Β. Σφακιανάκη: Ενεργειακός σχεδιασμός & παραγωγική ανασυγκρότηση

Από τη συνάδελφο, φίλη και συναγωνίστρια Βάννα Σφακιανάκη, υποψήφια με το ΣΥΡΙΖΑ στο Ηράκλειο

Όλοι έχουμε μια εικόνα του ενεργειακού σχεδιασμού της τελευταίας εικοσαετίας στην Ε.Ε. και στην Ελλάδα και τις πληγές που ανοίγει στην Κρήτη και σε ολόκληρη τη χώρα. Οι πληγές αυτές δεν είναι μόνο στο περιβάλλον, αλλά και στην ίδια την καρδιά της παραγωγικής της βάσης.

Οι επιπτώσεις ίσως να μην έχουν γίνει κατανοητές σε όλη τους την έκταση. Όπως δεν έχουν αξιολογηθεί και όλες οι διαστάσεις της εφαρμογής του νεοφιλελεύθερου μοντέλου της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας, που θεωρεί ότι η ενέργεια δεν αποτελεί κοινωνικό αγαθό (αξία χρήσης), αλλά αντικείμενο της αγοράς (αξία κέρδους). Οι επιπτώσεις αυτές δε σχετίζονται μόνο με τον κατακερματισμό της ΔΕΗ και την ιδιωτικοποίηση μιας δημόσιας περιουσίας στρατηγικού χαρακτήρα.

Ο έλεγχος των ενεργειακών πόρων, που οι λαοί της γης έχουν βιώσει με τον πιο δραματικό τρόπο στη χρήση ορυκτών καυσίμων -κυριολεκτικά με αίμα σε ότι αφορά στους υδρογονάνθρακες αλλά και στην πυρηνική ενέργεια-, επεκτάθηκε στις λεγόμενες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, μέσω της «πράσινης ανάπτυξης», ενός μοντέλου που στην πραγματικότητα δεν είναι ούτε πράσινο ούτε αναπτυξιακό.

Αυτό που έφερε η «πράσινη ανάπτυξη», είναι η διάταξη κάθε είδους ενεργειακών εγκαταστάσεων που λειτουργούν συμπληρωματικά, οι λεγόμενες ΑΠΕ στα όρια τους λόγω καιρού, τα συμβατικά εργοστάσια βάσης σε λειτουργία ή σε κατάσταση ετοιμότητας για να υποστηρίζουν το όλο σύστημα κι όλα μαζί στα όρια της μειωμένης ζήτησης λόγω κρίσης.

Για να είμαστε ακριβείς, όλες οι εγκαταστάσεις υπολειτουργούν και παράλληλα αποζημιώνονται. Σε τέτοιες συνθήκες το κόστος της ενέργειας ανεβαίνει, πλήττοντας όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες και τα νοικοκυριά.

Το μοντέλο αυτό αναζητά την ολοκλήρωσή του, μέσα από ένα σύστημα ακραία συγκεντρωτικό, εν μέρει υπαρκτό και εν μέρει προγραμματιζόμενο, τα διευρωπαικά δίκτυα ενέργειας, όπου οι βασικοί συντελεστές είναι οι ίδιοι γνωστοί «παίκτες» που ελέγχουν διαχρονικά την ενέργεια.

Ένα μοντέλο που για λόγους συγκέντρωσης, απλώνει πλοκάμια για να συνδέσει είτε τα νησιά μας (διασύνδεση Κυκλάδων – Κρήτης – Β. Αιγαίου), είτε χώρες ολόκληρες, εντός και εκτός της Ε.Ε. (Κύπρος, Ισραήλ, Β. Αφρική), σ’ ένα χρηματιστήριο ενέργειας.

