Προστατεύονται όλοι οι υγρότοποι

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Ο υγρότοπος Περαίας στη Θεσσαλονίκη

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 13.12.2022, 13:47

Προστατεύονται όλοι οι υγρότοποι

Τάσος Σαραντής

Με μια απόφαση-πιλότο για το «Παράκτιο Ελος Περαίας», το ΣτΕ γνωμοδότησε ότι η προστασία των υγροτόπων ισχύει ακόμη και εάν δεν έχουν υπαχθεί σε ειδικό προστατευτικό καθεστώς. ● Ανοίγει ο δρόμος για να σωθούν και οι Μαρίκες της Ραφήνας από τα σχέδια για κατασκευή αντλιοστασίου της ΕΥΔΑΠ.

Μια πολύ σημαντική απόφαση για την προστασία των υγροτόπων που έχει άμεση εφαρμογή εκδόθηκε πρόσφατα από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Βάσει της απόφασης, οι υγρότοποι προστατεύονται άσχετα με το στάδιο οριοθέτησης στο οποίο βρίσκεται ο καθένας.

Με την πρόσφατη από 20/10/2022 γνωμοδότηση του ΣτΕ (151/2022) σχετικά με Τεχνολογικό Κέντρο που χωροθετήθηκε μέσα στον υγρότοπο Περαίας (Τσαΐρια) στη Θεσσαλονίκη, κρίθηκε ότι οι υγρότοποι, θεσμοθετημένοι ή μη, τυγχάνουν προστασίας ως στοιχείο του περιβάλλοντος κατά το άρθρο 24 (παράγραφος 1) του Συντάγματος, τη Συνθήκη Ραμσάρ, τον νόμο για τη βιοποικιλότητα και την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα πουλιά.

Στο πλαίσιο αυτό, έγινε δεκτό ότι προστατεύεται ο υγρότοπος «Παράκτιο Ελος Περαίας» που περιλαμβάνεται στον κατάλογο υγροτόπων που κατάρτισε το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) για το ηπειρωτικό τμήμα της χώρας, μολονότι το ΥΠΕΝ δεν έχει εκδώσει ακόμη Προεδρικό Διάταγμα Προστασίας του, ως όφειλε.

Ελλιπής μελέτη

Το ΣτΕ τόνισε ότι στη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) πρέπει να περιλαμβάνονται και να αξιολογούνται όλα τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της περιοχής του σχεδίου, ιδίως δε οι οικότοποι, η βιοποικιλότητα, η πανίδα και χλωρίδα, και όχι μόνον οι περιοχές ιδιαίτερης περιβαλλοντικής σημασίας που έχουν υπαχθεί σε ειδικά θεσμοθετημένο προστατευτικό καθεστώς, όπως οι περιοχές του δικτύου Natura ή άλλου είδους προστατευόμενες περιοχές. Στην περίπτωση του υγροτόπου της Περαίας, η ΣΜΠΕ για την Εγκριση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου κρίθηκε ελλιπής, επειδή δεν έλαβε υπόψη της την ύπαρξη του υγροτόπου, έστω και μη αναγνωρισμένου νομοθετικά, στην περιοχή επέμβασης.

Η απόφαση του ΣτΕ αφορά όλους τους υγρότοπους, όπως και τον υγρότοπο των Μαρικών στη Ραφήνα, στον οποίο η ΕΥΔΑΠ σχεδιάζει την κατασκευή αντλιοστασίου ακαθάρτων, θέμα στο οποίο έχει αναφερθεί η «Εφ.Συν.» («Το υπουργείο Περιβάλλοντος “νομιμοποιεί” τις παραλείψεις του για τις Μαρίκες», 16/10/2022). Κι αυτό διότι ο υγρότοπος Μαρίκες, όπως και αυτός της Περαίας, περιλαμβάνεται στον κατάλογο υγροτόπων που κατάρτισε το ΕΚΒΥ για το ηπειρωτικό τμήμα της χώρας, χωρίς ωστόσο να έχει ολοκληρωθεί η νομική του προστασία με την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος που όφειλε να έχει εκδοθεί το αργότερο μέχρι το 2019. Επομένως, όπως ο υγρότοπος Περαίας, έτσι και αυτός των Μαρικών τυγχάνει περιβαλλοντικής προστασίας, ανεξαρτήτως θεσμοθέτησης, όπως δέχτηκε το ΣτΕ και για τον υγρότοπο της Περαίας.

Ειδικότερα, το Παράκτιο Ελος Μαρικών είναι υδροβιότοπος Α’ Προτεραιότητας, ενταγμένος στο Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ ως «περιοχή που προορίζεται για την προστασία οικοτόπων και ειδών». Επίσης, αποτελεί περιοχή εξάπλωσης 5 οικοτόπων, δύο εκ των οποίων (με κωδικούς Natura 2250 και 1120) είναι οικότοποι προτεραιότητας της Ε.Ε.

Ο υγρότοπος Μαρίκες στη Ραφήνα

Επομένως, είναι υπεράνω πάσης αμφισβήτησης το ότι το παράκτιο έλος Μαρικών προστατεύεται, αλλά και το γεγονός ότι το ελληνικό κράτος δεν έχει πράξει όσα όφειλε για την προστασία του συγκεκριμένου υδροβιοτόπου, αλλά και όλων σχεδόν των υδροβιοτόπων για τους οποίους έπρεπε το αργότερο μέχρι το 2019 να έχει εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα Προστασίας ανάλογο με το Προεδρικό Διάταγμα Προστασίας που έχει εκδοθεί για τους μικρούς νησιωτικούς υδροβιοτόπους.

Η τακτική του υπουργείου Περιβάλλοντος σε σχέση με τη θεσμοθέτηση των υγροτόπων είναι η καθυστέρηση, τακτική παρόμοια με την καθυστέρηση έκδοσης Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για τις περιοχές Natura, κάτι για το οποίο η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (απόφαση C-849/19).

«Ο ισχυρισμός της ΕΥΔΑΠ, ότι η εγκατάσταση του αντλιοστασίου δεν καταπατά το προστατευόμενο οικοσύστημα των αμμοθινών, είναι αναληθής και αντιεπιστημονικός. Αναληθής, γιατί η απαλλοτριωμένη έκταση, στην οποία θα κατασκευαστεί το αντλιοστάσιο, σύμφωνα με επιτόπια αυτοψία του ΕΛΚΕΘΕ, καταπατά 3 τύπους οικοτόπων, μεταξύ αυτών και τμήμα αμμοθινών. Αντιεπιστημονική, γιατί ένας τόπος προστατεύεται ως σύνολο.

Ακόμη κι αν το έργο της ΕΥΔΑΠ δεν εκτελούνταν ακριβώς επάνω σε προστατευόμενο τύπο οικοτόπου, η παρέμβαση θα εξακολουθούσε να είναι παράνομη, αφού αυτό που σύμφωνα με τον νόμο προέχει είναι η διατήρηση της ακεραιότητας της περιοχής ως οικοσυστήματος, μέχρι την ολοκληρωμένη οριοθέτησή της», επισημαίνει η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.

Επανεξέταση

«Συνεπώς, το σχεδιαζόμενο έργο της ΕΥΔΑΠ, που προβλέπει κατασκευή αντλιοστασίων αποχέτευσης μέσα στον υδροβιότοπο των Μαρικών, αλλά και μέσα στους υδροβιοτόπους της εκβολής του ρέματος Ραφήνας και της Αρτέμιδας, οφείλει να επανεξετάσει τις θέσεις των αντλιοστασίων, προκειμένου να χωροθετηθούν έξω από τα όρια των τριών υδροβιοτόπων», τονίζει.

Υπενθυμίζεται ότι, όπως είχε αναφέρει στην «Εφ.Συν.» («“Απροστάτευτος” ο παράκτιος υγρότοπος στις Μαρίκες», 31/10/2022), η ΕΥΔΑΠ υποστηρίζει ότι το σχεδιαζόμενο έργο έχει περάσει τη διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης και έχει λάβει τις θετικές γνωμοδοτήσεις των αρμόδιων φορέων. Κι ακόμη, ότι «η χωροθέτηση του αντλιοστασίου πραγματοποιείται σε μη προστατευόμενη περιοχή, σε μεγάλη απόσταση από την ακτή και σίγουρα εκτός της ζώνης προστασίας του αμμοθινικού οικοσυστήματος».