Το χωροταξικό που «σάπισε» στο συρτάρι

Το χωροταξικό που «σάπισε» στο συρτάρι

Φορείς του τουρισμού διασταυρώνουν τα ξίφη τους για το σχέδιο που εκκρεμεί από το 2019 και θα έβαζε κανόνες στην ανάπτυξη. Σώζεται; Ή πρέπει να ξαναγραφτεί όλο από την αρχή;

7' 51" χρόνος ανάγνωσης

Ακούστε το άρθρο

Τουρίστες στη Σαντορίνη συνωστίζονται στα σοκάκια για να θαυμάσουν το ηλιοβασίλεμα. Οι δημοφιλείς νησιωτικοί προορισμοί εκπέμπουν εδώ και χρόνια σήμα κινδύνου. [REUTERS / Alkis Konstantinidis / File Photo]

Γιώργος Λιάλιος23.09.2024 • 19:36

Κανείς δεν είναι ευχαριστημένος. Αυτό προκύπτει μέσα από το κουβάρι των επίσημων τοποθετήσεων φορέων αλλά και τις παρασκηνιακές κινήσεις (συχνά των ίδιων) φορέων, αλλά και κυβερνητικών στελεχών, κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης για το νέο χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό. Σε πρώτο επίπεδο, το κείμενο του πλαισίου δείχνει να δυσαρεστεί τους πάντες: Τόσο τους φορείς εκείνους που υπερασπίζονται μια πιο «σκληρή γραμμή» υπέρ της σωτηρίας του τοπίου, του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων και οι οποίοι θεωρούν ότι το πλαίσιο είναι «κομμένο και ραμμένο» στις υποδείξεις της τουριστικής βιομηχανίας, καθώς αφήνει ανεξέλεγκτη τη μεγέθυνσή της. Oσο και –παραδόξως– την ίδια την τουριστική βιομηχανία, που υποστηρίζει ότι το πλαίσιο είναι περιοριστικό. Oλα αυτά, τη στιγμή που εκπονούνται πολεοδομικά σχέδια για το μεγαλύτερο μέρος της χώρας, με το υπουργείο Περιβάλλοντος να έχει παίξει κομβικό ρόλο στο να μην έχουν αναθεωρηθεί δύο –κρίσιμα– χωροταξικά πλαίσια για τον τουρισμό και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς και το περιφερειακό χωροταξικό για τα νησιά του νοτίου Αιγαίου.

Το χρονικό

Η εκπόνηση ενός νέου χωροταξικού πλαισίου για τον τουρισμό ανατέθηκε τον Μάιο του 2018, με προθεσμία ολοκλήρωσης 18 μηνών (δηλαδή, έως το τέλος του 2019). Το έργο ανέλαβε η «Eνωση οικονομικών φορέων “Οικονόμου Δημήτριος, Τσακίρης Στυλιανός, Κοτζαμπόπουλος Αλέξανδρος”», με τον Δημήτρη Οικονόμου (ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας) να εγκαταλείπει την ομάδα όταν το καλοκαίρι του 2019 ανέλαβε υφυπουργός Περιβάλλοντος.

Αντί όμως να τελειώσει στο τέλος του 2019, η ολοκλήρωση του πλαισίου άρχισε να λαμβάνει διαδοχικές παρατάσεις. Το πλαίσιο έτσι παραδόθηκε τον Μάρτιο του 2021, όμως το υπουργείο Περιβάλλοντος συνέχισε να «παίζει καθυστερήσεις», υποβάλλοντας στους αναδόχους συνεχώς νέες παρατηρήσεις. Τελικώς, το κείμενο δόθηκε από το ΥΠΕΝ τον φετινό Ιούλιο σε κλειστή δημόσια διαβούλευση (δηλαδή, τα σχόλια των φορέων αποστέλλονται στο ΥΠΕΝ, αλλά δεν αναρτώνται δημοσίως), φάση στην οποία βρίσκεται και σήμερα.

