Από εδώ
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ
«Μονάχα έτσι θα πάψουν τα
σήμερα “θέλουμε” και άβριο “δε θέλουμε”». Μ' αυτά τα λόγια, λένε, πως
εξηγούσε στους απλούς ναύτες ένας προϊστάμενός τους ανώτερος, όταν ήρθαν
τα καράβια του Turnbull και ο κόσμος δεν ήξερε ακόμα καλά, αν θα γινόταν
απόβαση ή όχι.
Αυτή η εξήγηση κλείνει μέσα
της ολόκληρη την πολιτική σημασία που είχε η απόβαση. Δεν είχε σκοπό να
κάνει στρατιωτική κατοχή το νησί ο Άγγλος Ταξίαρχος. Ερχόταν σα «φίλος»
και «σύμμαχος» και γι' αυτό δεν ελεγε «ψέματα», όταν βεβαίωνε πως τα
στρατεύματά του «δεν πρόκειται να αναμιχθούν με το καθεστώς της νήσου».
Δεν εκινδύνευε η λευτεριά του
λαού της Μυτιλήνης από κείνον. Ο ίδιος δε θα ήθελε να ανακατωθεί και να
ρυθμίσει αμέσως τη διοίκηση του τόπου.
Ίσα - ίσα αυτό ήταν το
σημαντικό. Η παρουσία μονάχα απ' τ' αποικιακά στρατεύματα θα ήταν αρκετή
για να δημιουργήσει την κατάλληλη ατμόσφαιρα και να μπορέσουν να
προκύψουν όλες οι ενέργειες οι αντιλαϊκές. Ήταν αρκετός ο αέρας τους για
να δημιουργήσουν τις απαραίτητες συνθήκες για να καταργηθούν ουσιαστικά
«μόνες τους» οι τοπικές λαϊκές αρχές, να διοριστούν αντιλαϊκά στοιχεία
για πρόεδροι και άλλοι άρχοντες και ν' αρχίσει πάλι η δράση της γνωστής
κλίκας, που άρχισε κιόλας σε άλλους τόπους, όπου η λαϊκή δύναμη ήταν
σχετικά μικρότερη.
Ο Turnbull θέλησε να βοηθήσει
τη ντόπια αντίδραση να επιβάλει το «κράτος του νόμου» της. Ήθελε να
εφαρμόσει ομοιόμορφο καθεστώς στα νησιά του Αιγαίου. Η Μυτιλήνη μονάχα
έμενε έξω· ήταν το μόνο νησί που κρατήθηκε εαμικό ολότελα και μπόρεσε ν'
αντιδράσει αποτελεσματικά στα σχέδια που γύρεψαν να εφαρμόσουν οι
«αρχές» για να εξουδετερώσουν με τρικλοποδιές την επιρροή του ΕΑΜ.
Στις στραβές και αντιλαϊκές
ενέργειες που έκαναν οι αρχές, ο λαός μπορούσε να διαμαρτυρηθεί ελεύθερα
και αποτελεσματικά στη Μυτιλήνη. Αυτό ήταν φυσικά εμπόδιο για την
εφαρμογή του «κράτους του νόμου» που θα 'φερνε την κλίκα του
Γκλύξμπουργκ. Ο λαός κατέβαινε ελεύθερα συλλαλητήριο και φώναζε «δε
θέλουμε τον Ιατρίδη», όταν ο κ. Ιατρίδης μπόδιζε τον εφοδιασμό του
νησιού με τις απαγορεύσεις του και την άλλη «θέλουμε το Γώγο μας», όταν
τα όργανα του Παπανδρέου έπιαναν τον αντιπρόσωπο της Κ.Ε. του ΕΑΜ, Γώγο,
και τον κουβαλούσαν ταλαιπωρόντας τον χωρίς λόγο απ' τη μια στην άλλη.
Αυτά όλα ήταν σοβαρά εμπόδια και έπρεπε να λείψουν.
Ο Σύμμαχος Ταξίαρχος ήθελε να
κάνει αποβίβαση εντελώς κανονικά, γι' αυτό και με διπλωματικότητα ζήτησε
να βγάλει τα στραιεύματά του, που «θα σταθμεύσουν επί της νήσου δια να
εκπαιδευθούν, ώστε να είναι διαθέσιμα δια επιχειρήσεις εναντίον του
κοινού έχθρού, του Γερμανού».
Το επιχείρημα ήταν για πολύ
απλόν κόσμο, όταν σκεφτεί ένας τί γινόταν κείνες τις ημέρες στην Αθήνα.
Ενόμιζε ο κ. Turnbull πως μ' αυτό τον τρόπο θα κάνει την οργάνωση και το
λαό μαζί να δεχτούν, όταν θ' άκουγαν το μεγάλο τάχα σκοπό. Και ήταν
εύκολο τότε να πει - όπως το 'πε δα στο έγγραφό του ο Ταξίαρχος -
«εδηλώσατε τας προθέσεις σας ν' αντισταθείτε εναντίον της αποβιβάσεως
και ετάξατε τους εαυτούς σας προς το μέρος του εχθρού».
Ήταν της μόδας κείνες τις
ημέρες αυτό το επιχείρημα. Οι Άγγλοι ανταποκριτές - ήταν οι μόνοι ξένοι
ανταποκριτές τότε στην Ελλάδα - λέγανε πως μαζί με τον ΕΛΑΣ πολεμούν και
Γερμανοί. Η αντίδραση γύρευε να δημιουργήσει εντύπωση μ' αυτό τον τρόπο,
πως τάχα ο ΕΛΑΣ συμπράττει με τους Γερμανούς!
Πολλή αφέλεια σ' όλ' αυτά, θα
πει ένας. Καο όμως σε άλλες περιπτώσεις αυτό θα 'πιανε. Μα και σήμερα
βρίσκονταν άνθρωποι που δεν είχαν το πολιτικό κριτήριο και συνείδηση της
δύναμης της λαϊκής και θα μπορούσε να γελαστούν και να δεχτούν.
Η αντίδραση γύρεψε κι άλλη
φορά - στις 24/9/44 - να επηρεάσει την κατάσταση στη Μυτιλήνη, ζητώντας
μ' ένα έγγραφο να σταματήσει ή να ματαιώσει τις συλλήψεις των συνεργατών
του εχθρού, που έκανε ο ΕΛΑΣ.
Δεύτερη φορά έφερε
Ιερολοχίτες σε τέτιον αριθμό χωρίς κανένα λόγο, που η παρουσία τους
μπορούσε ν' αποτελέσει κίνδυνο για την ησυχία του τόπου και την ομαλή
δημοκρατική του ζωή. Το ξεσήκωμα του λαού τους έκανε να φύγουν.
Τώρα ο Ταξίαρχος αποφάσιζε να
ανακατωθεί στα γερά, παίρνοντας παράδειγμα από την Αθήνα. Έρχεται με τη
φοβέρα της πολεμικής δύναμης απ' τη μιά και της ευθύνης απ' την άλλη για
τα γεγονότα που θα μπορούσε να προκαλέσει η δύναμη αυτή, μιά και η
απόβαση έπρεπε να γίνει για να «εκπαιδευτούν» οι Ινδοί.