Για το σκοπό αυτό, στη χώρα μας κτίζεται μεθοδικά εδώ και 20 χρόνια μια νομοθεσία κατάλληλη, που περιλαμβάνει «ένα ΤΑΙΠΕΔ πριν το ΤΑΙΠΕΔ». Γιατί πως αλλιώς να ονομάσει κανείς -αν όχι ΤΑΙΠΕΔ- τη νομοθεσία που μεταφέρει ένα τεράστιο τμήμα της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας, -βουνά και αγροτική γη, αλλά και υδάτινους πόρους- στους μεγάλους ενεργειακούς ομίλους, ντόπιους και ξένους, ακόμα και σε δημόσιες εταιρείες κρατών μελών της Ε.Ε.;

Η νομοθεσία αυτή περιλαμβάνει επίσης, τη μεγαλύτερη επιχείρηση τροποποποίησης χρήσεων γης που έχει γίνει ποτέ στη χώρα, με σκοπό την ενεργειακή χρήση, ντυμένη με το μανδύα υποτιθέμενου χωροταξικού σχεδιασμού.

Η χρήση γης για ενεργειακά έργα, υφαρπάζει ένα πεπερασμένο πόρο –τη γη- από όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες και τις προστατευτέες περιοχές.

Αυτό συμβαίνει, όχι μόνο επειδή για τις εγκαταστάσεις αυτές απαιτούνται τεράστιες εκτάσεις γης, αλλά και επειδή το κερδοσκοπικό ενεργειακό μοντέλο αναγορεύεται το ίδιο ως παραγωγική δραστηριότητα.

Αποτέλεσμα είναι, ο δραστικός περιορισμός της δυνατότητας ανάκαμψης του πρωτογενή τομέα, αλλά και του «άλλου μοντέλου τουρισμού», ειδικά του τουρισμού υπαίθρου, που βασίζεται στην αξία και την επισκεψιμότητα του τοπίου, ως φυσικού και πολιτιστικού στοιχείου της ταυτότας κάθε τόπου. Έτσι περιορίζονται δραματικά και οι δυνατότητες για παραγωγική ανασυγκρότηση.

Τα προβλήματα δεν τελειώνουν με την κατάληψη της γης. Επιτείνονται με την κατανάλωση και οικονομικών πόρων, που ενώ σήμερα είναι εξαιρετικά περιορισμένοι, παρέχονται σε επιδοτήσεις ενεργειακών έργων.

Το ίδιο συμβαίνει με τον τραπεζικό δανεισμό.

Κι αυτό γίνεται ενώ δεν εξασφαλίζονται παρά ελάχιστες θέσεις εργασίας, αλλά και επειδή δεν συνυπολογίζονται ούτε αυτές που θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν αν οι προτεραιότητες ήταν διαφορετικές.

Όλα αυτά συμβαίνουν επειδή ο ενεργειακός σχεδιασμός αποτελεί χαρακτηριστική εφαρμογή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου ανάπτυξης της οικονομίας, όπου τόσο η πολιτική όσο και η επιστήμη δεν λειτουργούν με βάση τη συνεκτίμηση πρωτογενών δεδομένων, ούτε εξειδικεύουν στα χαρακτηριστικά της χώρας, ούτε έχουν βασικό προσανατολισμό τις ανάγκες της κοινωνίας. Λειτουργούν στη βάση προτεραιοτήτων, που θέτουν οι αγορές και η οικονομία της συσσώρευσης.

Σε χώρες όπως η δική μας, ο αναπτυξιακός σχεδιασμός έχει υποκατασταθεί πλήρως από τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης που το περιεχόμενό αποφασίζεται από άλλους με βάση τα δικά τους συμφέροντα, ενώ το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων είχε αρχίσει να συρρικνώνεται πολύ πριν από την περίοδο της οικονομικής κρίσης.

Όμως, μέσα στη λογική αποδοχής ενός γενικευμένου ξέφρενου ανταγωνισμού για το κέρδος, χάνεται εντελώς το πεδίο πολιτικών επιλογών με προτεραιότητα το δημόσιο συμφέρον.

Σε τέτοιες συνθήκες κανείς δεν αισθάνεται υποχρεωμένος να κάνει ούτε προγραμματισμό, ούτε απολογισμό, πολύ περισσότερο να ζητήσει τη γνώμη της κοινωνίας, όχι με πολωτικά διλήμματα ή προσχηματικές διαβουλεύσεις, αλλά αφού πρώτα την ενημερώσει για τις πραγματικές παραμέτρους των πολιτικών επιλογών.