«Σε μια χώρα όπου ο τουρισμός είναι η πιο δυναμική οικονομική δραστηριότητα, είναι οξύμωρο να μην υπάρχουν κανόνες για το πώς θα αναπτυχθεί χωρικά», τονίζει στην «Κ» ο Γιώργος Μελισσουργός, γενικός γραμματέας του διοικητικού συμβουλίου του Συλλόγου Πολεοδόμων-Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ) και υπεύθυνος πολιτικής για τον χωρικό σχεδιασμό στην περιβαλλοντική οργάνωση WWF. Oσον αφορά το υπό διαβούλευση σχέδιο, ο ίδιος το θεωρεί πολύ γενικόλογο. «Εκφράζει τη γενικότερη τάση της χωροταξικής πολιτικής της τελευταίας δεκαετίας, η οποία θέλει τον χωροταξικό σχεδιασμό ασαφή και γενικόλογο, αντί να δίνει συγκεκριμένες κατευθύνσεις στον τοπικό πολεοδομικό σχεδιασμό. Δεν είναι τυχαίο ότι η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου είναι η μόνη στην οποία δεν έχει αναθεωρηθεί το περιφερειακό πλαίσιο (σ.σ. εδώ και δύο χρόνια στα συρτάρια του υπουργείου Περιβάλλοντος), παρότι είναι η περιοχή που περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη θα έπρεπε να έχει σχεδιασμό. Με άλλα λόγια, αυτή τη στιγμή εκπονούνται πολεοδομικά σχέδια στις Κυκλάδες και στα Δωδεκάνησα χωρίς να υπάρχει υπερκείμενος σχεδιασμός». Τον ρόλο του χωροτάκτη έχει «αθόρυβα» αναλάβει το ΥΠΕΝ, που δίνει κατευθύνσεις στους μελετητές των τοπικών πολεοδομικών σχεδίων, αφού δεν υπάρχει εγκεκριμένος υπερκείμενος σχεδιασμός. Την ίδια στιγμή, το υπουργείο Τουρισμού φέρεται να ενθαρρύνει τη ριζική αναθεώρηση του προτεινόμενου χωροταξικού: Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», σε συναντήσεις με φορείς του κλάδου τους τελευταίους μήνες διατυπώνονται από την πλευρά του υπουργείου προτροπές για να κατατεθούν αντιρρήσεις στο σχέδιο, με την επισήμανση ότι «το σχέδιο θα ξαναγραφτεί από την αρχή».

3,5% αυξήθηκαν οι νέες ξενοδοχειακές κλίνες στην Ελλάδα τα τελευταία 4 χρόνια.

Κάνουν… Μύκονο την Αμοργό

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Το λιμάνι και ο παραδοσιακός οικισμός στα Κατάπολα

Κάνουν… Μύκονο την Αμοργό

ΚΟΙΝΩΝΙΑ09.09.24 18:49Μάριος Διονέλλης

Αντιδράσεις για το φαραωνικό σχέδιο επέκτασης του λιμανιού στα Κατάπολα. Ασύμβατο με τις διαστάσεις του παραδοσιακού οικισμού, λένε οι κάτοικοι που απέρριψαν με συντριπτικό ποσοστό τη μελέτη στη σχετική διαβούλευση ● Ωστόσο, ΥΠΕΝ και δήμος προχωρούν τον σχεδιασμό μέσω του ΤΑΙΠΕΔ.

Σοβαρές αντιδράσεις προκαλούν στην Αμοργό τα σχέδια ακραίας τουριστικοποίησης που φέρνει ο σχεδιασμός κατασκευής νέου λιμανιού στα Κατάπολα. Η συζήτηση για την αύξηση της δυναμικότητας του λιμανιού κρατά εδώ και αρκετά χρόνια καθώς πράγματι οι επισκέπτες του νησιού έχουν πολλαπλασιαστεί σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες.

Πιο δυναμικά όμως το θέμα ήρθε στο προσκήνιο από το 2021, όταν ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση η χρηματοδότηση μελετών για την αναβάθμιση λιμενικών εγκαταστάσεων σε αρκετά νησιά των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου, μεταξύ των οποίων ήταν και η Αμοργός. Ωστόσο, το σχέδιο που παρουσίασε για το λιμάνι των Καταπόλων ο μελετητής που προσέλαβε ο Δήμος Αμοργού (Υδροεξυγιαντική Α.Ε.) είναι, όπως καταγγέλλεται, έξω και πέρα από το μέγεθος του οικισμού (ο οποίος έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός με προεδρικό διάταγμα από το 2003) και από εκεί άρχισαν οι αντιδράσεις.

Το προτεινόμενο σχέδιο μετατρέπει στην ουσία όλο το παραλιακό μέτωπο του οικισμού σε ένα μεγάλο λιμάνι

Το σχέδιο περιλαμβάνει την κατασκευή ενός θηριώδους λιμανιού, που θα επεκταθεί και στην παραλία «Κάτω Ακρωτήρι», στην ουσία εξαφανίζοντάς τη, αφού θα περιληφθεί όλη η έκτασή της μέσα στο νέο λιμάνι. Το έργο σχεδιάζεται ώστε να μπορούν να ελλιμενιστούν ταυτόχρονα δύο πλοία της γραμμής (αντί για ένα που μπορεί να δέσει σήμερα), ενώ προβλέπεται και έκταση που θα διατεθεί για κατασκευή υδατοδρομίου.

Μείζον ζήτημα (και αιτία πολέμου) αποτελεί ο σχεδιασμός για φιλοξενία και κρουαζιερόπλοιων, για τα οποία ο μελετητής υπόσχεται πως «θα αποβιβάζουν στο νησί επισκέπτες υψηλής στάθμης». Για να προσεγγίσουν κρουαζιερόπλοια απαιτείται να κατασκευαστεί και αποκλειστικός χώρος ελέγχου των διαβατηρίων, χωρίς ελεύθερη πρόσβαση για τους υπόλοιπους ταξιδιώτες, κάτι που συνεπάγεται ακόμα μεγαλύτερες εγκαταστάσεις και υποδομές στη χερσαία ζώνη του λιμένα. Το όλο έργο συνοδεύεται και από την πρόβλεψη για τη διάνοιξη μεγάλου δρόμου που θα συνδέει το νέο λιμάνι με το οδικό δίκτυο του νησιού.

Σειρά φορέων, συλλόγων, δημοτικές παρατάξεις και απλοί πολίτες στην Αμοργό παίρνουν αρνητική θέση για το σχέδιο, το οποίο συνάντησε και συντριπτικά απορριπτική ανταπόκριση τον Μάρτιο του 2023, όταν τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από τον Δήμο Αμοργού. Από τα 338 σχόλια και παρατηρήσεις που υποβλήθηκαν, τα 328 ήταν απορριπτικά για τη μελέτη (ποσοστό 97%), ενώ αρνητική γνωμοδότηση έδωσε και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων σε σχέση με τον σχεδιαζόμενο δρόμο πρόσβασης στο νέο λιμάνι, ο οποίος θα διέρχεται μέσα από τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μινώας, που βρίσκεται σε αρχαιολογική ζώνη Α, δηλαδή απόλυτης προστασίας.

Ωστόσο, καμία από αυτές τις παραμέτρους δεν στάθηκε ικανή να αλλάξει τον σχεδιασμό. Την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου, το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής ανακοίνωσε ότι το έργο εντάσσεται στο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του ΤΑΙΠΕΔ.

«Προχωράμε κανονικά»

Ο δήμαρχος της Αμοργού, Λευτέρης Καραΐσκος, υποστηρίζει πως το έργο «θα εναρμονίζεται πλήρως με τον παραδοσιακό οικισμό των Καταπόλων, του οποίου κομμάτι είναι και το λιμάνι, θα αναβαθμίσει τον οικισμό, προσφέροντας μεγαλύτερη ασφάλεια σε κατοίκους και επισκέπτες των Καταπόλων και διαμορφώνοντας ένα καλύτερο περιβάλλον για την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας» (συνέντευξη στην ημερήσια εφημερίδα των Κυκλάδων «Κοινή Γνώμη»).

Ο ίδιος αναφέρει πως η οριστική μελέτη που παραλήφθηκε προέκυψε από την εξέταση και αξιολόγηση 6 εναλλακτικών προτάσεων όπως κατατέθηκαν σε δύο συνελεύσεις, στη διαδικτυακή διαβούλευση και στις προτάσεις των ακτοπλόων, και πλέον εκκρεμεί η αρχιτεκτονική μελέτη, η μελέτη Η/Μ και η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. «Από εκεί και πέρα θα προχωρήσουμε στην αδειοδότηση του έργου, που θα χρηματοδοτηθεί από το Τομεακό Πρόγραμμα του υπουργείου Ναυτιλίας» αναφέρει ο κ. Καραΐσκος.

Λευτέρης Καραΐσκος, δήμαρχος Αμοργού. Η δημοτική σύμβουλος Ελευθερία Ψυχογιού

Από την πλευρά της η Ελευθερία Ψυχογιού, δημοτική σύμβουλος Αμοργού με την παράταξη «Νέα Πνοή», τονίζει πως «είναι οξύμωρο το γεγονός ότι ο δήμαρχος επικαλείται ότι έγινε διαβούλευση για το έργο, καθώς το αποτέλεσμά της ήταν αρνητικό για το σχέδιο και ο ίδιος δεν έλαβε υπόψη του καμία από τις σοβαρές ενστάσεις που διατυπώθηκαν».

«Εμείς ποτέ δεν είπαμε ότι το λιμάνι δεν χρειάζεται έργα για την αναβάθμισή του. Ομως όλο αυτό το σχέδιο δεν είναι σε αρμονία με το μέγεθος του οικισμού. Εμείς ως παράταξη θα καταθέσουμε τον Οκτώβριο αντιπρόταση επεξεργασμένη από λιμενολόγο και συγκοινωνιολόγο, που θα δίνει λύσεις στα προβλήματα, χωρίς όμως να προσβάλλει την κλίμακα του τόπου και τον παραδοσιακό οικισμό» αναφέρει η ίδια στην «Εφ.Συν.».

Ειδικότερα για το θέμα των κρουαζιερόπλοιων, από την πλευρά του δήμου υποστηρίζεται πως ο σχεδιασμός δεν αφορά μεγάλα αλλά μικρότερης δυναμικότητας πλοία από 50 έως 200 επισκέπτες. Πάντως φέτος, την 1η και την 28η Αυγούστου στο νησί κατέπλευσε το γιγαντιαίο MSC Explora I, χωρητικότητας 1.473 επιβατών και μήκους 248 μέτρων, γεγονός που υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια που έχει θέσει ήδη από πέρυσι το Δημοτικό Συμβούλιο του νησιού. «Αυτά τα μεγαλόπνοα σχέδια παραπέμπουν σε μια μορφή τουριστικής ανάπτυξης που είναι ήδη αποτυχημένη. Τη βλέπουμε σε άλλα νησιά, έχει αποδειχτεί ότι προσβάλλει τους πόρους κάθε τόπου, προσβάλλει κατάφωρα την ποιότητα ζωής των κατοίκων και είναι καταστροφική στο διηνεκές για το τοπίο των νησιών. Και τουρισμός χωρίς τοπίο απλά δεν υφίσταται» λέει η κ. Ψυχογιού.