων, θα μπορούσε να λάβει και υψηλή σύνταξη.

Αντίθετα, η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων, που δεν θα έχουν αυτές τις προϋποθέσεις στον εργασιακό τους βίο, θα λάβουν πολύ χαμηλές συντάξεις, γιατί στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα ατομικών λογαριασμών δεν υπάρχουν η αλληλεγγύη των γενεών και η αναδιανεμητικότητα, που ισχύουν μόνο σ’ ένα δημόσιο διανεμητικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.