Νερό και φωτιά: Πώς (και) ο υπερτουρισμός έκαψε τη Χαβάη

Νερό και φωτιά: Πώς (και) ο υπερτουρισμός έκαψε τη Χαβάη

Ανέβηκε: 19/08/2023

Τελευταία ενημέρωση: 19/08/2023

Βαγγέλης Μαρινάκης

Πώς η εξάντληση των υδάτινων πόρων από τις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες της Χαβάης συνετέλεσε στις φονικές πυρκαγιές.

«Τα ίδια νερά στα οποία οι άνθρωποί μας πνίγηκαν μόλις πριν από τρεις ημέρες, είναι τα ίδια νερά στα οποία την επόμενη μέρα οι τουρίστες κολυμπούσαν» δήλωσε κάτοικος του Μάουι στη Σόφι Λονγκ του BBC, λίγες ημέρες μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές που στοίχισαν τη ζωή σε πάνω από 100 ανθρώπους στη Χαβάη και ισοπέδωσαν την πόλη Λαχάινα, το άλλοτε «πετράδι του στέμματος» της τουριστικής βιομηχανία του νησιού και παράλληλα πολιτιστικού και διοικητικού σημείου αναφοράς για τις ιθαγενικές κοινότητες του.

Η δήλωση δεν αφορά μόνον το ηθικό σκέλος αλλά συνοψίζει το πραγματικό πρόβλημα πίσω από την πλέον φονική πυρκαγιά στις ΗΠΑ εδώ και έναν αιώνα, αφού πίσω από την πρόσοψη των μεγάλων και πολυτελών ξενοδοχειακών μονάδων και των θερετρων που περιβάλλουν τις παραλίες του νότιου Μάουι, κρύβεται μια ιστορία ανισότητας εξόχως ταξική ως προς τη διανομή και τη διάθεση των υδάτινων πόρων που συνέβαλε τα μάλα στην ένταση και έκταση του πυρικού φαινομένου δια της μεταφοράς πολύτιμων υδάτινων πόρων από τους πολλούς στους λίγους.

«Υπάρχουν σίγουρα ελλείψεις νερού εξαιτίας του υπερτουρισμού και αυτές επηρεάζουν μια περιοχή που ονομάζουμε Na Wai Eha» δήλωσε πρόσφατα στον ιστότοπο SFGATE η Lucienne de Naie, επικεφαλής της περιβαλλοντικής συλλογικότητας Sierra Club Maui Group και επισήμανε ότι διόλου τυχαία οι ελλείψεις νερού αφορούν μια περιοχή που ονομάζεται Na Wai Eha, ονομασία που αποδίδεται ως «Τέσσερα Νερά» και η οποία αναφέρεται στα τέσσερα ρέματα και τα ποτάμια που ρέουν από τα βουνά του δυτικού Μάουι προς το κεντρικό Μάουι.

Οι συγκεκριμένοι υδάτινοι πόροι οφείλουν όπως προβλέπει το Σύνταγμα να βρίσκονται σε καταπίστευμα προς όφελος των πολιτών της Πολιτείας, ενώ η δημόσια διάθεσή τους είναι σε προτεραιότητα σε σχέση με τη χρήση τους για εμπορικούς σκοπούς. «Ο νόμος είναι πραγματικά πολύ σαφής», τονίζει στο ίδιο ρεπορτάζ του SFGATE o Jonathan Scheuer, συν-συγγραφέας του «Water and Power in West Maui», τονίζοντας όμως ότι στην πράξη συχνά άνθρωποι με χρήματα και δύναμη παίρνουν νερό προτού αυτό διοχετευτεί στους δημόσιους αποταμιευτήρες. Και παραθέτει την ιδιαίτερα χαρακτηριστική περίπτωση του Νο. 1 καταναλωτή νερού για το οικονομικό έτος 2020 του πολυτελούς θερέτρου Grand Wailea, έκτασης 40 στρεμμάτων με 776 δωμάτια και βίλες, το οποίο χρησιμοποιούσε περίπου 500.000 γαλόνια νερού σε ημερήσια βάση, σε σύγκριση με τη μέση κατοικία μιας οικογένειας, η οποία χρησιμοποιεί περίπου 400 γαλόνια την ημέρα. Δέον να σημειωθεί μάλιστα πως η κατανάλωση του συγκεκριμένου θερέτρου αυξήθηκε κατά 27% μέσα σε μια δεκαετία (2008-17) σύμφωνα με επίσημη αναφορά του αρμόδιου υπουργείου.

