Το επενδυτικό σχέδιο στο Ελληνικό (ΣΟΑ) είναι πολλαπλά επιζήμιο για την Αττική

… και ανατρέπει την ιστορική ταυτότητα της πόλης όπως διασώζεται από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

της Ελένης Πορτάλιου, μέλους της Επιτροπής Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού 

Α. ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΡΙΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΑ ΕΠΙΔΙΚΑ

Αυτές τις ημέρες στο Ελληνικό εκδηλώθηκε μια μεγάλη σύγκρουση σε ένα από τα επίδικα θέματα της υπόθεσης στα οποία εκφράζεται απροσχημάτιστα η αρπακτικότητα των «επενδυτών» και των αυτόκλητων πολιτικών συνηγόρων τους. Η σημερινή Ελλάδα διαθέτει άτεγκτη νομοθεσία για τα εκατομμύρια των νεόπτωχων της μνημονιακής πολιτικής αλλά ομνύει στο laisser faire της πρώτης περιόδου της καπιταλιστικής συσσώρευσης όταν πρόκειται γι’ αυτούς που υφαρπάζουν τη δημόσια περιουσία, η διαχείριση της οποίας δεν αποτελεί αρμοδιότητα του Ελληνικού κράτους αλλά ταμείων και υπερταμείων, απολύτως ελεγχόμενων από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και το ΔΝΤ.

Α1. Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ

Χερσόνησος Αγίου Κοσμά, Κωλυάδα Άκρα

Ορατό τμήμα ανασκαφών, χερσόνησος Αγίου Κοσμά

Ευρήματα ανασκαφών από την αεροπορική βάση Ελληνικού

Αρχαίο θέατρο Τραχώνων

Μεταβυζαντινός ναός Αγίων Κοσμά και Δαμιανού

Πριν αναφερθούμε στις συνολικές καταστροφικές επιπτώσεις του επενδυτικού σχεδίου στο Ελληνικό αξίζει να σταθούμε στα θέματα των ημερών. Και πρώτα απ’ όλα στην απόφαση του ΚΑΣ να μην προβεί σε έγκριση ή μη του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (ΣΟΑ) και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) πριν από την κήρυξη ως αρχαιολογικού χώρου των περιοχών εκείνων για τις οποίες υπάρχουν ενδείξεις αρχαιολογικών ευρημάτων. Στην περιοχή του ακινήτου Ελληνικού υπήρχαν στην αρχαιότητα 3 δήμοι : Αιξωνής, Αλιμούντος, Ευωνύμου. Ήδη από τη δεκαετία του 1960 και από πρόσφατες ανασκαφικές έρευνες για τα ολυμπιακά έργα, το μετρό και το αμαξοστάσιο του τραμ έχουν εντοπιστεί αρχαία, οικιστικά κατάλοιπα, οικοδομικά λείψανα, ταφικά σύνολα, λατομεία, εργαστήρια κ.λπ. ενώ στο κτήμα Τραχώνων βρίσκεται το αρχαίο θέατρο του δήμου Ευωνύμου.

Η γραμματέας του ΥΠΠΟ κα Βλαζάκη, η μεγάλη πλειοψηφία των μελών του ΚΑΣ που συνηγόρησαν στην εισήγησή της, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και η Επιτροπή Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού – που παρενέβη με δύο εισηγήσεις στο ΚΑΣ (μία νομικού περιεχομένου και μία που αφορά την καταστροφική επίδραση της επένδυσης στις εκεί αρχαιότητες και το αττικό τοπίο) – ζητούν την τήρηση του αρχαιολογικού νόμου και την κήρυξη των περιοχών που υποδεικνύει η αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΠΟ ως αρχαιολογικών χώρων. Ο «επενδυτής» όμως βλέπει το ακίνητο ως ένα γυμνό οικόπεδο : χωρίς αρχαία και νεώτερα μνημεία, χωρίς βλάστηση, χωρίς όρια με τη θάλασσα, πάνω στο οποίο θα εμφυτεύσει ένα ανάρμοστο και βάναυσο σχέδιο μιας εσωστρεφούς ιδιωτικής πόλης 35.000 κατοίκων και 3.600.000 τμ με 6 ουρανοξύστες και θηριώδη κτίρια 50 και 70 μέτρων ύψους.

Στο ζήτημα των αρχαιοτήτων εκδηλώθηκε μια πραγματική σύγκρουση, ορατή τις τελευταίες ημέρες. Στη μία πλευρά – αυτή του ανέλεγκτου «επενδυτή» – συντάχθηκε η αντιπολίτευση πρωτοστατούσης της ΝΔ και του αρχηγού της, αξιοποιώντας την μέχρι σήμερα επιλογή του Μαξίμου που έχει διορίσει στελέχη της απόλυτης εμπιστοσύνης του πρωθυπουργού στο ΤΑΙΠΕΔ και την Ελληνικό ΑΕ, με στόχο η «επένδυση» να προχωρήσει παραβιάζοντας κάθε εμπόδιο που δημιουργεί η κείμενη νομοθεσία. Στο πλαίσιο αυτό πρότειναν – αλλά δεν έγινε δεκτό – το Μνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίας μεταξύ της Ελληνικό ΑΕ και του ΥΠΠΟ, το οποίο θεωρούν ότι υποκαθιστά τον αρχαιολογικό νόμο ενώ δεν δεσμεύει σε τίποτε τη Lamda Development, στην οποία θα μεταβιβαστούν οι μετοχές της Ελληνικό ΑΕ. Στον άλλο πόλο της αντιπαράθεσης – που πήρε ευρεία δημοσιότητα – βρέθηκε η πλευρά εκείνη του ΣΥΡΙΖΑ, των μελών, των βουλευτών και των κυβερνητικών στελεχών, γενικά όσων δεν επιθυμούν να συναγωνιστεί το κόμμα και η κυβέρνηση τη ΝΔ σε όρκους πίστης και παραχωρήσεις απόλυτης κυριαρχίας στους «επενδυτές».

Οι «επενδύσεις» είναι η νέα οδός σωτηρίας που έχει αντικαταστήσει τα σωτήρια μνημόνια. Είναι το μέτρο επιστροφής στην κανονικότητα, δηλαδή η επιβολή της υφαρπαγής δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας ως κανονικότητας. Στις απολύτως αδιαφανείς διαδικασίες συναλλαγής κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς συμβαίνει. Αυτό το πέπλο σιωπής / καταπάτησης του δημοσίου συμφέροντος διαρρηγνύουν ενίοτε κινήματα, ενεργοί πολίτες και επιστημονικοί φορείς, διεξάγοντας έναν άνισο και δύσκολο αγώνα αντίστασης στην απώλεια της κυριαρχίας της χώρας και της δημοκρατίας. Ενίοτε κερδίζουν διασώζοντας «οτιδήποτε αν σώζεται» και πάντως δεν αποσύρονται αμαχητί. Από τη σκοπιά αυτή είναι λυπηρό ότι τα περισσότερα σωματεία του δημόσιου τομέα της οικονομίας, ο οποίος εκποιείται κομμάτι-κομμάτι, ολιγωρούν ή εκδίδουν καταγγελίες για την τιμή των όπλων.

Αξίζει να αναφέρουμε την ανακοίνωση της Επιτροπής Αγώνα που εκδόθηκε μετά την απόφαση του ΚΑΣ στις 28/9/2017 και αναφέρεται σε ορισμένα από τα πολλαπλά διακυβεύματα της σύγκρουσης για τις αρχαιότητες στο Ελληνικό.

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ: ΑΠΟΦΑΣΗ ΜΕ ΓΝΩΜΟΝΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ

Η απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου στις 27-9-2017 με θέμα το Ελληνικό θέτει με σαφή τρόπο το πλαίσιο του νόμου και της επιστημονικής συνείδησης εντός των οποίων τα μέλη του διαβουλεύονται και λαμβάνουν αποφάσεις. Η προστασία των αρχαιοτήτων και των νεώτερων μνημείων είναι μια βασική καταστατική συνθήκη ύπαρξης του ΥΠΠΟ, η οποία δεν μπορεί να παραβιάζεται από υπερκείμενες πολιτικές πιέσεις και ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα.

Στο Ελληνικό, όπως και σε άλλες «επενδύσεις», τίθενται με αμείλικτο τρόπο μείζονα ζητήματα δημοκρατίας και κυριαρχίας της χώρας. Μ’ άλλα λόγια τίθεται το ερώτημα: ποιός κυβερνά αυτό τον τόπο, η συντεταγμένη πολιτεία που έχει υποστεί μία δραματική δημοκρατική συρρίκνωση στη μνημονιακή εποχή ή αυτοπρόσωπα η διεθνής των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, που θεωρούν το πολιτικό προσωπικό εντολοδόχους τους; Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει τους λειτουργούς του πολιτισμού και κάθε διαφωνούντα ο στρατευμένος στο πλευρό των «επενδυτών» τύπος είναι προκλητικός και προσβλητικός για ανθρώπους που διέσωσαν, χάρις στην απίστευτη αφοσίωση στην εργασία τους, την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου. Όλα τα παραπάνω, αδιανόητα παλαιότερα, προσπαθούν να μας επιβάλλουν ότι “νόμος είναι το δίκιο του «επενδυτή»”.

Η αρχαία πόλη γύρω από την Ακρόπολη και το αττικό τοπίο από τη Σαλαμίνα μέχρι το Σούνιο, που διαμόρφωσαν την ταυτότητα της Αθήνας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και εν πολλοίς το δυτικό πολιτισμό, δεν είναι αγαθά ανταλλάξιμα με το «επενδυτικό σχέδιο» μιας ιδιωτικής πόλης 35.000 κατοίκων και 3.600.000 τμ, που ξεπήδησε από το ισοπεδωτικό διεθνές στυλ ενός Ντουμπάι και ενός Λας Βέγκας.

Είναι απαράδεκτο τα μνημεία, τα φυσικά στοιχεία του χώρου, οι θαλάσσιοι οικότοποι, η ακτή, η δασική και άλλη βλάστηση να αντιμετωπίζονται ως εμπόδια στο σχεδιασμό του χώρου. Η σημαντική αρχιτεκτονική που έμεινε στην ιστορία ξεπήδησε από το πνεύμα του τόπου που συμπυκνώνει υλικές και άυλες αξίες σμιλεμένες στο χρόνο.

Για να επανέλθουμε στο θέμα του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου : η απόφαση για την κήρυξη του Ελληνικού ως αρχαιολογικού χώρου δεν θα είναι ούτε συμβατική ούτε στιγμιαία. Τα ναι και τα όχι αναμετρώνται φυσικά με το νόμο και την επιστημονική /ηθική συνείδηση, αλλά και με αυτό που είναι η ιστορική ταυτότητα της χώρας μας για την οποία θέλουν να μας πείσουν ότι αποτελεί αποικία χρέους χωρίς μέλλον.

Α2. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΔΑΣΗ, ΔΑΣΙΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΟΙΠΑ ΕΙΔΗ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΝΤΑΙ

Παράλληλα με τις αρχαιότητες τρέχουν δύο άλλα σημαντικά θέματα. Το ένα αφορά στο ζήτημα των προστατευόμενων δασών και δασικών εκτάσεων, πάρκων, αλσών και ορεινών χορτολιβαδικών περιοχών που προστατεύονται από τον Ν998/79 και το άρθρο 24 του Συντάγματος. Ο δασάρχης Πειραιά κήρυξε 37 στρ. ως δασική έκταση στο Κολλέγιο Αθηνών. Η άποψή του ήταν να χαρακτηριστούν ως δάσος άλλα 136 στρ. τεχνητών δασικών φυτειών τα οποία προστατεύονται από το σύνταγμα και βάσει της νομολογίας του ΣτΕ.

Για να ανατρέψει τη θέση του δασάρχη ο αρμόδιος υπουργός έκανε ερώτημα στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους το οποίο απεφάνθη ότι δεν προστατεύονται οι τεχνητές δασικές φυτείες, πράγμα που δεν ισχύει, υποχρεώνοντας τον δασάρχη να κηρύξει τις επιφάνειες μη δασικές. Αυτόν τον ισχυρισμό αμφισβητεί με τις αντιρρήσεις που κατέθεσε η Επιτροπή Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού. Η Επιτροπή προσέφυγε με υπογραφές 56 μελών της στην Τεχνική Επιτροπή Εξέτασης Αντιρρήσεων Πειραιά για το θέμα. Σύμφωνα με τη φωτοερμηνεία των δύο δασολόγων Δημήτρη Παλάσκα PhD και Δημήτρη Τσιάρα MSc ισχυριζόμαστε ότι προστατεύονται οι παρακάτω περιοχές : 423,78 στρ δάση και δασικές εκτάσεις, 21,7στρ πάρκα ή άλση εντός σχεδίου πόλεως, 10 στρ. πάρκα ή άλση εντός ΓΠΣ, 131,34στρ ορεινά χορτολιβαδικά – σύνολο 586,82 στρ. Η ακρόαση ενώπιον της Επιτροπής Αντιρρήσεων έχει ολοκληρωθεί όπως και η επιτόπια αυτοψία. Οι ασκούμενες πιέσεις, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, είναι αφόρητες. Σε περίπτωση που δεν γίνουν αποδεκτά τα αδιάσειστα στοιχεία της Επιτροπής Αγώνα θα ακολουθήσει προσφυγή στο Εφετείο και το ΣτΕ.

Δάσος 37 στρ. στην περιοχή του Κολλεγίου (Ταυτίζεται με τα 37 στρ. που χαρακτήρισε ο Δασάρχης)Λόφος Χασάνι (ορεινή χορτολιβαδική έκταση) . Κάτω φαίνεται το αμαξοστάσιο της ΕΘΕΛ και πιο κάτω βορειοανατολικά μεγάλο τμήμα της πρώην βάσης 129 της αεροπορίας (δάσος)

Περιοχή πολλών δεκάδων στρ. δάσους που ανήκουν στη ζώνη παράκτιου πάρκου του ΕΣΟΑΠ Ελληνικού ανάμεσα στην παραλία Αγίου Αλεξάνδρου και στη λεωφόρο Ποσειδώνος

Α3. ΤΑ ΝΕΩΤΕΡΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΕΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΝΤΑΙ ΕΠΑΡΚΩΣ

Το δεύτερο θέμα αφορά στην εκδίκαση της προσφυγής της Επιτροπής Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού στο ΣτΕ κατά της απόφασης του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ), που εξαιρεί από την κήρυξη σημαντικά νεώτερα μνημεία τα οποία είχαν προταθεί από την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΠΟ που εισηγήθηκε στη συνεδρίαση του ΚΣΝΜ. Η πρόταση τότε της υπηρεσίας είχε ψηφιστεί από ανώτερους υπηρεσιακούς παράγοντες και υποστηριχθεί από 10 καθ’ ύλην αρμόδιους επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς – μεταξύ αυτών η Αρχιτεκτονικής Σχολή Αθήνας, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Αττικής, το TICCHI, το ICOMOS, η Περιφέρεια Αττικής. Απέναντι σε όλους αυτούς μια πλειοψηφία του ΚΣΝΜ ψήφισε την εισήγηση των συμβούλων του ΤΑΙΠΕΔ που περιόρισε τον αριθμό των διατηρητέων νεώτερων μνημείων, τεμαχίζοντας συγκεκριμένα σύνολα, όπως το Κολλέγιο Αθηνών και το συγκρότημα του Αεροδρομίου.

Στις 4/10 εκδικάζεται η προσφυγή της Επιτροπής Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού στο ΣτΕ με αίτημα που αφορά στη λανθασμένη απόφαση της πλειοψηφίας του ΚΣΝΜ. Η αντίκρουση των αντιδίκων δεν ευσταθεί σε κανένα σημείο, καθώς επικαλείται μια καθαρά αντιεπιστημονική λογική που απαξιώνει τα μνημεία ως φορείς της δημόσιας κοινωνικής και συλλογικής μνήμης, ανατρέποντας έτσι τα θεμέλια της πολιτικής διατήρησης μνημείων, συνόλων και επιμέρους αντικειμένων τέχνης από τη δημιουργία των εθνικών κρατών και εντεύθεν.Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ). Πρώην Αμερικάνικο Κολλέγιο ΘηλέωνΔάσος και κτιριακό συγκρότημα Αμερικάνικου Κολλεγίου Θηλέων

Β. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΟΑ

Β1. ΠΡΟΣΧΗΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΗ ΣΥΝΝΟΜΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ

Η προσχηματική, κλειστή διαβούλευση πραγματοποιήθηκε στην καρδιά των θερινών διακοπών και σε διάρκεια 20 ημερών για τους πολίτες που έπρεπε να διαβάσουν 6.000 σελίδες κειμένων.Υπήρξαν σοβαρές πλημμέλειες που επισύρουν νομικές ευθύνες στη διαδικασία. Η Επιτροπή Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού ανταποκρίθηκε με κείμενο 99 σελίδων, λόγω της μακρόχρονης ενασχόλησής της με το θέμα, απορρίπτοντας το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (ΣΟΑ) και τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) συνολικά. Από τις διαδικασίες διαβούλευσης αλλά και από το περιεχόμενο του κειμένου ανακύπτουν σοβαρές παραβιάσεις της νομιμότητας. Δεν τηρούνται καν τα εξαιρετικά ευνοϊκά θεσμικά δεδομένα που παραχωρήθηκαν, ελέω κείμενης νομοθεσίας, στον «επενδυτή», ο οποίος υφαρπάζει το τελευταίο μεγάλο απόθεμα δημόσιας γης που θα μπορούσε να λειτουργήσει καταλυτικά ως χώρος ανάδειξης της φύσης και του πολιτισμού της Αττικής από την αρχαιότητα μέχρι τη νεώτερη εποχή.

Β2. ΑΝΤΙΚΡΟΥΣΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΣΟΑ) ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ (ΣΜΠΕ).

Ο νόμος, θεσπίζοντας ως οικιστική περιοχή το πρώην αεροδρόμιο και το παραλιακό μέτωπο και μάλιστα με διαδικασία που προσομοιάζει της ιδιωτικής πολεοδόμησης, είναι αντίθετος στις αρχές του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας, όπως ίσχυε κατά την ψήφιση του νόμου και όπως ισχύει σήμερα. Επιπλέον, αναιρείται το Προεδρικό Διάταγμα 254/Δ/2004 Ζωνών Προστασίας των Ακτών, του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Ελληνικού και του ισχύοντος καθεστώτος.

Για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Αθήνας, η πόλη επεκτείνεται εις βάρος του παράκτιου μετώπου και μάλιστα σε μήκος 2 χιλιομέτρων και έκταση όσο ένας Καλλικρατικός Δήμος, πωλείται και πολεοδομείται από τον ιδιώτη για να δημιουργηθεί μία εσωστρεφής ιδιωτική πόλη 35.000 κατοίκων και 3.600.000 τμ. δόμησης.

Η δημιουργία αυτής της νέας πόλης δεν ανταποκρίνεται σε καμία πολεοδομική ανάγκη της Αττικής, η οποία διαθέτει πλεόνασμα κατοικιών, εμπορικών και επαγγελματικών χώρων. Οι επιπτώσεις στην αγορά αδιάθετων ακινήτων (φούσκα), στις τοπικές και ευρύτερες εμπορικές αγορές, στους τομείς διαμονής, εστίασης, αναψυχής θα είναι τραγικές. Οι κακοπληρωμένες, ανασφάλιστες και περιορισμένης διάρκειας θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν στα ερείπια μικρών / μεσαίων επιχειρήσεων, της αυτοαπασχόλησης και της σημερινής μισθωτής εργασίας.

Στο μεγαλύτερο μέρος των προβλεπόμενων οικοδομικών τετραγώνων πλην της παραλιακής ζώνης, ορίζεται συντελεστής δόμησης 2,2 όταν θα έπρεπε να είναι 0,8. Προβλέπονται 6 ουρανοξύστες ύψους 200μ και κτίρια 16.5, 50, 70 μέτρων ύψους που δημιουργούν ένα συνεχές τεράστιο φράγμα το οποίο περιβάλλει το λεγόμενο «πάρκο» και απλώνεται σε μήκος 2,5 χλμ παράλληλα με την παραλιακή λεωφόρο.

Η γη που προκύπτει από την υποχρεωτική συμμετοχή των ιδιοκτητών, όταν μια περιοχή εντάσσεται στο σχέδιο και εντέλει το «πάρκο», οι κοινόχρηστοι και οι κοινωφελείς χώροι δεν μεταγράφονται στους οικείους Δήμους. Ανήκουν στον «επενδυτή» !

Στην παραλιακή ζώνη η έλλειψη των κατάλληλων διαμορφώσεων και κυρίως της νομικής κατοχύρωσης της ελεύθερης πρόσβασης στον αιγιαλό και παραλία, επιτρέπουν τον αποκλεισμό πέραν του μισού του συνολικού παράκτιου μετώπου. Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η αναφορά σε ελεύθερη παραλία 1 χλμ, που «θα» δημιουργηθεί με νέα λιμενικά έργα, ενώ καμία αναφορά δεν γίνεται για τα άλλα 2,5 χλμ της ακτογραμμής (όπου προβλέπονται ζώνες ξενοδοχείων, ιδιωτικές μαρίνες και συνοικία μονοκατοικιών) και των παραλιών οι οποίες σήμερα υπάρχουν στο βόρειο τμήμα του χώρου.

«Πάρκο» δεν υφίσταται καθώς, αν αφαιρέσουμε τα κτίρια που περιλαμβάνει, ο ελεύθερος χώρος απομειώνεται σε 650 στρ., τα οποία συγκεντρώνονται στον αεροδιάδρομο. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρόκειται να αναπτυχθεί υψηλή βλάστηση.

Το ίδιο το ΣΟΑ ομολογεί ότι η «επένδυση» θα επιδεινώσει σοβαρά την κλιματική αλλαγή στην Αττική.

Η κήρυξη ως αρχαιολογικού χώρου των προτεινόμενων από το ΚΑΣ περιοχών ελπίζουμε ότι θα προχωρήσει ομαλά, πλην όμως τα δείγματα των κεφαλαίων που αφορούν το θέμα στο ΣΟΑ και τη ΣΜΠΕ είναι αρνητικά. Στη ΣΜΠΕ παρατίθεται υπουργική απόφαση του ΥΠΠΟ με τίτλο «Οριοθέτηση του χερσαίου και ενάλιου αρχαιολογικού χώρου του Αγίου Κοσμά, Δήμου Ελληνικού, Περιφέρειας Αττικής, για την αποτελεσματικότερη προστασία του προϊστορικού οικισμού και των νεκροταφείων που έχουν ανασκαφεί και διατηρούνται στη χερσόνησο του Αγίου Κοσμά, των καταλοίπων του αρχαίου οικοδομήματος και του αρχαίου δρόμου στο χώρο του Αθλητικού Κέντρου Νεότητας, καθώς και του μεταβυζαντινού ναού των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού». Μολαταύτα όλα τα παραπάνω δεν αποτυπώνονται, ως θα όφειλε, στο τοπογραφικό της έκτασης, στους χάρτες θεσμικού καθεστώτος άλλα ούτε στο σχέδιο Ζωνών Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης / ΜΠΕΑ. Αυτό σε καμιά περίπτωση δεν δικαιολογείται και κατά τη γνώμη μας οφείλεται σε σκοπιμότητα παράκαμψης της Υπουργικής Απόφασης. Έτσι, για παράδειγμα, προτείνεται τουριστικός λιμένας που εφάπτεται τουλάχιστον του θαλάσσιου χώρου προστασίας του προϊστορικού οικισμού. Τα τεράστια σε όγκο, έκταση και ύψος έργα θα συμπιέσουν τις ήδη γνωστές αρχαιότητες και γενικότερα θα τις εξαφανίσουν.

Με το Χωρικό Σχέδιο καταργείται η προστατευόμενη τοπιακή ενότητα του Λεκανοπεδίου (άρθρο 22 ΡΣΑ ν.4277/2014). Πρόσθετα και λόγω των παρακάτω σημείων, που συνοπτικά παρατίθενται, το σχέδιο αντίκειται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση της Φλωρεντίας για την προστασία του τοπίου. 

Η πόλη της Αθήνας έχει απλωθεί στο σύνολο των πεδινών αλλά και στις πλαγιές των ορεινών όγκων που την περιβάλλουν. Καθώς τα επιτρεπόμενα ύψη είναι σχετικά ομοιογενή καλύπτει ομοιόμορφα το έδαφος. Επισημαίνουμε ότι στην Αττική υπάρχουν μόλις 4 υψηλά κτίρια (65μ, 68μ, 70μ, 103μ). Ο Παρθενώνας βρίσκεται σε ύψος 156 μέτρων από τη θάλασσα, το σχετικό ύψος της Ακρόπολης ανέρχεται σε 70 μέτρα και ο Ιερός Βράχος έχει μήκος 300 μέτρων και πλάτος 150. Με τον τρόπο της εκτατικής δόμησης, αν και στερούμενη ανεπίτρεπτα των αναγκαίων χώρων πρασίνου και της αρχικής κάλυψης του εδάφους, η Αττική διατηρεί το κύριο στοιχείο του αττικού τοπίου, δηλαδή το ανάγλυφό του, τις λοφώδεις εξάρσεις και τις κορυφογραμμές των ορεινών όγκων που ορίζουν το λεκανοπέδιο.

Η ακτογραμμή συνιστά δεύτερο κύριο στοιχείο του αττικού τοπίου και αυτή δεν αποτελεί σημειακά εξεταζόμενο στοιχείο αλλά μέρος του συνόλου της Αττικής ακτογραμμής και πορεία εισόδου στην πόλη από την θάλασσα.

Η διατάραξη του τοπίου συντελείται σε πολλά επίπεδα

Στη σχέση ιστορικού κέντρου Ακρόπολης – Παρθενώνα : προς τον Ιερό Βράχο, από τον Ιερό Βράχο

Στην πορεία εισόδου των πλοίων προς τον Πειραιά και της σταδιακής αποκάλυψης του τοπόσημου της Πόλης σε ύψος από την θάλασσα 156μ. στο σκηνικό πλαίσιο των ορεινών όγκων και το σύνολο των λόφων μικρών και μεγάλων του Λεκανοπεδίου.

Στο τοπίο και την αντίληψη της πόλης από το σύνολο του Λεκανοπεδίου και των ορεινών όγκων του.

Στην αίσθηση της κλίμακας αναφοράς καθώς αναιρείται η διαχρονική πολιτιστική αρχή και κληρονομιά των Ελλήνων ως προς τον σεβασμό της ανθρώπινης κλίμακας έναντι όλων των εξουσιών αλλά και των αρχιτεκτονημάτων και της ανάδειξης της πανανθρώπινης αξίας του πολίτη με ίσα δικαιώματα.

Στην πλήρη ανατροπή της αντιληπτικότητας του χώρου και των τοπιακών χαρακτηριστικών του νοτιο-ανατολικού λεκανοπεδίου ως επιμέρους τοπιακής ενότητας του αττικού τοπίου –και ειδικότερα της σχέσης ακτής και Υμηττού (εδώ το ΣΟΑ παρεμβάλλεται με ιδιαίτερη ένταση και μορφή ξένη).

Βασική λανθασμένη προσέγγιση της μελέτης αποτελεί η θεώρηση ότι το αττικό τοπίο περιορίζεται στο λόφους του κέντρου της Αθήνας, στο «ιστορικό ανάγλυφο της Αθήνας (το οποίο εν πολλοίς συμπίπτει και με τα όρια της πόλης κατά την αρχαιότητα)». Δηλαδή η μελέτη προβάλλει ότι το αττικό τοπίο περιορίζεται στο κεντρικό τμήμα της πόλης χωρίς να αναγνωρίζει το σύνολο κατ’ αρχάς του Λεκανοπεδίου και των ιστορικών δήμων της περιοχής που εξετάζει. Με αυτή την παραδοχή η ΣΜΠΕ, όχι μόνο πριμοδοτεί τα υψηλά κτίρια, τους ουρανοξύστες και την εκτός κλίμακας υπερδόμηση, αλλά επιχειρηματολογεί υπέρ των νέων τοπόσημων που στο εξής θα χαρακτηρίζουν την πόλη και μάλιστα το παράκτιο μέτωπο, το οποίο έχει διατηρήσει βασικά χαρακτηριστικά του αττικού τοπίου, από την αρχαιότητα μέχρι τους νεώτερους χρόνους.

Η ΣΜΠΕ ισχυρίζεται ότι η κλίμακα της μεταβολής που προκαλεί στο αττικό τοπίο είναι θετική καθώς: «Σημαντικό στοιχείο για τη διαμόρφωση της ιδιαίτερης ταυτότητας της περιοχής, όπου χωροθετούνται τα υψηλά κτήρια είναι η εύκολη αναγνωσιμότητα λόγω του μεγάλου ύψους τους, και η σημαντική τροποποίηση της γραμμής του ορίζοντα (skyline) όχι μόνον της άμεσης περιοχής, αλλά και της ευρύτερης πόλης» (ΣΟΑ, Ειδικής Μελέτη – Αιτιολογικής Έκθεση για την Χωροθέτηση Υψηλών Κτηρίων στην Αξιοποίηση της έκτασης – σελ 38). Θεωρεί δηλαδή ότι το σύνολο του δομημένου όγκου ο οποίος δημιουργεί στερεό επιφάνειας 2,5 τετραγωνικών χιλιομέτρων, με κτίρια που παρατίθενται από τον Άλιμο έως την Γλυφάδα ύψους 50, 70 και 200 μέτρων είναι απολύτως συμβατό με το πνεύμα του παράκτιου μετώπου!

Θεωρούμε ιδιαίτερα επίκαιρο ως προς τις επιλογές του σχεδίου το παρακάτω κείμενο του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας (που αντλήθηκε παλαιότερα από την ιστοσελίδα ΟΡΣΑ σχετική με προεδρικό διάταγμα χρήσεων γης του παραλιακού μετώπου).

Αν το αττικό τοπίο και φως είχαν για πάντα χαθεί, αν ο Σαρωνικός δεν ήταν παρά ένα πλατύ, βρώμικο, λιμανίσιο ποτάμι, αν η θέα από την Κωλιάδα Ακρα του Αγίου Κοσμά δεν ήταν μοναδική, τότε μια ριζική λύση, ένα μεγάλο τεχνικό έργο, π.χ. ενός παραθαλάσσιου αυτοκινητόδρομου σε συνδυασμό με αλλεπάλληλες μαρίνες, Καζίνα και Συνεδριακά Κέντρα θα ‘ταν μια κάποια λύση, που θα έβρισκε άμεση οικονομική υποστήριξη και εφαρμογή. Όμως εφόσον είναι ακόμα ζωντανή η αττική γη δεν μένει παρά να επιχειρήσουμε με υπομονή και επιμονή να λύσουμε σιγά-σιγά τον κόμπο του θαλάσσιου μετώπου της Πρωτεύουσας.