Ολοκληρωτική ιδιωτικοποίηση της Ενέργειας στην Ελλάδα

Ολοκληρωτική ιδιωτικοποίηση της Ενέργειας στην Ελλάδα:

προσωρινά «τη γλιτώνουμε» λόγω των ενδοσυστημικών αντιθέσεων, αλλά ως πότε ;

του Σπύρου Κοντομάρη ΧΜ ΕΜΠ,

μέλος ΔΣ Ένωσης Εργαζομένων Φυσικού Αερίου Αττικής, μέλος της ΔΕ του ΤΕΕ

Η προσωρινή ματαίωση της ολοκληρωτικής ιδιωτικοποίησης των ΔΕΠΑ – ΔΕΣΦΑ επαναφέρει στο προσκήνιο τον ανορθολογισμό που συνολικά χαρακτηρίζει την ενεργειακή πολιτική της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια, αποτέλεσμα των ανταγωνιστικών εγχώριων και διεθνών καπιταλιστικών συμφερόντων.

Με μια απλή παρατήρηση του Ενεργειακού Ισοζυγίου της Ελλάδας τα τελευταία είκοσι χρόνια, εύκολα προκύπτει το συμπέρασμα ότι η ασκούμενη Εθνική Ενεργειακή Πολιτική στην πραγματικότητα δεν είναι ούτε εθνική, ούτε ενεργειακή, ούτε πολιτική. Γιατί:

1. Οι ενεργειακές ανάγκες της Ελλάδας έχουν διαμορφωθεί μέσα από την επικράτηση ενός ιδιωτικού και ενεργοβόρου τρόπου κοινωνικής και παραγωγικής οργάνωσης. Η ιδιωτική μετακίνηση προσεγγίζει το 43% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό του οικιακού τομέα έχει αυξηθεί κατά 80%.

Η αύξηση της ενεργειακής κατανάλωσης 14,6 Mtoe (1990) è 22,0 Mtoe (2007) è 19,1 Mtoe (2010), κατανέμεται στις μεταφορές (+50%) και στον οικιακό – τριτογενή τομέα (+40%), με την βιομηχανική κατανάλωση να παραμένει κοντά στους 4 Mtoe (-10%).

2. H εγχώρια παραγωγή ενέργειας παραμένει στάσιμη κοντά στους 10,0 Μtoe (80% λιγνίτης) με αποτέλεσμα την κάλυψη των υφιστάμενων ενεργειακών αναγκών μόνο κατά 25% από τις διαθέσιμες εγχώριες ενεργειακές πηγές και κατά 75% μέσω των εισαγωγών πετρελαιοειδών, ηλεκτρικής ενέργειας και φ.α.. Ο βαθμός ενεργειακής εξάρτησης της Ελλάδα διαμορφώνεται στο 70% με τάση αύξησης.

3. Ενώ το διαθέσιμο ηλεκτρικό φορτίο (18GWh) είναι τρεις φορές μεγαλύτερο από τα επίπεδα της κατανάλωσης (6GWh) λόγω και της εισόδου ιδιωτών παραγωγών ηλεκτρικού ρεύματος, τα τιμολόγια έχουν αυξηθεί κατά 80%. Επίσης εξαιρετικά αυξημένη είναι η λιανική τιμή διάθεσης των πετρελαιοειδών, τα 2/3 της οποίας αποτελείται από φόρους.

4. Η αύξηση των εισαγωγών κατά 40%, 23,1 Mtoe (1990) è 31,0 Mtoe (2010), αφορά κατά 85% τα πετρελαιοειδή προϊόντα. Ενώ ταυτόχρονα οι εισαγωγές φ.α της ΔΕΠΑ οδηγούνται κατά 85% στην ηλεκτροπαραγωγή (ΔΕΗ & ιδιώτες) και κατά 25% στην βιομηχανική και οικιακή χρήση (3 ΕΠΑ & επιλέγοντες πελάτες ΔΕΠΑ).

Η δυσμενής εξέλιξη του εθνικού ενεργειακού ισοζυγίου αποτελεί το αποτέλεσμα και όχι την αιτία της ανορθολογικής καταναλωτικής τάσης, των κομπραδόρικων εισαγωγικών σχέσεων και της πολιτικής επιβολής του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου. Δηλαδή αποδεικνύει ότι η εφαρμοζόμενη κυβερνητική πολιτική στην ενέργεια κινείται μέσα στα συγκεκριμένα όρια αντιφατικών πιέσεων της Ε.Ε., του ελληνικού κεφαλαίου και των χωρών που προμηθεύουν στην Ελλάδα ενεργειακά προϊόντα.

Τι επιβάλλει η Ε.Ε.

1. Την πλήρη μετατροπή των υπηρεσιών παροχής ενέργειας (ηλεκτρικό ρεύμα, θέρμανση, εστίαση, καύσιμα, παραγωγική χρήση) από υπηρεσίες κοινής ωφέλειας σε πεδίο καπιταλιστικής κερδοφορίας. Τον πλήρη κατακερματισμό και ιδιωτικοποίηση¹ της παραγωγής, της μεταφοράς και της εμπορίας των πρώην δημόσιων μονοπωλίων ηλεκτρικής ενέργειας (ΔΕΗ), πετρελαιοειδών (ΕΛΠΕ) και φυσικού αερίου (ΔΕΠΑ).

2. Την υποχρεωτική είσοδο ιδιωτών «επενδυτών» και την με κάθε τρόπο στήριξη της κερδοφορίας τους από τους δημόσιους φορείς διαχείρισης, εις βάρος των καταναλωτών και των δημόσιων εταιρικών «υπολειμμάτων». Η λειτουργία μιας ιδιωτικής ενεργειακής επιχείρησης χωρίς επενδυτικό κόστος και με εξασφαλισμένη κερδοφορία, καλύπτεται νομοθετικά από την διαμόρφωση προνομιακών συνθηκών πώλησης, από τον παροπλισμό «φθηνότερων» δημόσιων παραγωγικών μονάδων και από την επιπλέον επιβάρυνση των τιμολογίων κατανάλωσης. Το τεχνικό σκέλος αυτής της κατεύθυνσης επίσης υποδεικνύεται ότι πρέπει να εκτελεστεί με τη χρήση τεχνολογιών και κεφαλαίων από τις χώρες του πυρήνα της Ευρωζώνης, μέσω της επιβολής αντίστοιχων τεχνο-οικονομικών προτύπων και προδιαγραφών.

3. Την εισαγωγή ενεργειακών προϊόντων από χώρες που δεν ανήκουν σε ανταγωνιστικά γεωστρατηγικά στρατόπεδα, με στόχο την επίτευξη της μέγιστης δυνατής «ασφάλειας» του ευρωπαϊκού ενεργειακού εφοδιασμού. Όμως η κατά το δυνατόν αποκλειστικότερη εμπορική εκμετάλλευση των υπηρεσιών ενέργειας από το ευρωπαϊκό κεφάλαιο είναι μόνο το ένα σκέλος. Αυτό που έχει ακόμα μεγαλύτερη στρατηγική σημασία για την Ε.Ε. είναι τα εγχώρια και διεθνή δίκτυα διανομής ενεργειακών προϊόντων να αποσπαστούν τόσο από κρατικό-δημόσιο έλεγχο, όσο και από την επιρροή ανταγωνιστικών ενεργειακών κέντρων (Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διερευνά την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης της Gazprom σε οκτώ ευρωπαϊκές αγορές).

Τι προσδοκεί το ελληνικό κεφάλαιο

1. Να επεκτείνει την συμμετοχή του στην επιτελούμενη ιδιωτικοποίηση των δημόσιων ενεργειακών υποδομών και την εκμετάλλευση υφιστάμενων και μελλοντικών ενεργειακών πηγών, αυτοτελώς ή μέσω της συμμετοχής του σε διεθνή σχήματα.

2. Να αρθούν οι τυπικοί περιορισμοί των ρυθμιστικών αρχών σε σχέση με τα όρια κερδοφορίας και άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας, να αναλαμβάνει το Δημόσιο το ρίσκο από τον πιστωτικό κίνδυνο και την επισφάλεια.

Τι ζητούν οι προμηθευτές ενέργειας ²

1. Τη διατήρηση του μεριδίου τους στην ελληνική και ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας

(Το 2012 η Ρωσία ξεπέρασε για πρώτη φορά τη Γερμανία στη λίστα των εμπορικών εταίρων της Ελλάδας, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση, με το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο να αποτελούν τη μερίδα του λέοντος των ρωσικών εξαγωγών)

2. Να επιτραπεί η διέλευση των αγωγών ενέργειας μέσω της ελληνικής επικράτειας από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης προς την ευρωπαϊκή αγορά (ΤΑΡ, Nabucco West, South Stream, Bourgas – Αλεξανδρούπολη, ΤGI, Blue Stream)

Η άσκηση veto από την ΕΕ στην απόκτηση των ΔΕΠΑ – ΔΕΣΦΑ από την Gazprom και την περεταίρω διείσδυση της Ρωσίας στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη, αποτελεί επιβεβαίωση του συνεχιζόμενου γεωστρατηγικού ανταγωνισμού στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής μεσογείου. Είναι τμήμα μιας αντιπαράθεσης μεταξύ των «δυτικών» ενεργειακών συμφερόντων και της Gazprom (Ρωσία), που τα τελευταία χρόνια οξύνεται και αποτυπώνεται με μια διαρκή οικονομική και πολιτική αναταραχή ιδίως στις χώρες του αραβικού κόσμου, στις χώρες της Βαλκανικής, την Κύπρο και την Ελλάδα.

Η πολιτική ασφάλειας εφοδιασμού σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο της Ε.Ε. ορίζει την δημιουργία εναλλακτικών ενεργειακών δρόμων, παρακάμπτοντας το υφιστάμενο δίκτυο διάθεσης προς τη δυτική Ευρώπη, το οποίο κληρονόμησε και διαχειρίζεται η Gazprom, ως μετεξέλιξη του υφιστάμενου δικτύου αγωγών του Συμφώνου της Βαρσοβίας (The Pipe Of Brotherhood).

Τοποθετούμενοι στο θέμα της οργάνωσης του ενεργειακού τομέα με γνώμονα την αυτάρκεια, την ορθολογική αξιοποίηση των εγχώριων διαθέσιμων ενεργειακών πόρων, την απρόσκοπτη και ασφαλή πρόσβαση της κοινωνίας στις ενεργειακές υπηρεσίες, την εξασφάλιση του αναγκαίου ενεργειακού παραγωγικού δυναμικού, πρέπει καθαρά να υποστηρίξουμε:

1. Το σταμάτημα της διαδικασίας ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας που αφορά κοινωνικά αγαθά και στρατηγικούς τομείς παραγωγής της χώρας, και συγκεκριμένα της εμπορευματοποίησης των υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας στην Ενέργεια και της ιδιωτικοποίησης των δημόσιων ενεργειακών υποδομών

2. Την ανάδειξη των τραγικών επιπτώσεων στα νοικοκυριά, τον δημόσιο και τον παραγωγικό τομέα μέσα από την εκτίναξη της ακρίβειας και της φορολόγησης στις παρεχόμενες υπηρεσίες ενέργειας (ηλεκτρικό ρεύμα, φυσικό αέριο, πετρέλαιο)

3. Την πλατιά και στηριγμένη σε επιστημονικά δεδομένα ενημέρωση της Κοινωνίας για τις συλλογικές παραγωγικές δυνατότητες της χώρας στον τομέα της Ενέργειας, στην κατεύθυνση της Ενεργειακής Αυτάρκειας και της Κοινής Ωφέλειας, μέσα από την ίδρυση και λειτουργία ενός Δημόσιου Ενιαίου Φορέας Ενέργειας.

Ο Δημόσιος Ενιαίος Φορέας Ενέργειας που μπορεί να προκύψει με τη συνέργεια και συνένωση των ΔΕΠΑ, ΕΠΑ, ΕΛΠΕ, ΔΕΗ, ΚΑΠΕ είναι η μόνη εφικτή, ρεαλιστική πρόταση που μπορεί να οδηγήσει

1. Στην οργάνωση ενός διαφορετικού μοντέλου εξοικονόμησης ενέργειας³ με έμφαση στις δημόσιες μεταφορές, στην εκμετάλλευση της ενέργειας που απορρίπτεται στο περιβάλλον από θερμικούς σταθμούς και στη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών σε προγράμματα συμπαραγωγής στον βιοκλιματικό σχεδιασμό των κτηρίων και στην συστηματική χρήση ανακυκλωμένων υλικών.
2. Στην εργασιακή εξασφάλιση των εργαζομένων
3. Στην ελαχιστοποίηση του κόστους παραγωγής, μεταφοράς και διανομής ενέργειας, και των ενεργειακών επενδύσεων που άμεσα ή έμμεσα επιβαρύνουν τα δημόσια οικονομικά.
4. Στην εξασφάλιση πρόσβασης στην ενέργεια σε όλους τους καταναλωτές χωρίς περιορισμούς και ανεξαρτήτως κόστους (λόγω π.χ. γεωγραφικών περιορισμών, δυσκολία πρόσβασης)

Οι συνδικαλιστικές δυνάμεις της Αριστεράς στην Ενέργεια έχουμε το κοινό ιστορικό καθήκον να προετοιμάσουμε και να οργανώσουμε με όλους τους εργαζόμενους, την ανυποχώρητη αντίδραση απέναντι στις τραγικές συνέπειες της πολιτικής των μνημονίων και της Τρόικα ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ, να δράσουμε άμεσα.

1 ΔΕΠΑ: 35% ΕΛΠΕ – 65% Ελληνικό Δημόσιο – 33% Option ΔΕΗ, ΔΕΣΦΑ: 100% ΔΕΠΑ, ΕΛΠΕ: ΤΑΙΠΕΔ 35,48% - lamda invest. 40,98% - Free Float 23,54%, ΕΠΑ Αττικής: 51%ΔΕΠΑ - 49% Shell,

ΕΠΑ Θεσσαλονίκης-Θεσσαλίας: 51%ΔΕΠΑ - 49% Italgas, ΔΕΗ: Ελληνικό Δημόσιο 51,49% - Fidelity Investments 5,00% - Silchester Intern. Inv. Limited - 13,80% Free Float

2 Εισαγωγές Αργού Πετρελαίου 2010:

Ρωσία 35,8% - Λιβύη 14,2% - Ιράν 13,9% - Σ. Αραβία 12,2% – Καζακστάν 11,1% – Ιράκ 8,8%

Εισαγωγές Φυσικού Αερίου 2010: Ρωσία 52% – Αλγερία 30,9% - Τουρκία 16,5%

Εισαγωγές Ηλεκ. Ενέργειας 2010: ΠΓΔΜ 45,3% - Βουλγαρία 40,1% - Τουρκία 8,6% - Αλβανία 4,7%

3 «Ελληνικό Ενεργειακό Ισοζύγιο και πολιτικές», 2013, Σ. Κοντομάρης https://docs.google.com/file/d/0B2eCMqCa9BwyYjU5TWk3WHRaYm8/edit?pli=1