Γιατί θα χάσουμε (και) στα εργασιακά

Η πρώτη αξιολόγηση ολοκληρώθηκε, ωστόσο η δεύτερη τώρα ξεκινάει, με πυρήνα τη διαπραγμάτευση για τις «μεταρρυθμίσεις» στα εργασιακά. Η κυβέρνηση, ως είθισται, υπόσχεται ότι θα τηρήσει τις «κόκκινες γραμμές» και κάνει λόγο για «αναστροφή» της υπάρχουσας κατάστασης. Ωστόσο έχει ήδη δεσμευτεί ότι «δεν θα επιστρέψει σε πολιτικές του παρελθόντος», κάτι που σημαίνει ότι, μέσα σε ένα ασφυκτικό μνημονιακό κι ευρωπαϊκό πλαίσιο, η διαπραγμάτευση για τα εργασιακά θα οδηγήσει σε σημαντικές ήττες

του Θάνου Καμήλαλη από εδώ

Μολονότι η διαπραγμάτευση με τους θεσμούς θα ξεκινήσει επίσημα το φθινόπωρο, η συζήτηση για το νέο εργασιακό πλαίσιο έχει ήδη ανοίξει. Η διεθνής Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων συνεδριάζει ήδη τακτικά και αναμένεται να παρουσιάσει το πόρισμα της τον Σεπτέμβριο. Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, υπόσχεται «αναστροφή της εργασιακής απορρύθμισης» και θέτει «κόκκινες γραμμές» σε ομαδικές απολύσεις, κατώτατο μισθό, συλλογικές συμβάσεις και 13ο 14ο μισθό στον ιδιωτικό τομέα.

Στο νέο, «συμπληρωματικό» μνημόνιο που δόθηκε πριν από λίγες μέρες στη δημοσιότητα προβλέπεται ρητά ότι «οι αλλαγές στις εργασιακές πολιτικές δεν θα περιλαμβάνουν επιστροφή σε προηγούμενες πολιτικές, ασύμβατα με τους στόχους της προώθησης μιας βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης». Παράλληλα, επαναλαμβάνεται η δέσμευση ότι «οποιαδήποτε αλλαγή στα εργασιακά θα συμβεί σε συνεννόηση και συμφωνία με τους θεσμούς». Με δεδομένη την άποψη των δανειστών για το τι οδηγεί σε «βιώσιμη και διαρκή ανάπτυξη» (π.χ. μειώσεις μισθών, απολύσεις, κατάργηση ΣΣΕ, «πάγωμα» των ωριμάνσεων), όπως αυτή έχει εκφραστεί στα τρία προηγούμενα μνημόνια, μοιάζει αδύνατη η «αναστροφή της εργασιακής απορρύθμισης» που επιθυμεί το υπουργείο Εργασίας. Το αντίθετο μάλιστα.

Άρα υπό τις παραπάνω δεσμεύσεις, η Ελλάδα προσέρχεται σε μία συζήτηση με σκοπό (όπως προβλέπουν τρίτο και «συμπληρωματικό» μνημόνιο) την «επανεξέταση ορισμένων υφιστάμενων πλαισίων της αγοράς εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των ομαδικών απολύσεων, της συλλογικής δράσης (π.χ. απεργίες) και των συλλογικών διαπραγματεύσεων, λαμβανομένων υπόψη των βέλτιστων πρακτικών σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο». Πώς θα γίνει αυτή η «επανεξέταση»;