«Δεν υπάρχουν επί του παρόντος κανόνες για τα ξενοδοχεία πέραν των συστάσεων» ομολογεί κι ο διευθυντής του τμήματος ύδρευσης της κομητείας του Μάουι και θυμίζει όταν το 2021 μια αύξηση του αριθμού των επισκεπτών συνοδεύτηκε από μια σειρά περιοριστικών για την κατανάλωση νερού μέτρων (απαγόρευση ποτίσματος γκαζόν, πλυσίματος οχημάτων κτλ.), των οποίων η παραβίαση επέφερε αυστηρό πρόστιμο 500 δολαρίων.Νότιο Μάουι

Μένει να διερευνηθεί σε τι βαθμό αυτού του είδους οι πρακτικές συνέβαλαν στις πολυήμερες καταστροφικές πυρκαγιές –που αποδίδονται σε πρώτη φάση σε ένα εκρηκτικό μίγμα υψηλών θερμοκρασιών, ξηρασίας και ισχυρών ανέμων– και κατά πόσον η ελλιπής διάθεση νερού ευθύνεται για την απώλεια ανθρώπινων ζωών και την καταστροφή μεγάλου τμήματος της πανίδας και της χλωρίδας της περιοχής.

Υπάρχει λύση; Μια σειρά προτάσεων έχουν κατατεθεί από πολίτες, με μέλη του συμβουλίου της κομητείας του Μάουι να προτείνουν συνάρτηση της φορολογίας ως προς τα τουριστικά θέρετρα και τις ξενοδοχειακές μονάδες με την κατανάλωση νερού. Άλλοι πάλι δείχνουν τη γειτονική Πολιτεία της Καλιφόρνιας, όπου η εγκατάσταση τεχνολογιών οικονομικότερων ως προς την σπατάλη νερού- π.χ. συνθετικών χλοοτάπητων- συνοδεύεται από επιστροφή φόρου. Ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις προηγούμενες προτάσεις και τις πρωτοβουλίες

«Υπάρχουν πολλά πράγματα που θα μπορούσαν να γίνουν σε επίπεδο πολιτικής που θα μπορούσαν να αλλάξουν τα πράγματα και να δώσουν μεγαλύτερη ευελιξία στα συστήματα», δηλώνει επί του θέματος και η de Naie, για να συμπληρώσει με νόημα: «Αλλά δυστυχώς, ξέρετε, οι τροχοί γυρίζουν αργά εδώ».

Υπάρχει ασφαλώς και άλλος τρόπος. Aυτός της ιδιωτικοποίησης και του πολεοδομικού εξευγενισμού που ακολουθήθηκε σε ουκ ολίγες συνθήκες φυσικών καταστροφών, από την επαύριο του Τυφώνα Κατρίνα που έπληξε την Νέα Ορλεάνη το 2005 μέχρι τον Τυφώνα Μαρία στο Πουέρτο Ρίκο το 2017, όταν εταιρίες που δραστηριοποιούνται στον χώρο του real estate φρόντισαν να οικειοποιηθούν με την βοήθεια των τοπικών αρχών την γη που άνηκε στους νόμιμους ιδιοκτήτες της. Σε αυτή τη νέα εκδοχή καπιταλισμού -που εύστοχα η Ναόμι Κλάιν έχει ονομάσει disaster capitalism– το συλλογικό ανθρώπινο και περιβαλλοντικό τραύμα μετατρέπεται σε εμπόρευμα και επενδυτική ευκαριία.