"Αποστασία" και μεταμορφώσεις

Tου ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ*

Το βαθύ ρήγμα που άνοιξε στους κόλπους του ΣΥΡΙΖΑ η υπερψήφιση του τρίτου Μνημονίου επανέφερε στο προσκήνιο ένα φάντασμα που συνηθίζει να στοιχειώνει, κατά διαστήματα, τη μετεμφυλιακή Ελλάδα: το φάντασμα της "Αποστασίας". Το θέμα υπερβαίνει κατά πολύ τις εσωτερικές διαμάχες στην Αριστερά και αποκαλύπτει γενικότερες παθολογίες του πολιτικού μας συστήματος, όπως προκύπτει αβίαστα από μια σταχυολόγηση των ιστορικών προηγούμενων.

Ως αρχετυπικό παράδειγμα Αποστασίας έχει καταχωρηθεί στη συλλογική μνήμη η ανατροπή της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου από ομάδα κεντρώων βουλευτών που διαφοροποιήθηκαν από την ηγεσία τους, τον Ιούλιο του 1965. Ασφαλώς, οι εν λόγω βουλευτές δεν άλλαξαν κοινωνικό στρατόπεδο. Στο αστικό στρατόπεδο ανήκαν όταν στήριζαν τον πρωθυπουργό των Δεκεμβριανών, που έχαιρε της απόλυτης εμπιστοσύνης του Τσόρτσιλ, στο ίδιο στρατόπεδο έμειναν και όταν του τράβηξαν το χαλί κάτω από τα πόδια. Ωστόσο, η άμεση ανάμιξη των Ανακτόρων στο κοινοβουλευτικό πραξικόπημα, οι υποψίες περί χρηματισμού ορισμένων και κυρίως η εκρηκτική παρέμβαση του λαϊκού παράγοντα στα "Ιουλιανά" έβαλαν τη σφραγίδα τους στην κρίση και στην ηθική αποτίμηση των "αποστατών". Αναπόφευκτα, η μπάλα πήρε και μεγάλο δημοσιογραφικό συγκρότημα που υποστήριξε, για ένα διάστημα, τους "Τσιριμώκους", ωθώντας οργισμένους διαδηλωτές να καίνε εφημερίδες του στο κέντρο της Αθήνας.

Έχει όμως ο καιρός γυρίσματα. Τον Σεπτέμβριο του 1993, ένας εκ των πρωταγωνιστών του 1965, ο Κων. Μητσοτάκης, ανατρέπεται από την πρωθυπουργία ύστερα από την ανταρσία ομάδας βουλευτών υπό τον Αντώνη Σαμαρά, για να μιλήσει και αυτός για "Αποστασία" και "διαπλεκόμενα συμφέροντα".

Είκοσι χρόνια αργότερα, στις 18 Νοεμβρίου του 2013, η εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ καταγγέλλει, στο πρωτοσέλιδο κύριο θέμα της, τον Αλέξη Τσίπρα για "Προσκλητήριο Αποστασίας". Αφορμή στάθηκε συνέντευξη του αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ στην ΑΥΓΗ, με την οποία απηύθυνε προσκλητήριο συνεργασίας στους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ που καταψήφιζαν τα "φονικά Μνημόνια". Την ίδια ημέρα, ο τότε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρης Παπαδημούλης, σχολίαζε μέσω Twitter: "Πρωτοσέλιδο ΝΕΩΝ: Ο πανικός της διαπλοκής οδηγεί σε αυτογελοιοποίηση. Μιλούν δήθεν για αποστασία αυτοί που στήριζαν το 1965 τους Τσιριμώκους".

Προχθές, η ίδια εφημερίδα τιτλοφορούσε το κύριο άρθρο της "Αριστερή Αποστασία". Αυτή τη φορά, βέβαια, στόχος δεν ήταν οι κ.κ. Μητρόπουλος, Κουρουπλής και Σακοράφα, αλλά ο Π. Λαφαζάνης και οι σύντροφοί του.

Δεν είναι βέβαιο ότι παρόμοιες τοποθετήσεις προσφέρουν υπηρεσίες στον πρωθυπουργό. Το βέβαιο είναι ότι η λογική "εξουσία πάση θυσία" και "σωστό ή λάθος, είναι το κόμμα μου" εξυπηρετούν μόνο τις κομματικές γραφειοκρατίες, αλλά όχι την κοινωνία. ‘Ηταν άραγε "Αποστάτες" οι σοσιαλδημοκράτες Γερμανοί βουλευτές που καταψήφισαν τις πολεμικές δαπάνες και εναντιώθηκαν στο σφαγείο του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου το 1914; Επιτέλους, η λάσπη της Αποστασίας "κόλλησε" σε όσους αυτομόλησαν στο αντίπαλο στρατόπεδο προς ίδιον όφελος κι όχι σε εκείνους που εγκατέλειψαν θέσεις εξουσίας για να υπηρετήσουν εκείνο που θεωρούσαν σωστό. Άλλο πράγμα η πολιτική κριτική, ή και πολεμική όταν χρειάζεται, κι άλλο ο πολιτικός κανιβαλισμός και η λασπολογία.

*Δημοσιεύθηκε στην "Καθημερινή" την Πέμπτη 20 Αυγούστου 2015.