Η «άρρωστη» ιδιωτικοποίηση των ελληνικών σιδηροδρόμων Οι έλληνες

Η «άρρωστη» ιδιωτικοποίηση των ελληνικών σιδηροδρόμων

Οι έλληνες φορολογούμενοι εξακολουθούν να πληρώνουν 130-150 εκατ. ευρώ τον χρόνο αλλά σύγχρονα, λειτουργικά και ασφαλή τρένα δεν έχουν - Οι Ιταλοί της Hellenic Train εισπράττουν κρατικές επιδοτήσεις, χωρίς να κάνουν ουσιαστικές επενδύσεις

18.07.202422:42

Οικονομία

Κώστας Ντελέζος

Οι έλληνες φορολογούμενοι εξακολουθούν να πληρώνουν 130-150 εκατ. ευρώ τον χρόνο για τον σιδηρόδρομο, όμως σιδηρόδρομο σύγχρονο, λειτουργικό και ασφαλή δεν έχουν, όπως κατέδειξαν το δυστύχημα των Τεμπών και η μετέπειτα λειτουργία των τρένων, με τις συχνές βλάβες και τις παραβιάσεις των «κόκκινων» σηματοδοτών!

Η ιταλική Hellenic Train από τη μια και οι δημόσιες εταιρείες ΟΣΕ – ΓΑΙΑΟΣΕ από την άλλη, μόλις το τελευταίο διάστημα επιχειρούν βήματα προσέγγισης με στόχο τη βελτίωση των μεταξύ τους σχέσεων και τη διάσωση μιας «άρρωστης» ιδιωτικοποίησης, που έχει καθημερινό αντίκτυπο στη λειτουργία του σιδηροδρόμου.

Το βρετανικό μοντέλο

Στη Βρετανία, η άνοδος των Εργατικών στην εξουσία αναμένεται να ενεργοποιήσει τη δέσμευσή τους για πλήρη κρατικοποίηση του σιδηροδρομικού δικτύου μέσα στην πρώτη πενταετία. Το σχέδιο, με βάση τις εξαγγελίες των Εργατικών, θα εφαρμοστεί σε βάθος χρόνου, καθώς λήγουν τα υφιστάμενα συμβόλαια με τους ιδιώτες διαχειριστές.

Στην Ελλάδα, που ιδιωτικοποίησε τον σιδηρόδρομο με βάση το βρετανικό μοντέλο, θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο;

Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, αμέσως μετά την τραγωδία των Τεμπών αναγνώρισε ότι θα πρέπει να γίνει επαναδιαπραγμάτευση της σύμβασης με τους Ιταλούς της Hellenic Train, «προκειμένου να βρεθεί ένα νέο πλαίσιο, όπου και τα δύο μέρη θα επενδύσουν στον σιδηρόδρομο αυτά που του αξίζουν».

Ανοιχτά ζητήματα

Στο αμιγώς επιχειρησιακό σκέλος τα κύρια σημεία (ανοιχτά ζητήματα) μιας τέτοιας διαπραγμάτευσης μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου (υπουργεία / ΟΣΕ / ΓΑΙΑΟΣΕ) και της Hellenic Train θα μπορούσαν να είναι:Τα τέλη χρήσης της σιδηροδρομικής υποδομής.

Οι οφειλές μεταξύ των εταιρειών.

Η συντήρηση του τροχαίου υλικού.

Το επενδυτικό πρόγραμμα της Hellenic Train.

Το ύψος και η διάρκεια της επιδότησης των πραγματικά «άγονων» δρομολογίων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα, περίπου 7 χρόνια μετά την ιδιωτικοποίηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, διαπιστώνεται πως όχι μόνο δεν σταμάτησε η μεγάλη οικονομική αιμορραγία προς τον σιδηρόδρομο, αλλά και ότι ο κρατικός προϋπολογισμός εξακολουθεί να τον πληρώνει αδρά.

Ουσιαστικά, οι Έλληνες φορολογούμενοι χρηματοδοτούν τον ΟΣΕ με 75-100 εκατ. ευρώ τον χρόνο για να διατηρεί λειτουργικό και ασφαλές το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας, αλλά και την Hellenic Train (ιταλικό Δημόσιο), με 50-62 εκατ. ευρώ ετησίως για να εκτελεί μεταφορές σε ένα «κολοβό» σιδηροδρομικό δίκτυο.

Ωστόσο, εκ του αποτελέσματος προκύπτει ότι μέχρι στιγμής οι Ιταλοί μόνο εισπράττουν τις κρατικές επιδοτήσεις, χωρίς οι ίδιοι να κάνουν ουσιαστικές επενδύσεις!

Κρίσιμα ερωτήματα

Τα κρίσιμα ερωτήματα που θέτουν αρμόδιοι σιδηροδρομικοί παράγοντες για την «αρρωστημένη» ιδιωτικοποίηση του ελληνικού σιδηροδρόμου και οι απαντήσεις που οι ίδιοι δίνουν είναι:Εφερε η ιδιωτικοποίηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ βελτίωση των υπηρεσιών; Οπωσδήποτε όχι.

Βελτιώθηκαν τα οικονομικά του κλάδου; Μακράν όχι, αφού πληρώνει το Δημόσιο συνεχώς για να στηριχθεί η δήθεν «ιδιωτικοποίηση».

Βελτιώθηκε η ασφάλεια; Μακάβριο αστείο.

Βελτιώθηκε το επίπεδο παροχής των υπηρεσιών προς τους επιβάτες; Απαντούν οι ίδιοι με καταιγισμό παραπόνων.

Οι δαπάνες

Εκτιμάται ότι στο διάστημα από το 2017 μέχρι και σήμερα το Ελληνικό Δημόσιο έχει δαπανήσει πάνω από 600 εκατ. ευρώ μόνο για τη συντήρηση του σιδηροδρομικού δικτύου και την εκτέλεση των δρομολογίων, ενώ έχει εισπράξει από τους Ιταλούς της Hellenic Train μόλις 67 εκατ. ευρώ (45 εκατ. ευρώ για την πώληση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ και 22 εκατ. ευρώ για την πώληση του 100% της Ελληνικής Εταιρείας Συντήρησης Σιδηροδρομικού Τροχαίου Υλικού – ΕΕΣΣΤΥ)!

Στα ποσά των Ιταλών δεν περιλαμβάνονται τα μισθώματα για τη χρήση των τρένων που ανήκουν στη ΓΑΙΑΟΣΕ, όπως και τα τέλη χρήσης του σιδηροδρομικού δικτύου του ΟΣΕ, καθώς η αποπληρωμή τους καθυστερεί.

Συγκεκριμένα, πηγές του σιδηροδρόμου αναφέρουν ότι η Hellenic Train οφείλει συνολικά περίπου 160 εκατ. ευρώ στο Ελληνικό Δημόσιο (100 εκατ. στον ΟΣΕ και περίπου 60 εκατ. στη ΓΑΙΑΟΣΕ).

Από την πλευρά της, η Hellenic Train υποστηρίζει ότι δεν της έχουν καταβληθεί οι επιδοτήσεις του 2022 και του 2023, για τις οποίες όμως δεν υπάρχει σαφής εικόνα, καθώς λόγω του δυστυχήματος των Τεμπών και των καταστροφικών πλημμυρών του «Daniel» διακόπηκε για μήνες η σιδηροδρομική σύνδεση στον κεντρικό άξονα Αθηνών – Θεσσαλονίκης.

Επίσης, η Hellenic Train διεκδικεί αποζημιώσεις από το Δημόσιο για την πανδημία και την αύξηση του κόστους ενέργειας, ενώ εγείρει αξιώσεις ύψους 30 εκατ. ευρώ και από τη ΓΑΙΑΟΣΕ, υποστηρίζοντας πως έχει κάνει επιπλέον συντηρήσεις – που δεν προβλέπονταν – στο τροχαίο υλικό.

Χωρίς σχεδιασμό

Οπως επισημαίνουν αρμόδια σιδηροδρομικά στελέχη, όλα αυτά δείχνουν στην πράξη ότι η κρίσιμη ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων έγινε χωρίς μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό από ένα… αλαφιασμένο πολιτικό προσωπικό που προσπαθούσε να διαχειριστεί τη χρεοκοπία της χώρας και να «πιάσει» τους στόχους των μνημονίων. Οι εκπρόσωποι των δανειστών άσκησαν ισχυρές πιέσεις για την υλοποίηση της ιδιωτικοποίησης, παρά την απουσία ουσιαστικού επενδυτικού ενδιαφέροντος και αδιαφορώντας για τις πραγματικές μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία και τους έλληνες επιβάτες-φορολογουμένους.

Κάπως έτσι, το μονοπώλιο της λειτουργίας και εκμετάλλευσης των σιδηροδρομικών μεταφορών της χώρας πέρασε στις 14 Σεπτεμβρίου 2017 στη δημόσια ιταλική εταιρεία Ferrovie dello Stato Italiane Group (FSI) έναντι μόλις 45 εκατ. ευρώ.

Οι επιδοτήσεις

Στην απελευθερωμένη πλέον σιδηροδρομική αγορά το κράτος επιδοτεί ανελλιπώς με 50 εκατ. ευρώ ετησίως μόνο έναν «παίκτη» (ΤΡΑΙΝΟΣΕ – Hellenic Train), που σήμερα ανήκει στο ιταλικό Δημόσιο. Αλλωστε, χωρίς αυτή την επιδότηση το 2017 δεν θα μπορούσε να υπάρξει συμφωνία πώλησης της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, αφού ήταν… εγγυημένο ότι θα είχε ζημιές από τη λειτουργία της.

Ομως τον Ιούλιο του 2022, επί υπουργίας Κ. Αχ. Καραμανλή, υπήρξε νέα συμφωνία, βάσει της οποίας η Hellenic Train προβλέπεται να λαμβάνει για 15 χρόνια 50-62 εκατ. ευρώ ετησίως, ως αποζημίωση για την εκτέλεση δρομολογίων σε «άγονες γραμμές». Παράλληλα, με τη νέα σύμβαση οι Ιταλοί απαλλάχθηκαν σχεδόν από το σύνολο των επενδύσεων που ήταν υποχρεωμένοι να κάνουν, με βάση την αρχική σύμβαση, καθώς το ποσό αυτό μειώθηκε από τα 645 στα 62 εκατ. ευρώ!

Ο ανταγωνισμός

Το ερώτημα που εξακολουθούν να θέτουν και σήμερα κύκλοι των άλλων ιδιωτικών σιδηροδρομικών εταιρειών είναι «πώς θα λειτουργήσει ο ανταγωνισμός όταν στην πράξη αποκλείεται κάθε δυνατότητα ύπαρξης ανταγωνισμού, καθώς οι επιδοτήσεις για 10+5 χρόνια, ύψους 750 εκατ. ευρώ, θα κατευθύνονται μόνο σε έναν παίκτη;». Μπορεί, όπως λένε οι ίδιοι, οι επιδοτήσεις αυτές να αφορούν τις επιβατικές μεταφορές, όμως ποιος ελέγχει ότι δεν ενισχύουν εμμέσως και το εμπορευματικό κομμάτι της Hellenic Train;

Το άλλο ερώτημα που θέτουν είναι «πώς προέκυψε το ύψος της ετήσιας κρατικής επιδότησης των 50 εκατ. ευρώ για τις άγονες γραμμές, όταν εδώ και χρόνια δεν έχει υπάρξει κάποια μελέτη που να το προσδιορίζει με ακρίβεια;».

Από την άλλη, προσθέτουν, επιδοτείται ως άγονη γραμμή το σύνολο του σιδηροδρομικού δικτύου! Μάλιστα, υπενθυμίζουν ότι το ύψος της επιδότησης για τα άγονα σιδηροδρομικά δρομολόγια, από το 2022 μπορεί να αυξάνεται από τα 50 στα 62 εκατ. ευρώ, όταν σε άλλους κλάδους μεταφορών (αεροπορικές, οδικές, ακτοπλοϊκές κ.λπ.) το αντίστοιχο ποσό συρρικνώνεται συνεχώς.

Μελέτες για την ανάδειξη και προστασία των στρατοπέδων της ν. Γυάρου

Αναρτούμε Μελέτες για την ανάδειξη και προστασία των στρατοπέδων της ν. Γυάρου που εκπονήθηκαν από το Σταύρο Σταυρίδη και την  Άννυ Βρυχέα όταν εκπόνησαν μια πρόταση δημιουργίας διαδρομών μνήμης στο νησί μετά από προσεκτική έρευνα σε αρχεία και συγκεντρώνοντας υλικό με συνεντεύξεις αγωνιστών από όλες τις περιόδους λειτουργίας του τόπου εξορίας

Μελέτες για την ανάδειξη και προστασία των στρατοπέδων της ν. Γυάρου

Επικουρικές συντάξεις φτώχειας χορηγεί το πρώην ΤΣΜΕΔΕ

Όπως δείχνει και ο επισυναπτόμενος Πίνακας του δημοσιεύματος, επικουρικές συντάξεις φτώχειας χορηγεί το πρώην ΤΣΜΕΔΕ. Μόλις 59 € το μήνα, τη στιγμή που τα υπόλοιπα ταμεία του ΕΦΚΑ χορηγούν μεσοσταθμικά περίπου 200 € το μήνα!!

Αυτό ενδεχομένως οφείλεται στο ότι ο κλάδος επικουρικής ασφάλισης εισήχθει για τους προ 1993 στο Ταμείο το 2007 υποχρεωτικά με το Ν.3528/2006, ενώ οι μετά το 1993 ασφαλισμένοι δεν έχουν βγει ακόμα στη σύνταξη. Η αλλαγή των εισφορών σε 3 ασφαλιστικές κατηγορίες από το 2020, επίσης επιδρά αρνητικά, στο τελικό υπολογιζόμενο ποσό και ο τρόπος υπολογισμού του Ν.4387/16 είναι σε βάρος των ασφαλισμένων. Τέλος η παροιμιώδης αδιαφορία των Μηχανικών για τα ασφαλιστικά τους δικαιώματα, με εμβληματική την κλοπή 1 δις από τα αποθεματικά τους στην Τράπεζα Αττικής, επιτρέπει στις κυβερνήσεις να τους λεηλατούν κατ' εξακολούθηση και οι Μηχανικοί να συνεχίζουν να στηρίζουν τους ίδιους υπεύθυνους ...

Οι νέες επικουρικές συντάξεις - Ποια ταμεία δίνουν τα μεγαλύτερα ποσά

Του Κώστα Κατίκου

Επικουρικές συντάξεις πολλών ταχυτήτων με ποσά που ξεκινούν από τα 59 ευρώ τον μήνα και φτάνουν ως και τα 617 ευρώ τον μήνα καταβάλουν τα επικουρικά ταμεία στους νέους συνταξιούχους.

Η μέση επικουρική σύνταξη σε σύνολο 30 φορέων επικουρικής ασφάλισης ανέρχεται στα 195 ευρώ τον μήνα, όπως προκύπτει από τις περίπου 48.000 επικουρικές συντάξεις που εκδόθηκαν στο πρώτο πεντάμηνο του 2024 από 30 ταμεία επικουρικής ασφάλισης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύει το Capital.gr:

*Σε 11 από τα 30 ταμεία οι επικουρικές είναι πάνω από τα 300 ευρώ.

*Σε 9 ταμεία τα ποσά κυμαίνονται από 200 ως 300 ευρώ.

*Σε 10 ταμεία οι επικουρικές είναι από 59 ευρώ ως 196 ευρώ.

Το υψηλότερο ποσό με 617 ευρώ κατά μέσο όρο τον μήνα καταβάλλεται από το επικουρικό ταμείο των συμβολαιογράφων, οι οποίοι πέραν των εισφορών τους έχουν και ειδικό πόρο από τα τέλη επι των συμβολαιογραφικών πράξεων που ενισχύει περαιτέρω τις συντάξεις.

Ακολουθούν τα επικουρικά ταμεία των ΔΕΚΟ, και των τραπεζών. Στο επικουρικό της ΔΕΗ η μέση σύνταξη για τους νέους συνταξιούχους που έβγαλαν απόφαση στο πρώτο πεντάμηνο, διαμορφώνεται στα 494 ευρώ, στο επικουρικό της ΕΡΤ η μέση επικουρική για τους νέους συνταξιούχους ανέρχεται στα 335 ευρώ, στο ταμείο του ΟΤΕ η μέση επικουρική διαμορφώνεται στα 272 ευρώ, και στο επικουρικό του ΕΛΤΑ στα 280 ευρώ.

Στο επικουρικό της Εθνικής τράπεζας η μέση σύνταξη για τους νέους συνταξιούχους ανέρχεται στα 400 ευρώ, στο επικουρικό των υπαλλήλων της Alpha Bank (πρώην Τράπεζα Πίστεως) η μέση σύνταξη διαμορφώνεται στα 353 ευρώ.

Στο επικουρικό του Δημοσίου (ΤΕΑΔΥ) η μέση σύνταξη διαμορφώνεται στα 196 ευρώ, ενώ για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα (επικουρικές ΙΚΑ) η μέση επικουρική ανέρχεται στα 158 ευρώ.

Ο υπολογισμός των επικουρικών συντάξεων από το 2015 και μετά έγινε δυσμενέστερος για τους νέους συνταξιούχους καθώς εφαρμόζονται δυο υπολογισμοί ένας για τα χρόνια ασφάλισης ως το 2014 και ένας για τα χρόνια ασφάλισης από το 2015 και μετά.

Στο τμήμα επικουρικής ως το 2014, το κλειδί για να βγεί αυξημένη η επικουρική είναι οι μισθοί και τα έτη ασφάλισης, ενώ για το τμήμα σύνταξης που αντιστοιχεί σε ασφάλιση από το 2015 και μετά, παίζουν ρόλο οι εισφορές που πληρώνουν οι ασφαλισμένοι σε συνδυασμό με την ηλικία αποχώρησης.

Για τα έτη ως το 2014 η επικουρική υπολογίζεται με συντελεστή 0,45% ανά έτος και πολλαπλασιάζεται με τον συντάξιμο μισθό που είχαν οι ασφαλισμένοι από το 2002 ως το 2014, ενώ από το 2015 και μετά το ποσό των εισφορών πολλαπλασιάζεται με συντελεστές (ράντες) απομείωσης της σύνταξης όσο χαμηλότερο είναι το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των ασφαλισμένων. Ετσι μπορεί ένας ασφαλισμένος με υψηλό μισθό να έχει καταβάλλει μεγάλες εισφορές μετά το 2015, αλλά αν αποχωρήσει στα 60 αντί 67 θα έχει πέναλτι στο ποσό της σύνταξης.

Πέναλτι πρόωρης συνταξιοδότησης εφαρμόζεται και για το τμήμα σύνταξης ως το 2014, που ισοδυναμεί με μείωση ως 30% της επικουρικής σύνταξης εφόσον ο ασφαλισμένος αποχωρεί με καθεστώς μειωμένης σύνταξης από το ταμείο κύριας ασφάλισης.

Το νέο σύστημα ευνοεί όσους έχουν πολλά χρόνια ως το 2014 ενώ δεν ευνοεί τους νεότερους ασφαλισμένους που θα διανύσουν τα περισσότερα χρόνια μετά το 2015.

Βιώσιμη Aνάπτυξη, το νέο «όπιο του λαού»;

Ιδέες

Βιώσιμη Aνάπτυξη, το νέο «όπιο του λαού»;

14 Ιουλίου, 2024

Ο Κωστής Χατζημιχάλης είναι σαν το παλιό καλό κρασί. Όσο περνούν τα χρόνια τόσο περισσότερο και καλύτερα καταφέρνει να συμπυκνώνει σε τεκμηριωμένα εκλαϊκευτικά κείμενα την κριτική, από την σκοπιά της ριζοσπαστικής γεωγραφίας, στα συμβαίνοντα σε όλο τον κόσμο. Στο σημερινό του άρθρο ασχολείται με τον πολυχρησιμοποιημένο όρο της «βιώσιμης ανάπτυξης». Καταφέρνει σε λίγες γραμμές να κάνει μια πολύ συνοπτική περιοδολόγηση της χρήσης του κυρίως από το 1978 μέχρι σήμερα, επισημαίνοντας ότι από την Διακήρυξη της Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, που έγινε στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1992, ο (ειδικός) Λόγος για την βιώσιμη ανάπτυξη συνιστά έναν από τους πυλώνες του νεοφιλελευθερισμού. Ο συγγραφέας καταδεικνύει την προφανή ανεπάρκεια των δεικτών μέτρησης της βιωσιμότητας από διάφορους οργανισμούς, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στο πρόγραμμα των 27 στόχων της ΕΕ, το 2016, και υποστηρίζοντας ότι η αιτία της αποτυχίας του δεν είναι ζήτημα τεχνοκρατικό, αλλά πολιτικό. Κλείνοντας το άρθρο του, ο Χατζημιχάλης τονίζει τη σημασία και τις επιτυχίες των οικολογικών κοινωνικών κινημάτων, και καλεί την «δική μας Αριστερά» (βάζοντας σε παρένθεση ένα ερωτηματικό που λέει πολλά) να πάψει να χρησιμοποιεί τον όρο «βιώσιμη ανάπτυξη», αλλά και να συνεχίσει να παλεύει συνειδητά ενάντια στον ακατανόμαστο πραγματικό εχθρό (δηλαδή τον καπιταλισμό, έστω και τον δήθεν «πράσινο»), που καταστρέφει τον πλανήτη.

Χ.Γο.

Βιώνουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης με ακραίες θερμοκρασίες με φωτιές, λειψυδρία και πλημμύρες, σε μια φιλοπόλεμη Ευρώπη με ισχυρή Ακροδεξιά, και σε μια χώρα με «άριστους» στην εξουσία, στην οποία εμφανίζονται εκ νέου τα χαρακτηριστικά της οικονομίας και κοινωνίας που έφερε την χρεοκοπία της πριν δέκα πέντε χρόνια. Η δραματική αμφισβήτηση της δυνατότητας επιβίωσης στον πλανήτη και στους τόπους που μας έλαχε να ζούμε, έχει γίνει πια κατανοητή σε όλους/ες, και συμβαίνει τώρα, μπροστά στα μάτια μας. Τι κάνουμε λοιπόν;

Από το παγκόσμιο επίπεδο, πχ. τον ΟΗΕ, τον ΟΟΣΑ, τη Παγκόσμια Τράπεζα, μέχρι την ΕΕ και την Ελλάδα της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ, όλοι στοιχίζονται πίσω από ένα κοινό προγραμματικό δέον, τη «βιώσιμη ανάπτυξη». Κανείς δεν μιλά μόνο για ανάπτυξη, παντού αυτή συνοδεύεται από το επίθετο «βιώσιμη», σε όλους τους τομείς της ζωής, στον παγκόσμιο Βορρά και στον παγκόσμιο Νότο, σε πανεπιστήμια και σε επιχειρήσεις, στις νομοθεσίες και στους κανονισμούς χρηματοδοτήσεων, στα προγράμματα των πολιτικών κομμάτων της Δεξιάς, του Κέντρου και της Αριστεράς, στα σχολικά βιβλία, παντού.

Η πρόταση για βιώσιμη ανάπτυξη είναι γνωστή εδώ και πενήντα χρόνια και έκτοτε στο όνομά της έχουν υλοποιηθεί χιλιάδες προγράμματα. Όμως, οι καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης φώτισαν εντονότερα την πλήρη αναντιστοιχία των στόχων της «βιώσιμης ανάπτυξης» με τα πενιχρά έως ανύπαρκτα θετικά αποτελέσματα των εφαρμογών της. Η «υπαρκτή ανάπτυξη» που υλοποιείται στο όνομα της βιωσιμότητας, αντί να προστατεύει, αντιθέτως υπονομεύει το μέλλον του πλανήτη και όλων των έμβιων όντων. Αυτό είναι και το συμπέρασμα της τελευταίας έκθεσης του ΟΗΕ (2023) για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη: κανείς από τους στόχους που ορίστηκαν το 2015 δεν πρόκειται να επιτευχθεί μέχρι το 2030, ενώ οι προβλέψεις για κάποιους από αυτούς, που αφορούν π.χ. τη φτώχεια, το κλίμα και τη βιοποικιλότητα, είναι ακόμα πιο αρνητικές1. Γιατί λοιπόν παγκόσμιοι οργανισμοί, κυβερνήσεις, επιστήμονες, πολιτικά κόμματα, ειδικοί οργανισμοί και ερευνητικά κέντρα, επιχειρήσεις, όλοι και όλες εξακολουθούν να επαγγέλλονται μια ανέφικτη βιώσιμη ανάπτυξη;

Στο κείμενο που ακολουθεί θα υποστηρίξω ότι η κυρίαρχη προσέγγιση της βιώσιμης ανάπτυξης εξακολουθεί να είναι δημοφιλής γιατί ταιριάζει με τα αξιακά πρότυπα των περιβαλλοντικά «ευαίσθητων» κοινωνιών του κυρίαρχου παγκόσμιου Βορρά, οι οποίες μπορούν να την επικαλούνται χωρίς να την εφαρμόζουν. Η συνεχής επίκλησή της εν μέσω των ακραίων κλιματικών καταστροφών που την αμφισβητούν, αποκτά σχεδόν θεοκρατικά χαρακτηριστικά, με την αναζήτηση λύσεων σε ένα υπερβατικό μέλλον. Κατασκευάζεται έτσι ένα συλλογικό φαντασιακό που υπνωτίζει, σε κάνει να ξεχνιέσαι ενώ δίπλα σου συμβαίνουν καταστροφές. Εξ ου και ο τίτλος του κειμένου.

Όλα άρχισαν με την αοριστία των συστατικών της «μαγικής συνταγής»

Στο Our Common Future (Το Κοινό μας Μέλλον, 1978), την έκθεση της ομάδας της πρώην πρωθυπουργού της Νορβηγίας Γκρο Χάρλεμ Μπρούντλαντ2, η βασική ιδέα ήταν ο έλεγχος των επιχειρήσεων από τις κυβερνήσεις και τις τοπικές αρχές, με σκοπό τον περιορισμό του περιβαλλοντικού και κοινωνικού κόστους. Αποτελούσε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί ισότιμα το περιβάλλον με τις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες, κυρίως των φτωχών περιοχών του πλανήτη.

Οι προτάσεις της ομάδας Μπρούντλαντ ήταν ηθικο-προοδευτικές, επηρεασμένες από τη συγκυρία της ύστερης σκανδιναβικής σοσιαλδημοκρατίας, λίγο πριν την απόλυτη κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού. Στόχευαν σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά αποτελέσματα, δίνοντας ένα πλαίσιο, τουλάχιστον σε επίπεδο προθέσεων, για αναδιανεμητικές πολιτικές. Όμως οι στόχοι και η περιγραφή τους ήταν σκόπιμα αόριστοι με αποτέλεσμα την παγκόσμια όσο και αντιφατική τους αποδοχή. Η «μαγική συνταγή» της βιώσιμης ανάπτυξης ένωσε τον καπιταλιστή βιομήχανο «πράσινων» προϊόντων με τον αγρότη που καλλιεργεί βιολογικά φρούτα, την κοινωνική λειτουργό που επιζητά ισότητα με τον ακτιβιστή για το κλίμα και την άγρια ζωή, τις εξορυκτικές εταιρείες που «αποκαθιστούν» το περιβάλλον με τους πολιτικούς που τις υποστηρίζουν ψάχνοντας ψήφους, τους τεχνοκράτες που φτιάχνουν δείκτες για να την μετρήσουν με τους νομοθέτες που την εντάσσουν σε νομοσχέδια τα οποία προνοούν για την οικονομική μεγέθυνση, κ.ο.κ. Το γεγονός ότι η «συνταγή» αφορούσε τον έλεγχο αυτού που συνήθως ονομάζουμε καπιταλισμό, δεν κατονομάστηκε τότε και επιμελώς αποκρύπτεται μέχρι σήμερα. Έτσι, η βιωσιμότητα μπήκε παντού, την επικαλούνται οι πάντες για να καταλήξει σε έννοια κενή περιεχομένου.

Ο ρόλος των ειδικών φορέων και ινστιτούτων

Στις πρώτες δεκαετίες μετά το 1978 δεν υπήρξε μεγάλο ενδιαφέρον για την υλοποίηση των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης. Η μεγάλη ώθηση της «συνταγής» ήρθε το 1992, στη διάσκεψη του Ρίο ντε Τζανέιρο3, όταν άλλαξε ο σοσιαλδημοκρατικός χαρακτήρας της αρχικής έκθεσης του 1987 και εμφανίστηκε η θεσμική κατοχύρωση του νεοφιλελευθερισμού ως βασικού πυλώνα της βιώσιμης ανάπτυξης. Στην Διακήρυξη του Ρίο, μεταξύ άλλων, διαβάζουμε ότι: α) τα καθεστώτα ελεύθερου εμπορίου και οι υψηλοί ρυθμοί οικονομικής μεγέθυνσης είναι όχι μόνο συμβατοί στόχοι αλλά και προϋποθέσεις για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα· και β) τα εργαλεία πολιτικής που βασίζονται στην ελεύθερη αγορά είναι τα ενδεδειγμένα για να επιτύχουμε αυτούς τους στόχους4.

Η νεοφιλελεύθερη στροφή επέτρεψε σε διεθνείς οργανισμούς και μεγάλες τράπεζες να χρηματοδοτήσουν γενναιόδωρα την ίδρυση και λειτουργία ειδικών ερευνητικών φορέων. Από τα πιο γνωστά είναι το Διεθνές Ινστιτούτο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (International Institute for Sustainable Development, IISD) με έδρα στον Καναδά και γραφεία σε 30 χώρες, το Κέντρο για την Βιώσιμη Ανάπτυξη του Ιδρύματος Μπρούκινγκς (Center for Sustainable Development at Brookings) στη Νέα Υόρκη, τα εκπαιδευτικά κέντρα για βιώσιμη ανάπτυξη της UNESCO και του ΟΟΣΑ, τα αντίστοιχα ινστιτούτα του ΟΗΕ και της ΕΕ και πολλά άλλα. Στην Ελλάδα μέτρησα τρία ανεξάρτητα ερευνητικά ιδρύματα τα οποία έχουν στο τίτλο τους τη βιώσιμη ανάπτυξη, 14 μεταπτυχιακά προγράμματα σε ελληνικά ΑΕΙ και δεκάδες άλλες πρωτοβουλίες, συνέδρια, πληρωμένες καταχωρήσεις σε ΜΜΕ και ειδικά ένθετα.

Η κύρια λειτουργία των παραπάνω φορέων είναι η παραγωγή ενός ειδικού Λόγου ο οποίος στηρίζεται σε μια τεχνοκρατική ιδεολογία και ενσωματώνει τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης στις στρατηγικές των κεφαλαίων. Ο ειδικός αυτός Λόγος νομιμοποιεί τις όποιες επιλογές και ενέργειες των διαφόρων φορέων εξουσίας, κρατικής και εταιρικής, μέσω ειδικευμένων θεσμών και ατόμων με επιρροή έχοντας ως σκοπό την μετάθεση επίλυσης των προβλημάτων στο μέλλον. Δημιουργείται έτσι ένας μηχανισμός μετατροπής των ουσιαστικών προβλημάτων σε φορμαλιστικές διαμάχες, π.χ. η κλιματική κρίση θα σταματήσει όταν θα μειωθούν οι εκπομπές CO2, η προστασία του περιβάλλοντος υλοποιείται με την ανακύκλωση ή όταν οι αγρότες αποκτήσουν νέες «δεξιότητες» κ.α. Δεν υποτιμώ τις παραπάνω δράσεις, το αντίθετο, δείχνουν όμως το δένδρο αγνοώντας το δάσος.

Η κατασκευή δεικτών μέτρησης

Το επόμενο βήμα ήταν η αναζήτηση «αντικειμενικών» δεικτών για την αποτίμηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Tο 2002 εμφανίστηκε ο Περιβαλλοντικός Δείκτης Βιωσιμότητας, ΠΔΒ (Environmental Sustainability Index, ESI) του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ και δυο ερευνητικών ινστιτούτων των πανεπιστημίων Κολούμπια και Γέιλ. Μεταξύ αυτών που μετρά είναι και η «υπευθυνότητα του ιδιωτικού τομέα». Υπολογίζεται μόνο ως το ποσοστό ανακύκλωσης και ο έλεγχος αποβλήτων σε βιομηχανικές μονάδες, αγνοώντας όλες τις άλλες επιπτώσεις.

Αυτός ο δείκτης επιτρέπει σε εξορυκτικές βιομηχανίες, όπως η Ελληνικός Χρυσός στη Χαλκιδική και η IMERYS στη Μήλο, οι οποίες ανακυκλώνουν και ελέγχουν τα απόβλητά τους, να θεωρούνται ότι συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής τους, ενώ η πρώτη έχει καταστρέψει χιλιάδες στρέμματα παρθένου δάσους, η δεύτερη έχει καταστρέψει το τοπίο με τις επιφανειακές εξορύξεις, με αμφότερες να έχουν υποβαθμίσει τη βιοποικιλότητα και τον υδροφόρο ορίζοντα των περιοχών τους.

Ακολουθώντας τις οδηγίες του ΟΗΕ, η ΕΕ το 2016, κατάρτισε το δικό της αντίστοιχο πρόγραμμα βιώσιμης ανάπτυξης με 17 στόχους για να αξιολογήσει συγκριτικά τις 27 χώρες μέλη5. Η ασάφεια αυτών των στόχων είναι εμφανής στα ενδεικτικά παραδείγματα που παραθέτω.

Για τον στόχο 8 (ικανοποιητική εργασία και οικονομική μεγέθυνση) χρησιμοποιούνται οι δείκτες αύξηση του ΑΕΠ, ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας, ποσοστό των νέων που δεν έχουν απασχόληση και δεν σπουδάζουν, κ.α. Πρόκειται για τυπικούς δείκτες που αδυνατούν, έστω και κατά προσέγγιση, να περιγράψουν την ποιοτική διάσταση της ικανοποιητικής εργασίας. Απουσιάζουν, επίσης, άλλοι βασικοί δείκτες του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (ILO), όπως το ποσοστό συνδικαλισμένης εργασίας, το ποσοστό των εργαζόμενων-φτωχών και οι ώρες εβδομαδιαίας εργασίας, για να μην αναφερθώ στην άτυπη εργασία, στις συνθήκες εργασίας των μεταναστών ή στην απλήρωτη εργασία φροντίδας των γυναικών.

Για τον στόχο 13 («δράση για το κλίμα»), χρησιμοποιούνται δείκτες όπως οι εκπομπές CO2 από τα εδάφη της ΕΕ (βιομηχανίες, γεωργία και αυτοκίνητα εν κινήσει), το οικονομικό κόστος της κλιματικής αλλαγής, κ.α. Με βάση το 1990, στη βιομηχανία όλες σχεδόν οι χώρες της ΕΕ δείχνουν σημαντική μείωση, όχι όμως και στα αυτοκίνητα. Ξεχνούν όμως οι τεχνοκράτες της ΕΕ να μετρήσουν στον συγκεκριμένο δείκτη την επιρροή της Εμπορίας Δικαιωμάτων (εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου) μεταξύ των χωρών του παγκόσμιου Βορρά και του παγκόσμιου Νότου, την πλέον κυνική και επαίσχυντη συμφωνία για το κλίμα που έχει γίνει ποτέ. Επίσης δεν μετρούν τις εκπομπές CO2 από τα πλοία που καίνε μαζούτ και τα αεροπλάνα που καίνε κηροζίνη.

Για τον στόχο 16 («ειρήνη, δικαιοσύνη και ισχυροί θεσμοί»), χρησιμοποιούνται δείκτες όπως οι θάνατοι από πρόθεση, οι δαπάνες για τα δικαστήρια, η αντίληψη των πολιτών για τη διαφθορά, κ.α. Να σημειωθεί ότι στις 27 χώρες μέλη της ΕΕ η αστυνομία έχει υψηλή αποδοχή. Πώς όμως αποτιμάται η βίαιη συμπεριφορά της σε απεργούς, μετανάστες και μειονότητες; Πως αποτιμώνται τα σκάνδαλα που συγκλονίζουν κατά καιρούς διάφορες κυβερνήσεις; Και πώς συμβάλλει στην ειρήνη η υπερπαραγωγή όπλων και το εμπόριό τους από όλες τις χώρες της ΕΕ και η αποστολή τους σήμερα στην Ουκρανία και στο Ισραήλ;

«Πρασινίζοντας» τον καπιταλισμό και το πρόβλημα της Αριστεράς

Οι αποτυχίες στην υλοποίηση της βιώσιμης ανάπτυξης μας αφορούν όλους και όλες και αντανακλούν την αδιαφορία/αδυναμία των εκάστοτε κυβερνήσεων αλλά και την απροθυμία των πολιτών, κυρίως στον παγκόσμιο Βορρά, να αλλάξουν τα καταναλωτικά τους πρότυπα. Όμως, το πρόβλημα των ανεπιτυχών βιώσιμων αναπτυξιακών πολιτικών είναι καθαρά πολιτικό και όχι επιστημονικό/τεχνοκρατικό. Δεν οφείλεται στην αστοχία επίτευξης αύξησης ή μείωσης των δεικτών που τη μετρούν, αλλά στην εγγενή αντίφαση μεταξύ της αναπαραγωγής των συνθηκών κερδοφορίας των κεφαλαίων, «πράσινων» ή όχι, και των στόχων προστασίας του περιβάλλοντος και περιορισμού των ανισοτήτων και της φτώχειας. Αν σε κάποια περιφέρεια, σε κάποια πόλη ή χώρα υπάρχουν καλύτερες βιώσιμες κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνθήκες, σε άλλες περιοχές θα υπάρχουν χειρότερες γιατί η άνιση γεωγραφική ανάπτυξη επιτρέπει στην παραπάνω αντίφαση να βρίσκει διεξόδους στο παγκόσμιο σύστημα. Αυτή, εξάλλου, είναι η αιτία της συνολικής επιδείνωσης των περιβαλλοντικών και χωροκοινωνικών συνθηκών στον πλανήτη.

Ωστόσο, οι αποτυχίες της βιώσιμης ανάπτυξης εμπεριέχουν και μια επιτυχία για τις εκάστοτε εξουσίες και κυρίως για την καπιταλιστική αγορά: η αοριστία των στόχων κάνει σχεδόν αδύνατη τη λογοδοσία για τη μη επίτευξή τους, ενώ παράλληλα επιτυγχάνεται η χρονική μετάθεση της όποιας επιτυχίας σε ένα υπερβατικό μέλλον, όταν βελτιωθούν οι δείκτες. Και πότε θα γίνει αυτό; Η νεοφιλελεύθερη πρόταση είναι σαφής: όταν οι πολίτες καταστούν υπεύθυνοι, όταν προκύψουν νέες «πράσινες και έξυπνες» τεχνολογίες και όταν οι επιχειρήσεις υλοποιήσουν «πράσινες» και «βιώσιμες» επενδύσεις, εν συντομία, όταν ο καπιταλισμός μετασχηματιστεί σε «πράσινο» καπιταλισμό.

Η Αριστερά τι προτείνει; Δυστυχώς οι πολύχρωμες εκδοχές της στην Ευρώπη– με διαφορές από χώρα σε χώρα- έχουν παρασυρθεί από το κυρίαρχο αφήγημα της βιωσιμότητας και έχουν διολισθήσει σε τακτικές του τύπου καλύτερη (;) τεχνική διαχείριση. Από τους φορείς της Αριστεράς δεν συνειδητοποιήθηκε ότι η αρχική, κριτική και προοδευτική, πρόταση της βιώσιμης ανάπτυξης σταδιακά ενσωματώθηκε στις στρατηγικές των κεφαλαίων, από τις οποίες δεν μπόρεσε να διαφοροποιηθεί, με αποτέλεσμα την συνενοχή της στην αποτυχημένη «συνταγή».

Αντιθέτως οι πολίτες μέσα από τα κοινωνικά κινήματα είναι σήμερα πιο μπροστά. Με τις δράσεις τους σε όλο τον κόσμο αποδεικνύουν τις αδυναμίες των προγραμμάτων βιώσιμης ανάπτυξης. Στη χώρα μας π.χ. τι σημαίνει «Βιώσιμες Πόλεις» όταν αυτές παραμένουν θερμοπαγίδες χωρίς πράσινο, χωρίς προσβάσιμη στέγη και μόνιμο μποτιλιάρισμα, ή «Βιώσιμος Τουρισμός» στα άνυδρα νησιά όπου κυριαρχεί ο υπερτουρισμός; Περιοχές προστασίας της βιοποικιλότητας, όπως οι NATURA, δεν θεσμοθετούνται αλλά αντιθέτως επιτρέπονται σ’ αυτές εντελώς ασύμβατες χρήσεις και κατασκευές, πάντα στο όνομα της βιωσιμότητας. Και τέλος, γιατί ο κατάλογος είναι μακρύς, οι εξορύξεις υδρογονανθράκων σε στεριά και θάλασσα, εντάχτηκαν κι’ αυτές στη βιώσιμη ανάπτυξη. Τα κινήματα ενάντια στις ανεμογεννήτριες, τα φωτοβολταϊκά και τα μικρά φράγματα σε ποτάμια, φωτίζουν τις καταστροφές στα βουνά, στην καλλιεργήσιμη γη και στις ροές των ποταμών, οι οποίες αποκρύπτονται στο όνομα της «βιώσιμης παραγωγής ενέργειας».

Η δική μας Αριστερά (;) ας αφουγκραστεί τα κινήματα και ας σταματήσει να χρησιμοποιεί την φθαρμένη βιώσιμη ανάπτυξη που υπνωτίζει. Στη θέση της ας αναζητήσουμε τη ριζοσπαστική επαναδιατύπωση εκείνων των αρχών του Κοινού μας Μέλλοντος που κάνουν σήμερα νόημα, λίγο πριν τον κλιματικό Αρμαγεδδώνα. Με συνείδηση ότι παλεύουμε ενάντια σ’ αυτό που αποφεύγουν όλοι να κατονομάσουν, όχι στα επιφαινόμενα του.

Σημειώσεις:

1. United Nations, Global Development Sustainable Report 2023, (ΟΗΕ, Έκθεση 2023 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (https://sdgs.un.org/gsdr/gsdr2023)

2. Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future (https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf).

3. United Nations Conference on Environment and Development (UNCED), Earth Summit-Agenda (https://sustainabledevelopment.un.org/contents/Agenda21.pdf)

4. UNCED,ό.π., σελ. 231-234.

5. EU Sustainable Development Strategy (https://ec.europa.eu/newsroom/env/items/32595/) Οι παρατηρήσεις που ακολουθούν αναφέρονται σε δείκτες του 2021, οι οποίοι είναι ελαφρά διαφορετικοί από τους αρχικούς του 2016. Όμως η προβληματική προσέγγιση παραμένει η ίδια

Μετατρέπουν σε... Σκουριές τη Βόρεια Χίο

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Κτίριο-μνημείο που ανήκε στο ορυχείο αντιμονίου της Κεράμου

Μετατρέπουν σε... Σκουριές τη Βόρεια Χίο

ΚΟΙΝΩΝΙΑ12.07.24 14:21Γιώργος Παγούδης

Κυβερνητικός μεταλλευτικός πυρετός για τα πλούσια κοιτάσματα αντιμονίου στην Κέραμο. ● Βάφτισαν δημόσια διαβούλευση την ανταλλαγή εγγράφων μεταξύ υπηρεσιών του δήμου και του ΥΠΕΝ, ενώ αποκάλυψαν ότι η διαδικασία (καρμπόν με αυτήν των χρυσωρυχείων στη Χαλκιδική) θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο.

Τη μετατροπή της Βόρειας Χίου σε Σκουριές Χαλκιδικής σχεδιάζει εδώ και καιρό η κυβέρνηση και όπως όλα δείχνουν έφτασε η ώρα της αντίστροφης μέτρησης. Στο στόχαστρό της η ευρύτερη περιοχή στην Κέραμο Χίου που διαθέτει στο υπέδαφός της πλούσια κοιτάσματα αντιμονίου. Μετάλλευμα που εδώ και χρόνια έχει χαρακτηριστεί στρατηγικής και κρίσιμης σημασίας για όλη την Ευρώπη, αλλά και για τις ΗΠΑ, αφού, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, το πολυχρηστικό αυτό μέταλλο με εφαρμογές κυρίως στις νέες τεχνολογίες και στην πολεμική βιομηχανία παράγεται σε ποσοστό που ξεπερνά το 80% σε Κίνα και Ρωσία. Η προοπτική εφαρμογής του σε μπαταρίες νέας γενιάς (υγρού μετάλλου) αναμένεται να εκτοξεύσει επιπλέον την τιμή του που εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα καλπάζει.

Τα υπολείμματα της προβλήτας στα Αγιάσματα όπου φορτώνονταν τα μεταλλεύματα

Δηλητήριο με ιστορία

Η Κέραμος Χίου στην ξεχασμένη Αμανή είναι ένας τόπος με πλούσια αλλά πονεμένη ιστορία, η οποία γράφτηκε με το δηλητήριο του αντιμονίου. Η μεταλλευτική ιστορία της περιοχής ξεκινά στα τέλη του 19ου αιώνα, με την πρώτη εκμετάλλευση να καταγράφεται το 1871 και η οποία διήρκεσε μέχρι και το 1908. Ξεκίνησε ξανά το 1919, αλλά υπολειτουργούσε έως και μετά τον πόλεμο, όταν τα μεταλλεία Κεράμου πέρασαν στον Ομιλο Μποδοσάκη. Εκλεισαν οριστικά το 1954, όταν απορρίφθηκε η ένταξη της επιχείρησης στο Σχέδιο Μάρσαλ. Να σημειωθεί ότι όλα αυτά τα χρόνια η εξόρυξη γινόταν από στοές που έσκαβαν με τα χέρια οι εργάτες και στη συνέχεια αφαιρούσαν το μέταλλο που έβρισκαν σε μεγάλα κοιτάσματα.

Από την περίοδο εκείνη έχουν διασωθεί ελάχιστα μνημεία. Οι εγκαταλελειμμένες στοές στα βουνά της περιοχής, τα κτίρια διοίκησης, ορισμένες οικίες των διοικούντων και υπολείμματα της προβλήτας στην περιοχή των Αγιασμάτων όπου τα πλοία φόρτωναν το εμπόρευμα.

Αυτό που ξεχωρίζει όμως είναι η επιτύμβια πλάκα με τα ονόματα όσων εργατών πέθαναν κυρίως από καρκίνο και πνευμονοκοκκίαση που θέριζε ανάμεσά τους. Η πλάκα στήθηκε πολλές δεκαετίες μετά για να θυμίζει στους επισκέπτες και τους ντόπιους την επικινδυνότητα αυτού του μετάλλου.

Η περιοχή είναι πλέον καταπράσινη, με ελάχιστη ανθρώπινη δραστηριότητα, και οι επισκέπτες την προτιμούν κυρίως για τα ιαματικά νερά που διαθέτει, τα οποία εκμεταλλεύεται ο δήμος, έχοντας χτίσει εκεί και ένα υδροθεραπευτήριο που τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει ανοδική πορεία.

Τώρα, στα άμεσα σχέδια της κυβέρνησης είναι η διενέργεια διεθνούς διαγωνισμού παραχώρησης αρχικά της έρευνας και στη συνέχεια της εκμετάλλευσης του δημόσιου μεταλλευτικού χώρου Κεράμου. Η επίσημη παρουσίαση πραγματοποιήθηκε χθες από την υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου, που βρέθηκε στη Χίο συνοδευόμενη από υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου όπως ο Ιωάννης Ζαφειράτος, μηχανικός μεταλλείων – μεταλλουργός μηχανικός, προϊστάμενος διεύθυνσης μεταλλευτικών, ενεργειακών και βιομηχανικών ορυκτών, με πλούσια αρθρογραφία επί του θέματος εδώ και πολλά χρόνια, ο Αλέξανδρος Κουλίδης, αναπληρωτής προϊστάμενος της διεύθυνσης περιβαλλοντικής αδειοδότησης του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο Κώστας Λασκαρίδης, προϊστάμενος διεύθυνσης ορυκτών πόρων και μεταλλευτικής, ενώ παρών ήταν και ο Χρήστος Καβαλόπουλος, γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων.

Από την παρουσίαση του σχεδίου

Σε συνέντευξη Τύπου το πρωί της Πέμπτης μαζί με τον δήμαρχο Χίου Γιάννη Μαλαφή και λίγο πριν από την παρουσίαση των σχεδίων, την οποία και βάφτισαν «δημόσια διαβούλευση», έγινε σαφές ότι «ο κύβος ερρίφθη». Οι ίδιοι προσπάθησαν να πείσουν ότι τίποτα δεν πρόκειται να προχωρήσει χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της τοπικής κοινωνίας, την οποία μέχρι τώρα ουδόλως ενημέρωσαν. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο γ.γ. του υπουργείου, Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης, που επίσης έδωσε το «παρών», δήλωσε μεταξύ άλλων ότι επειδή πρόκειται για κρίσιμες ορυκτές ύλες «θα μπορούσαμε να υπερκεράσουμε τα πάντα», αναφερόμενος σε αντιρρήσεις και διαφωνίες που ήδη εκφράζονται στο νησί με καταιγιστικούς ρυθμούς.

Τόσο η υφυπουργός όσο και ο ίδιος βάφτισαν δημόσια διαβούλευση την ανταλλαγή εγγράφων μεταξύ υπηρεσιών του δήμου και του υπουργείου, ενώ αποκάλυψαν ότι η διαδικασία θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο με τον διαγωνισμό για την παραχώρηση της έρευνας και αναμένεται να καταλήξει σε δύο-τρία χρόνια σε οριστικά συμπεράσματα.

Στοές στα βουνά της περιοχής

Ο δήμαρχος, από την πλευρά του, υπενθύμισε ότι πολλές φορές στο παρελθόν έχει αναφερθεί στην αναγκαιότητα επενδυτικού σοκ ενάντια στην ερημοποίηση της περιοχής: «Η περιοχή της Βόρειας Χίου έχει ανάγκη από τέτοιες επενδύσεις που θα φέρουν θέσεις εργασίας και θα στηρίξουν την τοπική οικονομία. Είμαστε εδώ για να συζητήσουμε και να διασφαλίσουμε ότι η διαδικασία θα γίνει με διαφάνεια και σεβασμό στο περιβάλλον», δήλωσε.

Επιφυλακτική η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου

Το «παρών» στη συνέντευξη Τύπου έδωσε και ο αντιπεριφερειάρχης Χίου, Παντελής Βρουλής, ο οποίος φανερά εκνευρισμένος δήλωσε ότι ο ίδιος δεν είχε καμία ενημέρωση πλην της πρόσκλησης για την ημερίδα της χθεσινής ημέρας, ενώ υπενθύμισε ότι η περιφέρεια σχεδιάζει την ανάπτυξη της περιοχής σε διαφορετικό πλαίσιο, που αφορά τον εναλλακτικό τουρισμό και όχι την εξόρυξη μετάλλων. Από την πλευρά της η υπουργός στάθηκε κυρίως στα οικονομικά οφέλη για την περιοχή και την Ελλάδα συνολικά, λόγω της κρισιμότητας του μετάλλου, ενώ έφερε και ως καλό παράδειγμα τις Σκουριές Χαλκιδικής όπου, όπως είπε, τα αντισταθμιστικά οφέλη από την εκμετάλλευση των ορυκτών έχουν αποφέρει σημαντικά ποσά για την τοπική κοινωνία.

Αστικές Θερμικές νησίδες - 2 μελέτες για Αθήνα και Θεσσαλονίκη

Αναρτούμε δύο δημοσιεύματα σχετικά με τις Αστικές Θερμικές νησίδες - 2 μελέτες για Αθήνα και Θεσσαλονίκη που έχουν εκπονηθεί από συναδέλφους και αποδεικνύουν ότι η απομάκρυνση των δέντρων από τις αστικές περιοχές δημιουργεί αστικές θερμικές νησίδες:

"Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στο αστικό περιβάλλον όταν αυτό βάλλεται ανεμπόδιστα από την ηλιακή ακτινοβολία και η εκπομπή ακτινοβολίας από τα δομικά υλικά της πόλης γίνονται ξεκάθαρα αισθητές, σε πλήρη αντίθεση με ότι βρίσκεται υπό σκιά. Οι δε θερμοκρασίες διατηρούνται ακόμη και μετά τη δύση του ηλίου. "

"Ο δείκτης θερμικής άνεσης μπορεί να μειωθεί έως και 10 ° C σε καλά σκιασμένες θέσεις ενώ τα οξείδια του αζώτου μπορούν να μειωθούν έως και 87% όταν εξετάζεται ένα πιο ριζοσπαστικό σενάριο πεζοδρόμησης."

Μελέτη Θερμογραφίας Πλατείας Εξαρχείων: Μία νέα αστική θερμική νησίδα που επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την υγεία των κατοίκων

Στις 12 Ιούνη υπήρξε ο πρώτος καύσωνας στην Αθήνα της φετινής χρονιάς. Ο κρατικός μηχανισμός προχώρησε σε λήψη μέτρων που αφορούσαν στο άνοιγμα κλιματιζόμενων αιθουσών, το κλείσιμο σχολείων και πάρκων, την έκδοση ειδικών οδηγιών για την προστασία των ευπαθών ομάδων, μέτρα που θα χαρακτηρίζαμε τουλάχιστον ελλιπή. Η ιδιαίτερη δύσκολη κατάσταση της πόλης κατά τους θερινούς μήνες απασχολεί τον δημόσιο λόγο, την ίδια στιγμή που η τσιμεντοποίησή της και η καταστροφή του αστικού πρασίνου συνεχίζεται στο όνομα της «ανάπτυξης».

γράφει ο Μιχάλης Αποστόλου

Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός

Την 12η Ιούνη, λοιπόν, επιλέξαμε ως Ανοιχτή Συνέλευση «Όχι μετρό στην πλατεία Εξαρχείων» να κάνουμε κάτι που κανένας κρατικός μηχανισμός, κανένας δήμος και κανένας εργολάβος δεν έκαναν ποτέ. Μια μελέτη Θερμογραφίας στην πλατεία Εξαρχείων ώστε να διαπιστωθεί η περιβαλλοντική επίπτωση που έχει το εργοτάξιο της Ελληνικό Μετρό, ενώ είχε εκριζωθεί η πλειοψηφία των δέντρων. (16 ημέρες μετά απομακρύνθηκε και το τελευταίο δέντρο που βρισκόταν εντός του εργοταξίου).

Για τις ανάγκες της μελέτης πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις στα κύρια υλικά που υπάρχουν στην πλατεία (πλακόστρωστο, συμπαγές χώμα, σκυρόδεμα, άσφαλτος κ.λπ) ώστε να υπολογιστούν οι επιμέρους συντελεστές εκπομπής. Ελήφθησαν περισσότερες από 400 θερμοφωτογραφικές λήψεις σε όλη την περιοχή, καλύπτοντάς 19 σημεία ενδιαφέροντος.

Τα συμπεράσματα της μελέτης μπορούν να χαρακτηριστούν αναμενόμενα και πλήρως κατανοητά από κάθε άνθρωπό που έχει περπατήσει σε μια πόλη. Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στο αστικό περιβάλλον όταν αυτό βάλλεται ανεμπόδιστα από την ηλιακή ακτινοβολία και η εκπομπή ακτινοβολίας από τα δομικά υλικά της πόλης γίνονται ξεκάθαρα αισθητές, σε πλήρη αντίθεση με ότι βρίσκεται υπό σκιά. Οι δε θερμοκρασίες διατηρούνται ακόμη και μετά τη δύση του ηλίου.

Χαρακτηριστικά το μεσημέρι όπου η ατμοσφαιρική θερμοκρασία ήταν 40,4°C, η θερμοκρασία κάτω από τα δέντρα ήταν 38°C ενώ στο χωμάτινο τμήμα του εργοταξίου ήταν 61°C. δηλαδή διαφορά 23°C. ανάμεσα σε σκιασμένα και μη μέρη.

Το επίσημο επιχείρημα υποστηρίζει ότι η κατάσταση αυτή είναι προσωρινή, ότι κάθε μεγάλο έργο έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αλλά μόλις τελειώσει όλα θα διορθωθούν ή θα γίνουν και καλύτερα.

Στην περίπτωση της πλατείας Εξαρχείων, όμως, αυτό δε θα συμβεί. Άλλωστε δεν υπήρξε κάποια μελέτη που να υποστηρίζει πως η μη δημιουργία σταθμού ή η εναλλακτική της χωροθέτηση θα αύξανε τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και για αυτό επιλέχθηκε η πλατεία Εξαρχείων.

Τα εγκεκριμένα σχέδια της δημοπράτησης της γραμμής 4, καθώς και το αποτέλεσμα του διαγωνισμού ιδεών για τη διαμόρφωση της πλατείας ορίζουν βάθος σκάμματος απαγορευτικό για τη φύτευση υψηλών δέντρων. Τα φανταχτερά φωτορεαλιστικά σχέδια με τα ψηλά πλατάνια, τις κουτσουπιές και τις χαρουπιές είναι σενάρια επιστημονικής φαντασίας.

Αυτό που θα συμβεί αντικειμενικά είναι να υπάρχει αρκετό τσιμέντο, γκαζόν και παρτέρια με μερικά δέντρα μικρού μεγέθους, κάτι που επιβεβαιώνεται και στους ήδη υπάρχοντες σταθμούς. Ο χώρος θα αποτρέπει την παραμονή ανθρώπων. Άλλωστε, κατά τη γνώμη μας, αυτός είναι και ο βασικός στόχος της χωροθέτησης σταθμού μετρό στην Πλατεία Εξαρχείων, στη μοναδική πλατεία της γειτονίας.

Εν κατακλείδι, ενώ όλος ο πλανήτης μιλά και βιώνει την περιβαλλοντική κρίση, συζητά τρόπους αντιμετώπισης που σαφώς και δεν είναι ουδέτεροι, στο κέντρο της Αθήνας κράτος και Δήμος αποφασίζουν να πάνε ανάποδα, να δημιουργήσουν μια νέα αστική θερμική νησίδα (UΗΙ) που επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την υγεία των κατοίκων.

«Mετρούν» τον καύσωνα και τη θερμική καταπόνηση κατοίκων - Έρευνα με δεδομένα 10ετίας

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ /Παρασκευή 5 Ιουλίου 2024, 08:53:21 / Τελευταία Ενημέρωση: 12:35 / Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

«Καυτός» αποδεικνύεται ο Εύοσμος όσον αφορά τη θερμική καταπόνηση του ανθρώπου στο δημόσιο χώρο του και ειδικά στις μεγάλες οδικές αρτηρίες του, όπως προκύπτει σε διδακτορική έρευνα που εκπονείται στο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης ΑΠΘ.

«Αντικείμενο της έρευνας που είναι ακόμη σε εξέλιξη, είναι να εξετάσουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και ειδικότερα του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας αλλά και της περιβαλλοντικής μόλυνσης από την κυκλοφορία των αυτοκινήτων σε τρεις περιοχές της πόλης και να τις συγκρίνουμε με βάση τα διαφορετικά κοινωνικά, πολεοδομικά και πληθυσμιακά χαρακτηριστικά τους. Οι περιοχές είναι το κέντρο και συγκεκριμένα η οδός Τσιμισκή, η περιοχή Μαρτίου και η ομώνυμη οδός και ο Εύοσμος και η οδός Καραολή και Δημητρίου» εξηγεί στο Αθηναϊκό/ Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Δρ Απόστολος Παπαγιαννάκης, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του ΑΠΘ και επιβλέπων στη διδακτορική έρευνα του υποψήφιου διδάκτορα Νικόλαου Συλλίρη.

H διερεύνηση των επιπτώσεων του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας στους επιλεγμένους οδικούς άξονες έγινε μέσω προσομοίωσης των συνθηκών του μικροκλίματος στις περιοχές των οδών, η οποία πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του εξειδικευμένου περιβαλλοντικού λογισμικού.

«Συγκεντρώθηκαν μετρήσεις της περιόδου 2012- 2022 όσον αφορά τη θερμοκρασία και τα φαινόμενα καύσωνα και δεδομένα από τους σταθμούς ρύπων που υπάρχουν στη Θεσσαλονίκη έτσι ώστε να προσομοιωθεί, μέσω κατάλληλων λογισμικών που αφορούν τον περιβαλλοντικό σχεδιασμό, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Επιλέχθηκε η πιο θερμή μέρα της δεκαετίας που εντοπίστηκε και ήταν στις 03/08/2021 και εκτιμήσαμε τη θερμική άνεση για τους χρήστες του δημόσιου χώρου. Αποδείχθηκε ότι με μία θερμοκρασία περιβάλλοντος γύρω στους 40 βαθμούς, η θερμική άνεση είναι πολύ πιο επιβαρυμένη γιατί προστίθεται στη θερμοκρασία και όλο το δομημένο περιβάλλον και οι επιπτώσεις του από τα υλικά που χρησιμοποιούνται και η κυκλοφορία των οχημάτων, άρα αυξάνεται κατά 10 μονάδες περίπου αυτό που αισθάνεται ο πολίτης» λέει ο κ.Παπαγιαννάκης.

Τα αποτελέσματα για την θερμότερη μέρα της δεκαετίας (03.08.2021) εστιάζουν στη θερμότερη ώρα, στις 16:00μμ, όπου καταγράφονται 41οC στο κέντρο, 39οC στο Ντεπώ και 43οC στον Εύοσμο με την μικρότερη σχετική υγρασία 16%.

«Ωστόσο ο δείκτης PET, αν η θερμοκρασία για παράδειγμα είναι 40 βαθμοί Κελσίου, αυξάνεται κατά 10 περίπου μονάδες. Ο PET είναι ο δείκτης θερμικής άνεσης που αποτελεί ένα μέτρο της θερμικής καταπόνησης του ανθρώπου στο δημόσιο χώρο. Οι δείκτες PET καταδεικνύουν ότι ένα άτομο μέσης ηλικίας υπόκειται σε ακραία θερμική επιβάρυνση όταν βρίσκεται σε ασκίαστες περιοχές και ειδικά όταν διασχίζει ως πεζός το οδόστρωμα» εξηγεί ο κ.Παπαγαννάκης.

Όπως προτείνεται στην έρευνα, ειδικότερα στην οδό Τσιμισκή, οι παρεμβάσεις περιορισμού της μηχανοκίνητης κυκλοφορίας σε συνδυασμό με τη χρήση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών στο δημόσιο χώρο (π.χ. ψυχρά δάπεδα, φωτοκαταλυτικά και πορώδη υλικά) μπορούν να μειώσουν σημαντικά το φαινόμενο της θερμικής νησίδας και να μετριάσουν τους αέριους ρύπους. Ο δείκτης θερμικής άνεσης μπορεί να μειωθεί έως και 10 ° C σε καλά σκιασμένες θέσεις ενώ τα οξείδια του αζώτου μπορούν να μειωθούν έως και 87% όταν εξετάζεται ένα πιο ριζοσπαστικό σενάριο πεζοδρόμησης.

«Με βάση αυτά τα δεδομένα, θελήσαμε να προτείνουμε επεμβάσεις που έχουν στόχο την ανθεκτικότητα και τον περιβαλλοντικό ανασχεδιασμό των οδών στις 3 περιοχές. Στην έρευνα που είναι σε εξέλιξη, προτείνεται η ενίσχυση των πράσινων υποδομών - των δενδροφυτεύσεων και του αστικού πρασίνου, πεζοδρομήσεις και χρήση βιοκλιματικών υλικών. Τεκμηριώνεται άλλωστε ότι είναι απαραίτητη στη Θεσσαλονίκη η εφαρμογή μιας στρατηγικής μετριασμού και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, η οποία να συνδυάζει την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας με τον περιβαλλοντικό ανασχεδιασμό του δημόσιου χώρου των οδών» κατέληξε ο κ.Παπαγιαννάκης.

Νατάσα Καραθάνου

Δεν ξεχνάμε την υπόθεση της Attica Bank

Με αφορμή το σχέδιο συγχώνευσης Attica και Παγκρήτιας Τράπεζας καθώς και την εξαϋλωση της συμμετοχής του Δημοσίου, υπενθυμίζουμε στους συναδέλφους ότι τουλάχιστον 1 δις ευρώ από τις εισφορές τους, έχουν δαπανηθεί για τη μεγαλειώδη επένδυση στην "Τράπεζα των Μηχναικών". Επένδυση από την οποία δεν έμεινε τίποτε. Να το θυμούνται όταν βλέπουν τις συντάξεις τους και όποτε πηγαίνουν στις εκλογές του ΤΕΕ

Άρθρα από το μπλογκ σχετικά με την Άττικα

Της Αγγελικής Βελεσιώτη

Το τέλος μιας ταραχώδους περιόδου, στη διάρκεια της οποίας, μεταξύ άλλων, βρέθηκε υπόλογη για τη χορήγηση δανείων με αδιαφανείς διαδικασίες που είχαν ως συνέπεια την εκτίναξη των "κόκκινων" ανοιγμάτων της και τη συσσώρευση τεράστιων ζημιών που με τη σειρά τους, χρειάστηκε να καλυφθούν με απανωτές κεφαλαιακές ενισχύσεις, σηματοδοτεί για την Attica Bank η συγχώνευσή της με την Παγκρήτια Τράπεζα και η δημιουργία του 5ου τραπεζικού πόλου.

Το κρίσιμο διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) αναμένεται να "σφραγίσει" και επισήμως τη συμφωνία με τη Thrivest, συμφερόντων Εξάρχου – Μπάκου – Καϋμενάκη, η οποία, σύμφωνα με την κυβέρνηση θα είναι προς το συμφέρον του Δημοσίου, των καταθετών, του τραπεζικού συστήματος και την ενίσχυσή του με όρους διαφάνειας.

"Θεωρώ ότι εάν δει κανείς τη συμφωνία, από τα πρώτα στοιχεία – χωρίς να γνωρίζω τα τελικά δεδομένα – θα καταλάβει, εάν τη συγκρίνει με προηγούμενες, ότι προφανώς δεν υπήρξε ποτέ περίπτωση, επί των ημερών αυτής της κυβέρνησης, να υπογραφεί κάτι, το οποίο δεν θα είναι προς το συμφέρον των πολιτών, των φορολογουμένων, του δημοσίου συμφέροντος", σχολίασε σχετικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, κ. Παύλος Μαρινάκης.

Οι πρώτες πληροφορίες θέλουν τους δύο μετόχους να έχουν συμφωνήσει για τη στήριξη του νέου σχήματος, προχωρώντας το προσεχές φθινόπωρο σε μία αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, ύψους πέριξ των 650 εκατ. ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής θα καλύψει το ΤΧΣ, το ποσοστό του οποίου θα υποχωρήσει σχεδόν στο μισό από 72,5% που είναι σήμερα, ενώ η Thrivest φέρεται να επενδύει περί τα 200 εκατ. ευρώ. Συνολικά, η συμμετοχή του ιδιώτη μετόχου θα "αγγίξει" τα 340 εκατ. ευρώ, δεδομένου ότι έχει ήδη καταβάλλει 140 εκατ. ευρώ σε Attica Bank και Παγκρήτια Τράπεζα. Το αποτέλεσμα, ωστόσο, θα είναι μία "καθαρή" νέα τράπεζα (σ.σ. κάτι που δεν επετεύχθη στην περίπτωση της Αττικής, παρά τις αλλεπάλληλες ΑΜΚ τα τελευταία χρόνια), με καταθέσεις 10 δισ. ευρώ, μηδενικό αναβαλλόμενο φόρο, κεφαλαιακό δείκτη 15% και μη εξυπηρετούμενα δάνεια κάτω του 3%.

Το ύψος των νέων κεφαλαίων που καλείται να εισφέρει το ΤΧΣ, σε συνδυασμό με την απομείωση της συμμετοχής του στο μετοχικό κεφάλαιο της Attica Bank, αποτέλεσε την αφορμή για να ξεσπάσει πολιτική κόντρα. Μετά τις διαδοχικές αναρτήσεις του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, κ. Στέφανου Κασσελάκη, στις οποίες κατηγορεί την κυβέρνηση ότι δημιουργεί ιδιωτική τράπεζα με δημόσιο χρήμα (σ.σ. παραβλέποντας, ωστόσο, το γεγονός ότι με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται ο κίνδυνος "κουρέματος" των καταθέσεων), προστέθηκαν και οι δηλώσεις της εκπροσώπου Τύπου της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κυρίας Βούλας Κεχαγιά.

"Πρέπει το Δημόσιο που έχει καταβάλει 800 εκατ. ευρώ για την Τράπεζα Αττικής, να απωλέσει το πλειοψηφικό πακέτο και αυτό να περάσει σε ιδιώτες που θα καταβάλλουν μόλις 300 εκατ. ευρώ", απηύθυνε ερώτημα στην κυβέρνηση, ζητώντας, παράλληλα, απάντηση για το εάν τηρείται ο Νόμος, σύμφωνα με τον οποίο σε κάθε ΑΜΚ που μετέχει το ΤΧΣ πρέπει να διασφαλίζεται διατήρηση, προστασία ή βελτίωση της αξίας της υφιστάμενης συμμετοχής του Δημοσίου στο κεφάλαιο της τράπεζας.

"Ένεση" 1,5 δισ. ευρώ την τελευταία 10ετία

Κεφάλαια, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, έχουν κατευθυνθεί στην Attica Bank την τελευταία 10ετία, ως συνέπεια της σοβαρής επιδείνωσης που κατέγραψαν τα μεγέθη της και δη, την περίοδο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.

Ήταν τότε που υψηλόβαθμα στελέχη της "Πρώτη Φορά Αριστερά" εμφανίζονταν υπέρμαχα μιας ενδεχόμενης απορρόφησης της Τράπεζας Αττικής από την Εθνική Τράπεζα, προκειμένου να δημιουργηθεί ένας ισχυρός κρατικός πυλώνας ή σχεδίαζαν τη λειτουργία ενός παράλληλου τραπεζικού συστήματος, προκαλώντας εντέλει με την πολιτική τους το κλείσιμο των συστημικών τραπεζών.

Ήταν τότε που η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) με πόρισμά της διαπίστωνε ένα απίστευτο "πάρτι" χορηγήσεων με αδιαφανείς διαδικασίες και που με μηνυτήρια αναφορά της η Εισαγγελία Διαφθοράς άσκησε ποινικές διώξεις.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Capital.gr:

* Στην ΑΜΚ του 2015, ύψους 681 εκατ. ευρώ, το ΤΣΜΕΔΕ συμμετείχε με 384 εκατ. ευρώ, ενώ το υπόλοιπο ποσό καλύφθηκε από ιδιωτικά και κεφάλαια από νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου.

* Στην ΑΜΚ του 2017, ύψους 89 εκατ. ευρώ, ο e-ΕΦΚΑ συμμετείχε με 70 εκατ. ευρώ, με τους ιδιώτες να αναλαμβάνουν την κάλυψη του εναπομείναντος ποσού.

* Συνολικά, το ΤΧΣ και ο e-ΕΦΚΑ έχουν επενδύσει περίπου 600 εκατ. ευρώ στην τράπεζα. Το ΤΧΣ, μάλιστα, έχει συμμετάσχει μόνο στις δύο τελευταίες ΑΜΚ της Attica Bank - το 2021, ύψους 240 εκατ. ευρώ και το 2023, ύψους 473 εκατ. ευρώ – καθώς νωρίτερα εντός του 2021 είχε καταστεί για πρώτη φορά μέτοχος της τράπεζας, με ποσοστό συμμετοχής 68,2% επί του συνόλου των μετοχών, λόγω της ενεργοποίησης για πρώτη φορά των διατάξεων του άρθρου 27Α του Ν.4172/ (DTC), βάσει των οποίων προέκυψε το ποσό της οριστικής και εκκαθαρισμένης φορολογικής απαίτησης έναντι του Ελληνικού Δημοσίου.

"Τα κεφάλαια των δύο τελευταίων ΑΜΚ ενίσχυσαν σημαντικά την κεφαλαιακή επάρκεια και το επίπεδο προβλέψεων της τράπεζας, ώστε να είναι σε θέση σήμερα να μπορεί να υλοποιήσει τη συναλλαγή (τιτλοποιήσεις ‘κόκκινων’ δανείων και νέα κεφαλαιακή ενίσχυση) που θα της επιτρέψει να απαλλαχθεί οριστικά από τα βάρη του παρελθόντος", σχολιάζουν στο Capital.gr αρμόδιες πηγές.

Πέραν της συμμετοχής του ΤΧΣ στις ΑΜΚ του 2021 και του 2023, με τις οποίες ενισχύθηκαν τα ίδια κεφάλαια της Attica Bank, το ΤΧΣ απέκτησε επιπλέον μετοχές της τράπεζας συνολικά τρεις φορές (το 2021, το 2022 και το 2023), λόγω της ενεργοποίησης του νόμου για την αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση (DTC). Ειδικότερα, η τράπεζα είχε προχωρήσει στην ενεργοποίηση του νόμου για το DTC και στην είσπραξη από το Ελληνικό Δημόσιο της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης, λόγω των ζημιών που κατέγραψε στις χρήσεις 2020, 2021, 2022, καθώς και στη μετατροπή των αντίστοιχων ποσών σε κοινές μετοχές υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου. Η συμμετοχή του ΤΧΣ στην Attica Bank σε αυτές τις περιπτώσεις υλοποιήθηκε μέσω της αυτόματης μεταβίβασης - χωρίς αντάλλαγμα - στο ΤΧΣ μετοχών της τράπεζας, τις οποίες κατείχε τότε το υπουργείο Οικονομικών, μετά τη μετατροπή των Warrants που είχαν προκύψει από την ενεργοποίηση του Νόμου για το DTC.

Πιο αναλυτικά, τα ποσά που κατέβαλε στην Attica Bank το Ελληνικό Δημόσιο και μετατράπηκαν στη συνέχεια, σε κοινές μετοχές υπέρ του ΤΧΣ, έχουν ως εξής:

* Για τη χρήση 2020 (είσπραξη 6 Αυγούστου 2021): 152 εκατ. ευρώ.

* Για τη χρήση 2021 (είσπραξη 18 Ιουλίου 2022): 23 εκατ. ευρώ.

* Για τη χρήση 2022 (είσπραξη 24 Ιουλίου 2023): 64 εκατ. ευρώ.

Με την τελευταία είσπραξη και τη μετατροπή σε κοινές μετοχές επήλθε για την τράπεζα η οριστική εξάλειψη της εγγυημένης αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης από το Ελληνικό Δημόσιο.

Ο "λογαριασμός" της διάσωσης των τραπεζών

"Τόσο από την κυβέρνηση, όσο και από την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), παρουσιάστηκαν στοιχεία που δείχνουν ότι το πραγματικό όφελος από τη διαδικασία διάσωσης και ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών ήταν τέσσερα δισ. ευρώ, χωρίς να συνυπολογιστούν τα μερίσματα 2013 – 2023, ύψους 5,5 δισ. ευρώ που κατέβαλε η κεντρική τράπεζα στο Δημόσιο". Αυτό αναφέρουν κύκλοι του υπουργείου Οικονομικών, παραπέμποντας στη σχετική συζήτηση που έγινε στη Βουλή, παρουσία και στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ.

Βάσει αυτής, στις ανακεφαλαιοποιήσεις που έγιναν την περασμένη 10ετία το Δημόσιο κατέβαλε συνολικά 30,9 δισ. ευρώ και έχει εισπράξει 25,2 δισ. ευρώ από μείωση του δημόσιου χρέους, λόγω κουρέματος των ομολόγων, 3,8 δισ. ευρώ από τα λεγόμενα "COCOs" και 2,75 δισ. ευρώ από την αποεπένδυση, μέχρι στιγμής (100 εκατ. ευρώ από τη Eurobank για την επαναγορά του 1,4% των μετοχών που κατείχε το ΤΧΣ, 300 εκατ. ευρώ από τη UniCredit για την απόκτηση του 9% της Alpha Bank, πάνω από ένα δισ. ευρώ από πληθώρα επενδυτών που συμμετείχαν στη διάθεση του 22% της Εθνικής Τράπεζας και 1,35 δισ. ευρώ από την επιτυχημένη προσφορά του 27% της Τράπεζας Πειραιώς), καθώς εκκρεμεί η διάθεση του υπόλοιπου 18% της ΕΤΕ.