Μια δυνατή βροχόπτωση στις 21 Οκτώβρη 1994 προκαλεί την υπερχείλιση του ρέματος του Ποδονίφτη, οδηγώντας στο πέρασμά του στον θάνατο 17 ανθρώπους. Σε σπίτια, επιχειρήσεις και αυτοκίνητα καταγράφονται ανυπολόγιστες υλικές ζημιές.
Παράλληλα, σοβαρότατες ήταν και οι καταστροφές που προκλήθηκαν στα κεντρικά γραφεία του ΚΚΕ στον Περισσό, καθώς και στο ιστορικό αρχείο του κόμματος, μεγάλο μέρος του οποίου παρασύρθηκε από τα ορμητικά νερά. Το 1995, με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, τα έργα εγκιβωτισμού του ρέματος του Ποδονίφτη σταματούν, καθώς κρίθηκαν ένοχα για τη βιβλική καταστροφή.
Είκοσι τρία χρόνια μετά, τον Νοέμβρη του 2017, μια ισχυρή βροχόπτωση προκαλεί τον θάνατο 24 ανθρώπων στη Μάνδρα Αττικής. Δρόμοι σχίστηκαν στα δυο, σπίτια και καταστήματα πλημμύρισαν και η ανθρώπινη οδύνη για μια ακόμη φορά ξεχείλισε.
Το βλέμμα όλων στράφηκε τότε στα μπαζωμένα ρέματα της περιοχής και στις αυθαίρετες κατασκευές που χτίστηκαν επάνω τους, περιορίζοντας την κοίτη τους.
Προ δεκαπενθημέρου, δέκα συλλογικότητες και κινήματα για τη διάσωση των εναπομεινάντων ρεμάτων της Αττικής συγκεντρώθηκαν έξω από τα γραφεία της Περιφέρειας Αττικής.
«Στόχος μας είναι να αποτρέψουμε τον εγκιβωτισμό των φυσικών κοιτών των ρεμάτων και την τσιμεντοποίησή τους, όπως προβλέπεται από τα έργα που δρομολογούνται από την Περιφέρεια και το υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών, γιατί αυτό θα τα εξαφανίσει και θα εκθέσει τις πόλεις μας περισσότερο στους κινδύνους της πλημμύρας και της υπερθέρμανσης του πλανήτη», τονίζεται στην αγωνιώδη ανακοίνωσή τους.
«Η Περιφέρεια Αττικής ισχυρίζεται ότι νοιάζεται για τη ζωή των πολιτών. Στην πραγματικότητα, περιορίζοντας τον φυσικό χώρο των ρεμάτων προκειμένου να προστατέψει τις αυθαίρετες ιδιοκτησίες, νοιάζεται μόνο για τα συμφέροντα κάποιας μερίδας πολιτών. Οι οριοθετήσεις αυτές έρχονται σε αντίθεση με τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού και του υπουργού Περιβάλλοντος, μετά τις πυρκαγιές στο Μάτι και τις πλημμύρες στη Μάνδρα. Η αντίληψη αυτή είναι εντελώς αναχρονιστική, αφού η σύγχρονη/διεθνής επιστημονική αντίληψη (οικομηχανική / biotechnical engineering και αποκάλυψη ρεμάτων / daylighting) βλέπει την προστασία των πολιτών άρρηκτα συνδεδεμένη με την προστασία του περιβάλλοντος, με τη διατήρηση ανοιχτών, φυσικών και λειτουργικών ρεμάτων. Είναι μάλιστα εξαιρετικά πιο οικονομική από τις τσιμεντοποιήσεις και τους εγκιβωτισμούς, που εξακολουθεί να είναι η κυρίαρχη τάση στην Ελλάδα», προστίθεται στην ανακοίνωση των συλλογικοτήτων.
