Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 2013

Η X.A. ως διαμαρτυρία στηριγμάτων της Δεξιάς

Ο Ιωακείμογλου περιγράφει τη φιγούρα του Έλληνα «νοικοκυραίου», εκείνη την πολιτική φιγούρα που ανήκει στην παλιά μικροαστική τάξη και η οποία, ενώ θρηνεί την εγκατάλειψή της από το Κράτος, δεν μπορεί να αρθρώσει πρόταση για την κοινωνία – αντιθέτως, είναι φορέας συντηρητικών ιδεολογιών και συμπεριφορών.
Αυτή η τάξη και οι αγωνίες της εκφράστηκαν τα τελευταία χρόνια από τον Λαϊκό Ορθόδοξο Συναγερμό, ενώ μετά την εξαφάνισή του από τον πολιτικό χάρτη «το κενό καλύφθηκε από τη ΝΔ μέσω της ακροδεξιάς στροφής της, αλλά και από την Χ.Α.».

Η ένταση στους κοινωνικούς αγώνες χρειάζεται ν’ ανέβει, επισημαίνει ο Ιωακείμογλου, ως προϋπόθεση για να διωχτούν οι φασίστες από τις γειτονιές. Οι δράσεις στις γειτονιές «μπορούν και πρέπει να προαναγγέλουν τον τύπο της κοινωνίας που οραματιζόμαστε ως αριστεροί, αναρχικοί ή αντιεξουσιαστές», καταλήγει.

© Χρήστος Σύλλας

Πρόσφατα έγραφες για τη φιγούρα του «Νοικοκυραίου» ως παραδοσιακού συμμάχου της αστικής τάξης, ενός δηλαδή «τυπικού Δεξιού». Μιλάμε λοιπόν για ένα ιστορικό υποκείμενο που έχει πολιτική συνείδηση και που πρωταγωνιστεί στις κοινωνικές σχέσεις, «εξυπηρετώντας» τη μεριά του Κεφαλαίου;

Ο Νοικοκυραίος είναι η τυπική φιγούρα του μικροαστού που ανήκει στην παλαιά μικροαστική τάξη της μικρής παραγωγής, του εμπορίου, των εύπορων αυτο-απασχολούμενων (σε αντίθεση με τη νέα μικροαστική τάξη των προνομιούχων μισθωτών, όπως τα ανώτερα και μεσαία στελέχη του επιχειρηματικού τομέα και της δημόσιας διοίκησης και όλοι οι παρόμοιοι). Η παλαιά μικροαστική τάξη έχει τη συνείδηση του συμμάχου τής αστικής τάξης, καθώς μοιράζεται μαζί της το βασικό και μακροχρόνιο συμφέρον της Ιδιοκτησίας και του Κέρδους, την ακλόνητη πεποίθηση και την βαθιά αίσθηση ότι το Κεφάλαιο είναι τα ιερά, τα όσια και τα θεμέλια της κοινωνίας.

Για αυτόν τον λόγο δεν μπορεί να αναπτύξει αυτόνομη ταξική συνείδηση, και όποτε συκρότησε, τα αιτήματα αυτά είχαν την μορφή της διαμαρτυρίας του «πτωχού συγγενούς» της αστικής τάξης. Ο δεσμός της Ιδιοκτησίας είναι τόσο ισχυρός ώστε οι μικροαστοί θα υπομείνουν όλες τις περιπέτειες στις οποίες τους υποβάλλει κάθε τόσο η αστική τάξη, με τη βοήθεια όμως και των ωφελημάτων με τα οποία κατά καιρούς το μεγάλο κεφάλαιο ευεργετεί τις μικρές επιχειρήσεις, το εμπόριο, τους μεγαλο-αυτο-απασχολούμενους και λοιπούς.

Πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πώς η κυβέρνηση Σαμαρά επιβάλλοντας τους πολύ χαμηλούς μισθούς, την υπάκουη εργασία, την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων και των ρυθμίσεων της αγοράς εργασίας, την ελευθερία του εργοδότη να αυθαιρετεί, όχι μόνον οφέλησε τις μεγάλες επιχειρήσεις, αλλά και έφερε τελείως κάτω από την ομπρέλα της αστικής τάξης τους παραπονεμένους μικροαστούς μαγαζάτορες, εστιάτορες, καφετζήδες και συναφή επαγγέλματα, κάνοντας πραγματικότητα ένα από τα πιο τρελά όνειρά τους: την απόλυτη υποταγή των μισθωτών δούλων.

