ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΑΝΑΣΥΝΘΕΣΗ
κύκλος πολιτικών
εκδηλώσεων, 15/12/2017
Ανιχνεύοντας
την επικαιρότητα του κόκκινου Οκτώβρη
Η
ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ
Εισήγηση :
Ελένη
Πορτάλιου
Η Ρώσικη Επανάσταση,
στην επέτειο των 100 χρόνων, κινητοποιεί
με την άσβεστη φλόγα της εκατομμύρια
ανθρώπους σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Όσοι
την επικαλούνται ως οδηγό σήμερα δεν
λογαριάζουν πάντα ότι η συντριβή της
και όσα ακολούθησαν δεν επιδέχονται
εύκολες ερμηνείες. Όπως γράφει ο ποιητής
Μιχάλης Κατσαρός στο «Κατά
Σαδδουκαίων» (1953)
: «Τα φριχτά
ερωτήματα παραμένουν επίμονα, μαύρα,
υγρά, ακατανόητα… Πως θα ξαναβαφτίσουμε
τις πυρκαγιές ελευθερία,
ισότητα, Σοβιέτ, εξουσία;»1.
Τι μένει, λοιπόν, απ’ αυτή την κληρονομιά,
από το έπος των λαϊκών τάξεων της
απολυταρχικής Ρωσίας και των ηγετών
τους, που να μπορεί να διαυγάσει σήμερα
το σκοτεινό και δυσοίωνο μέλλον της
ανθρωπότητας ; Πρώτα απ’ όλα αυτό το
ίδιο το συμβάν. Η Επανάσταση συνέβη και
ήταν νικηφόρα. Οι εργάτες, οι φτωχοί
αγρότες, οι στρατιώτες και οι ναύτες,
όλος ο εργαζόμενος λαός ήταν οι δημιουργοί
της. Ο Λένιν, η λαμπρότερη πολιτικά μορφή
ανάμεσα στους ηγέτες της Επανάστασης,
συνόψιζε ως εξής την επιτυχία της.
«Για
να στεφθεί η εξέγερση μ’ επιτυχία,
πρέπει να στηρίζεται όχι σε κάποια
συνομωσία, όχι σ’ ένα κόμμα, αλλά στην
πρωτοπόρα τάξη. Αυτό είναι το πρώτο και
κύριο. Η εξέγερση πρέπει να ξεδιπλωθεί
ως επαναστατική έξαρση του λαού. Αυτό
είναι το δεύτερο. Η εξέγερση πρέπει να
στηριχτεί σε μια καμπή της ιστορίας της
επανάστασης που ξεδιπλώνεται τη στιγμή
ακριβώς που η ενεργητικότητα των λαϊκών
μαζών θα φτάνει στο απόγειό της και οι
αμφιταλαντεύσεις στις τάξεις του εχθρού
στο δικό τους απόγειο, όπως κι εκείνες
που συναντάμε στους αδύναμους φίλους
της επανάστασης, τους δίβουλους και
αναποφάσιστους. Αυτό είναι το τρίτο.
Θέτοντας με αυτό τον τρόπο τις τρεις
προϋποθέσεις της εξέγερσης, ο μαρξισμός
διαφέρει από τον μπλανκισμό».2
Η ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ
Η Ρώσικη Επανάσταση
ξέσπασε το 1917 αλλά διένυσε μερικές
δεκαετίες προϊστορίας μέχρι να συγκλίνουν
οι βασικοί όροι που την έκαναν εφικτή.
Δηλαδή η γενικευμένη δυσαρέσκεια που
εκφράστηκε ως ταξικό μίσος των λαϊκών
τάξεων προς το τσαρικό καθεστώς, η
πολιτική τους συγκρότηση με τη δημιουργία
των Σοβιέτ του Λαού και ταυτόχρονα η
εξασθένηση του καθεστώτος λόγω πολέμου.
Το πρώτο μισό του
19ου
αι. η Ρωσία είχε μείνει έξω από τις
αστικές επαναστάσεις της Δύσης. Η
κατάργηση της δουλοπαροικίας και το
άνοιγμα του δρόμου για την καπιταλιστική
ανάπτυξη έγιναν στις αρχές της δεκαετίας
του 1860 αλλά η αστική τάξη δεν μετείχε
στην εξουσία που συγκεντρωνόταν στην
τσαρική αυλή, την αριστοκρατία και τους
μεγάλους γαιοκτήμονες. Οι απελπιστικές
συνθήκες ζωής της πολυάριθμης τάξης
των αγροτών, η ανυπαρξία οποιουδήποτε
φιλελεύθερου κινήματος, η σκληρή
καταστολή και οι επαναστατικές παραδόσεις
του 1848 αποτελούν το έδαφος ανάπτυξης
του κινήματος των ναρόντνικων, που
προσδοκούσαν σε μια λαϊκή επανάσταση
και στην οικοδόμηση ενός αγροτικού
σοσιαλισμού. Δημιουργούνται κύκλοι
επαναστατών, νέων ανθρώπων που πορεύονται
προς τον λαό και δημιουργούν το
«Κόμμα της Θέλησης του Λαού». Αποφασίζουν
καταδίκες σε θάνατο και προβαίνουν σε
εκτελέσεις επώνυμων προσώπων του
καθεστώτος, μεταξύ αυτών και του τσάρου.
Το καθεστώς απαντά με βασανιστικές
εξοντώσεις και απαγχονισμούς των
αντιπάλων του. Ο αδελφός του Λένιν
Αλέξανδρος συμμετείχε σε μια από τις
τελευταίες ενέργειες της Θέλησης
του Λαού και
απαγχονίστηκε το 1887.
Από το 1890 και μετά
δημιουργείται σταδιακά το κίνημα του
προλεταριάτου μέσα από «Ενώσεις
Πάλης για την Απελευθέρωση της Εργατικής
Τάξης». Ο
Λένιν, εξόριστος στη Σιβηρία το 1897,
διατυπώνει τα «Καθήκοντα
της Ρώσικης Σοσιαλδημοκρατίας»
και εκδίδει, εκπατρισμένος στο Μόναχο,
την εφημερίδα Ίσκρα,
(Σπίθα). Η
Επανάσταση θα είναι προλεταριακή. Αυτή
ήταν εξαρχής η αταλάντευτη θέση των
μπολσεβίκων που δικαιώθηκε γιατί στην
ευρύτερη διάστασή της απηχούσε τη
συλλογική θέληση των λαϊκών τάξεων της
Ρωσίας που στρατεύτηκαν με πάθος και
αυτοθυσία στη δική τους υπόθεση, δίδοντας
την ίδια τους τη ζωή.