Για ν’ αλλάξει αυτό και να ασκηθεί μια πολιτική με βάση τις κοινωνικές ανάγκες και με σύμμαχο την κοινωνία, το πρώτο βήμα είναι η επιστροφή στην κοινή λογική.

Σήμερα στην Ελλάδα η εγκατεστημένη ισχύς κάθε είδους ενεργειακών εγκαταστάσεων είναι διόμισυ φορές περισσότερη από τη μέγιστη ζήτηση.

Στην Κρήτη η ζήτηση έχει επιστρέψει στα δεδομένα του 2006.

Υπάρχει λοιπόν ο απαιτούμενος χρόνος για να γίνει σχεδιασμός για την ενέργεια, που πρέπει να ξεκινήσει:

• με τη θεώρηση ότι η ενέργεια είναι ένα κοινωνικό αγαθό που πρέπει να τεθεί στη υπηρεσία της πραγματικής οικονομίας,
• με την κατάργηση όλου του νομοθετικού πλαισίου που πλήττει την κοινωνία και το περιβάλλον και ναρκοθετεί την παραγωγική ανασυγκρότηση,
• με την πεποίθηση ότι το μεγαλύτερο ενεργειακό κοίτασμα είναι η εξοικονόμηση ενέργειας. Ένα κοίτασμα με τεράστια σημασία και πραγματικές θέσεις εργασίας, ικανό να συμβάλλει στην ανάκαμψη της οικονομίας.

