Δεν θα γίνει η εκτροπή του Αχελώου

Από το συνάδελφο Γ. Γαργάλα

Να και κάτι θετικό μέσα σε όλα τα δεινά που μας κατατρέχουν. Σταματάει ένα φαραωνικό έργο με ανυπολόγιστη περιβαλλοντική και οικονομική καταστροφή.

Η παρέμβαση μηχανικών-συσπείρωση μηχανικών Μαγνησίας είχε διαφοροποιηθεί από την αρχή και με ανακοινώσεις και παρεμβάσεις έκανε ότι ήταν δυνατό για να σταματήσει το έργο, σε αντιπαράθεση με την επίσημη τότε θέση του ΤΕΕ Μαγνησίας (πρόεδρος τότε ΤΕΕ Μαγνησίας ο Σ.ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ-Δ.Κ.Μ.) που παρ’ότι ήξερε ότι δεν υπήρχε Περιβαλλοντική μελέτη ήθελε το έργο να συνεχιστεί και να ολοκληρωθεί, το ίδιο ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ-ΣΚΟΤΙΝΙΩΤΗΣ-ΠΑΠΑΤΟΛΙΑΣ-ΚΚΕ Κ.Λ.Π.). Και για να μη ξεχνιόμαστε διαβάστε και τα παρακάτω:

Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΠΑΝΘΕΣΣΑΛΙΚΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ (ΠΑ.Σ.Ε) ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ (1989-2010)

Την δεκαετία του 1970 έγιναν γνωστές οι προθέσεις της ΔΕΗ για την κατασκευή δύο φραγμάτων με τους αντίστοιχους ταμιευτήρες επί του Άνω Αχελώου (θέσεις Μεσοχώρα και Συκιά) με στόχο την τοποθέτηση Σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΥΗΣ). Οι θεσσαλικοί φορείς (Τοπική Αυτοδιοίκηση, επιμελητήρια, αγροτικές οργανώσεις κλπ) έθεσαν το θέμα της αξιοποίησης ενός μέρους των υδάτων που θα συγκεντρώνονταν επί του Άνω Αχελώου με μεταφορά προς λεκάνη του Πηνειού για σκοπούς όπως η ύδρευση, η άρδευση κλπ. Η πρότασηαυτή κωδικοποιήθηκε τότε ως «Εκτροπή Αχελώου» και έτσι έμελλε να μείνει στην ιστορία του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας.

Στην πρόταση αυτή η αντίθεση της ΔΕΗ υπήρξε κάθετη, δεδομένου ότι τα συμφέροντά της ήταν να αξιοποιηθούν τα νερά αποκλειστικά για παραγωγή ενέργειας και κυρίως να μην υπάρχουν συνδιαχειριστές, οι οποίοι θα απαιτούσαν σημαντικές ποσότητες νερών για άλλους σκοπούς.

Οι κυβερνήσεις της περιόδου εκείνες δεν πήραν άμεσα καθαρή θέση στη διαμάχη που προέκυψε. Έτσι φθάσαμε σχεδόν στα μέσα της δεκαετίας του 1980 οπότε η τότε κυβέρνηση τοποθετήθηκε θετικά στην «εκτροπή» και η ΔΕΗ υποχρεώθηκε να αλλάξει στάση.

Όλη αυτή την περίοδο δεν κυριάρχησε δυστυχώς μια κουλτούρα σοβαρής διαβούλευσης. Λόγω μάλιστα των έντονων αντιπαραθέσεων που είχαν κυριαρχήσει τα προηγούμενα χρόνια, η συζήτηση για τα έργα, τους στόχους, τις ποσότητες νερών, τη χρηματοδότηση και γενικά όλα τα κρίσιμα ζητήματα διεξάγονταν μέσα σε ένα κλίμα δυσπιστίας. Σε ότι αφορά στους θεσσαλικούς φορείς, παρότι όλοι συμφωνούσαν στους στόχους δεν υπήρχε μία ενιαία φωνή και καλή συνεννόηση για τις ενέργειές τους. Η ανάγκη συντονισμού υπήρξε προφανής, δεδομένου μάλιστα ότι τότε δεν υπήρχε η αιρετή περιφέρεια αυτοδιοίκησης, ούτε καν αιρετή Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, η δε Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΟΤΑ) ήταν πολυκερματισμένη.

