Πολλαπλές κακοποιήσεις στο ρέμα της Πικροδάφνης

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Οι δύο πολυκατοικίες για την προστασία των οποίων γίνεται το έργο ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 01.08.2020, 14:49
Πολλαπλές κακοποιήσεις στο ρέμα της Πικροδάφνης
Τάσος Σαραντής

Πέραν των ορίων του νόμου και χωρίς την απαιτούμενη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων οι εργασίες της Περιφέρειας Αττικής στις αυθαίρετες κατασκευές πάνω στην κοίτη του πολύπαθου ρέματος ● Τι καταγγέλλει το Δίκτυο Πολιτών για τη Διάσωση του Ρέματος της Πικροδάφνης ● Το ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί η υπηρεσία της Περιφέρειας Αττικής αναγνωρίζει ότι η πτώση των πρανών μπορεί να θίγει ιδιωτική περιουσία την οποία πρέπει να προστατεύσει η Πολιτεία με ένα έργο πολλών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ με τα χρήματα των φορολογουμένων, όταν τα μπάζα που αποτελούν τα πρανή έχουν εναποτεθεί αυθαίρετα στις όχθες του ρέματος.


Για άλλη μια φορά, το ταλαιπωρημένο από τις τσιμεντοποιήσεις και τις καταπατήσεις ρέμα της Πικροδάφνης γίνεται έδαφος περιβαλλοντικών αγριοτήτων. Αυτή τη φορά, η Περιφέρεια Αττικής με την αιτιολογία της πτώσης πρανών του ρέματος στις αυθαίρετα μπαζωμένες και καταπατημένες όχθες του, σε περιοχή που βρίσκεται στον Δήμο Αγίου Δημητρίου αποφάσισε να προχωρήσει σε παράνομες και καταστρεπτικές εργασίες προκειμένου να προστατέψει ιδιωτικές περιουσίες.

powered by Rubicon Project

Ολα ξεκίνησαν όταν κάτοικοι πολυκατοικίας παρακείμενης στο ρέμα, επί της οδού Αιγίνης στον Αγιο Δημήτριο, προχώρησαν σε καταγγελία προς το Τμήμα Ρεμάτων της Διεύθυνσης Εργων Αντιπλημμυρικής Προστασίας της Περιφέρειας Αττικής για την πτώση των πρανών και τον κίνδυνο που ενδεχομένως διατρέχει η πολυκατοικία όπου διαμένουν, καθώς οι καταπτώσεις είχαν φθάσει στα όρια της ιδιοκτησίας τους.

Στη συνέχεια απέστειλαν για το ίδιο θέμα εξώδικο. Ακολούθησε καταγγελία κατοίκου επί της οδού Τρεμπεσίνας, που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την πολυκατοικία της οδού Αιγίνης και στην απέναντι όχθη του ρέματος, για τη μάντρα της οικίας του που κινδυνεύει να καταπέσει μαζί με τα πρανή.

Επιχώσεις με μπάζα



Ετσι, η αρμόδια υπηρεσία αποφάσισε να προβεί στην κατασκευή πασσαλότοιχου αντιστήριξης πρανών στο συγκεκριμένο σημείο του ρέματος σε μήκος 50 μέτρων, εκτιμώντας ότι «υπάρχει σοβαρό πρόβλημα για την ευστάθεια της πολυκατοικίας, αλλά και γενικότερα της περιοχής».

Προκειμένου να πραγματοποιηθούν οι εργασίες, η υπηρεσία της Περιφέρειας προχώρησε στη διάνοιξη ράμπας-χωμάτινου δρόμου από την οδό Τρεμπεσίνας μέσα στο ρέμα για να κατέβουν μεγάλα οχήματα στην κοίτη και να πραγματοποιήσουν δειγματοληψίες για τη διενέργεια εδαφολογικής μελέτης, ώστε να επιλεγεί το είδος της αντιστήριξης για τα πρανή που καταπέφτουν.

Για να επιτευχθεί αυτό κόπηκαν τρία μεγάλα δέντρα και καταστράφηκε το πρανές, ενώ η ράμπα-δρόμος κατασκευάστηκε πάνω σε έναν μαιανδρισμό του ρέματος με συνέπεια να στενέψει πολύ την κοίτη του. Οι εργασίες έγιναν αντιληπτές από κατοίκους και στο σημείο προσέτρεξαν μέλη του Δικτύου πολιτών για τη διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης.

Οπως διαπίστωσαν τα μέλη του Δικτύου, τα πρανή που κατέπεφταν από την πλευρά της οδού Αιγίνης προέρχονταν από ανθρωπογενείς αποθέσεις. Ηταν δηλαδή μπάζα που περιείχαν σπασμένα τούβλα, πλακάκια και άλλα οικοδομικά υλικά. Και ότι, όπως τεκμαίρεται και από έκθεση φωτοερμηνείας της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του ΥΠΕΝ του 2015, ο αύλειος χώρος της προαναφερόμενης πολυκατοικίας, αλλά και της απέναντι από αυτήν, που καταλαμβάνουν τα πρώτα οικοδομικά τετράγωνα στο τέρμα της Αιγίνης, είναι κτισμένοι μέσα στην κοίτη του ρέματος.

