Τα δάση παραδίδονται σε επιχειρηματικά και ιδιωτικά συμφέροντα

Τα δάση παραδίδονται σε επιχειρηματικά και ιδιωτικά συμφέροντα

Σήμερα θα κριθεί τελικώς αν θα εξεταστεί από τη Βουλή (αυτόνομα ή ως κομμάτι άλλης νομοθετικής πρότασης) το σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος για τις οικιστικές πυκνώσεις. Το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει πλήθος «φιλολαϊκών» ρυθμίσεων, όχι μόνο για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων σε δάση,

αλλά και για την εκχέρσωση δασωμένων αγρών, την κατακύρωση της κυριότητας χορτολιβαδικών εκτάσεων, την παράταση της ανάρτησης των δασικών χαρτών, τον διορισμό προϊσταμένων στα κτηματολογικά γραφεία εκτός ΑΣΕΠ, τις συνενώσεις μη άρτιων οικοπέδων, τη διατήρηση «ιερών» και άλλων παρανομιών σε δάση, τη μετατροπή νεότερων μνημείων σε ξενοδοχεία, ακόμα και το κυνήγι με τη βοήθεια γερακιών. Περιέχει μάλιστα και βασικά λάθη, ενδεικτικά της σπουδής με την οποία καταρτίστηκε.

Η απόφαση θα ληφθεί σήμερα. «Η διάσκεψη των προέδρων θα κρίνει ποια σχέδια νόμου θα προχωρήσουν. Εμείς καταθέσαμε το σχέδιο νόμου γιατί ήμασταν έτοιμοι και είχαμε δεσμευθεί ότι θα παρουσιάσουμε μια ολοκληρωμένη πρόταση», λέει στην «Κ» ο αναπληρωτής υπουργός Σωκράτης Φάμελλος.

Παράκαμψη απόφασης

Στο σχέδιο νόμου είναι εμφανής η προσπάθεια του ΥΠΕΝ να παρακάμψει την πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ (685/2019), που έκρινε ως αντισυνταγματικό το πλαίσιο για τις οικιστικές πυκνώσεις. Το υπουργείο εστιάζει σε μία από τις υποδείξεις του ΣτΕ, αυτή που αφορά την ανάρτηση όλου του δασικού χάρτη (συμπεριλαμβανομένων των οικιστικών πυκνώσεων που σήμερα εξαιρούνται), αλλά όχι στη βασικότερη: το ΣτΕ απέρριψε τη «διατήρηση» αυθαιρέτων σε δάση, κρίνοντας ξεκάθαρα ότι η αλλαγή χρήσης των δασών επιτρέπεται μόνο για εξαιρετικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος και η οικιστική τους αξιοποίηση δεν μπορεί να θεωρηθεί τέτοια.

Ένα ακόμα βήμα στην πολιτική εμπορευματοποίησης της γης

Η αναστολή κατεδάφισης για 25 χρόνια των αυθαίρετων κτισμάτων που βρίσκονται εντός δασών και δασικών εκτάσεων είναι το κύριο χαρακτηριστικό του νομοσχεδίου που κατέθεσε το υπουργείο Περιβάλλοντος την περασμένη Παρασκευή στη Βουλή, με τίτλο «Ανάρτηση δασικών χαρτών περιοχών εντός των ιωδών περιγραμμάτων, διαδικασία ελέγχου, περιβαλλοντική διαχείριση αυτών».

Το νομοσχέδιο αποτελεί ένα ακόμα βήμα στην πολιτική εμπορευματοποίησης της γης, διευκολύνει ακόμα περισσότερο τη δράση των μονοπωλίων στα κρατικά δασικά οικοσυστήματα, ενώ συνεχίζει να κρατά σε ομηρία χιλιάδες ανθρώπους που έχουν χτίσει αυθαίρετα σπίτια.

