Κριτική του νέου, προς διαβούλευση, ΠΔ για τον Κυπαρισσιακό κόλπο

Ελένη Πορτάλιου 

Α. Το καλοκαίρι του 2014 δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση ο «Φάκελος ανακοίνωσης και δημοσιοποίησης σχεδίου προεδρικού διατάγματος» που αφορά στην πολιτική και το συναφές θεσμικό πλαίσιο προστασίας στη διευρυμένη περιοχή Natura 2000 του Κυπαρισσιακού Κόλπου.

Πρό­κει­ται για τις χα­ρα­κτη­ρι­σμέ­νες πε­ριο­χές Natura GR2330005 : θίνες και πα­ρα­λια­κό Δάσος Ζα­χά­ρως, Λίμνη Καϊ­ά­φα, Στρο­φυ­λιά, Κα­κό­βα­τος, GR2330008 : θα­λάσ­σια πε­ριο­χή Κόλ­που Κυ­πα­ρισ­σί­ας από Ακρ. Κα­τά­κο­λο έως Κυ­πα­ρισ­σία, και GR2550005 : θίνες Κυ­πα­ρισ­σί­ας από Νε­ο­χώ­ρι έως Κυ­πα­ρισ­σία. Σ’ αυτές προ­στί­θε­νται γειτ­νιά­ζο­ντα τμή­μα­τα που είναι από οι­κο­λο­γι­κή άποψη ση­μα­ντι­κά και χρή­ζουν προ­στα­σί­ας. 

Δια­βού­λευ­ση δεν έγινε καθώς οι δια­βου­λευό­με­νοι δεν μπο­ρού­σαν να ενη­με­ρώ­νο­νται για τις από­ψεις που κα­τα­τέ­θη­καν ενώ δεν ήταν σαφές ποιος έχει την ευ­θύ­νη αυτής της δια­δι­κα­σί­ας. Παρά ταύτα έγι­ναν ου­σια­στι­κές πα­ρεμ­βά­σεις και διά­λο­γος εκτός της επί­ση­μης «δια­βού­λευ­σης».

Το φε­ρό­με­νο ως διά­ταγ­μα προ­στα­σί­ας του 2014 ήταν προ­σχη­μα­τι­κό γιατί ενί­σχυε ένα απα­ρά­δε­κτο laisser faire χρή­σε­ων, νο­μι­μο­ποιού­σε την αυ­θαι­ρε­σία και επέ­τει­νε την υπάρ­χου­σα κα­τά­στα­ση κα­τα­στρο­φής/συρ­ρί­κνω­σης/διά­σπα­σης των ιδιαί­τε­ρων φυ­σι­κών στοι­χεί­ων που απαρ­τί­ζουν την πε­ριο­χή. Για τους πα­ρα­πά­νω λό­γους δεν έγινε απο­δε­κτό από το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ.

Το Συμ­βού­λιο της Επι­κρα­τεί­ας (πρα­κτι­κό Επε­ξερ­γα­σί­ας 32/2015, πρό­ε­δρος : Αγγ. Θε­ο­φι­λο­πού­λου, ει­ση­γή­τρια : Ολ. Πα­πα­δο­πού­λου) προ­έ­βη σε έλεγ­χο του σχε­δί­ου ΠΔ 2014 και εξέ­δω­σε ανα­λυ­τι­κή από­φα­ση με την οποία εξε­τά­ζει βα­σι­κές δια­τά­ξεις του ενώ δεν προ­έ­βη «σε πλήρη επε­ξερ­γα­σία από άποψη νο­μι­μό­τη­τας και νο­μο­τε­χνι­κής όλων των προ­τει­νό­με­νων ρυθ­μί­σε­ων, καθώς το σχέ­διο κρί­θη­κε προ­ε­χό­ντως μη νό­μι­μο για πα­ρά­βα­ση ου­σιώ­δους τύπου της δια­δι­κα­σί­ας».

Β. Τώρα ο νέος υπουρ­γός Πε­ρι­βάλ­λο­ντος της κυ­βέρ­νη­σης ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ κ. Τσι­ρώ­νης, πιε­ζό­με­νος και από τις πα­ρα­πο­μπές /κα­τα­δί­κες της χώρας μας στο Ευ­ρω­παϊ­κό Δι­κα­στή­ριο, προ­βαί­νει σε τρο­πο­ποι­ή­σεις του ΠΔ 2014. Επι­διώ­κει κατά δή­λω­σή του να βρε­θεί μια χρυσή τομή ως προς τις πα­ρα­τη­ρή­σεις του ΣτΕ αλλά και να μη μη­δε­νι­στεί η προ­ο­πτι­κή ήπιας ανά­πτυ­ξης και ήπιας δό­μη­σης για την πε­ριο­χή.