Ας θέσουμε συγκεκριμένα παραδείγματα, με πρώτο τον κατώτατο μισθό. Στο επικαιροποιημένο μνημόνιο η κυβέρνηση δεσμεύεται δεν θα καταργήσει μέχρι την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης τις υπάρχουσες εργασιακές ρυθμίσεις, με ιδιαίτερη μνεία στο άρθρο 103 του νόμου 4172/2013. Το συγκεκριμένο άρθρο αναφέρει ότι «το ύψος του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και νομοθετημένου ημερομισθίου θα πρέπει να καθορίζεται λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και τις προοπτικές της για ανάπτυξη από την άποψη της παραγωγικότητας, των τιμών, και της ανταγωνιστικότητας, της απασχόλησης, του ποσοστού της ανεργίας, των εισοδημάτων και μισθών». Επίσης το νόμος προβλέπει ότι από 1-1-2017, ο νέος κατώτατος μισθός θα καθοριστεί με υπουργική απόφαση του υπουργού Εργασίας. Το 2012 αποφασίστηκε ότι ο κατώτατος μισθός για εργαζόμενος εως 25 ετών είναι 511 ευρώ μικτά δηλαδή 429,24 καθαρά, ενώ για εργαζόμενους άνω των 25 ετών είναι 586 μικτά δηλαδή 492,24 ευρώ καθαρά. Με την οικονομία και την ανεργία σε πολύ χειρότερη κατάσταση, μοιάζει βέβαιο ότι οι δανειστές θα εγείρουν απαιτήσεις για νέα μείωση (με τις πρώτα πληροφορίες να μιλούν για μείωση που ξεκινάει από 2%)

Έπειτα υπάρχουν τα ζητήματα των ομαδικών απολύσεων και της «συλλογικής δράσης». Εδώ θα πρέπει να συνυπολογιστεί ότι εκτός του εξαιρετικά αυστηρού μνημονιακού πλαισίου, η κυβέρνηση θα πρέπει να συμμορφώνεται και με τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι που στα μνημόνια ορίζεται ως «συμμόρφωση με τις βέλτιστες διεθνείς και ευρωπαϊκές πρακτικές». Οι «βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές» όμως, υποστηρίζουν τις ομαδικές απολύσεις. Αυτό έγινε σαφές από τηντοποθέτηση του Γενικού Εισαγγελέα του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης , ο οποίος στις αρχές Ιουνίου υπερασπίστηκε το δικαίωμα μιας επιχείρισης να προχωρεί σε ομαδικές απολύσεις χωρίς διοικητική έγκριση, υποστηρίζοντας ότι το αντίθετο είναι ασύμβατο με το κοινοτικό δίκαιο.

Παράλληλα, οι κανόνες της Ε.Ε. προωθούν και τη νομοθέτηση του δικαιώματος «ανταπεργίας» των εργοδοτών σε περίπτωση απεργίας (lock-out). Όπως αναφέρεται στο άρθρο 6 του Αναθεωρημένου Κοινωνικού Χάρτη της Ε.Ε., «με σκοπό την διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος στις συλλογικές διαπραγματεύσεις τα μέρη αναγνωρίζουν το δικαίωμα εργαζομένων και εργοδοτών στην συλλογική δράση, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην απεργία με την επιφύλαξη των υποχρεώσεων που θα μπορούσαν να προκύψουν από συλλογικές συμβάσεις που είχαν υπογραφή στο παρελθόν» (ζήτημα που το TPP είναι αναδείξει από τον περασμένο Ιανουάριο ). Στην Ελλάδα ο θεσμός του lock out θεωρητικά έχει καταργηθεί με το άρθρο 22 του νόμου 1264/1982. Ωστόσο αφενός η συμφωνία της κυβέρνησης κάνει λόγο για «συμμόρφωση», αφετέρου οι υπερεθνικές συμφωνίες υπερισχύουν των εθνικών. Άρα οι δανειστές δεν θα ζητήσουν τη νομοθέτηση της εργοδοτική απεργίας, αλλά απλά την εφαρμογή της.

Ακούγεται συχνά ότι κατά τη διάρκεια μιας διαπραγμάτευσης «κάτι κερδίζεις και κάτι χάνεις». Στα εργασιακά η κυβέρνηση, υπό ασφυκτικές πιέσεις, έχει ήδη απεμπολίσει το δικαίωμα της να «κερδίσει», πριν ακόμα η συζήτηση ξεκινήσει. Το αποτέλεσμα θα φανεί σύντομα...