Θυμίζουμε ότι ως «οικιστικές πυκνώσεις» χαρακτηρίζονταν αυθαίρετοι οικισμοί που είχαν δημιουργηθεί εντός δασικών εκτάσεων και με προηγούμενη νομοθετική ρύθμιση εξαιρούνταν της κατεδάφισης. Ωστόσο, το εφεύρημα αυτό κρίθηκε πρόσφατα αντισυνταγματικό από την ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την κυβέρνηση να προχωρά στη νέα ρύθμιση αναστολής κατεδάφισης αυτών των κτισμάτων, με σκοπό να προχωρήσει με ταχύτερους ρυθμούς η ολοκλήρωση σύνταξης των δασικών χαρτών.

Υπενθυμίζεται ότι ο νόμος 4389/2016 είχε εισαγάγει την έννοια των «οικιστικών πυκνώσεων», οι οποίες εξαιρούνταν προσωρινά από την ανάρτηση των δασικών χαρτών και αντιστοιχούν σε περίπου 120.000 στρέμματα, περίπου το 0,18% της συνολικής έκτασης της χώρας. Από αυτή την έκταση το 18% αφορά εκτάσεις που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία, δηλαδή 20.000 στρέμματα.

Τι σηματοδοτεί το νομοσχέδιο

Πιο συγκεκριμένα, με το νομοσχέδιο η κυβέρνηση προσπαθεί να ξεπεράσει την αντισυνταγματικότητα του νόμου 4389/2016 που καθιέρωσε τις «οικιστικές πυκνώσεις», προκειμένου να εξυπηρετήσει το κατασκευαστικό και τουριστικό κεφάλαιο. Οι οικισμοί αυθαιρέτων, που κατά τον ΣΥΡΙΖΑ ονομάστηκαν «οικιστικές πυκνώσεις», σε ποσοστό τουλάχιστον 95% βρίσκονται σε καταπατημένες δημόσιες δασικές εκτάσεις, δάση και αιγιαλό. Έτσι, προκειμένου να εξασφαλίσει τη γρήγορη ανάρτηση και κύρωση των δασικών χαρτών, προς όφελος των ενδιαφερόμενων επενδυτικών ομίλων, προχωρά σε αυτές τις ρυθμίσεις.

Ουσιαστικά, η μαζική εξαίρεση από την κατεδάφιση αυθαίρετων κατασκευών μέσα σε δασικές εκτάσεις δεν εξυπηρετεί κανένα δημόσιο συμφέρον, ούτε εφαρμόζει τη δασική νομοθεσία.

Εξίσου σημαντικό είναι το εξής: Για τις δασικές εκτάσεις και τα δάση μέσα στα οποία έχουν χτιστεί αυθαίρετα, το νομοσχέδιο απεμπολεί το βασικό ζήτημα της ιδιοκτησίας, δηλαδή τη διεκδίκηση κατά το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου. Ακόμα, με τη δυνατότητα επανακαλλιέργειας δασωμένων αγρών μέχρι 30 στρέμματα και τη μη υπαγωγή πλέον των ιδιωτικών χορτολιβαδικών εκτάσεων στη δασική νομοθεσία, επιχειρεί να ψηφοθηρήσει, αφού αυτό το ζήτημα αφορά 1,5 με 2 εκατομμύρια ανθρώπους συνολικά.

Σε άλλο σημείο αναφέρεται σε ελέγχους για τα αυθαίρετα. Μία διαδικασία ιδιαίτερα χρονοβόρα, που για να ολοκληρωθεί μπορεί να πάρει 2 και 4 χρόνια από τώρα και οδηγεί σε δύο ομάδες αυθαίρετων:

-- Εκείνα που θα χρωματιστούν με κυανό περίγραμμα και άρα θα ενταχθούν στις κανονικές διαδικασίες ανάρτησης. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται τα χρωματιζόμενα κυανά τμήματα και αφορούν, για παράδειγμα, ολόκληρες παραλιακές ζώνες που έχουν αυθαίρετα κτίσματα ανά 300 - 500 μέτρα και τις εμφάνιζαν σαν «οικιστική πύκνωση», ενώ ήταν παράνομα χτισμένα σε αιγιαλό ή σε δάσος - δασική έκταση.

-- Εκείνα που θα παραμείνουν με ιώδες χρώμα. Αυτά είναι καθαρές περιπτώσεις οικοδόμησης σε δάση και δασικές εκτάσεις, κατά κανόνα κρατικής ιδιοκτησίας που δεν έχουν διαχρονικά καταγραφεί ως κρατικά, και έγιναν ακόμα και με πλαστά ή ανύπαρκτα συμβόλαια ιδιοκτησίας. Και από αυτά τα μωβ, όμως, μόνο στις επίσης εξόφθαλμες περιπτώσεις (δάση, περιοχές NATURA, Εθνικοί Δρυμοί κ.λπ.) θα κατεδαφίζονται όσα χτίσματα διαπιστωθεί ότι έγιναν μετά τις 28/7/2011. Για όλα τα υπόλοιπα, παράνομα, αυθαίρετα κ.λπ., μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις, που χτίστηκαν πριν από αυτή την ημερομηνία, παρατείνει την αναστολή κατεδάφισης για 25 χρόνια! Η αναστολή αυτή ουσιαστικά είναι έμμεση νομιμοποίηση αυθαίρετων ή παράνομων κατοικιών στις οριστικές ιώδεις περιοχές - «οικιστικές πυκνώσεις».

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι με το σχέδιο αυτό θα προστατέψει τα δάση και τις δασικές εκτάσεις, με το λεγόμενο δασικό ισοζύγιο που θα εξασφαλίσει με δασοτεχνικά έργα και φιλοπεριβαλλοντικές παρεμβάσεις (βλέπε νέες επιχειρηματικές δράσεις), οι οποίες θα προέλθουν από τα πρόστιμα που θα επιβάλει στους αυθαιρετούντες. Ομως το ενιαίο δασικό πρόστιμο είναι μια αυθαίρετη πατέντα, που εισάγεται για να μειωθούν τα πρόστιμα διατήρησης αυθαιρέτου, καταστροφής δασικής βλάστησης και καταπάτησης κρατικής έκτασης, τα οποία είναι πολύ μεγάλα. Και μάλιστα προβλέπει να πληρωθούν σε 100 δόσεις. Κριτήριο όμως έχουν μόνο την επιφάνεια των κατασκευών και όχι ποιοτικά στοιχεία του δασικού οικοσυστήματος που μπορεί να καταστράφηκαν.

Ορισμένα χρήσιμα στοιχεία

Να θυμίσουμε ότι οι δήμοι που πρωταγωνιστούν στους οικισμούς αυθαιρέτων - «οικιστικών πυκνώσεων» σε δάση, δασικές περιοχές - είναι της Αττικής με 115.873 στρέμματα, της Κορινθίας με 42.206 στρέμματα, του Λουτρακίου με 35.000 στρέμματα, της Χαλκιδικής με 19.464 στρέμματα, της Θεσσαλονίκης με 19.050 στρέμματα, της Βοιωτίας με 12.880 στρέμματα και της Αρτας με 12.233 στρέμματα. Μόνο στο δήμο Ραφήνας, με εγκεκριμένο σχέδιο πόλης 3.502 στρέμματα, έχει εκτός σχεδίου 2.762 στρέμματα, ενώ δάση και δασικές εκτάσεις που άλλαξαν χαρακτήρα σύμφωνα με τους δασικούς χάρτες είναι 1.504 στρέμματα και οι «οικιστικές πυκνώσεις» φτάνουν τα 3.631 στρέμματα. Αντίστοιχα, στο δήμο Νέας Μάκρης, με εγκεκριμένο σχέδιο 8.621 στρέμματα, έχει εκτός σχεδίου 8.294 στρέμματα. Αυτά είναι τα αποτελέσματα της εμπορευματοποίησης της χρήσης γης, των δασών, του αιγιαλού.

Ενώ δεν είναι γνωστό ακόμη και σήμερα αν έχουν καταθέσει στοιχεία «οικιστικών πυκνώσεων» π.χ. οι δήμοι Σητείας, Μυκόνου, Φολεγάνδρου, Σερίφου, Επιδαύρου, Ιεράπετρας, Παξών κ.ά.

H «ανάγκη» χωριστής αντιμετώπισης των «οικιστικών πυκνώσεων» από την κυβέρνηση αφορά και την προσπάθεια αντιμετώπισης των εκτός σχεδίου εκτάσεων, τις αυθαίρετες κατοικίες που εξελίχθηκαν σε οικισμούς ως αποτέλεσμα της κερδοφόρας επιχειρηματικής δράσης του κατασκευαστικού κεφαλαίου, εκμεταλλευόμενου την ανάγκη για λαϊκή - πρώτη και παραθεριστική κατοικία. Οι εκτάσεις αυτές, ανεξαρτήτως της ύπαρξης ή μη νόμιμων τίτλων κυριότητας αλλά και αδειών δόμησης, σε ποσοστό πάνω από 95% αποτελούν καταπατημένες δημόσιες δασικές εκτάσεις, δάση, αιγιαλό και με παράνομη αλλαγή της χρήσης γης.

Η αστική πολιτική κατηγορεί για την αυθαίρετη δόμηση τα λαϊκά στρώματα. Επιχειρεί να καταστήσει συνυπεύθυνους το θύμα και τους θύτες του, βάζοντας στο ίδιο καζάνι τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα που θέλησαν να βάλουν ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους, με το κατασκευαστικό κεφάλαιο, τις αστικές κυβερνήσεις, το κράτος - υπηρέτη των μονοπωλίων.

Η ευθύνη δεν βαραίνει κυρίως αυτόν που αγόρασε ή έχτισε παράνομα σε αυτές τις περιοχές, αλλά το αστικό κράτος και τις κυβερνήσεις του που προωθούσαν την εμπορευματοποίηση, τις αγοραπωλησίες, που εισέπρατταν φόρους μεταβίβασης, ηλεκτροδότηση, υδροδότηση, δημοτικά τέλη, ΤΑΠ, ΕΝΦΙΑ, διαδοχικές νομιμοποιήσεις (Τρίτσης, Ν. 4014, Ν. 4178, Ν. 4495).

Η αυθαίρετη δόμηση γιγαντώθηκε λόγω της στήριξης της κερδοφορίας του κατασκευαστικού κεφαλαίου και της πολιτικής συμμαχιών της άρχουσας τάξης.

Διαχρονικά στην Ελλάδα η αυθαίρετη δόμηση, με ή χωρίς άδεια, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κάλυψη στεγαστικών αναγκών των λαϊκών στρωμάτων με φθηνότερους όρους, για την προώθηση κοινωνικών συμμαχιών και βέβαια για την τόνωση της κατασκευαστικής βιομηχανίας. Οικοδομήθηκαν ολόκληροι αυθαίρετοι οικισμοί με ελάχιστες παροχές (ελλιπές δίκτυο μεταφορών, ανύπαρκτοι ελεύθεροι χώροι, ακατάλληλα δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης, ηλεκτροδότησης κ.ά.).

Η νομιμοποίηση των αυθαιρέτων δεν λύνει το πρόβλημα της λαϊκής στέγης, αφού τόσο τα επιμέρους σπίτια όσο και οι οικισμοί απέχουν από την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών για στέγαση. Δεν μπορεί όμως η αυθαίρετη δόμηση να αντιμετωπίζεται ενιαία. Δεν είναι το ίδιο η εργατική - λαϊκή οικογένεια, που αντιμετώπισε με αυτόν τον τρόπο το πιεστικό πρόβλημα της στέγασής της, και οι «βίλες πάνω στο κύμα» των αστών και των ανώτερων μικροαστικών στρωμάτων, που αργά ή γρήγορα «βρίσκουν» το δρόμο της νομιμοποίησης.

Το σχέδιο της κυβέρνησης για τις ιώδεις περιοχές διαιωνίζει την ομηρία των κατοίκων. Δεν αντιμετωπίζει προς όφελος των λαϊκών αναγκών το ζήτημα της λαϊκής κατοικίας, ούτε την εξασφάλιση των προϋποθέσεων φτηνής, σύγχρονης και ασφαλούς κατοικίας με τις αναγκαίες υποδομές.

Πιο συγκεκριμένα

Το υπουργείο, λοιπόν, προβλέπει την ανάρτηση όλων των εκτάσεων, ακόμα και αυτών που περικλείονται σε ιώδες περίγραμμα, και δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες και να υποβάλουν αντίρρηση, αλλά και να αιτηθούν παράλληλα τη «διατήρηση» του αυθαιρέτου τους για 25 χρόνια έναντι προστίμου. Χαρακτηριστικό της προχειρότητας με την οποία καταρτίστηκε το σχέδιο νόμου είναι ότι, ενώ αποφασίστηκε τελικώς να μη διαχωριστούν τα αυθαίρετα σε δύο κατηγορίες (προ του 1975 και του 1975-2011), στις διατάξεις περί υπολογισμού του προστίμου το ύψος του διαφοροποιείται ανάλογα... με την ημερομηνία ανέγερσης του ακινήτου (το άρθρο 8 παραπέμπει σε διατάξεις του άρθρου 5 που «κόπηκαν»). Στο πρόστιμο δίνονται διάφορες εκπτώσεις (50% αν είναι η πρώτη κατοικία, 33% αν είναι σε ιδιωτική έκταση, 20% αν πληρωθεί εφάπαξ), ενώ με τη «διατήρηση» προσφέρεται και δυνατότητα σύνδεσης με τα δίκτυα κοινής ωφελείας (αποδεικνύοντας ότι ουδέν μονιμότερο του προσωρινού).

Μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχουν οι «λοιπές διατάξεις» που καλύπτουν τα δύο τρία του σχεδίου νόμου. Μεταξύ άλλων:

• Στις περιοχές όπου δεν ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου, η αναγνώριση της ιδιοκτησίας σε χορτολιβαδικές, βραχώδεις και πετρώδεις εκτάσεις μπορεί να γίνει με τίτλους παλαιότερους του 2003, αντί του 1946 που ισχύει σήμερα.

• Δίνεται κατ’ εξαίρεσιν η δυνατότητα εκχέρσωσης προς καλλιέργεια έως 30 στρεμμάτων σε δασωμένους αγρούς.

• Για να επιταχυνθεί η μετάβαση στη νέα δομή του κτηματολογίου (και με δεδομένη την άρνηση της πλειονότητας των υποθηκοφυλάκων να ενταχθούν στον νέο φορέα), προβλέπεται μια fast track, εκτός ΑΣΕΠ, διαδικασία για την πλήρωση των θέσεων προϊσταμένων κτηματολογικών γραφείων και υποκαταστημάτων.

• Κατά το τελικό στάδιο της πολεοδόμησης μιας περιοχής, δίνεται η δυνατότητα συνένωσης μη άρτιων οικοπέδων που ανήκουν σε διαφορετικούς ιδιοκτήτες, μέσω της σύστασης κάθετης ιδιοκτησίας.

• Παρατείνονται έως το 2020 η διατήρηση και η λειτουργία αυθαίρετων ναών, μονών, προσκυνημάτων και άλλων κτίριων θρησκευτικού χαρακτήρα, καθώς και κτηνοτροφείων, εκτροφείων κ.ά. που έχουν ανεγερθεί μέσα σε δάση. Είναι η τέταρτη παράταση που δίνεται στη σχετική «προσωρινή» ρύθμιση του 2014.

• Παρατείνεται έως τις 30 Αυγούστου η ανάρτηση των δασικών χαρτών σε περιοχές της Ανατολικής και της Δυτικής Αττικής, καθώς και Θεσσαλονίκης, Καρδίτσας, Δράμας, Κοζάνης και Μαγνησίας.

• Δημιουργείται πλαίσιο για την ιερακοθηρία, δηλαδή το κυνήγι με τη βοήθεια εκπαιδευμένου γερακιού.

• Πριμοδοτείται η μετατροπή σε ξενοδοχεία κτιρίων που έχουν χαρακτηριστεί νεότερα μνημεία. Οπως προβλέπεται, δεν προσμετρώνται στον συντελεστή κλιμακοστάσια, κουζίνες και κοινόχρηστοι χώροι υγιεινής.

• Δίνεται η δυνατότητα στις περιφέρειες να θεσπίσουν παράβολο υπέρ της λειτουργίας των παρατηρητηρίων δόμησης.

ΠΗΓΗ: Ριζοσπάστης, Καθημερινή