Έτσι στις 15 Απριλίου του 1989 -σε σύσκεψη που διοργάνωσε η Ομοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Ν. Λάρισας (Ο.Α.Σ.Ν.Λ.) -προτάθηκε η συγκρότηση της ΠΑΝΘΕΣΣΑΛΙΚΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ (ΠΑ.Σ.Ε.) για την Εκτροπή Αχελώου,

Στη σύσκεψη αυτή συμμετείχαν μεταξύ άλλων οι Δήμαρχοι Λάρισας και Καρδίτσας, η ΟΑΣΝ Καρδίτσας, το Εργατικό Κέντρο Λάρισας, η ΕΓΣ Λάρισας, ο ΤΟΕΒ Πηνειού, εκπρόσωποι αγροτικών συλλόγων, το ΤΕΕ Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας, ο Γεωπονικός σύλλογος Λάρισας, η Διεύθυνση Γεωργίας, εκπρόσωποι των κομμάτων ΚΚΕ και (ενιαίου) Συνασπισμού της Αριστεράς κ.α. Εκδόθηκε και σχετικό ψήφισμα , όπου μεταξύ άλλων ζητήθηκε, πέραν της εκτροπής Αχελώου, η κατασκευή του φράγματος Σμοκόβου, Πύλης, Μουζακίου, του ταμιευτήρα Κάρλας, φραγμάτων στον Ενιπέα και στην Ελασσόνα, κατασκευή αρδευτικών δικτύων κ.α.

Λίγο αργότερα η ολομέλεια των φορέων συγκροτήθηκε σε σώμα (ΠΑΣΕ) και στην συνέχειαδημιουργήθηκε Εκτελεστική Γραμματεία (Ε.Γ.) «προκειμένου να αποτελέσει ένα ευέλικτο και αποτελεσματικό όργανο της ΠΑΣΕ». 

Η Εκτελεστική Γραμματεία, 

με ομόφωνες αποφάσεις της ολομέλειας της ΠΑ.Σ.Ε, ανασυγκροτήθηκε το 1995 και άλλες τρείς φορές (1996, 1999, 2003),  μετην συμμετοχή μελώναπό όλους σχεδόν τους τοπικούς φορείς (Νομαρχιακές Αυτό-διοικήσεις, Δήμοι, ΤΕΔΚ, ΤΕΕ, ΓΕΩΤΕΕ, Επιμελητήρια, Ενώσεις Γ.Σ.) και στο προεδρείο της συμμετείχαν κατά καιρούς νομάρχες, δήμαρχοι, πρόεδροι ή μέλη Δ.Σ. φορέων, κ.α.

Η ΠΑΣΕ πέραν του βασικού της σκοπού (εκτροπή Αχελώου) είχε σαν στόχους:

• Τη συσπείρωση όλων των φορέων της Θεσσαλίας, την έκδοση κοινών ψηφισμάτων για θέματα ανάπτυξης και προστασίας περιβάλλοντος.

•Την ενημέρωση των Θεσσαλών και γενικότερα της κοινής γνώμης όλης της χώρας, με κάθε πρόσφορο μέσο και τρόπο (δημοσιεύματα, συνεντεύξεις, ομιλίες κλπ), τόσο για το έργο της εκτροπής του άνω ρου του Αχελώου όσο και για το οικολογικό πρόβλημα της Θεσσαλίας (υποβάθμιση Πηνειού ποταμού, υπόγειων υδροφορέων, προβλήματα Κάρλας-Παγασητικού κλπ).

•Την κινητοποίηση των Θεσσαλών βουλευτών όπως και των ευρωβουλευτών για την άσκηση πίεσης στη βουλή (επαφές με κυβερνητικούς παράγοντες, συζήτηση στη βουλή), και ενημέρωση της αρμόδιας επιτροπής του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, για την  οικολογική διάσταση του έργου για την Θεσσαλία.

• Την επιστημονική τεκμηρίωση των απόψεων και των απαντήσεων μας σε κάθε δημοσίευμα του τοπικού και πανελλήνιου τύπου,καθώς και την νομική υποστήριξη των ενεργειών της.

• Την παρουσία σε κάθε επιστημονική εκδήλωση, ημερίδα ή συνέδριο και η υποστήριξη των θέσεων και απόψεων της ΠΑ.Σ.Ε.

•Την εκπροσώπηση στο ανώτερο δυνατό επίπεδο, σε κάθε επίσημη ή ανεπίσημη συνάντηση ή σύσκεψη για το θέμα του Αχελώου, όπως και για τα μεγάλα έργα (Κάρλα, Σμόκοβο κλπ) που σχεδιάζονται ή εκτελούνται.

Δεν θα γίνει η εκτροπή του Αχελώου

Καθημερινή

Οι μελέτες για τη λειτουργία του φράγματος της Μεσοχώρας θα προχωρήσουν άμεσα.

Οριστικό τέλος στα «νεκρά» από πενταετίας σχέδια εκτροπής του Αχελώου βάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος. Οπως εξηγεί ο υπουργός Πάνος Σκουρλέτης, το φράγμα της Μεσοχώρας θα λειτουργήσει ως υδροηλεκτρικό έργο, αποσυνδεδεμένο από τα έργα της εκτροπής. Μάλιστα έχει δοθεί εντολή στη ΔΕΗ να προχωρήσει άμεσα τις μελέτες για τη λειτουργία του φράγματος και την «επέκταση» του κατακλυζόμενου χωριού Μεσοχώρα. Επιπλέον, κατά την αναθεώρηση των διαχειριστικών σχεδίων των υδάτων της χώρας θα απαλειφθεί οποιαδήποτε αναφορά στην εκτροπή.

Η απόφαση ανακοινώθηκε σε φορείς της Θεσσαλίας προχθές, κατά τη διάρκεια επιστημονικής συνάντησης. «Η εκτροπή είναι λανθασμένη από κάθε άποψη, περιβαλλοντική και οικονομική. Επιπλέον έχει επανειλημμένως ακυρωθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Ομως ήταν η αιτία που δεν έγινε κανένα σοβαρό υδατικό έργο στη Θεσσαλία τα τελευταία χρόνια, όπως φράγματα, εγγειοβελτιωτικά έργα, έργα αξιοποίησης του νερού της Κάρλας», λέει στην «Κ» ο κ. Σκουρλέτης. «Μάλιστα τα προηγούμενα χρόνια, για να κρατήσει “ζωντανό” το έργο η πολιτεία προχώρησε σε διάφορες... δημιουργικές πατέντες, όπως την ενοποίηση των σχεδίων διαφορετικών υδατικών διαμερισμάτων, ώστε να μην είναι η εκτροπή αντίθετη στην ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία. Κατά την αναθεώρηση, όμως, των διαχειριστικών σχεδίων των υδατικών διαμερισμάτων της χώρας μέσα στο 2016 θα υπάρξει επιστημονικός και όχι πολιτικός διαχωρισμός των υδατικών διαμερισμάτων και θα απαλειφθεί η εκτροπή ως ενδεχόμενη λύση».

Δικλίδες ασφαλείας

Ο κ. Σκουρλέτης ανακοίνωσε ότι θα εγκρίνει την αποσύνδεση του φράγματος της Μεσοχώρας από τα έργα της εκτροπής, λύση που είχε προταθεί και από τους προκατόχους του Γιάννη Μανιάτη και Τίνα Μπιρμπίλη. «Θα υπάρξουν όλες οι αναγκαίες δικλίδες ασφαλείας, ώστε το φράγμα της Μεσοχώρας να λειτουργήσει το ταχύτερο ως υδροηλεκτρικό έργο χωρίς να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως έργο εκτροπής. Η ΔΕΗ έχει έτοιμη πρόταση, την οποία κοστολογεί στα 20 εκατ. ευρώ. Ακόμα 90 εκατ. ευρώ θα διαθέσει η ΔΕΗ για την επέκταση προς τα πάνω του χωριού Μεσοχώρα, μέρος του οποίου θα κατακλυστεί από την πλήρωση του φράγματος με νερό. Ηδη δόθηκε εντολή στη ΔΕΗ να “τρέξει” τα δύο έργα».

Το ζητούμενο βέβαια είναι τι θα απογίνουν τα ημιτελή έργα του φράγματος της Συκιάς και της σήραγγας εκτροπής, τα οποία έχουν «παγώσει» από το ΣτΕ από το 2010. «Θα πρέπει να δούμε το θέμα της αποκατάστασης της περιοχής. Πώς μπορεί να γίνει, πού θα βρούμε πόρους. Είναι, ωστόσο, νωρίς να μιλήσουμε γι’ αυτό», λέει ο κ. Σκουρλέτης.

Η εγκατάλειψη των φαραωνικών σχεδίων της εκτροπής θα είναι το τελευταίο κεφάλαιο σε μια παράλογη υπόθεση, που κράτησε περισσότερο από 20 χρόνια και κόστισε 600 εκατ. ευρώ. Το έργο έχει ακυρωθεί 5 φορές από το ΣτΕ, καθώς η πολιτεία επέμενε να αναζητεί τρόπους να παρακάμψει τις αντιρρήσεις του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου.

Να σημειωθεί, πάντως, ότι τη στήριξή του στη λειτουργία του φράγματος της Μεσοχώρας ως υδροηλεκτρικού έργου εξέφρασε και ο προκάτοχος του κ. Σκουρλέτη, Γιάννης Μανιάτης, κατηγορώντας μάλιστα τον νυν υπουργό για ολιγωρία. Οπως υποστηρίζει ο κ. Μανιάτης, η νέα μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου είχε υποβληθεί από τη ΔΕΗ από τα τέλη του 2014, αλλά δεν είχε εγκριθεί.