Τα πράγματα όμως είναι κατά τι πιο σύνθετα: μπορεί μεν η παλαιά μικροαστική τάξη να μην είναι ταξικά και ιστορικά αυτόνομη, πλην όμως είναι ο τόπος στον οποίο ενίοτε φυτρώνουν και αναπτύσσονται σχετικά αυτόνομα ιδεολογικά ρεύματα με αντιδραστικό, δηλαδή ακραία συντηρητικό πρόσημο.

Αυτό σχετίζεται με το γεγονός ότι η παλαιά μικροαστική τάξη βρίσκεται στριμωγμένη, υπό διαρκή απειλή ανάμεσα σε δύο ταξικά στρατόπεδα, το αστικό και το εργατικό, που προσπαθούν να μετασχηματίσουν το κόσμο: από τη μια η αστική τάξη με τις μεγάλες επιχειρήσεις της που επεκτείνονται στις υπηρεσίες και το εμπόριο, και από την άλλη οι ακραίοι που αναγγέλουν κάθε τόσο κατάργηση της ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής ή έστω κοινωνικό κράτος, φορολόγηση του πλούτου, ισχυρά εργατικά συνδικάτα κλπ.

Έτσι, η παλαιά μικροαστική τάξη νοιώθει ότι απειλείται διαρκώς και από παντού, και καθώς δεν διαθέτει δική της αυτόνομη, ξεχωριστή πολιτική πρόταση, ούτε καν πρόταση για το παραγωγικό σύστημα και την κυκλοφορία των εμπορευμάτων, δηλαδή δεν διαθέτει πρόταση ούτε καν για την ίδια την ταξική της υπόσταση, καταφεύγει στον άκρατο συντηρητισμό που θα ήθελε να σταματήσει ο ιστορικός χρόνος και να παγώσει η κοινωνία στην σημερινή της κατάσταση.

Από όπου απορρέει και το θαυμαστό ταλέντο της παλαιάς μικροαστικής τάξης να συντηρεί τις αντιδραστικές ιδεολογίες και να παράγει νέες. Μου φαίνεται ότι ο ΛΑΟΣ και γενικότερα η σύγχρονη, μη-ναζιστική, ακροδεξιά, εξέφραζε ακριβώς τις αγωνίες και τα παράπονα της παλαιάς μικροαστικής τάξης σε συνθήκες κρίσης (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είχε απήχηση και σε λαϊκά στρώματα). Νομίζω ότι το κενό από την εξαφάνιση του ΛΑΟΣ καλύφθηκε από τη ΝΔ μέσω της άκροδεξιάς στροφής της αλλά και από την ΧΑ.

Υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που δείχνουν ότι η κολυμπήθρα των εθνικιστών (ακροδεξιοί, ναζί, φασίστες) υποδέχεται κόσμο από φτωχά ή προσφάτως φτωχοποιημένα στρώματα. Τι νομίζεις;


Η ιδέα ότι οι εργαζόμενες τάξεις, οι άνεργοι, οι συνταξιούχοι και όλοι όσοι πλήττονται από την κρίση ανήκουν δικαιωματικά στην Αριστερά, στον αντιεξουσιαστικό ή τον αναρχικό χώρο, είναι προφανώς λανθασμένη. Η δεξιά παράταξη διαθέτει στηρίγματα στις υποτελείς τάξεις («τάξεις στηρίγματα» κατά την διατύπωση του Νίκου Πουλαντζά).

Αυτό επιτυγχάνεται σε μοριακό επίπεδο: το καθεστώς παραχωρεί μικρά πλην όμως πολυάριθμα ωφελήματα σε άτομα των υποτελών τάξεων προκειμένου να εξασφαλίσει την στήριξή τους. Χαρακτηριστικά ιστορικά παραδείγματα αποτελούν η εφεύρεση της αντιπαροχής, που σχεδιάστηκε συνειδητά, στη δεκαετία του 1950, όχι μόνον για τα οικονομικά της οφέλη, αλλά και προκειμένου να δημιουργηθεί μια πολυπληθής τάξη μικροϊδιοκτητών (δηλαδή προκειμένου να ενισχυθεί αριθμητικά η παλαιά μικροαστική τάξη), και φυσικά τα ρουσφέτια, οι διορισμοί, η προνομιακή χορήγηση κρατικών αδειών και τα συναφή.

