Αποκλειστική αναδημοσίευση από το περιοδικό "Αριστερή Συσπείρωση", του άρθρου των Λίο Πάνιτς, Σαμ Γκίντιν και Σκοτ Μ. Ακουάνο «Η Αμερικανική αυτοκρατορία και η σχετική αυτονομία του Ευρωπαϊκού καπιταλισμού» σε μετάφραση των Σωτήρη Λαπιέρη και Αναστασίας Σταυροπούλου.
Η Αμερικανική αυτοκρατορία και η σχετική αυτονομία του Ευρωπαϊκού καπιταλισμού1
Leo Panitch
Πολιτικές Επιστήμες, York University, Καναδάς
Sam Gindin
Πολιτικές Επιστήμες, York University, Καναδάς
Scott M Aquanno
Σπουδές Κοινοτικής Ανάπτυξης και πολιτικής, York University, Καναδάς
Σύνοψη
Αυτό το άρθρο εξετάζει τη σχέση ανάμεσα στα Ευρωπαϊκά κράτη και στην άτυπη αμερικανική αυτοκρατορία μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Βασισμένο στη νέο-Μαρξιστική θεωρία, επιχειρηματολογεί υπέρ της άποψης ότι οποιαδήποτε προσπάθεια κατανόησης της πολιτικής αντιμετώπισης της εξελισσόμενης κρίσης της ευρωζώνης πρέπει να λαμβάνει υπόψη της τους βαθύτερους προσδιορισμούς των τροχιών που ακολούθησαν τα κράτη της Βορείου Αμερικής και της Δυτικής Ευρώπης κατά την πορεία δημιουργίας του παγκόσμιου καπιταλισμού από το 1945. Αυτό συμπεριλαμβάνει, συγκεκριμένα, τη λήψη σοβαρά υπόψη της ηγετικής ευθύνης που είχε, και ακόμη έχει, το Αμερικανικό κράτος για τη διασφάλιση των όρων κεφαλαιακής συσσώρευσης διεθνώς, ακόμη και εάν τα άλλα καπιταλιστικά κράτη διατηρούν τη «σχετική αυτονομία» τους στο εσωτερικό της άτυπης Αμερικανικής αυτοκρατορίας.
Όταν, το 2007-08, ξέσπασε η πρώτη μεγάλη καπιταλιστική κρίση του 21ου αιώνα, η διατύπωση προβλέψεων, για έξοδο διαφόρων χωρών από την αμερικανοκεντρική παγκόσμια οικονομία μέσω της υιοθέτησης μέτρων προστατευτισμού, ήταν κάτι αρκετά σύνηθες. Συγκεκριμένα, πολλοί Ευρωπαίοι σχολιαστές εκφράζονταν με αξιοσημείωτη Schadenfreude2 για την ζημιά που, λόγω έλλειψης υπευθυνότητας και προνοητικότητας , είχε προκαλέσει στον ίδιο του τον εαυτό ο «Αγγλο- Αμερικάνικος καπιταλισμός, ενώ ταυτόχρονα ανακήρυσσαν την «Ευρολάνδη»3 ως την νέα κανονιστική αναφορά για τον πολιτισμένο καπιταλισμό (White 2008). Το γεγονός αυτό αντανακλούσε τον τρόπο σκέψης που εδώ και καιρό είχε εμπνεύσει την κυρίαρχη προσέγγιση στην συγκριτική πολιτική οικονομία, τα «μοντέλα καπιταλισμού»4, η οποία για κάμποσες δεκαετίες παρουσίαζε το Ευρωπαϊκό μοντέλο της «συντονισμένης οικονομίας της αγοράς» ως ανώτερο, με όρους ανταγωνιστικότητας, σταθερότητας και κοινωνικής αλληλεγγύης, έναντι του Αμερικάνικου μοντέλου της «φιλελεύθερης οικονομίας της αγοράς». Παρ’ όλα αυτά, η αντιμετώπιση των δυο αυτών μοντέλων ως δοχείων, μη συγκοινωνούντων μεταξύ τους, αποτύγχανε να κατανοήσει επαρκώς (όπως μετέπειτα αναγνώριζε ακόμη και ο Peter Hall, εξέχουσα φιγούρα της σχολής των «μοντέλων του καπιταλισμού») την κοινή νεοφιλελεύθερη τροχιά που είχε ακολουθήσει η ίδια η ηπειρωτική Ευρώπη από τη δεκαετία του ’80i.