Γιατί ένας υπουρ­γός Πε­ρι­βάλ­λο­ντος θε­ω­ρεί ότι η «ανά­πτυ­ξη» πρέ­πει να γί­νε­ται στις προ­στα­τευό­με­νες πε­ριο­χές, πε­ριο­ρί­ζο­ντας τον βαθμό προ­στα­σί­ας τους ; Γιατί ο πα­λαιο­κομ­μα­τι­σμός καλά κρα­τεί και κα­νέ­να σχέ­διο πα­ρα­γω­γι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού / κοι­νω­νι­κής ανα­συ­γκρό­τη­σης δεν υπάρ­χει που να ορ­γα­νώ­νει τις πα­ρα­γω­γι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες στις τε­ρά­στιες αδιά­θε­τες ημιο­ρει­νές/ορει­νές εκτά­σεις - που βρί­σκο­νται σε από­στα­ση ανα­πνο­ής από τις προ­στα­τευό­με­νες - ή εντός οριο­θε­τη­μέ­νων οι­κι­σμών και πο­λε­ο­δο­μι­κών σχε­δί­ων.

Η Ελ­λά­δα δε­σμεύ­ε­ται να επε­ξερ­γα­στεί / εφαρ­μό­σει ένα σχέ­διο προ­σαρ­μο­γής στην κλι­μα­τι­κή αλ­λα­γή. Μέρος της εξει­δί­κευ­σης αυτού του σχε­δί­ου οφεί­λει να είναι η προ­στα­σία και η χρη­στή δια­χεί­ρι­ση των δασών και η ενερ­γο­ποί­η­ση των καλ­λιερ­γή­σι­μων και βο­σκή­σι­μων εκτά­σε­ων που ανα­πτύσ­σο­νται πάνω από τις πα­ρά­κτιες πε­ριο­χές του Κυ­πα­ρισ­σια­κού Κόλ­που, οι οποί­ες χρή­ζουν από­λυ­της προ­στα­σί­ας. Οι οι­κι­σμοί στην υπερ­κεί­με­νη ζώνη δια­θέ­τουν ένα με­γά­λο οι­κι­στι­κό από­θε­μα πα­ρα­δο­σια­κών κτι­ρί­ων, που μπο­ρούν να λει­τουρ­γή­σουν ως του­ρι­στι­κά κα­τα­λύ­μα­τα σ’ ένα πρό­τυ­πο εναλ­λα­κτι­κού του­ρι­σμού, συμ­βα­τού με την προ­στα­σία της φύσης και βιώ­σι­μου στο χρόνο.

Εξάλ­λου, όπως οι δύο Ει­δι­κές Πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές Με­λέ­τες (ΕΠΜ 2011, 2014) απο­δει­κνύ­ουν, τα οι­κο­συ­στή­μα­τα στην πε­ριο­χή που ανα­φέ­ρε­ται το προς δια­βού­λευ­ση ΠΔ έχουν δια­σπα­στεί από αν­θρω­πο­γε­νείς επεμ­βά­σεις και μπο­ρεί να ανα­γεν­νη­θούν και να ανα­κτή­σουν τη συ­νέ­χειά τους όταν αυτές στα­μα­τή­σουν. Δεν πρέ­πει να ξε­χνά­με ότι στο τμήμα του Κυ­πα­ρισ­σια­κού Κόλ­που από Κα­τά­κο­λο έως Αλ­φειό, με το δάσος αυ­θαι­ρέ­των, οι κα­τα­στρο­φές είναι μη ανα­τρέ­ψι­μες και δεν υπάρ­χει καν πα­ρά­κτια ζώνη προ­στα­σί­ας. Γι’ αυτό και το ΠΔ εξαι­ρεί την πε­ριο­χή αυτή.

Γ. Τού­των δε­δο­μέ­νων, όσον αφορά τις αλ­λα­γές στο προ­τει­νό­με­νο ΠΔ από τον Υπουρ­γό Πε­ρι­βάλ­λο­ντος κ. Τσι­ρώ­νη προ­τεί­νο­νται τα πα­ρα­κά­τω :

1. Η πε­ριο­χή πρέ­πει να κη­ρυ­χθεί Εθνι­κό Πάρκο, όπως έχουν επαρ­κώς επι­χει­ρη­μα­το­λο­γή­σει από την προη­γού­με­νη «δια­βού­λευ­ση» οι πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις WWF, ΑΡ­ΧΕ­ΛΩΝ, MEDASSET. Ο προ­φα­νής λόγος του χα­ρα­κτη­ρι­σμού της πε­ριο­χής ως «Πε­ριο­χής Προ­στα­σί­ας της Φύσης» είναι ότι αυτή επι­τρέ­πει - όπως φαί­νε­ται και από τα άρθρα του νέου ΠΔ - μη συμ­βα­τές χρή­σεις και πα­ρεμ­βά­σεις.

2. Ει­δι­κό­τε­ρα επι­ση­μαί­νο­νται οι πα­ρα­κά­τω μη συμ­βα­τές με την προ­στα­σία και το πνεύ­μα του τόπου χρή­σεις που πρέ­πει να απα­γο­ρευ­τούν.

Τα μη­χα­νο­κί­νη­τα μέσα ναυ­τα­θλη­τι­σμού και ανα­ψυ­χής, η κυ­κλο­φο­ρία, η προ­σέγ­γι­ση, ο κα­τά­πλους και από­πλους κρουα­ζιε­ρό­πλοιων, λοι­πών πλοί­ων, κ.λπ., που κα­τα­στρέ­φουν τους θα­λάσ­σιους οι­κό­το­πους και εξο­ντώ­νουν τον πλη­θυ­σμό της Caretta-caretta και άλλων προ­στα­τευό­με­νων ειδών (άρθρο 3, ΠΠΦ-3). Επι­ση­μαί­νε­ται ότι τμή­μα­τα στην πε­ριο­χή έχουν πε­ριέλ­θει στο ΤΑΙ­ΠΕΔ (Νε­ο­χώ­ρι, Βώ­λα­κας, Ράχες, Κάτω Σα­μι­κό, Μπού­κα) με στόχο να γί­νουν μα­ρί­νες, χρήση επί­σης ασύμ­βα­τη με την προ­στα­σία της θα­λάσ­σιας ζώνης.

Η βό­σκη­ση ως μέσον δια­χεί­ρι­σης των εν­διαι­τη­μά­των (άρθρο 3, ΠΦΣ-2δ, ΠΦΣ-5). Τα εν­διαι­τή­μα­τα πρέ­πει ν’ απο­κα­τα­στα­θούν και ν’ ανα­κτή­σουν τον χώρο τους και τα ζώα ν’ απλω­θούν στα πα­ρα­κεί­με­να εκτε­τα­μέ­να βο­σκο­τό­πια.

Τα κα­τα­στή­μα­τα εστί­α­σης και οι χώροι στάθ­μευ­σης αυ­το­κι­νή­των, όπως και τα κύρια του­ρι­στι­κά κα­τα­λύ­μα­τα 4 και 5 αστέ­ρων εντός ΖΑΤ (Ζώνη Αγρο­τι­κού Το­πί­ου), επί­σης η κα­τοι­κία με όριο αρ­τιό­τη­τας τα 20 στρέμ­μα­τα και εμ­βα­δόν 200 τμ (άρθρο 3, ΖΑΤ). Γε­νι­κά θα πρέ­πει ν’ απα­γο­ρευ­τεί η δό­μη­ση. Όσον αφορά την ορ­γα­νω­μέ­νη κα­τα­σκή­νω­ση (camping) γνω­ρί­ζου­με ότι πε­ρι­λαμ­βά­νει δό­μη­ση, στάθ­μευ­ση αυ­το­κι­νή­των και γε­νι­κά συ­γκε­ντρω­μέ­νη όχλη­ση. 

Επί­σης, πρέ­πει ν’ απα­γο­ρευ­τούν απο­λύ­τως η θήρα, η αμ­μο­λη­ψία και χα­λι­κο­λη­ψία από τις κοί­τες και εκ­βο­λές των πο­τα­μών. Επί­σης δεν πρέ­πει να κυ­κλο­φο­ρούν τρο­χο­φό­ρα σε όλους τους υφι­στά­με­νους δρό­μους, οι πε­ρισ­σό­τε­ροι των οποί­ων έχουν δια­νοι­χθεί πα­ρά­νο­μα (άρθρο 7).

Απα­ρά­δε­κτη είναι και η νο­μι­μο­ποί­η­ση των αυ­θαι­ρέ­των που βρί­σκο­νται εντός των εκτά­σε­ων οι οποί­ες χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νται Πε­ριο­χές Προ­στα­σί­ας της Φύσης, εφ’ όσον έχουν υπα­χθεί στις δια­τά­ξεις του άρ­θρου 24 του ν. 4014/2011 ΦΕΚ Α΄ 209.

3. Το ΠΔ προ­βλέ­πει η διοί­κη­ση και δια­χεί­ρι­ση ολό­κλη­ρης, της πε­ριο­χής να ανα­τε­θεί στη διεύ­θυν­ση ΠΕΧΩΣ της Απο­κε­ντρω­μέ­νης Διοί­κη­σης Πε­λο­πον­νή­σου, Δυ­τι­κής Ελ­λά­δας και Ιο­νί­ου.

Τί­θε­ται ένα ευ­ρύ­τε­ρο θέμα κα­τάρ­γη­σης ή υπο­βάθ­μι­σης των Δια­χει­ρι­στι­κών Αρχών και υπο­κα­τά­στα­σής τους από δη­μό­σιες υπη­ρε­σί­ες, που είναι σή­με­ρα απο­ψι­λω­μέ­νες από προ­σω­πι­κό και έχουν να χει­ρι­στούν πολ­λα­πλά αντι­κεί­με­να.

Τέλος, δεν υπάρ­χει χρη­μα­το­δο­τι­κό σχέ­διο επο­μέ­νως και θε­τι­κές πα­ρεμ­βά­σεις που χρειά­ζο­νται πό­ρους μάλ­λον θα μεί­νουν στα χαρ­τιά.