Υπό αυτά τα δεδομένα και στην πράξη, το σχεδιαζόμενο έργο της Περιφέρειας αποσκοπεί στη δημιουργία μιας στεγανής κατασκευής, κάτι σαν τσιμεντένιο τοίχο, για να στεγανωθούν τα οικόπεδα αυτών των δύο μεγάλων πολυκατοικιών που είναι ακριβώς πάνω στην όχθη πατώντας σε επιχώσεις. Λόγος για τον οποίο όταν ανεβαίνει η στάθμη του ποταμού διαβρώνονται οι κήποι τους που κρέμονται πάνω στο ρέμα και πιθανά πλημμυρίζουν οι κήποι ή και τα γκαράζ τους, όπως συμβαίνει και σε άλλες κατασκευές στο ρέμα της Πικροδάφνης.
Μη σύννομα έργα

Ωστόσο, τα θεμέλια των δύο πολυκατοικιών βρίσκονται πάνω σε βράχο σε κροκαλοπαγές υπέδαφος, απέχουν από το συγκεκριμένο μπαζοπρανές και δεν κινδυνεύουν, λόγος για τον οποίο δεν χρήζουν καμίας αντιδιαβρωτικής προστασίας. Σύμφωνα με το Δίκτυο Πολιτών για τη Διάσωση του Ρέματος της Πικροδάφνης, το ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί η υπηρεσία της Περιφέρειας Αττικής αναγνωρίζει ότι η πτώση των πρανών μπορεί να θίγει ιδιωτική περιουσία την οποία πρέπει να προστατεύσει η Πολιτεία με ένα έργο πολλών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ με τα χρήματα των φορολογουμένων, όταν τα μπάζα που τα αποτελούν έχουν εναποτεθεί αυθαίρετα στις όχθες του ρέματος και δεν μπορούν να αποτελούν έκταση που διεκδικείται από ιδιώτες, πόσο μάλλον να έχει χτιστεί από ιδιώτες.

Συνεπώς, η προστασία των αύλειων χώρων των πολυκατοικιών και για το τμήμα τους που είναι νόμιμο και όχι καταπατημένο, είναι υπόθεση που θα έπρεπε να βαραίνει αποκλειστικά και μόνο τους ιδιοκτήτες της, οπότε ο υπό κατασκευή πασσαλότοιχος θα έπρεπε να κατασκευαστεί από τους ίδιους, εντός των ορίων της ιδιοκτησίας τους.
Η νομολογία του ΣτΕ

Πέραν αυτών, η Πικροδάφνη είναι ένα μη οριοθετημένο ρέμα και σύμφωνα με την πάγια νομολογία του ΣτΕ δεν επιτρέπονται έργα σε ρέματα πριν την οριοθέτηση, ενώ σε μη οριοθετημένα ρέματα επεμβάσεις διευθέτησης, όπως αυτή στο συγκεκριμένο σημείο, δεν νομιμοποιούνται. Συνεπώς, οι εργασίες της Περιφέρειας δεν είναι σύννομες. Πόσο μάλλον όταν εκκρεμεί η εκδίκαση από το ΣτΕ προσφυγής για την ακύρωση των έργων διευθέτησης της Πικροδάφνης, από τη λεωφόρο Βουλιαγμένης έως τις εκβολές του που δρομολογεί η Περιφέρεια Αττικής.

Σύμφωνα με αυτήν και με το πρόσχημα του πλημμυρισμού και των καταπτώσεων των πρανών, σχεδιάζεται το χτίσιμο του ρέματος με συρματοκιβώτια σχεδόν σε ολόκληρο το μήκος του και αποψίλωση των πρανών και της κοίτης του από το πράσινο, κάτι που θα συμβεί με την κοπή 776 δέντρων. Η εκδίκαση της υπόθεσης στο ΣτΕ έχει αναβληθεί πέντε φορές, καθώς το ανώτατο δικαστήριο αναμένει από την Περιφέρεια την ολοκλήρωση της οριοθέτησης της Πικροδάφνης. Η οριοθέτηση αποτελεί προϋπόθεση για το ΣτΕ, για να συζητήσει την οποιαδήποτε επέμβαση-διευθέτηση στο ρέμα.

Επιπλέον, οι επεμβάσεις που σχεδιάζονται αυτή τη φορά στο ρέμα Πικροδάφνης εντάσσονται από την Περιφέρεια στην κατηγορία «άρση πρανών», οπότε και δεν απαιτείται Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και Απόφαση Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων (ΑΕΠΟ), παρά μόνο μια πρόχειρη Περιβαλλοντική Εκθεση. Ωστόσο, τα έργα επιφέρουν αλλαγή διατομής του ρέματος, άρα πρόκειται για έργα διευθέτησης που απαιτούν ΜΠΕ.

