Επιθεωρητές Περιβάλλοντος: Ούτε πόροι, ούτε άνθρωποι, ούτε έλεγχοι

Του Γιώργου Λιάλιου από την Καθημερινή. 

Τα υψηλότερα πρόστιμα που επέβαλαν το 2015 οι Επιθεωρητές ήταν στην Ελληνικός Χρυσός.

Κατά το ήμισυ μειώθηκαν μόλις σε τέσσερα χρόνια οι έλεγχοι που πραγματοποιούν οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος. Αιτία δεν είναι άλλη από την τραγική πλέον υποστελέχωση της υπηρεσίας και τους πολύ περιορισμένους πόρους της, συνθήκες που αφήνουν έναν κρίσιμο τομέα να επαφίεται στον «πατριωτισμό» λιγοστών υπαλλήλων – όσων δεν έχουν ακόμα επιδιώξει να μετακινηθούν σε άλλη υπηρεσία. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2015, με μόλις 15 άτομα προσωπικό για όλη τη χώρα, οι επιθεωρητές εισηγήθηκαν πρόστιμα ύψους 4,2 εκατ. ευρώ.

Από το 2004 –οπότε ξεκίνησαν το έργο τους οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος– ο αριθμός των ελέγχων αυξανόταν αργά αλλά σταθερά. Χρονιά ρεκόρ της υπηρεσίας ήταν το 2008, οπότε και πραγματοποιήθηκαν 313 έλεγχοι. Μετά μια απότομη κάμψη το 2009, η υπηρεσία επανήλθε σε ανοδική πορεία μέχρι το 2011 (249 έλεγχοι). Εκτοτε το έργο της υπηρεσίας βαίνει μειούμενο: 235 έλεγχοι το 2012, 164 έλεγχοι το 2013, 145 το 2014, 136 το 2015 (δηλαδή 45% λιγότεροι από το 2011!).

Η γενική διευθύντρια

Χαρακτηριστικό της κατάστασης που επικρατεί σήμερα σε ένα από τα γνωστότερα όργανα ελέγχου της πολιτείας είναι το σχόλιο της Γεωργίας Κοτίνη, γενικής διευθύντριας του Σώματος Επιθεώρησης Περιβάλλοντος, Δόμησης Ενέργειας και Μεταλλείων (της υπηρεσίας στην οποία υπάγονται οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος) από τον απολογισμό του 2015. «Ο αριθμός των επιθεωρητών μειώθηκε δραματικά τα τελευταία χρόνια, λόγω συνταξιοδοτήσεων και υπηρεσιακών μετακινήσεων. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι ο αριθμός των επιθεωρητών Περιβάλλοντος μειώθηκε από 35 σε 18 από το 2011 μέχρι τα τέλη του 2015 (σ.σ.: σήμερα είναι 15)».

Επίσης, οι λειτουργικές δαπάνες του σώματος δεν καλύπτονται πλέον από κοινοτικούς πόρους αλλά από τον προϋπολογισμό του ΥΠΕΝ «που με δυσκολία καλύπτει τις εξειδικευμένες απαιτήσεις του ελεγκτικού έργου». Χαρακτηριστικό είναι ότι ο νόμος του 2015 (ν.4336) για τις δαπάνες των μετακινούμενων δημοσίων υπαλλήλων «δικαιολογεί μόνο τη χρήση του φθηνότερου συγκοινωνιακού μέσου και αποτρέπει τη χρήση Ι.Χ. οχημάτων, με αποτέλεσμα να μη λαμβάνεται υπόψη η ιδιαιτερότητα του σώματος για την ανάγκη άμεσων μετακινήσεων σε εγκαταστάσεις και δραστηριότητες (μεταλλεία, λατομεία, βιομηχανίες) που βρίσκονται στο σύνολό τους σε δύσβατες περιοχές μακριά από τα κέντρα των πόλεων και δεν εξυπηρετούνται από τα δημόσια μέσα συγκοινωνίας». Με άλλα λόγια οι επιθεωρητές καλούνται να καλύψουν μόνοι τους τα έξοδα μετακίνησης… ή να πάρουν το λεωφορείο.

Ενα ακόμα σημείο, ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί στους επιθεωρητές Περιβάλλοντος, είναι η «δέσμευση» των λιγοστών υπαλλήλων από τη Δικαιοσύνη. «Με την πάροδο των ετών οι βεβαιούμενες περιβαλλοντικές παραβάσεις που παραπέμπονται να εκδικαστούν στα ποινικά δικαστήρια έχουν συσσωρευθεί λόγω των πολλαπλών αναβολών, γεγονός που επιβαρύνει σημαντικά το ήδη ασφυκτικό ελεγκτικό πρόγραμμα και τις δαπάνες μετακίνησης των επιθεωρητών, που καλούνται να παραστούν και να καταθέσουν ως μάρτυρες στα δικαστήρια όλης της χώρας», αναφέρει στο κείμενό της η επικεφαλής της υπηρεσίας. «Χαρακτηριστικά σημειώνεται ότι οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος έλαβαν για το 2015 πάνω από 150 κλήσεις ως μάρτυρες στα δικαστήρια, ενώ για το 2016 οι αντίστοιχες κλήσεις είναι πάνω από 200». Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι αυτές οι 200 κλήσεις αντιστοιχούν, σε ένα έτος, σε 15 ανθρώπους.