Αλήθεια, από το «Θάπτομεν τον Ιλισσόν», που εκστόμισε έμπλεος χαράς το 1939 ο Μεταξάς, έως σήμερα, πόσο νερό έχει κυλήσει στο αυλάκι ή σωστότερα πόσα ρέματα προτιθέμεθα να θάψουμε ακόμη;
Οι γυρίνοι και η προστασία της ζωής
Η Περιφέρεια μεριμνά πρώτα για τη ζωή των πολιτών και μετά για την προστασία του περιβάλλοντος, απάντησαν οι αυτοδιοικητικοί εκπρόσωποι στις διαμαρτυρίες των κινημάτων.
Δικαίως γεννάται το ερώτημα: η προστασία του περιβάλλοντος και η προστασία των ανθρώπων είναι δύο έννοιες ασύμβατες και αλληλοσυγκρουόμενες;
Τον Οκτώβρη του 2015, στις αντιδράσεις που καταγράφηκαν για το πρόγραμμα αντιπλημμυρικής προστασίας της Περιφέρειας, η περιφερειάρχης είχε δηλώσει πώς «δεν είναι δυνατόν να βάζουμε στην ίδια ζυγαριά τους συμπαθείς και απαραίτητους για ένα οικοσύστημα γυρίνους με την προστασία της ανθρώπινης ζωής».
Χαρακτηριστική είναι επίσης της αντίληψης που κυριαρχεί η απάντηση που δόθηκε το 2016 στην επερώτηση του νυν ανεξάρτητου βουλευτή Σπ. Λυκούδη για την «ανάπλαση του ρέματος της Πικροδάφνης» και την εγκριθείσα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που προκρίνει την τσιμεντοποίηση.
Συγκεκριμένα, αναφέρεται: «Υπεβλήθη πάντως εξέταση πρόσθετης εναλλακτικής λύσης πέραν των προβλεπομένων στην υποβληθείσα ΜΠΕ» και η σύσκεψη που έγινε υπό τον Γ. Τσιρώνη, τη Ρ. Δούρου και δημάρχους των περιοχών «κατέληξε στην αναγκαιότητα εκπόνησης μελέτης για τον προσδιορισμό της ιστορικής κοίτης του ρέματος και την καταγραφή των επικείμενων (δημόσιων και ιδιωτικών) κατασκευών μεταξύ της παλαιάς και νέας οχθογραμμής του ρέματος. Η μελέτη παρεδόθη και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί να ανακτηθεί η παλαιά κοίτη και να μείνουν χωμάτινα τα πρανή λόγω του ασύγκριτα υψηλού οικονομικού και κοινωνικού κόστους».
Στην Αττική, κάποτε, υπήρχαν 1.000 ρέματα. Σήμερα ο αριθμός τους έχει περιοριστεί δραματικά -έμειναν λιγότερα από πενήντα. Σύμφωνα με τα σχέδια της Περιφέρειας και παρά τις αρνητικές γνωμοδοτήσεις δήμων όπως της Αθήνας και της Ν. Φιλαδέλφειας, 6 χλμ. του ρέματος της Πικροδάφνης, 15 χλμ. του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, 770 μέτρα του Ποδονίφτη, ο Ερασίνος και ό,τι τμήμα ρέματος έχει απομείνει σε φυσική κατάσταση, θα επενδυθούν με πέτρες τυλιγμένες σε συρματοπλέγματα και πασσαλότοιχους.
Επίσης, περισσότερα από 2.500 δέντρα θα κοπούν. Οι οριοθετήσεις δε που προτείνονται δεν αποκαθιστούν τα ρέματα στις φυσικές τους οριογραμμές, ακόμη και στις περιπτώσεις που αυτό είναι εφικτό (το κοινωνικό κόστος που λέγαμε).
Τα τολμηρά σχέδια της περιφέρειας προχωρούν ένα βήμα παραπέρα, καθώς προαλείφεται τσιμέντωμα ακόμη και σε ρέματα που ποτέ δεν πλημμύρισαν, ενώ για τα αυθαίρετα κτίσματα (που ο καθηγητής Ν. Μπελαβίλας τα προσδιορίζει στις 10.000 σε όλη την επικράτεια) και τις λάθος κατασκευές, προτείνονται έργα προστασίας, με αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους, το στένεμα των κοιτών των ρεμάτων, την αύξηση του πλημμυρικού κινδύνου.
