Δημοσιεύεται το Σάββατο 13/3/2014 στο Δρόμο της Αριστεράς
Ο
ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΣ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΛΕΩΦΟΡΟΥ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ
μνήμη
Άννης Βρυχέα
Το
συγκρότημα των 8 προσφυγικών πολυκατοικιών
της Λεωφόρου Αλεξάνδρας - 228 διαμερίσματα
κατανεμημένα σε 8 πολυκατοικίες με 5
στρ. ελεύθερου χώρου, των αρχιτεκτόνων
Κίμωνα Λάσκαρι και Δημητρίου Κυριακού
- οικοδομήθηκε το 1933-35 στο πλαίσιο της
κρατικής μέριμνας για τη στεγαστική
αποκατάσταση των προσφύγων της
Μικρασιατικής Καταστροφής. Είναι ένα
από τα περιορισμένα σε αριθμό υποδείγματα
κοινωνικής κατοικίας η οποία παράγεται
από δημόσιους φορείς (Επιτροπή
Αποκατάστασης Προσφύγων, Οργανισμός
Εργατικής Κατοικίας). Μαζί με τις αστικές
πολυκατοικίες της 10ετίας 1930-1940, που
κτίζονται από την ιδιωτική πρωτοβουλία,
και το εκτεταμένο σχέδιο ανέγερσης
σχολικών κτιρίων της ίδιας περιόδου,
οι προσφυγικοί συνοικισμοί αποτελούν
σημαντικά αρχιτεκτονικά έργα του
ελληνικού μοντερνισμού. Κτίρια λιτά,
στο πνεύμα του ευρωπαϊκού πουρισμού,
ξεχωρίζουν για τους άνετους
υπαίθριους/κοινόχρηστους χώρους καθώς,
σε αντίθεση με την αστική πολυκατοικία,
δεν εντάσσονται στον αστικό ιστό αλλά
σε νησίδες ελεύθερης δόμησης μέσα στην
πόλη. Εκτός του συνοικισμού της Λεωφόρου
Αλεξάνδρας, σύνολα προσφυγικών
πολυκατοικιών κτίζονται στη Δραπετσώνα,
στη «Στέγη Πατρίδος» στο Λυκαβηττό,
στον Άγιο Ιωάννη Ρέντη, στο Δουργούτι
και στους Αγίους Αναργύρους στον Πειραιά.
Ο
αγώνας για τη διατήρηση/αποκατάσταση
του προσφυγικού συνοικισμού της Λεωφόρου
Αλεξάνδρας είναι αγώνας για τη διατήρηση
της δημόσιας, της κοινωνικής και της
ατομικής μνήμης. Τα προσφυγικά αποτελούν
μια σημαντική κρατική πρωτοβουλία για
τη συλλογική κατοικία των λαϊκών τάξεων
και διατηρούν, με τη χωρική παρουσία
τους, ενεργή την ιστορία των προσφύγων,
οι οποίοι συνέβαλαν σημαντικά στην
παραγωγική ανάπτυξη της χώρας, στη
διάδοση προοδευτικών ιδεών και στην
ταυτότητα της ελληνικής αριστεράς.
Πρόσφυγες δεύτερης και τρίτης γενιάς
που έζησαν σ’ αυτούς τους οικισμούς
έχουν ακουμπήσει εδώ τις μνήμες μιας
ολόκληρης ζωής και της καταγωγής τους.
Νεώτεροι ένοικοι διαμένουν ακόμα και
σήμερα, καθώς περίπου 50 διαμερίσματα
είναι ιδιόκτητα, και αγωνίζονται ως
μέλη της κοινότητας των προσφυγικών
για τη σωτηρία τους.
Η
Εθνική Αντίσταση και ο Εμφύλιος άφησαν
τα ίχνη τους στις πολυκατοικίες της
Λεωφόρου Αλεξάνδρας, ενώ πολύ πρόσφατα,
στη μεγάλη διαδήλωση του Ευρωπαϊκού
Κοινωνικού Φόρουμ, γέμισαν κόσμο που
παρακολουθούσε από τα μπαλκόνια και
τις ταράτσες τους.