Γράφουν ο Ethan Corey και η Jessica Corbett από εδώ
Στα προηγούμενα βιβλία της «Το Δόγμα του Σοκ: Η άνοδος του
καπιταλισμού της καταστροφής (2007)» και το «ΧΩΡΙΣ ΣΥΜΒΟΛΑ: Χωρίς Χώρο,
Χωρίς Επιλογή, Χωρίς Δουλειές (2000)», η Καναδή συγγραφέας και
ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν καταπιάστηκε με θέματα όπως η νεοφιλελεύθερη
«θεραπεία-σοκ», ο καταναλωτισμός, η παγκοσμιοποίηση και ο «καπιταλισμός
της καταστροφής», τεκμηριώνοντας εκτενώς τις δυνάμεις που βρίσκονται
πίσω από τη δραματική αύξηση της οικονομικής ανισότητας και της
υποβάθμισης του περιβάλλοντος κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών.
Αλλά στο νέο της βιβλίο, «Αυτό αλλάζει τα πάντα: ο Καπιταλισμός
εναντίον του Κλίματος», η Κλάιν ρίχνει το βλέμμα προς το μέλλον,
υποστηρίζοντας ότι οι κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή απαιτούν
ριζοσπαστική δράση τώρα για να αποκρουστεί η καταστροφή. Σίγουρα δεν
είναι η μόνη που επισημαίνει το επείγον της απειλής, αλλά αυτό που
διαφοροποιεί την Κλάιν είναι το επιχείρημά της ότι ο καπιταλισμός –όχι ο
άνθρακας- είναι η ρίζα της αλλαγής του κλίματος, αναπόφευκτα μας οδηγεί
προς έναν περιβαλλοντικό Αρμαγεδώνα κατά την επιδίωξη του κέρδους. Το
«Αυτό αλλάζει τα πάντα» αξίζει μια πλήρη ανάγνωση (ή και δύο), αλλά
έχουμε ξεχωρίσει ορισμένα από τα βασικά σημεία του εδώ.
1. Οι «λύσεις – τσιρότα» δεν λειτουργούν.
«Μόνο τα μαζικά κοινωνικά κινήματα μπορούν να μας σώσουν τώρα.
Επειδή ξέρουμε πως όπου το ισχύον σύστημα, αφήνεται ανεξέλεγκτο,
κυριαρχεί».
Μεγάλο μέρος της συζήτησης γύρω από την κλιματική αλλαγή επικεντρώνεται σ’ αυτά που η Κλάιν απορρίπτει ως «λύσεις τσιρότα»: οι επιδιορθώσεις υπέρ του του κέρδους όπως τα σφυρίγματα για τεχνολογικές καινοτομίες, τα συστήματα «cap and trade»[1] και οι δήθεν «καθαρές» εναλλακτικές λύσεις, όπως το φυσικό αέριο. Για την Κλάιν, οι στρατηγικές αυτές είναι πολύ λίγες, είναι πια πολύ αργά. Σε παρατεταμένη κριτική της για την συμμετοχή των εταιριών στην πρόληψη της κλιματικής αλλαγής, που καταδεικνύει πόσο κερδοφόρες «λύσεις» προβάλλουν πολλά επιστημονικά επιτελεία (και οι εταιρίες υποστηρικτές τους), στην πραγματικότητα καταλήγουν να κάνουν το πρόβλημα χειρότερο. Για παράδειγμα, η Κλάιν υποστηρίζει ότι τα προγράμματα εμπορίας εκπομπών άνθρακα δημιουργούν στρεβλά κίνητρα, επιτρέποντας στους κατασκευαστές να παράγουν πιο επιβλαβή αέρια του θερμοκηπίου, απλά για να επιδοτηθούν για τη μείωσή τους. Κατά τη διαδικασία, τα συστήματα εμπορίας εκπομπών άνθρακα έχουν βοηθήσει τις εταιρείες να κερδίζουν δισεκατομμύρια, επιτρέποντάς τους να επωφεληθούν άμεσα από την υποβάθμιση του πλανήτη. Αντ' αυτού, η Κλάιν υποστηρίζει ότι πρέπει να απελευθερωθούμε από τον φονταμενταλισμό της αγοράς και να εφαρμόσουμε μακροπρόθεσμο προγραμματισμό, αυστηρή νομοθεσία για τις επιχειρήσεις, μεγαλύτερη φορολογία, περισσότερες κρατικές δαπάνες και ανατροπές των ιδιωτικοποιήσεων ώστε να επιστρέψουν οι βασικές υποδομές σε δημόσιο έλεγχο.
Μεγάλο μέρος της συζήτησης γύρω από την κλιματική αλλαγή επικεντρώνεται σ’ αυτά που η Κλάιν απορρίπτει ως «λύσεις τσιρότα»: οι επιδιορθώσεις υπέρ του του κέρδους όπως τα σφυρίγματα για τεχνολογικές καινοτομίες, τα συστήματα «cap and trade»[1] και οι δήθεν «καθαρές» εναλλακτικές λύσεις, όπως το φυσικό αέριο. Για την Κλάιν, οι στρατηγικές αυτές είναι πολύ λίγες, είναι πια πολύ αργά. Σε παρατεταμένη κριτική της για την συμμετοχή των εταιριών στην πρόληψη της κλιματικής αλλαγής, που καταδεικνύει πόσο κερδοφόρες «λύσεις» προβάλλουν πολλά επιστημονικά επιτελεία (και οι εταιρίες υποστηρικτές τους), στην πραγματικότητα καταλήγουν να κάνουν το πρόβλημα χειρότερο. Για παράδειγμα, η Κλάιν υποστηρίζει ότι τα προγράμματα εμπορίας εκπομπών άνθρακα δημιουργούν στρεβλά κίνητρα, επιτρέποντας στους κατασκευαστές να παράγουν πιο επιβλαβή αέρια του θερμοκηπίου, απλά για να επιδοτηθούν για τη μείωσή τους. Κατά τη διαδικασία, τα συστήματα εμπορίας εκπομπών άνθρακα έχουν βοηθήσει τις εταιρείες να κερδίζουν δισεκατομμύρια, επιτρέποντάς τους να επωφεληθούν άμεσα από την υποβάθμιση του πλανήτη. Αντ' αυτού, η Κλάιν υποστηρίζει ότι πρέπει να απελευθερωθούμε από τον φονταμενταλισμό της αγοράς και να εφαρμόσουμε μακροπρόθεσμο προγραμματισμό, αυστηρή νομοθεσία για τις επιχειρήσεις, μεγαλύτερη φορολογία, περισσότερες κρατικές δαπάνες και ανατροπές των ιδιωτικοποιήσεων ώστε να επιστρέψουν οι βασικές υποδομές σε δημόσιο έλεγχο.
2 Πρέπει να διορθώσουμε τους εαυτούς μας, όχι τον κόσμο.