Στις νεοκλασικής έμπνευσης θεωρίες της ανάπτυξης, η ελεύθερη αγορά εξασφαλίζει το πιο αποδοτικό, κάθε φορά, μίγμα κεφαλαίου και εργασίας, με τον όρο της ανεμπόδιστης γεωγραφικής τους κινητικότητας. Σ’ αυτήν τη συνθήκη γενικευμένης κινητικότητας τείνει η οικονομική παγκοσμιοποίηση, κάνοντας την προσέλκυση επενδύσεων το υπνωτικό «μάντρα» που κανοναρχούν οι πολιτικές οικονομικής προσαρμογής και τη μετανάστευση το εργαλείο οικονομικής αναθέρμανσης που προκρίνουν τα λυσάρια του ΟΟΣΑ.
Το εμπόδιο είναι η θεσμική και κοινωνική οργάνωση ενός κόσμου φτιαγμένου όχι από ορθολογικές επιλογές, αλλά από τις ανόμοιες ιστορίες, τις προσπάθειες, τα κέρδη και τις απώλειες των ανθρώπων που τον κατοικούν. Δημιουργούν «τριβές» στην κινητικότητα οι δεσμοί των ανθρώπων με το χώρο και μέσα από το χώρο. Αυτές πρέπει να λειάνει η απορρύθμιση, μέσα στο παιχνίδι της γεωπολιτικής κυριαρχίας, με τη βία της αγοράς ή στο όνομά της.
Η βία καθοδηγεί και κεφαλαιοποιεί τις μαζικές μετακινήσεις. Πάνω από εκατό χρόνια, οι μελέτες της μετανάστευσης δείχνουν μονότονα ότι η αιτία της δεν είναι η επιλογή ενός καλύτερου περιβάλλοντος για να ζήσεις, αλλά μια διαδοχή καταστροφών, είτε μιλάμε για τον πόλεμο, είτε για φυσικές και οικονομικές καταστροφές, για φαινόμενα κοινωνικής αποδιάρθρωσης, για τον κατατρεγμό ομάδων και πληθυσμών. Καταστροφών που τροφοδοτούν την οικονομική ανάπτυξη, αποδομώντας τις κοινωνίες προέλευσης όσο και τις κοινωνίες υποδοχής.
Γιατί οι κοινωνίες στον σύγχρονο κόσμο δεν είναι φτιαγμένες για να υποδέχονται. Όπως λέει ο Giorgio Agaben, «στο σύστημα του έθνους – κράτους, τα λεγόμενα ιερά και αναφαίρετα δικαιώματα του ανθρώπου αποδεικνύονται τελείως απροστάτευτα, ακριβώς τη στιγμή που δεν είναι πλέον δυνατό να χαρακτηριστούν ως δικαιώματα των πολιτών κάποιου κράτους (…) Η θέση του πρόσφυγα θεωρείται πάντα μια προσωρινή κατάσταση που πρέπει να οδηγήσει είτε στην πολιτογράφηση είτε στον επαναπατρισμό. Ένα μόνιμο καθεστώς “ανθρώπου καθαυτόν” είναι αδιανόητο για το δίκαιο του έθνους-κράτους» [1]. Όσο για τη θέση του μετανάστη, γι’ αυτόν νομιμοποιείται κάθε φράχτης και τοίχος και σύστημα επιτήρησης που θα του στερήσει ακόμα και την προσωρινότητα, σπρώχνοντάς τον σε μια αόρατη κι ευάλωτη ζωή στις σκοτεινές ζώνες που οι κοινωνίες ορίζουν με τα εσωτερικά τους τείχη για τους δικούς τους απόκληρους.