Οι έλεγχοι

Ας δούμε όμως ποια ήταν η δράση των επιθεωρητών το 2015. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση που δημοσιεύτηκε στο τέλος του 2016, οι επιθεωρητές πραγματοποίησαν 123 νέους ελέγχους (70 στη Νότια Ελλάδα και 53 στη Βόρεια Ελλάδα) και 13 επανελέγχους. Περί το 30% των ελέγχων αφορούσε δραστηριότητες του ευρύτερου δημόσιου τομέα (διαχείριση απορριμμάτων και λυμάτων κ.ά.) και το υπόλοιπο 70% δραστηριότητες του ιδιωτικού τομέα.

Οι επιθεωρητές εισηγήθηκαν 50 αποφάσεις επιβολής προστίμου προς τον υπουργό Περιβάλλοντος, συνολικού ύψους 4,2 εκατ. ευρώ. Τα δύο υψηλότερα πρόστιμα, ύψους 994.000 και 739.000 ευρώ, αφορούσαν τη γνωστή υπόθεση της εταιρείας Ελληνικός Χρυσός, που γνωστοποιήθηκε από τον τότε υπουργό Π. Σκουρλέτη. Τα επόμενα σημαντικότερα πρόστιμα αφορούσαν διυλιστήριο στην Κορινθία (301.000 ευρώ), διυλιστήριο στη Δυτική Αττική (255.000 ευρώ), ναυπηγείο στην Εύβοια (232.000 ευρώ) και μονάδα επεξεργασίας λυμάτων στην Κορινθία (217.000 ευρώ).

Αξίζει να σημειωθεί ένα σημαντικό κενό: οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος δεν δημοσιεύουν στη «Διαύγεια» τις εκθέσεις αυτοψίας ύστερα από έλεγχο ή τις αποφάσεις επιβολής προστίμου (χωρίς η εξαίρεση αυτή να προκύπτει από τον νόμο της «Διαύγειας»). Επιπλέον, την τελευταία τριετία δεν δημοσιοποιούνται πια τα πρόστιμα όταν αυτά υπογραφούν από τον υπουργό Περιβάλλοντος. Ως αποτέλεσμα, οι εταιρείες στις οποίες επιβάλλονται δεν γνωστοποιούνται ποτέ, άρα προστατεύονται από την αρνητική δημοσιότητα…

Παραβάσεις που αποκαλύφθηκαν

Ποιες ήταν οι πιο ενδιαφέρουσες υποθέσεις που αποκάλυψαν οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος το 2015;

• ΧΥΤΑ Φυλής. Από τον έλεγχο διαπιστώθηκε σειρά προβλημάτων στη λειτουργία του ΧΥΤΑ: ελλιπής διαχείριση κάποιων κατηγοριών επικίνδυνων αποβλήτων, διαφυγή στραγγισμάτων στο έδαφος, πλημμελής διαχείριση των υγρών αποβλήτων. Ο έλεγχος επιβεβαίωσε και πάλι ότι το προϊόν που παράγει το ΕΜΑΚ (εργοστάσιο επεξεργασίας απορριμμάτων) δεν μπορεί να αξιοποιηθεί ως κομπόστ, αλλά απλώς χρησιμοποιείται για να θαφτούν τα σκουπίδια.

• Στο Δερβένι Κορινθίας, διαπιστώθηκε ότι στο πλαίσιο εργασιών που είχε πραγματοποιήσει ο δήμος για την προστασία της ακτογραμμής από τη διάβρωση, είχε κατασκευαστεί πάρκινγκ στην εκβολή ποταμού και είχε μπαζωθεί η παραλία.

• Μονάδες επεξεργασίας/ανακύκλωσης συσσωρευτών μολύβδου (λ.χ. μπαταριών αυτοκινήτου). Σε όλες όσες ελέγχθηκαν βρέθηκαν σημαντικές παραβάσεις. Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η ακατάλληλη αποθήκευση των παραγομένων επικίνδυνων αποβλήτων (μολυβδούχες σκωρίες) με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εστίες ρύπανσης. Εστίες ρύπανσης δημιουργούνταν και σε μονάδες ανακύκλωσης ελαστικών, όπου συσσωρεύονται για μεγάλα διαστήματα λάστιχα αυτοκινήτων χωρίς να τηρούνται οι προδιαγραφές.

• Ελαιοτριβεία στη Λέσβο. Στο πλαίσιο έρευνας του επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, οι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι τα περισσότερα διέθεταν εντελώς ή πλημμελώς ανεπεξέργαστα τα απόβλητά τους στο έδαφος ή σε πηγάδια.