Στις σημερινές συνθήκες κρίσης, οι μνημονιακές κυβερνήσεις ξεκίνησαν, και η κυβέρνηση Σαμαρά επιτάχυνε, την συγκρότηση ενός νέου εμφυλιοπολεμικού κράτους, ενός κράτους των εθνικοφρόνων, στην ανάπτυξη του οποίου καλείται να αναγνωρίσει το συμφέρον του ο Λαός της Δεξιάς - ένας λαός που θα συσπειρώνεται γύρω από τον συνασπισμό εξουσίας, όχι μόνον επειδή πρέπει να προσδοκά ωφελήματα από την ανάπτυξη του νέου Κράτους των Εθνικοφρόνων, αλλά και εξαιτίας μιας πολύ ισχυρής ιδεολογικής παράδοσης της Δεξιάς, που όπως αποδεικνύεται από τα γεγονότα, έχει τις ρίζες της στον εμφύλιο πόλεμο.

Η άνοδος της Χρυσής Αυγής, νομίζω ότι οφείλεται στην αδυναμία του καθεστώτος της αστικής τάξης να αποκαταστήσει γρήγορα μηχανισμούς παροχής ωφελημάτων για τα λαϊκά στρώματα που παραδοσιακά στήριζαν την Δεξιά και τώρα πλήττονται αφόρητα. Αυτό που έφερε και κρατάει στον αφρό της πολιτικής ζωής την Χρυσή Αυγή, είναι το παράπονο και η διαμαρτυρία των παραδοσιακών λαϊκών στηριγμάτων της Δεξιάς για τα δεινά που υφίστανται εξαιτίας της εγκατάλειψής τους από τον μέγα χορηγό τους που ήταν το Κράτος.

Οι παραδοσιακές τάξεις στηρίγματα του αστικού συνασπισμού εξουσίας, ο Λαός της Δεξιάς, απειλούν να τα κάνουν γυαλιά καρφιά δια της Χρυσής Αυγής προκειμένου να διασφαλισθούν ορισμένα συμφέροντά τους από το Κράτος. Ζητούν δε μια τέτοια διασφάλιση ως προνόμιο προερχόμενο από την ένταξή τους στη μεγάλη οικογένεια του Έθνους και της Δεξιάς και από τις υπηρεσίες που προσφέρουν (ή προσέφεραν στο παρελθόν) για την αντιμετώπιση του εσωτερικού εχθρού και της επέλασης των ξένων.

Νομίζω ότι η ταχύτατη οικοδόμηση του νέου εμφυλιοπολεμικού κράτους από τον Σαμαρά προσπαθεί να ανταποκριθεί, μεταξύ άλλων, και στο καθήκον του καθεστώτος να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με την λυσσασμένη λαϊκή βάση της Δεξιάς.

Έχεις μιλήσει και έχεις γράψει αναλυτικά για την πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης, καθώς και για την αναδιανομή του εισοδήματος σε βάρος των εργαζόμενων τάξεων. Στο σπιράλ αυτό, πού βρίσκεται, ιστορικά και οικονομικά, το όριο μιας μαζικής κοινωνικής έκρηξης; Μήπως αυτό το όριο δεν είναι ένα στιγμιαίο γεγονός αλλά μια αλληλουχία εξελίξεων;

Δεν υπάρχει τέτοιο όριο στη σπείρα της εσωτερικής υποτίμησης. Είναι γνωστή η αναλογία που χρησιμοποιείται στην πολιτική, της χύτρας που βράζει και όταν φτάσει σε ένα ορισμένο όριο θα πετάξει το καπάκι. Στην ιστορία όμως δεν νομίζω να υπάρχει ένα τέτοιο όριο. Οι κοινωνικές εκρήξεις δεν παράγονται από το ίδιο το σύστημα, ως αποτέλεσμα κάποιας ποσοτικής συσσώρευσης δυσαρέσκειας.

Οι κοινωνικές εκρήξεις ανάγονται στην σχετική αυτονομία της πολιτικής και της ιδεολογίας. Αυτό σημαίνει ότι παράγονται στο χώρο της πολιτικής και της ιδεολογίας, αλλά επάνω στο έδαφος των αντικειμενικών συνθηκών, στο έδαφος των προϋποθέσεων, των περιορισμών, των συνθηκών που δημιουργεί η κεφαλαιοκρατική οικονομία. Έτσι, η σπείρα της ύφεσης που μας οδηγεί σε αυξανόμενη ανεργία, μείωση των εισοδημάτων των κυριαρχούμενων κοινωνικών τάξεων, φτώχεια και απώλεια δημόσιων αγαθών, απλώς διαμορφώνει το τοπίο των κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων, είτε στον δρόμο, είτε στην κεντρική πολιτική σκηνή - σε κάθε ξεχωριστή βαθμίδα της κοινωνίας και σε όλες μαζί ταυτοχρόνως.

Η σχετικά αυτόνομη κίνηση της οικονομίας δημιουργεί σημεία διακλάδωσης της ιστορίας, και επαφίεται στους πολιτικούς και κοινωνικούς συσχετισμούς δυνάμεων να καθορίσουν τον ένα ή τον άλλο δρόμο που θα πάρουμε.

Έτσι και τώρα: η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης και οι επιπτώσεις της στην οικονομία, έχουν δημιουργήσει ένα εμφανέστατο σημείο διακλάδωσης: εκφασισμός της κοινωνίας και του Κράτους, νέο εμφυλιοπολεμικό καθεστώς της Δεξιάς ή αριστερή διακυβέρνηση.

Είναι εμφανή και άλλα δύο σημεία διακλάδωσης που έχουμε μπροστά μας, ένα που προηγείται και ένα που έπεται: το πρώτο είναι η ενσωμάτωση ή μη της σοβαρής ή μη σοβαρής Χρυσής Αυγής στην «επίσημη» Δεξιά, και το δεύτερο είναι ο χαρακτήρας της αριστερής διακυβέρνησης, δηλαδή αν θα ασκηθεί από την Αριστερά μια πολιτική για την επιστροφή στην ανάπτυξη του καπιταλισμού με κοινωνική δικαιοσύνη ή μια πολιτική σοσιαλιστικής πορείας. Αυτά όλα είναι επίδικα αντικείμενα των κοινωνικών αγώνων και του πολιτικού αγώνα που είναι η ανώτερη μορφή τους.

Τον Μάρτιο του 2012, σε παλιότερη συνέντευξή σου, είχες πει ότι «χρειάζεται ν' ανεβάσουμε την κοινωνική ένταση όπου χρειάζεται» εκτιμώντας παράλληλα «ότι το μέλλον βρίσκεται στις συλλογικές δράσεις και τα συλλογικά σχήματα». Πώς βλέπεις τα πράγματα τώρα, Σεπτέμβριο του 2013;

Η άνοδος των κοινωνικών αγώνων, προφανώς με αριστερό πρόσημο, είναι ό,τι χρειαζόμαστε περισσότερο αυτήν τη στιγμή, για τουλάχιστον τέσσερεις λόγους: πρώτον, επειδή παρατηρείται υποχώρηση σε σχέση με το 2012, η οποία προσφέρει στο καθεστώς μια σχετική σταθεροποίηση (και είδαμε την αποσταθεροποιητική δύναμη των μεγάλων δυναμικών διαδηλώσεων το 2012), δεύτερον, επειδή εν τω μεταξύ έχει αναδυθεί μια μεγάλη πολιτική δύναμη της Αριστεράς στην κεντρική πολιτική σκηνή που είναι σε θέση να διαμεσολαβεί και να αξιοποιεί τους κοινωνικούς αγώνες και την κοινωνική ένταση σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο, τρίτον, επειδή οι κοινωνικοί αγώνες και η κοινωνική ένταση είναι προϋποθέσεις για να διώξουμε τους φασίστες από τις γειτονιές, και τέταρτον, επειδή οι δράσεις στις γειτονιές μπορούν και πρέπει να προαναγγέλουν τον τύπο της κοινωνίας που οραματιζόμαστε ως αριστεροί, αναρχικοί ή αντιεξουσιαστές.

2 σχόλια:

  1. Επειδή τα παρασιτικά ψάρια ζούνε δίπλα στον καρχαρία και θρέφονται, έχουν συμφέρον να επικρατεί παντού και πάντοτε ο καρχαρίας.
    Η μικροαστική τάξη που που ζει και θρέφεται από την μεγαλοστική, είναι εύλογο να μην μπορεί να αναπτύξη δική της υπόσταση. Αν χαθεί η μεγαλοαστική τάξη οι μικρομεσαίοι θα χάσουν "και τ' αυγά και τα πασχάλια".
    Δίπλα στις μεγάλες επιχειρήσεις, ζουν και αναπτύσονται οι μικρές εργαζόμενες υπεργολαβικά στους "μεγάλους". Αν ο "μεγάλος" ήταν μια κρατικοποιημένη επιχείρηση τον πιάνει κρύος ιδρώτας ότι έρχεται και η δική του σειρά και "πρωτάσει τα στήθη του" για τα συμφέροντα του "μεγάλου" πριν απ' αυτόν , γι' αυτόν.
    Σε μία πραγματική σοσιαλιστική πορεία δεν θα είχε άδικο να φοβάται.
    Το ζήτημα είναι αν ποτέ ακολουθήσουμε μία πραγματική σοσιαλιστική πορεία, κατακκόκινης απόχρωσης, χωρίς πρασινομπλέ και ροζ σημαιούλες, καραβάκια του Αιγαίου ν' αρμενίζουνε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Συνεχίζω το σχόλιό μου γιατί αναγκάστηκα να το διακόψω στο προηγούμενο που έγραψα.
    Τα χαμηλά εκλογικά και δημοσκοπικά αποτελέσματα της ΝΔ΄, ανάκγασαν τον Σαμαρά σε μία πολωτική πολιτική.
    Η συντηριτική τάση των συνταξιούχων που η ΧΑ (Χρυσή Αυγή) τους πήγαινε σαν τα καλά προσκοπάκια να πάρουν την σύνταξη και η παραπέρα συντηρητικοποίση της μικροαστικής τάξης οδήγησαν στα εκλογικά αποτελέσματα της ΧΑ.
    Να μην ξεχνάμε βέβαια ότι όπως τον Χίτλερ τον ενίσχυε το μεγάλο κεφάλαιο, έτσι και τον ΜΙχαλολιάκο τώρα τον ενισχύουν μεγάλα ναυτιλιακά και άλλα κεφάλαια. Το "χτύπημα" στην Ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη του Περάματος, μετά από την επίσκεψη της ΧΑ εκεί και τις ξεκάθαρες απειλές, δείχνουν σαφώς ποιοί βρίσκονται από πίσω.
    Οι μικρομεσαίοι λοιπόν βλέποντας την μεγέθυνση της ΧΑ, την θεώρησαν το απάνεμο λιμάνι. Απαγοητευμένοι από την έλειψη προστασίας του κράτους, ενθουσιασμένοι από την άμεση ανταπόκριση της ΧΑ στην δίωξη των λαθρομεταναστών, ψήφισαν ΧΑ με ήσυχη την συνείδηση.
    Οι αποκαλύψεις μετά την σύληψη των ατόμων της ΧΑ έφεραν στο φως τις δόλιες μεθόδους που χρησιμοποιούσε η οργάνωση αυτή. Ακόμη και εξαγορές συνειδήσεων.ανέργων.
    Αποτέλεσμα είναι η ΧΑ να χάσει μόνο την δημοσκοπική της άνοδο και να επιστρέψει στα εκλογικά της αποτελέσματα, το οποίο δείχνει ότι αυτοί που την ψήφισαν θα την ξαναψηφίσουν. Κεφάλαιο-Μικρομεσαίοι -Συνταξιούχοι-Ανασφαλείς.
    Μέσα στους Ανασφαλείς ήταν και κάποιοι νέοι που αισθάνονταν ασφαλείς και δυνατοί, στην ασφάλεια που δίνει η αγέλη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή