Μια εξαιρετική βιογραφία της Ρόζα Λούξεμπουργκ σε κόμικς
Με τις αμέτρητες διασπάσεις της, τις λεπτές ιδεολογικές διαφοροποιήσεις της και τις ατέλειωτες εκφάνσεις της πολιτικής της έκφρασης και εκπροσώπησης, η Αριστερά διαχρονικά και παγκοσμίως ακροβατεί πάντα στο τεντωμένο σκοινί μιας υποκειμενικά ιδεατής καθαρότητας που να βασίζεται στις προσεχτικά επιλεχθείσες «ιερές» γραφές και τις ερμηνείες τους.
Λίγα ιστορικά πρόσωπα της Αριστεράς και κυρίως post mortem, απολαμβάνουν τον σεβασμό της πλειονότητας των μελών και των φίλων της.
Ενα από αυτά, ίσως στο ίδιο επίπεδο με τον πιο «πρόσφατο» Τσε, είναι η Ρόζα Λούξεμπουργκ (1871-1919).
Η Κόκκινη Ρόζα της Kate Evans κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Verso, έναν από τους σημαντικότερους παγκοσμίως εκδοτικούς οίκους με εξειδίκευση σε βιβλία Ιστορίας, θεωρίας και κριτικής με επίκεντρο την Αριστερά και τα κοινωνικά κινήματα |
Η Βρετανίδα δημιουργός κόμικς, εικονογράφος, ζωγράφος και ακτιβίστρια Kate Evans(Bump: How to Make, Grow and Birth a Baby, Funny Weather: Everything You Didn’t Want to Know about Climate Change but Probably Should Find Out κ.ά.) με το Red Rosa – A Graphic Biography of Rosa Luxemburg (εκδ. Verso) κατόρθωσε όμως να μη δημιουργήσει μία ακόμα βιογραφία που να απαριθμεί γεγονότα και να αγιοποιεί το βιογραφούμενο πρόσωπο, αλλά να εμβαθύνει στον ψυχισμό της θρυλικής «πρωταγωνίστριας» και να αποδώσει με έναν συναρπαστικά εικαστικό τρόπο, εκτός από τους χώρους και τις στιγμές των ιστορικών γεγονότων, τα συναισθήματά της και την αγωνία της για έναν καλύτερο κόσμο.
Παράλληλα, παρά το μικρό μέγεθος του βιβλίου (179 σελίδες και επιπλέον 40 σελίδες με σχόλια, σημειώσεις και βιβλιογραφία), η Evans πέτυχε να συσχετίσει και να συνδέσει όσα συνέβαιναν σε κάθε στιγμή της ζωής της Λούξεμπουργκ με τις παγκόσμιες εξελίξεις.
Και να το κάνει με ευφυείς χιουμοριστικές πινελιές που τονίζουν το ανθρώπινο πρόσωπο της Πολωνοεβραίας επαναστάτριας και επιτρέπουν την ακόμα μεγαλύτερη προσέγγιση με το έργο της, αντί να επιλέξει τη συνήθη σε αντίστοιχες περιπτώσεις βλοσυρότητα, αυστηρότητα και αποστασιοποίηση που (υποτίθεται πως) πρέπει να χαρακτηρίζουν τις βιογραφίες.
Η Λούξεμπουργκ γεννήθηκε στο Ζάμος της Πολωνίας που βρισκόταν τότε υπό ρωσικό έλεγχο, από εβραϊκή οικογένεια, λίγες μόλις μέρες πριν από τα γεγονότα της παρισινής Κομμούνας.
Μπορεί να ήταν πολύ μικρή τότε, αλλά αυτό το εξεγερσιακό κλίμα του αυθορμητισμού των μαζών, έστω κι αν ο βραχύβιος ξεσηκωμός πνίγηκε στο αίμα, χαρακτήρισε στη συνέχεια τη στάση της και τις πράξεις της.
Μετά τη μετακόμιση της οικογένειάς της στη Βαρσοβία, μια πιθανή δυσπλασία στο πόδι την ανάγκασε να φορά γύψο για έναν ολόκληρο χρόνο σε ηλικία μόλις πέντε ετών.
Από τότε κούτσαινε ελαφρώς για όλη την υπόλοιπη ζωή της.
Αυτό δεν την εμπόδισε να γίνει μέλος, από την εφηβεία της κιόλας, σε μαχητικές αριστερές οργανώσεις με αναφορές στον σοσιαλισμό, σε εποχές που ακόμα και η πρόθεση ένταξης μπορεί να στοίχιζε τον θάνατο.
Σπούδασε Φιλοσοφία, Ιστορία, Πολιτικές Επιστήμες, Οικονομικά και Μαθηματικά στην Ελβετία και κατά την επιστροφή της στην Πολωνία αλλά και αργότερα, όταν εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Γερμανία, υπερασπίστηκε και προπαγάνδισε με πάθος την οργάνωση των εργατών και του προλεταριάτου, ανεξαρτήτως κρατών και εθνικής προέλευσης με στόχο τη γενική απεργία ενάντια τόσο στον καπιταλισμό όσο και στους αναδυόμενους εθνικισμούς που οδήγησαν εν τέλει στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η συνεχής αρθρογραφία της, τα βιβλία της και η πολιτική δραστηριοποίησή της, στα όρια πάντα της νομιμότητας, την οδήγησαν πολλές φορές στη φυλακή.
Δεν δίστασε όμως να εναντιωθεί ακόμα και στον Λένιν, διατυπώνοντας επιφυλάξεις για τον τρόπο οργάνωσης των μπολσεβίκων και υπερασπιζόμενη διεθνιστικές θέσεις που απείχαν από την επιμονή στην εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου σε μία μόνο χώρα, με τον φόβο της ολοκληρωτικής επικράτησης ενός δικτατορικού καθεστώτος που θα απομακρυνόταν από τις μάζες.
Υπήρξε ιδρυτικό μέλος των σπαρτακιστών που αγωνίστηκαν για τη λήξη του πολέμου και στη συνέχεια του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας που ανέπτυξε έντονη δράση στα τέλη του 1918 και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απόπειρα διαμόρφωσης επαναστατικών συνθηκών και στη δημιουργία εργατικών και λαϊκών συμβουλίων στα πρότυπα των σοβιέτ.
Υπό τις εντολές του σοσιαλδημοκράτη ηγέτη Φρίντριχ Εμπερτ, οι εθνικιστικές πολιτοφυλακές τη συνέλαβαν μαζί με τον Καρλ Λίμπκνεχτ στις 15 Ιανουαρίου του 1919.
Και οι δύο εκτελέστηκαν εν ψυχρώ με σφαίρα στο κεφάλι. «Μια επανάσταση χτίζεται από εκατομμύρια μικρές στιγμές», σημειώνει η Evans σχολιάζοντας την άφιξη της Λούξεμπουργκ στο Βερολίνο το 1898. Και επιμένει να εικονογραφεί και να αφηγείται τέτοιες στιγμές.
Οπως τον τρόπο που συστηνόταν στους πουριτανούς Γερμανούς ως «ντόκτορ», καθώς ήταν από τις ελάχιστες γυναίκες εκείνης της εποχής που κατείχαν διδακτορικούς τίτλους, ή τις προσωπικές της στιγμές και τις ερωτικές της συνευρέσεις που συνοδεύει από λόγια της γύρω από την επανάσταση: «Γενική Απεργία. Ενα μέρος παλλόμενης ζωής από σάρκα και αίμα που συνδέεται με όλα τα τμήματα της επανάστασης με χιλιάδες φλέβες».
Η επανάσταση ως ζωντανός οργανισμός
Συναρπαστική είναι επίσης και η εξπρεσιονιστική πινελιά που επιλέγει η Evans για να αποδώσει ορισμένες σκηνές από τις πολύβουες πόλεις ή τις λαϊκές κινητοποιήσεις ή ακόμα και πολεμικά στιγμιότυπα.
Παραμορφώνει τα πρόσωπα και τα κτίρια, σχεδιάζει αφιλόξενο και εχθρικό το αστικό περιβάλλον, υπερτονίζει τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που υπό συγκεκριμένες συνθήκες μετατρέπονται σε τέρατα στα μάτια των άλλων.
Τεμαχίζει κάποιες από τις σελίδες της σε παράγωνα και ανισομεγέθη καρέ, σε κάποιες άλλες καταργεί εντελώς τα όρια των καρέ και σε όσες συμπυκνώνει τον χρόνο για να μεταφέρει γεγονότα, τοποθετεί τα σχέδια σε εικόνες από κινηματογραφικό φιλμ.
Και λίγο πριν από το τέλος, σχεδιάζει τον ξυλοδαρμό της Ρόζα πριν από την εκτέλεση έτσι ώστε τα σώματα των βασανιστών της, προφητικά, να σχηματίζουν τον αγκυλωτό σταυρό.
Αλλά, όπως και η Ρόζα, δεν αφήνει τον εαυτό της να απαισιοδοξήσει.
Και κλείνει το μοναδικό βιβλίο της με εικόνες από σύγχρονες διαδηλώσεις, από διαμαρτυρίες, από απεργίες, από ένοπλες ομάδες αντιστασιακών και λαϊκούς ξεσηκωμούς.
Συνοδεύοντας τις εικόνες αυτές με τις λέξεις: «Εξέγερση. Κατάληψη. Επικοινωνία. Επανάσταση. Η επερχόμενη Ανοιξη».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου