Επτά ασφαλιστικά σοκ μέσα στη χρονιά για τους ελεύθερους επαγγελματίες

Κοινωνικός αυτοματισμός είναι να επιβαρύνεις τους αυτοαπασχολούμενους όταν ανεβαίνει ο κατώτατος μισθός...

Του Δημήτρη Κατσαγάνη

Επτά ασφαλιστικά σοκ θα υποστούν οι ελεύθεροι επαγγελματίες από φέτος. Κι αυτό γιατί θα βρεθούν αντιμέτωποι με ισόποσα νέα, αλλά και αναδρομικά "πακέτα" ασφαλιστικών εισφορών, τα οποία ετοιμάζει η κυβέρνηση από τις αρχές κιόλας του νέου έτους.

Τα "πακέτα" αυτά, διαψεύδοντας στην πράξη τα όσα περί "ενίσχυσης" της μεσαίας τάξης υποστηρίζει η κυβέρνηση, θα επιβαρύνουν προπαντός τους αυτοαπασχολούμενους μηχανικούς, γιατρούς, δικηγόρους, αλλά και τους αμειβόμενους με απόδειξη δαπάνης.

Έτσι, θα καταστεί πιο δύσκολο για τους ίδιους να είναι συνεπείς προς τα Ταμεία ακόμα και για τις τρέχουσες, μηνιαίες εισφορές τους, Γι’ αυτόν τον λόγο, θα μπορούσαν να προστεθούν νέα ασφαλιστικά χρέη, πέρα από τα ήδη υπάρχοντα.

Είναι γι’ αυτό που η κυβέρνηση επισπεύδει για τον ερχόμενο Μάιο τη θέσπιση μιας νέας ρύθμισης των ασφαλιστικών οφειλών, σε έως 120 δόσεις εκτός εξωδικαστικού συμβιβασμού.

Τα "πακέτα" των εισφορών

Πιο συγκεκριμένα, τα επερχόμενα καινούργια "πακέτα" εισφορών για τους επαγγελματίες έχουν ως εξής:

- Από τον 1/1/2019 ισχύουν νέες τρέχουσες εισφορές επικουρικού (7%), που θα επιβληθούν στους αυτοαπασχολούμενους μηχανικούς και δικηγόρους (ασφαλισμένοι τέως ΕΤΑΑ). Παράλληλα, θα αρχίσει η αναδρομική εξόφληση των αναδρομικών εισφορών του επικουρικού για την περίοδο 2017-2018.

- Από τον τρέχοντα μήνα (Ιανουάριο 2019) επιβάλλονται νέες εισφορές για το εφάπαξ (4%) στους ασφαλισμένους του τέως ΕΤΑΑ. Ταυτόχρονα, θα "τρέξουν" και οι αναδρομικές εισφορές για τον ίδιο κλάδο για το 2017-2018.

- Από τον τρέχοντα μήνα και έπειτα, επίσης, αναμένονται και τα ειδοποιητήρια για τους αμειβόμενους με απόδειξη δαπάνης, οι οποίοι θα πρέπει να καταβάλουν εισφορές τουλάχιστον 20,2% -26,9% για την κύρια ασφάλιση και την υγεία.

- Παράλληλα, στα ειδοποιητήρια του ερχόμενου Φεβρουαρίου –για τις εισφορές του Ιανουαρίου του 2019– αναμένεται να ενσωματωθεί η κατάργηση της έκπτωσης 15% στη βάση υπολογισμού όλων των εισφορών (κύριας ασφάλισης, υγείας, επικουρικού, εφάπαξ) όλων των ελεύθερων επαγγελματιών, με συνέπεια να προκύψουν αυξημένες εισφορές για όσους δήλωσαν κάτω από 7.032 ευρώ. Για τον ίδιο λόγο (κατάργηση έκπτωσης), οι μειωμένες εισφορές κύριας ασφάλισης (από το 20% στο 13,35) για όσους δηλώνουν πάνω από 7.032 ευρώ θα έχουν χαμηλότερο "αποτύπωμα" στα καταβλητέο ποσό σε σχέση με εκείνο για το οποίο διατείνεται η κυβέρνηση.

- Μάλιστα, ενδέχεται ο υπολογισμός των πρώτων μηνιαίων τρεχουσών εισφορών του 2019 να γίνει με βάση το εισόδημα που δήλωσαν το 2017. Έτσι, όσοι αυτοαπασχολούμενοι δήλωσαν υψηλότερο εισόδημα το 2017 σε σχέση με το 2016 θα υποστούν επιπλέον επιβαρύνσεις (πέραν εκείνων που θα προκύψουν από την κατάργηση της έκπτωσης 15%).

- Παράλληλα, στο 4μηνο Ιανουαρίου-Απριλίου 2019 θα πρέπει να εξοφληθούν ισόποσες μηνιαίες δόσεις από τους "μπλοκάκηδες" και τους παράλληλα απασχολούμενους για τους οποίους προέκυψε χρεωστικό υπόλοιπο από την εκκαθάριση των εισφορών του 2017.

- Άλλος ένας παράγοντας που –όπως όλα δείχνουν– θα οδηγήσει σε αύξηση, και μάλιστα οριζόντια (δηλ. για όλους ανεξαιρέτως), των καταβλητέων κατωτάτων εισφορών είναι η εξαγγελθείσα αύξηση του κατώτατου μισθού του ανειδίκευτου εργάτη από 1/1/2019, καθώς αυτός ο μισθός θεωρείται, βάσει του νόμου Κατρούγκαλου, ως το κατώτατο ασφαλιστέο εισόδημα των επαγγελματιών.

Πιο αναλυτικά:

1. Εισφορές 7% για την επικουρική ασφάλιση

- ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ: Ισχύουν από 1/1/2019 ως ποσοστό 7% επί του ακαθαρίστου εισοδήματος του 2017 (ή προσωρινά του 2016) των αυτοαπασχολούμενων μηχανικών, γιατρών και δικηγόρων.

Υποχρεωτική είναι η καταβολή μόνο των ελαχίστων εισφορών. Οι ελάχιστες εισφορές υπολογίζονται επί του κατώτατου μισθού άγαμου ανειδίκευτου εργάτη (586 ευρώ).

Όποιος μπορεί και θέλει έχει τη δυνατότητα να καταβάλει εισφορές όπως αυτές προκύπτουν επί του πραγματικού ακαθαρίστου εισοδήματός του (εφόσον αυτό ξεπερνά τα 586 ευρώ/μήνα ή τα 7.032 ευρώ /έτος).

Όσο πιο αυξημένες (πάνω από το 7% των 586 ευρώ/μήνα, δηλαδή για παράδειγμα 7% επί των 600 ευρώ/μήνα κοκ.) εισφορές καταβάλλει ένας αυτοαπασχολούμενος, τόσο πιο αυξημένη επικουρική σύνταξη θα λάβει.

- Οι εκπρόσωποι των ασφαλισμένων στο τέως ΕΤΑΑ έχουν προτείνει στο υπ. Εργασίας να μειωθούν οι εν λόγω εισφορές στο 6% (από το 7% που είναι σήμερα) από 1/6/2019, όπως ακριβώς δηλαδή θα ισχύει και για τις εισφορές επικουρικής ασφάλισης των μισθωτών.

Αν το υπ. Εργασίας ικανοποιήσει το αίτημα, θα προκύψει ισόποση μείωση των εισφορών επικουρικού και για τους αυτοαπασχολούμενους από τον Ιούνιο του επόμενου έτους.

- ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΕΣ: Οι ελάχιστες εισφορές του επικουρικού ισχύουν αναδρομικά από την 1/1/2017. Γι' αυτό οι υπόχρεοι αυτασφαλισμένοι θα επιβαρυνθούν από τον τρέχοντα μήνα και με τις σχετικές εισφορές του 2017, αλλά και του 2018. Σύμφωνα με το βασικό σενάριο, η εξόφλησή τους θα γίνει σε 24 ισόποσες μηνιαίες δόσεις των 41 ευρώ/μήνα.

2. Εισφορές 4% για τον κλάδο εφάπαξ

- ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ: Οι εν λόγω εισφορές ισχύουν από 1/1/2019 ως ποσοστό 4% επί του ακαθαρίστου εισοδήματος του 2017 (ή προσωρινά του 2016) των αυτοαπασχολούμενων μηχανικών και δικηγόρων.

Υποχρεωτική είναι η καταβολή μόνο των ελαχίστων εισφορών. Οι ελάχιστες εισφορές υπολογίζονται επί του κατώτατου μισθού άγαμου ανειδίκευτου εργάτη (586 ευρώ). Όποιος μπορεί και θέλει έχει τη δυνατότητα να καταβάλει εισφορές όπως αυτές προκύπτουν επί του πραγματικού ακαθαρίστου εισοδήματος του (εφόσον αυτό ξεπερνά τα 586 ευρώ/μήνα ή τα 7.032 ευρώ /έτος).

Όσο πιο αυξημένες (πάνω από το 4% των 586 ευρώ/μήνα, δηλαδή για παράδειγμα 4% επί των 700 ευρώ/μήνα κ.ο.κ.) εισφορές καταβάλει ένας αυτοαπασχολούμενος, τόσο πιο αυξημένο εφάπαξ θα λάβει.

- ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΕΣ: Οι ελάχιστες εισφορές του εφάπαξ ισχύουν αναδρομικά από 1/1/2017.

Γι' αυτό οι υπόχρεοι αυτασφαλισμένοι θα επιβαρυνθούν από τον τρέχοντα μήνα και με τις σχετικές εισφορές του 2017, αλλά και του 2018. Το πιθανότερο σενάριο προβλέπει πως η εξόφλησή τους θα γίνει σε 24 ισόποσες μηνιαίες δόσεις των 23,4 ευρώ/μήνα.

3. Εισφορές έως 20,2% στους αμειβόμενους με απόδειξη δαπάνης

- Από 1/1/2019 ισχύουν εισφορές κύριας ασφάλισης και υγείας για όσους αμείβονται με "τίτλο κτήσης" (απόδειξη δαπάνης). Σύμφωνα με υπουργική απόφαση του κ. Τάσου Πτερόπουλου, οι εισφορές κύριας ασφάλισης θα ανέλθουν στο 13,3% για όλους τους αμειβόμενους με απόδειξη δαπάνης ανεξαρτήτως εισοδήματος. Οι δε εισφορές υπέρ της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης-υγείας (ΕΟΠΥΥ) θα ανέλθουν ενιαία για κάθε εισόδημα στο 6,9%. Άρα, συνολικά οι εισφορές τις οποίες πρέπει να καταβάλουν οι εν λόγω εργαζόμενοι για τις αποδοχές τους με απόδειξη δαπάνης θα ανέλθουν συνολικά σε 20,2%.

-Δεν θα έχει αναδρομική ισχύ από την 1/1/2017 η παραπάνω νέα ρύθμιση. Με άλλα λόγια, έως και τις 31/12/2018 θα ισχύει ό,τι ίσχυε έως και τις 31/12/2016, δηλαδή προτού τεθεί σε ισχύ ο νέος τρόπος υπολογισμού των εισφορών των μη μισθωτών (βάσει νόμου Κατρούγκαλου).

Έτσι, είναι υπόχρεοι καταβολής εισφορών μόνο όσοι απέκτησαν (από επαγγελματική δραστηριότητα η οποία αμείβεται με απόδειξη δαπάνης) εισόδημα πάνω από 10.000 ευρώ ετησίως. Όσοι απέκτησαν ετήσιο εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ δεν υποχρεούνται να καταβάλουν εισφορές.

4. Αυξημένες εισφορές λόγω της κατάργησης έκπτωσης 15%

Από τον τρέχοντα μήνα επίσης καταργείται η έκπτωση 15% στη βάση υπολογισμού όλων των εισφορών όλων των μη μισθωτών, μαζί δηλαδή και των αυτοαπασχολούμενων, των ελεύθερων επαγγελματιών και των "μπλοκάκηδων" (με πάνω από τρεις εργοδότες). Αυτό θα οδηγήσει σε ανάλογη αύξηση των ποσών που πρέπει να καταβληθούν για όλες τις εισφορές (κύριας ασφάλισης, υγείας, επικουρικού, εφάπαξ) και αφορά όλους τους ασφαλισμένους του τέως ΟΑΕΕ (εμπόροι, βιοτέχνες, αυτοκινητιστές κ.λπ.), αλλά και του τέως ΕΤΑΑ (μηχανικοί, γιατροί, δικηγόροι). Κατά τ' άλλα, συνεχίζουν να ισχύουν οι εκπτώσεις έως 50% για τους ασφαλισμένους του τέως ΕΤΑΑ με πάνω από 5 έτη ασφάλισης και εισόδημα μεταξύ 7.032 έως 57.000 ευρώ ετησίως,

Με άλλα λόγια, οι εισφορές τους θα υπολογίζονται με βάση το 100% (και όχι το 85%, όπως ισχύει έως και τις 31/12/2018) του αθροίσματος του καθαρού δηλωτέου εισοδήματος και των καταβλητέων εισφορών. Κανονικά, η βάση υπολογισμού των τρεχουσών εισφορών από τον Ιανουάριο του 2019 θα έπρεπε να ήταν το εισόδημα του 2018.

Δεδομένου ότι δεν έχουν υποβληθεί φορολογικές δηλώσεις για το έτος αυτό, οι εισφορές του 2019 θα υπολογιστούν με βάση το καθαρό δηλωτέο εισόδημα του 2017 συν τις καταβλητέες εισφορές το 2018 με βάση το εισόδημα του 2017.

5. Εκκαθάριση των εισφορών του 2018

Ο υπολογισμός των εισφορών με βάση το δηλωτέο εισόδημα του 2017 θα ανοίξει τον δρόμο για την εκκαθάριση των εισφορών του 2018. Αυτή προβλέπει τον επαναϋπολογισμό των εισφορών του 2018, με βάση, όμως, το 85% του καθαρού δηλωτέου εισοδήματος του 2017 και των καταβλητέων εισφορών το 2018 με βάση το εισόδημα του 2017.

Έτσι, θα προκύψουν οι εισφορές που έπρεπε να καταβληθούν το 2018 (καταβλητέες εισφορές). Οι καταβλητέες εισφορές, έπειτα, θα συγκριθούν με τις εισφορές που καταβλήθηκαν (καταβληθείσες εισφορές) με βάση το εισόδημα του 2016.

Για όποιον δήλωσε υψηλότερο εισόδημα το 2017 σε σχέση με το 2016 (σε κάθε περίπτωση πάνω από 7.032 ευρώ) θα προκύψει αρνητική διαφορά μεταξύ καταβληθεισών και καταβλητέων εισφορών (χρεωστικό υπόλοιπο), η οποία θα πρέπει να εξοφληθεί παράλληλα με τις τρέχουσες εισφορές.

Για όποιον δήλωσε χαμηλότερο (αλλά πάνω από 7.032 ευρώ) εισόδημα το 2017 σε σχέση με το 2016, θα προκύψει θετική προσωπική διαφορά (πιστωτικό υπόλοιπο), το οποίο θα πρέπει να του επιστραφεί εφάπαξ, εφόσον αυτό ξεπερνά τα 50 ευρώ και ο δικαιούχος δεν έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές στα Ταμεία.

6. Εξόφληση χρεών από τις ανείσπρακτες εισφορές του 2017

Από τον προηγούμενο μήνα έχει ξεκινήσει η εξόφληση των χρεωστικών υπολοίπων από την εκκαθάριση των εισφορών των "μπλοκάκηδων" και των παράλληλα απασχολούμενων για το 2017.

Ο λόγος για τις αρνητικές διαφορές μεταξύ καταβληθεισών εισφορών (με βάση το εισόδημα του 2015) και καταβλητέων εισφορών (με βάση το εισόδημα του 2016), οι οποίες προέκυψαν για όσους επαγγελματίες δήλωσαν υψηλότερο εισόδημα το 2016 σε σχέση με το 2015.

Ήδη έχει εκπνεύσει η προθεσμία καταβολής της 1ης δόσης εξόφλησης των εν λόγω υπολοίπων. Μένουν άλλες τέσσερις, οι οποίες θα πρέπει να καταβληθούν τον Ιανουάριο, τον Φεβρουάριο, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2019.

7. Στα "σκαριά" αύξηση των κατώτατων εισφορών

Από 1/2/2019 θα ισχύσει, σύμφωνα με δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών, η αύξηση του κατώτατου μισθού των ανειδίκευτων εργατών, την οποία θα αποφασίσει η κυβέρνηση γύρω στα τέλη Ιανουαρίου - αρχές Φεβρουαρίου. Αυτό θα οδηγήσει σε ανάλογη αύξηση των κατώτατων εισφορών όλων των μη μισθωτών, μαζί και των ελεύθερων επαγγελματιών.

Η εξέλιξη θα οφείλεται στις διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου, με βάση τον οποίο οι κατώτατες εισφορές των μη μισθωτών προκύπτουν ως ποσοστό (20% για την κύρια ασφάλιση, 6,9% για την υγεία κ.λπ.) επί του κατώτατου μισθού του άγαμου ανειδίκευτου εργάτη, δηλαδή επί των 586 ευρώ (μικτά).

Αυτό σημαίνει πως κάθε αύξηση στον μικτό μισθό θα οδηγήσει σε ακριβώς ανάλογη αύξηση στη βάση υπολογισμού των κατώτατων εισφορών των επαγγελματιών και, άρα, σε αύξηση των ποσών τα οποία πρέπει να καταβάλλουν ως εισφορών.

Έτσι, αν ο μικτός μισθός αυξηθεί κατά 5% και φτάσει στα 615 ευρώ, τότε οι νέες κατώτατες εισφορές κύριας ασφάλισης-υγείας θα φτάσουν στα 165 ευρώ (26,9% x 615 ευρώ/μήνα), έναντι των 157 ευρώ/μήνα (26,9% x 586 ευρώ/μήνα), που είναι μέχρι φέτος. Ανάλογη αύξηση θα έχουν και οι άλλες εισφορές, δηλαδή εκείνες της επικουρικής ασφάλισης και του εφάπαξ.

Μόνη περίπτωση να μην ισχύσουν τα παραπάνω είναι εκείνη στην οποία η κυβέρνηση θα αποφασίσει να μην προχωρήσει άμεσα στην αύξηση των κατώτατων εισφορών λόγω της αύξησης του κατώτατου μικτού μισθού ή να μην αυξηθεί ο μικτός, αλλά μόνο ο διαθέσιμος μισθός (μέσω της μείωσης των εισφορών).