Ηράκλειο 13 Δεκεμβρίου 2014

Βιογραφικό

Γεννήθηκα στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1953.
Σπούδασα Αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας τη δεκαετία του ‘70, μια εποχή πλούσια σε γεγονότα και εμπειρίες, ακαδημαϊκές, πολιτικές, κινηματικές.
Οι εμπειρίες αυτές στάθηκαν καθοριστικές για τη ζωή μου, για τη σχέση μου με την κοινωνία και την πολιτική και για το πως αντιλαμβάνομαι τη σχέση της πολιτικής με το χώρο, το σχεδιασμό και το παραγωγικό πρότυπο της κοινωνίας.
Έχω δυό κόρες.
Μέχρι το 1991 άσκησα ελεύθερο επάγγελμα, ως αρχιτέκτων.
Από το 1988 εργάστηκα με συμβάσεις ορισμένου χρόνου στη Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών του Λιμενικού Ταμείου Ηρακλείου και από το 1991 ως μόνιμη υπάλληλος. Στη συνέχεια, εργάστηκα για έξι χρόνια στη Δ/νση Χωροταξίας και Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κρήτης, τη σημερινή Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης.
Το 1994 εκλέκτηκα για πρώτη φορά στη Διοικούσα Επιτροπή του ΤΕΕ/Τμήματος Ανατολικής Κρήτης με την παράταξη της ΑΣΜΕ.
Το 2000, συμμετείχα στη δημιουργία της παράταξης «Αυτόνομοι Μηχανικοί Ανατολικής Κρήτης», από τη συνένωση παρατάξεων και ανέντακτων μηχανικών.
Η πεποίθηση για την ανάγκη αυτοοργάνωσης των πολιτών στους εργασιακούς χώρους και για την απευθείας έκφρασή τους σε πανελλαδικής εμβέλειας όργανα, σε συνδυασμό με την προσήλωση στην περιφερειακή ενδογενή ανάπτυξη, χωρίς συντεχνιασμό, καθόρισε το χαρακτήρα της παράταξης και την ανταπόκριση των μηχανικών. Έτσι η ΑΜΑΚ, μέσα από τις παρεμβάσεις της, έγινε γνωστή σε όλη την Ελλάδα.
Συμμετείχα στα όργανα και τη δράση των μηχανικών μέχρι το 2012, από τη θέση του μέλους της Δ.Ε., του μέλους της κεντρικής Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ, όπου εκλέκτηκα δύο φορες (2006 & 2010) και του συνέδρου της Π.Ο. ΕΜΔΥΔΑΣ.
Ασχολήθηκα ιδιαίτερα με θέματα Μελετών, Χωροταξίας – Πολεοδομίας – Αρχιτεκτονικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς και βέβαια με θέματα υποδομών και ανάπτυξης.
Όλα αυτά τα χρόνια η προέλαση του νεοφιλελευθερισμού μέσω της απορρύθμισης, ήταν αισθητή σε κάθε πτυχή των εξελίξεων, με σταδιακή αποδυνάμωση τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, σε όφελος της συγκέντρωσης και των «αγορών» Οι απαιτήσεις ερμηνείας και απάντησης ήταν πολλές.
Το διάστημα 2001-2005 ήμουν Προϊσταμένη & Συντονίστρια ενεργειών κατάρτησης του Παραρτήματος του ΙΕΚΕΜ /ΤΕΕ Κρήτης.
Από το 2005 ήμουν ενεργό μέλος της Οικολογικής Παρέμβασης Ηρακλείου και του Παγκρήτιου Δίκτυου Περιβαλλοντικών Οργανώσεων ΟικοΚρήτη.
Η επέλαση της «πράσινης ανάπτυξης» κατ’ εικόνα και ομοίωση της νεοφιλελεύθερης «ανάπτυξης», δημιουργούσε θολό τοπίο και έθετε σε κρίση τις ελπίδες –εν τέλει αυταπάτες- που είχαν δημιουργηθεί από τις διεθνείς εξελίξεις.
Αυτό στάθηκε κρίσιμο ζήτημα για το ρόλο της πολιτικής οικολογίας και βασικός λόγος για συλλογικές και κινηματικές προσπάθειες αποδόμησης των νεοφιλελεύθερων προσεγγίσεων σε ότι αφορά στο παραγωγικό πρότυπο της Κρήτης.
Προσπάθησα να συμβάλλω στις προκλήσεις αυτές σε όλα τα επίπεδα, με αρθρογραφία, παρεμβάσεις και συμμετοχή τόσο σε συνέδρια όσο και σε κινήματα, με σημαντικότερο το Παγκρήτιο Δικτύο Αγώνα κατά των βιομηχανικών ΑΠΕ.
Το Δίκτυο δημιουργήθηκε για να αποκρούσει τη βίαιη μεταβολή του παραγωγικού πρότυπου της Κρήτης, με εκτεταμένη κατάληψη γης και καταστροφή του περιβάλλοντος, έτσι ώστε να υλοποιηθεί η πολιτική της ιδιωτικοποίησης της ενέργειας και των υδάτινων πόρων.
Στις μέρες μας, οι συνέπειες της επιβολή των μνημονίων, που ολοκληρώνουν το έργο της νεοφιλελεύθερης έκφρασης του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού της τελευταίας 20ετίας στη χώρα μας, είναι δραματικές.
Σ’ αυτή τη συγκυρία, η από κοινού έκφραση όλων των δυνάμεων που προσπαθούν να βάλουν ανάχωμα στην καταστροφική πολιτική που ασκείται και να δημιουργήσουν την «επόμενη μέρα» είναι αναγκαία. Ο ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύεται από την κοινωνία φορέας αλλαγής για την δημιουργία της «επόμενης μέρας» για την χώρα, με πρωταγωνιστή την κοινωνία.
Ανταποκρινόμενη σ’ αυτό το κάλεσμα, συμμετείχα στις εκλογές της Αυτοδιοίκησης του 2014 στο ψηφοδέλτιο της Ριζοσπαστικής Συνεργασίας Κρήτης.
Στις βουλευτικές εκλογές του 2015 συμμετέχω στο ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ και ευχαριστώ θερμά όλους τους συναγωνιστές για τη μεγάλη τιμή να με συμπεριλάβουν.
Στo ιστολόγιο αυτό θα βρείτε κάποια δείγματα της συμβολής μου στα δρώμενα, στους τομείς με τους οποίους ασχολούμαι.