Ανάλογα έργα σχεδιάζονται από την Περιφέρεια και στην περιοχή των οδών Δαιδάλου και Αρματολών όπου παρατηρείται έντονη διάβρωση του πρανούς που έχει υποχωρήσει σημαντικά. Σύμφωνα με το Δίκτυο Πολιτών για τη Διάσωση του Ρέματος της Πικροδάφνης, στη Δαιδάλου υπάρχει διώροφη κατοικία που καταπατά το ρέμα και εξετάζεται εάν οι τίτλοι ιδιοκτησίας που κατέχει είναι ψευδεπίγραφοι.
Καταπατήσεις



Τα πρόστιμα μαμούθ που επιβλήθηκαν από την Πολεοδομία το 2017 για αυθαίρετη δόμηση στο ρέμα Πικροδάφνης στους Δήμους Παλαιού Φαλήρου και Αγίου Δημητρίου, ύψους έως και 500.000 ευρώ, καταδεικνύουν την ύπαρξη πλήθους καταπατήσεων και αυθαιρέτων στις όχθες και την κοίτη του (περίπου 100 μόνο στον Δήμο Παλαιού Φαλήρου και πολλαπλάσια στον Δήμο Αγίου Δημητρίου) και αποδεικνύουν ότι το ζήτημα των καταπατήσεων του ρέματος είναι κάτι παραπάνω από υπαρκτό.

Ωστόσο, η βάση του προβλήματος είναι κάτι παραπάνω από περίπλοκη και συνδέεται με συνειδητές ή ασυνείδητες αβλεψίες και αντιφάσεις της δημόσιας διοίκησης. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η πραγματική ροή του ποταμού βρίσκεται αποτυπωμένη σε μελέτη φωτοερμηνείας του 1939 που βασίστηκε σε αεροφωτογραφίες της εποχής και εκπονήθηκε από την τότε Ειδική Γραμματεία Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος.

Σε αυτή φαίνεται ξεκάθαρα η κοίτη της Πικροδάφνης σε μια περίοδο που δεν υπήρχαν ακόμη καταπατήσεις με τη μέθοδο των επιχώσεων του ρέματος, κάτι που συνέβη μετά το 1952 για την επέκταση οικόπεδων και χωραφιών. Κάπως ανάλογα αποτελέσματα παίρνουμε και από τους χάρτες του καθηγητή Δημήτριου Λαμπαδάριου, ιδρυτή της τοπογραφίας υπαίθρου στη χώρα μας, που έκανε μια λεπτομερή αποτύπωση για την Πικροδάφνη και τα περισσότερα ρέματα της Αττικής την περίοδο 1920-1928. Σε ό,τι αφορά την Πικροδάφνη, τα αποτελέσματα είναι ανάλογα με αυτά της μελέτης του 1939 με την κοίτη να είναι ακόμη πιο ευρεία.

Συνεπώς, υπάρχει η πραγματική ροή του ποταμιού, μια πολύ σημαντική πληροφορία που υποδεικνύει ότι αυτόν τον χώρο το ποτάμι τον χρειάζεται και τον χρησιμοποιεί. Και ότι, αν καταπατηθεί αυτός ο χώρος, σε ενδεχόμενο μια ογκώδους πλημμυρικής ροής από αυτές που συμβαίνουν μία φορά στα 50 ή 100 χρόνια, το νερό θα πλήξει αυτό τον χώρο και θα τον χρησιμοποιήσει, καθώς είναι κοίτη και όχθες μαζί.
Σχέδιο της χούντας

Εντούτοις, το ζήτημα που περιπλέκει την κατάσταση στην περιοχή είναι το εκτός πραγματικότητας ισχύον ρυμοτομικό σχέδιο. Το πρόβλημα ξεκίνησε από τη χούντα που ήθελε να σκεπάσει την Πικροδάφνη και να την κάνει λεωφόρο, τη λεωφόρο Πικροδάφνης. Με βάση αυτό το πλάνο, το ρυμοτομικό σχέδιο που ισχύει έως σήμερα δεν βλέπει μπροστά του ποτάμι, αλλά μία λεωφόρο, γεγονός που επιτρέπει την πώληση οικοπέδων και την έκδοση οικοδομικών αδειών.

Παρόλο που αυτό έχει αλλάξει, διότι σήμερα έχει αποφασιστεί και κατοχυρωθεί ότι η Πικροδάφνη είναι ποτάμι και ότι δεν θα γίνει λεωφόρος. Εξαιτίας αυτής της κατάστασης, έχει κατατεθεί προσφυγή στο ΣτΕ, με την οποία ζητείται η αλλαγή του ρυμοτομικού σχεδίου της περιοχής. Τη δε αλλαγή του ρυμοτομικού σε κάποια σημεία του έχει ζητήσει και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση.

Κατά τα λοιπά, το ρέμα της Πικροδάφνης αποτελεί ένα «μοναδικό και αξιόλογου μήκους ποτάμιο άξονα μέσα στο πυκνοδομημένο λεκανοπέδιο, με αξιόλογη παραποτάμια υδρόφιλη βλάστηση και μεγάλη ποικιλία υδρόφιλης και μη πανίδας», σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων Λεκανών Απορροής Ποταμών των Υδατικών Διαμερισμάτων Αττικής. Πρόκειται δε για ένα από τα κύρια «υδατορέματα Α΄ προτεραιότητας», το οποίο χρήζει προστασίας.