25 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΨΑΡΡΑ* από την ΕφΣυν
Συμπληρώθηκαν χθες 25 χρόνια από τον θάνατο ενός από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς μαρξιστές φιλοσόφους, του Λουί Αλτουσέρ (Louis Althusser). Γεννημένος στην Αλγερία το 1918, ο Αλτουσέρ εισήχθη το 1939 στην περίφημη Εκόλ Νορμάλ του Παρισιού, αλλά επιστρατεύθηκε πριν ξεκινήσει το ακαδημαϊκό έτος, συνελήφθη από τον γερμανικό στρατό και στάλθηκε ως αιχμάλωτος πολέμου σε στρατόπεδο εργασίας στο Σλέσβιχ.
Απελευθερώθηκε το 1945 και φοίτησε στην Εκόλ Νορμάλ, αλλά οι δραματικές συνθήκες του πολύχρονου εγκλεισμού του τραυμάτισαν βαριά τον ψυχισμό του. Από το 1948 διαγνώστηκε ότι πάσχει από «μανιοκαταθλιπτική ψύχωση» και μέχρι το τέλος της ζωής του χρειάστηκε να υποβάλλεται συχνά σε ψυχιατρική και φαρμακευτική θεραπεία και διαρκή ψυχανάλυση.
Ενώ πριν από τον πόλεμο ακολουθούσε το ρεύμα του αριστερού πολιτικού καθολικισμού και υπήρξε μέλος της Χριστιανικής Φοιτητικής Νεολαίας, ο Αλτουσέρ το 1948 προσχώρησε στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΓΚΚ) και άρχισε να μελετά συστηματικά τον Μαρξ. Τα σημαντικότερα έργα του εκδίδονται τις δεκαετίες του 1960 και 1970, την περίοδο δηλαδή των αναζητήσεων της παγκόσμιας Αριστεράς μετά την αποσταλινοποίηση στην ΕΣΣΔ και τα ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα. Την ίδια περίοδο ο Αλτουσέρ εξακολουθεί να μελετά τον Σπινόζα και τον Μοντεσκιέ αλλά και τον Φρόιντ.
ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ
Τα δύο πιο γνωστά του έργα, το «Για τον Μαρξ» και το «Να διαβάσουμε το Κεφάλαιο» (με τη συνεργασία των Ζακ Ρανσιέρ, Πιερ Μασερέ, Ετιέν Μπαλιμπάρ και Ροζέ Εσταμπλέ), εκδόθηκαν την ίδια χρονιά, το 1965, και προκάλεσαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εφόσον υποδείκνυαν μια νέα ανάγνωση των κλασικών κειμένων του μαρξισμού σε απόλυτη σύγκρουση με τη σταλινική σχολή του «σοβιετικού μαρξισμού». Οι κεντρικές του θέσεις που διατυπώνονταν σε αντιπαράθεση με τον τότε επίσημο ιδεολόγο του κόμματος, τον Ροζέ Γκαροντί, τον έφεραν στην άτυπη θέση του θεωρητικού εκπροσώπου τηςαριστερής πτέρυγας του κόμματος και βέβαια στον αντίποδα της δεξιάς εκδοχής που εκπροσωπούσε τότε ο Ζαν Ελενστάιν.