Στης Πικροδάφνης τον ανθό...
Το ρέμα της Πικροδάφνης είναι, όπως σημειώνει και το Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του ρέματος, ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα του Λεκανοπεδίου, το οποίο παραμένει σε φυσική κατάσταση.
Με πλούσια χλωρίδα και πανίδα συνιστά μια όαση ζωής για τις γύρω περιοχές. Τυχόν πλημμύρες που έχουν σημειωθεί οφείλονται αποκλειστικά σε ανθρώπινες επεμβάσεις.
Η περιφέρεια προωθεί τον εγκιβωτισμό του ρέματος με συρματοκιβώτια και μπετόν. Εν ολίγοις την ολοκληρωτική απάλειψη της χλωρίδας και πανίδας του ρέματος και τη μετατροπή του σε δύσοσμο οχετό αφού δεν λαμβάνονται μέτρα για την απορρύπανσή του. Εξάλλου μεταξύ των ρυπαντών της Πικροδάφνης συγκαταλέγεται και η ΕΥΔΑΠ!
«Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ολοκληρώθηκε το 2014 και κόστισε 2,5 εκατομμύρια ευρώ. Το κόστος δε των έργων που προτείνουν υπερβαίνει τα 55 εκατομμύρια και αναμένεται να φτάσει έως τα 100 εκατομμύρια. Η μελέτη είναι διάτρητη, στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα προ εικοσαετίας, έχει σοβαρά λάθη, ενώ έχουν παραλείψει να αναφέρουν σημαντικά είδη ορνιθοπανίδας» τονίζει στις Νησίδες η περιβαλλοντολόγος και μέλος του Δ.Σ της κίνησης ΡΟΗ – Πολίτες υπέρ των ρεμάτων, Ροδούλα Κωνσταντινίδου.
Η πραγματογνωμοσύνη που διενήργησε ο επίκουρος καθηγητής ΕΜΠ, διευθυντής Εργαστηρίου Τεχνικής Γεωλογίας και Υδρογεωλογίας Κ. Λουπασάκης αποτελεί πραγματικό κόλαφο για τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, καθώς γίνεται λόγος για κατασπατάληση δημόσιων πόρων και περιβαλλοντική καταστροφή.
Χαρακτηριστικά επισημαίνεται: «Στην πλειοψηφία των πρανών τα ανώτερα τμήματα δομούνται από μπάζα (τεχνητές επιχώσεις)».
Τα έργα που προκρίνονται αφορούν στην υποστήριξη των μπάζων και όχι στην απομάκρυνσή τους προκαλώντας αδικαιολόγητη αύξηση του κόστους. Επίσης «σε σημαντικό αριθμό τμημάτων το ρέμα διέρχεται μέσα από βραχώδεις σχηματισμούς που δεν διατρέχουν κίνδυνο διάβρωσης».
Η μελέτη προτείνει την αφαίρεση υγιών βραχώδων σχηματισμών ηλικίας μεγαλύτερης των 2,5 εκ ετών και την αντικατάστασή τους με συρματοκιβώτια τα οποία «το αργότερο σε 50 χρόνια θα έχουν καταστραφεί από την οξείδωση». Αδικαιολόγητη αύξηση του κόστους και εδώ.
Επίσης «κατά μήκος του ρέματος εντοπίζονται πολυάριθμα τεχνικά δημόσια και ιδιωτικά έργα που προκαλούν στενώσεις στην κοίτη με αποτέλεσμα να καθίστανται υπεύθυνα για την πρόκληση υπερχειλίσεων».
Η ΜΠΕ προκρίνει έργα για την αντιστήριξη των αυθαιρεσιών. «Το αποτέλεσμα της παράλειψης αυτής είναι η μη ουσιαστική επίλυση των προβλημάτων υπερχείλισης σε πολλές θέσεις διατηρώντας έτσι τον κίνδυνο για την απώλεια ανθρώπινων ζωών και περιουσιών. Επιπροσθέτως, η περιττή υπερδιαστασιολόγηση των έργων αντιστήριξης σε πολλές από τις θέσεις αυξάνει αδικαιολόγητα το κόστος των παρεμβάσεων.
Τέλος με την ανακατασκευή αυθαίρετων κατασκευών ουσιαστικά δικαιώνεται η αυθαιρεσία και παγιώνεται το καθεστώς των καταπατήσεων σε βάρος δημόσιων εκτάσεων» όπως τονίζεται.
Το καταπληκτικό δε είναι η προχειρότητα με την οποία συντάχθηκε η μελέτη. «Οι προτεινόμενες διατάξεις έργων βασίζονται σε γεωτεχνική μελέτη η οποία εκπονήθηκε στο πλαίσιο της ΜΠΕ αποκλειστικά για τον σκοπό αυτό. Κατά την αξιολόγηση των προτεινόμενων διατάξεων μέτρων αντιστήριξης διαπιστώθηκαν πολλές αντιφάσεις μεταξύ των διατάξεων έργων που προτείνονται στην ΜΠΕ και αυτών που έχουν διαστασιολογηθεί στη Γεωτεχνική μελέτη. Οι αντιφάσεις αυτές οφείλονται στη λανθασμένη μεταφορά της θέσης των έργων από τη μία μελέτη στην άλλη.” Τέλος στη θέση εκβολής του ρέματος η καθ΄ ύψος επέκταση της διατομής της κοίτης αναμένεται να επιτείνει τα προβλήματα που θα δημιουργήσουν οι πλημμυρικές παροχές και να αυξήσουν τη σφοδρότητα με την οποία το πλημμυρικό κύμα θα πλήξει τη Λεωφόρο Ποσειδώνος... με σοβαρό κίνδυνο την απώλεια ανθρώπινων ζωών...».
Σύμφωνα με μια πρώτη καταμέτρηση της Πολεοδομίας τα αυθαίρετα του ρέματος της Πικροδάφνης ανέρχονται σε 42.
Οι εκτροπές της Μάνδρας
Τον περασμένο Αύγουστο, το Ελεγκτικό Συνέδριο άναψε το πράσινο φως για την έναρξη των αντιπλημμυρικών εργασιών των ρεμάτων της Αγ. Αικατερίνης και του ρέματος Σούρες που έχει χαρακτηρισθεί ως ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος.
Στο ρέμα της Αγίας Αικατερίνης θα γίνει μερική εκτροπή της πλημμυρικής παροχής του με αγωγό ορθογωνικό, διαμέσου της οδού Κάλβου, ο οποίος θα εκβάλει στον χείμαρρο Σούρες και η υπόλοιπη πλημμυρική παροχή θα διοχετεύεται προς τον υφιστάμενο αγωγό Κοροπούλη.
«Η μελέτη που είναι του 2013 βασίζεται σε εντελώς ανεπίκαιρα επιστημονικά δεδομένα», σημειώνει στις Νησίδες ο τοπογράφος Δημήτρης Θεοδοσόπουλος.
Τονίζει δε πως «ο πλημμυρικός κίνδυνος αυξάνεται όταν έχεις περισσότερους όγκους νερού σε μικρότερο χώρο, καθώς έτσι αυξάνεται η ταχύτητα του νερού. Οι επεμβάσεις πρέπει να εστιάζουν σε έργα ορεινής υδρονομίας, με φράγματα ανάσχεσης στα ορεινά αλλά και σε διανοίξεις της κοίτης και τη δημιουργία χωμάτινων επιφανειών. Το τσιμέντο έχει καλύψει τα πάντα, με αποτέλεσμα η υδατοπερατότητα να έχει περιοριστεί τραγικά. Ετσι το νερό που πέφτει αθροίζεται με καταστροφικές συνέπειες».
Η καταγραφή των αυθαιρέτων που διενεργήθηκε κατόπιν εντολής της Γενικής Επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης ανέβασε τον αριθμό τους σε 69 κτίσματα. «Ολα στέκουν στη θέση τους. Ούτε ένα δεν έχει πέσει. Μόνο ένα μισογκρεμισμένο εργοστάσιο που ουσιαστικά κατέρρευσε», καταλήγει ο κ. Θεοδοσόπουλος.
Ποδονίφτης: Ο παραπόταμος του Κηφισού
Τα τελευταία 800 μέτρα φυσικής κοίτης που διασώθηκαν από την απόφαση του ΣτΕ με απόφαση της Περιφέρειας οδεύουν προς τσιμεντοποίηση. Η περιοχή έχει χαρακτηρισθεί ως ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος και προστατεύεται από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο.
Το έργο τσιμεντοποίησής του θα έχει, όπως επισημαίνεται από τη συλλογικότητα Ποδονίφτης SOS, «μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στην πανίδα και χλωρίδα του ρέματος, στο μικροκλίμα της περιοχής, την ατμόσφαιρα, τον υπόγειο υδροφορέα και την αντιπλημμυρική προστασία».
Και αυτό καθώς «επιχειρείται η οριοθέτηση του ρέματος σύμφωνα με τη διαμορφωμένη κατάσταση στα πρανή από το υφιστάμενα κτίσματα και κατασκευές που έχουν εισβάλει στην παραρεμάτια ζώνη. Πολλά από αυτά είναι παντελώς αυθαίρετα... αποσιωπάται επίσης ότι η υδρολογική λεκάνη του ρέματος έχει μειωθεί κατά τα 3/4 μετά την κατασκευή της Αττικής οδού, λόγω εκτροπής των ομβρίων υδάτων πάνω από αυτή, προς το ρέμα της Ραφήνας, ενώ αποκλείστηκε εντελώς από τη μελέτη το σενάριο της διευθέτησης του ρέματος με χωμάτινη κοίτη που να συνάδει με τις αντίστοιχες αντιλήψεις που κυριαρχούν στο διεθνές επίπεδο».
Το Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας... εμποδίζει
Τα 15 χλμ. του Μεγάλου Ρέματος της Ραφήνας, το οποίο προστατεύεται από τη νομοθεσία και συμπεριλαμβάνεται στους υγροτόπους Αττικής Α' προτεραιότητας που φιλοξενεί σπάνια είδη πανίδας, οδεύει προς τον εγκιβωτισμό του.
«Η ΜΠΕ είναι απαράδεκτη από αντιπλημμυρική, καθώς και από περιβαλλοντική άποψη. Προβλέπεται να γίνει σε δυο φάσεις, ενώ η έγκριση αφορά μόνο την πρώτη. Το κόστος μόνο για το πρώτο μέρος θα ανέλθει στα 105 εκατ. ευρώ. Στη δεύτερη φάση προβλέπεται η δημιουργία φράγματος στα Σπάτα. Αντί των πολυδάπανων φραγμάτων, θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε ορεινά υδρονομικά έργα», υπογραμμίζει η Εμμανουέλα Τερζοπούλου από την Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μ. Ρέματος Ραφήνας.
Το Μεγάλο Ρέμα, όμως, στέκει εμπόδιο, καθώς η ιδιωτικοποίηση του λιμανιού της Ραφήνας, για να προσελκύσει επενδυτές, «χρειάζεται υποδομές (προαστιακός, Αττική Οδός και άλλα συναφή έργα) και, δυστυχώς, το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας δημιουργεί εμπόδια σε αυτούς τους σχεδιασμούς. Ετσι, η απόφαση για εξαφάνιση του ρέματος με συνοπτικές και αδιαφανείς διαδικασίες είναι επιβεβλημένη. Βέβαια, κανείς δεν έλαβε υπόψη του πως το έργο θα επιταχύνει τη ροή του νερού, με αποτέλεσμα τη μεταφορά περισσότερων φερτών στον πυθμένα του Κόλπου της Ραφήνας, πράγμα που θα δυσχεράνει τη μελλοντική αξιοποίηση του λιμανιού» όπως έχουν υπογραμμίσει η Κίνηση για την Προστασία του Μ. Ρέματος και η Ροή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου