Ταμείο Ανεργίας και Προνοιακές Παροχές στους μηχανικούς

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελή συμβολή στη συζήτηση που έχει ανοίξει στους μηχανικούς για την αναστολή ιδιότητας, την έξοδο από το επάγγελμα, το ταμείο ανεργίας και άλλα ζητήματα. Είναι προφανές ότι αποτελεί μια πρώτη και ανολοκλήρωτη συμβολή που χρειάζεται εμβάθυνση, συζήτηση και κριτική.

Ασφάλιση Ιδιότητας ή Ασφάλιση Εργασίας

Σε αντίθεση με τους υπόλοιπους κλάδους εργαζομένων, το ΤΣΜΕΔΕ ασφαλίζει ιδιότητα και όχι εργασία. Δηλαδή η ασφάλιση σε αυτό είναι υποχρεωτική ανεξάρτητα της εργασιακής κατάστασης του μηχανικού και του εισοδήματός του. Αυτό αντιστοιχούσε στην περίοδο αρχικής λειτουργίας του ταμείου, όπου η απασχόληση στον κλάδο ήταν καθολική και η κύρια μορφή απασχόλησης ήταν το ελεύθερο επάγγελμα. Η συνθήκη αυτή είχε (και έχει) τα εξής θετικά αποτελέσματα (α) καθολική ιατροφαρμακευτική κάλυψη (στο βαθμό που κανείς κάλυπτε τις εισφορές του) και (β) συνεχής ασφαλιστικός χρόνος χωρίς κενά που οδηγούσε στη σύνταξη σε καθορισμένο (σε γενικές γραμμές) χρόνο. Στις συνθήκες όμως κρίσης του συστήματος, ύφεσης, αναδουλειάς και γενικευμένης ανεργίας, έχει τραγικές επιπτώσεις: αδυναμία εξόφλησης εισφορών, απώλεια ιατροφαρμακευτικής κάλυψης, συσσώρευση χρεών και πλέον επιπρόσθετα κίνδυνος δήμευσης καταθέσεων, περουσιακών στοιχείων κλπ.

Η κατεύθυνση που οφείλουμε να κινηθούμε και να αγωνιστούμε οφείλει να συνδυάζει τα θετικά της ασφάλισης ιδιότητας χωρίς τους κινδύνους και τις επιπτώσεις που δημιουργούνται λόγω των κενών που εσκεμμένα υπάρχουν μέχρι σήμερα (έλλειψη αναγνώρισης της ιδιότητας του ανέργου, ταμείο ανεργίας).

Κατηγορίες Ασφαλισμένων

Οι βασικές διακρίσεις που το ταμείο κάνει σήμερα στους ασφαλισμένους του είναι δύο (α) μισθωτοί και «ελεύθεροι επαγγελματίες» (β) ασφαλισμένοι μέχρι την 31/12/1992 και μετά την 1/1/1993. Όσοι έχουν τυπικά μισθωτή σχέση (δηλαδή ο εργοδότης τους την αναγνωρίζει ως τέτοια) ανήκουν στην πρώτη κατηγορία, όλοι οι υπόλοιποι στη δεύτερη (εργοδότες, ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι, άνεργοι, μισθωτοί που απασχολούνται με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών) και (γ) κάτω πενταετίας και άνω με μικρή έκπτωση στους πρώτους. Όσον αφορά τη δεύτερη διάκριση, όλοι οι μέχρι σήμερα ασφαλιστικοί νόμοι (2084/92, 3518/2006 κλπ) τη θεωρούν ως βασική μια και ορίζουν διαφορετικό επίπεδο εισφορών και παροχών στις κατηγορίες αυτές. Η μεγαλύτερη διαφορά είναι ότι οι «νέοι» υπάγονται σε 14 ασφαλιστικές κατηγορίες στις οποίες μετακινούνταν -προαιρετικά μέχρι σήμερα- ενώ τώρα λόγω του μεσοπρόθεσμου θα μετακινούνται υποχρεωτικά ανά τριετία προς ανώτερη. Η πρώτη σήμερα υπολογίζεται επί ενός «ασφαλιστέου μισθού» των 700 €, πάνω στον οποίο υπολογίζονται οι εισφορές, η ανώτερη φτάνει στα 2000 €.

Άδεια Άσκησης Επαγγέλματος

Η άδεια άσκησης του επαγγέλματος προκύπτει από την εγγραφή στο επιμελητήριο (ΤΕΕ), η οποία συμβαδίζει απόλυτα με την ασφάλιση στο ΤΣΜΕΔΕ (ασφάλιση ιδιότητας) – η εγγραφή και διαγραφή και στα δύο γίνεται ταυτόχρονα. Η άδεια άσκησης επαγγέλματος αποκτάται αυτή τη στιγμή κατόπιν προφορικών εξετάσεων στο ΤΕΕ, ενώ έχει ανοίξει και η διαδικασία εγγραφής στο ΤΕΕ και αποφοίτων τριετών «κολλεγίων». Πρέπει να διεκδικηθεί, η εγγραφή στο επιμελητήριο να γίνεται αυτόματα με την αίτηση του ενδιαφερόμενου, μετά την απόκτηση πτυχίου ισότιμου και αντίστοιχου με τα 5ετή πτυχία των ελληνικών πολυτεχνείων, χωρίς εξετάσεις. Η διαγραφή από το επιμελητήριο επίσης να μπορεί να γίνεται αυτόματα κατόπιν αίτησης του μηχανικού, εφόσον αυτός το επιθυμεί, με απώλεια βέβαια των επαγγελματικών δικαιωμάτων του μηχανικού και μεταφορά των μέχρι στιγμής ασφαλιστικών δικαιωμάτων σε άλλο ασφαλιστικό φορέα.

Ορισμός Κατηγορίας Ανέργου – Υποαπασχολούμενου Μηχανικού

Η πρώτιστη ανάγκη είναι να αναγνωριστεί σήμερα από το Ταμείο, η ιδιότητα του ανέργου - υποαπασχολούμενου μηχανικού ως ξεχωριστή κατηγορία δίπλα στους μισθωτούς και τους ελεύθερους επαγγελματίες. Η κατηγορία αυτή θα τύχει ειδικών παροχών, ώστε να προστατεύεται και να μην εξωθείτε στην έξοδο από το επάγγελμα. Για τους τυπικά μισθωτούς μηχανικούς η ανεργία «καλύπτεται» εν μέρει από τον ΟΑΕΔ, μια και οι απολυμένοι μισθωτοί λαμβάνουν επίδομα ανεργίας 360 € το μήνα από τον ΟΑΕΔ. Η μεγαλύτερη ανάγκη προκύπτει για τους «ελεύθερους επαγγελματίες» (όπως περιγράφηκαν παραπάνω) μια και για αυτούς ακόμα δεν έχουν οριστεί προϋποθέσεις. Αυτές που το κράτος έβαλε στις υπόλοιπες κατηγορίες του ΕΤΑΑ (γιατροί, δικηγόροι) είναι τόσο αυστηρές που κανείς σχεδόν δε θα μπορεί να ενταχθεί.

Η ιδιότητα του ανέργου μπορεί να προκύπτει είτε με ανακοίνωση απόλυσης ή διακοπή σύμβασης από τον εργοδότη στην περίπτωση μισθωτών (ή και συμβάσεων με δελτίο παροχής υπηρεσιών), είτε με εισοδηματικά κριτήρια για τους «ελεύθερους επαγγελματίες». Κατόπιν μελέτης πρέπει να οριστεί ένα ελάχιστο ύψος εισοδήματος (και με κοινωνικά κριτήρια) που να επιτρέπει την επιβίωση του ανέργου. Το εισόδημα αυτό οφείλει να είναι καθαρό (μετά τις ασφαλιστικές εισφορές και τη φορολογία) και κάτω από αυτό, ο συνάδελφος θα μπορεί να μεταπίπτει στην κατηγορία του ανέργου – υποαπασχολούμενου χωρίς άλλα φίλτρα (αν έχει ήδη εξοφλήσει εισφορές κλπ). Στην ίδια κατηγορία θα μπορούν να ενταχθούν και άλλες κατηγορίες όπως νέες μητέρες, συνάδελφοι με προβλήματα υγείας ανεξαρτήτως εισοδήματος κλπ.

Ταμείο Ανεργίας

Η πρώτη παροχή της κατηγορίας του ανέργου – υποαπασχολούμενου θα είναι μηνιαίο επίδομα ανεργίας, έως της εξασφάλισης του ελάχιστου ύψους εισοδήματος. Άνεργοι συνάδελφοι με μηδενικό εισόδημα θα το λαμβάνουν ολόκληρο, υποαπασχολούμενοι συνάδελφοι μπορούν να λαμβάνουν το υπόλοιπο μέρος έως τη συμπλήρωση του ελάχιστου ύψους εισοδήματος.

Κάλυψη Εισφορών

Η δεύτερη παροχή της κατηγορίας του ανέργου – υποαπασχολούμενου πρέπει να είναι η κάλυψη από το ταμείο των ασφαλιστικών εισφορών του ανέργου, ώστε να διατηρεί την ιατροφαρμακευτική κάλυψη και να μη χάνει συντάξιμα χρόνια. Η κάλυψη αυτή μπορεί να γίνει με αντίστοιχο τρόπο με το ταμείο ανεργίας, δηλαδή να καλύπτεται μέρος τους, ώστε ο συνάδελφος να μην πέφτει κάτω από το ελάχιστο ύψος εισοδήματος. Οι ασφαλιστικές εισφορές αυτής της κατηγορίας μπορούν να είναι με έκπτωση – όπως ακριβώς στους κάτω πενταετίας.

Δίκτυο Αλληλοβοήθειας

Παράλληλα με τη λειτουργία των παραπάνω παροχών (και άλλων που πρέπει να συμπληρωθούν), με τις οποίες ο συνάδελφος θα παραμένει ενεργός στο επάγγελμα και στο δικαίωμα διεκδίκησης εργασίας, πρέπει να δημιουργηθούν δομές αλληλοστήριξης και αλληλοβοήθειας, όπως μητρώο συναδέλφων που με κλήρωση θα επιλέγονται για να αναλάβουν διάφορες εργασίες, γραφεία ευρέσεως εργασίας, δομές κοινωνικής οικονομίας που θα μειώνουν το κόστος λειτουργίας ενός γραφείου (συστέγαση σε κτίρια του ΤΣΜΕΔΕ και του ΤΕΕ, open source λογισμικό μηχανικού) κα.

Πόροι Ταμείου - Εισφορές

Οι ήδη πολύ υψηλές ασφαλιστικές εισφορές δεν πρέπει να επιβαρυνθούν παραπάνω από τη λειτουργία του ταμείου ανεργίας (ή κλάδου ειδικών παροχών). Το ταμείο οφείλει: πρώτον να μειώσει τις ήδη υπέρογκες ασφαλιστικές εισφορές, όσο τουλάχιστον είναι η ύφεση των τελευταίων ετών (-25%). Να διεκδικήσει πόρους από την εισφοροδιαφυγή της εργοδοσίας (η οποία με τη γενίκευση του δελτίου παροχής υπηρεσιών δε συνεισφέρει στα έσοδα του ταμείου), από την θεσμοθετημένη κρατική συμμετοχή που ποτέ δεν αποδόθηκε στο ταμείο,  από τα «κουρεμένα» αποθεματικά που ληστεύθηκαν εν μια νυκτί, από πόρους εισφορών αναδιανεμητικής λογικής στο ταμείο (γενίκευση του 2% όχι μόνο σε αμοιβές μελετών και επιβλέψεων αλλά σε όλες τις εργασίες μηχανικού, αύξηση της εισφοράς εργολάβων επί του προϋπολογισμού έργου κα). Μπορεί τέλος να αξιοποιηθεί ποσοστό του ετήσιου πλεονάσματος του ταμείου (ακόμα και το 2012 υπήρχε τέτοιο). Αντί αυτό να κατατίθεται στην Τράπεζα της Ελλάδος και να μετατρέπεται σε ομόλογα – σκουπίδια για το επόμενο “κούρεμα” να δοθούν στους δοκιμαζόμενους συναδέλφους. Επίσης θα μπορούσε να προστεθεί εργοδοτική εισφορά στα ΔΠΥ εφόσον αυτά (ή ένα μεγάλο μέρος τους) είναι σε έναν εργοδότη (κάτι αντίστοιχο έγινε πρόσφατα στο φορολογικό).

Προσαυξήσεις – Χρέη προς το Ταμείο

Αυτονόητα πρέπει να επαναφέρουμε το θέμα των υπέρογκων προσαυξήσεων που χρεώνονται σήμερα σε όσους καθυστερούν να πληρώσουν τις εισφορές τους. Αυτές είναι σήμερα 3% για τον πρώτο μήνα και 1% για κάθε επόμενο, με ανατοκισμό, ενώ ακόμα και η «ευνοϊκή» ρύθμιση πρόσφατου νόμου τις ορίζει στο 8% ετησίως. Αυτές πρέπει να καταργηθούν τελείως για την κατηγορία των ανέργων – υποαπασχολούμενων και να μειωθούν δραστικά για τους υπόλοιπους. Αντίστοιχα τα χρέη θα πρέπει να διακανονίζονται με τρόπο που να αντιστοιχεί στα εισοδήματα και τις δυνατότητες του ασφαλισμένου και φυσικά αυτά να αφορούν μονάχα το ταμείο και τον ασφαλισμένο και κανέναν άλλο (εφορίες, τράπεζες κλπ).

Ασφαλιστική Ενημερότητα

Καταρχάς πρέπει να υπάρξει διάκριση στην ασφαλιστική ενημερότητα του αυτοαπασχολούμενου και της εταιρίας. Στην κατηγορία του ανέργου – υποαπασχολούμενου να υπάρχει αυτόματη έκδοση ενημερότητας, ώστε αυτός να μπορεί να διεκδικήσει κάποια δουλειά.

Αναστολή Ιδιότητας

Η αναστολή ιδιότητας που προτείνει το ΤΕΕ, απαντάει μονάχα στο τρέχον και καυτό ζήτημα της συνεχούς χρέωσης ασφαλιστικών εισφορών και αυτό με προσωρινό και επικίνδυνο τρόπο. Πέρα από τα νομικά και άλλα ζητήματα που έχει, θα οδηγήσει σε μια γενιά μηχανικών που δε θα δικαιούται ούτε ιατροφαρμακευτική κάλυψη, ούτε σύνταξη. Δίνει πάντως μια καλή αφορμή για να ανοίξει επιτέλους η συζήτηση για τα παραπάνω ζητήματα, οπότε πρέπει να την παρακολουθήσουμε από κοντά και να αντεπιτεθούμε με προτάσεις στα παραπάνω.

Άμεσα Αιτήματα

Πέρα από τα παραπάνω (Ταμείο Ανεργίας) που σίγουρα απαιτεί μεγάλους αγώνες για να επιτευχθεί, έστω στο βαθμό που το διεκδικούμε, πρέπει άμεσα να επιβάλλουμε στο Ταμείο και στην κυβέρνηση τα παρακάτω αιτήματα ανακούφισης των συναδέλφων:

1.      Μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, τουλάχιστον σε ποσοστό αντίστοιχο με τη μείωση του ΑΕΠ την τελευταία πενταετία (-25%), ώστε να μπορούν να πληρωθούν και οι μηχανικοί να παραμένουν στο επάγγελμα.

2.      “Κούρεμα” των συσσωρευμένων οφειλών στο ταμείο, για αυτούς που αποδεδειγμένα δεν είχαν επαρκή εισοδήματα τα τελευταία χρόνια.

3.      Κατάργηση των ληστρικών προσαυξήσεων που επιβάλλονται στα χρέη και φυσικά πλήρη αποσύνδεση τους από την εφορία.

4.      Ιατροφαρμακευτική κάλυψη για όλους τους συναδέλφους, ανεξάρτητα από την εξόφληση εισφορών

5.      Να εξεταστεί η δυνατότητα -μέχρι τη λειτουργία του Ταμείου Ανεργίας- απαλλαγής από εισφορές μέχρι ένα ύψος ετήσιου εισοδήματος. Να υπάρχει η δυνατότητα αυτές να πληρώνονται αργότερα (με αναγνώριση) όταν έχει επιστρέψει στην εργασία ο μηχανικός.

Προϋποθέσεις

Οι ευρύτεροι παράγοντες που επηρεάζουν καθοριστικά τις δυνατότητες λειτουργίας του ταμείου στα πλαίσια ενός δημόσιου, κοινωνικού, ασφαλιστικού συστήματος είναι:

Η αυτονομία του ταμείου από τις κυβερνητικές και τροϊκανές εντολές και εποπτεία, αλλά με δημοκρατικό έλεγχο από τους ασφαλισμένους και τους φορείς τους.

Το επίπεδο απασχόλησης του κλάδου, με τη διεκδίκηση προσλήψεων και εργασίας για όλους.

Το επίπεδο αμοιβών τόσο των μισθωτών (επαναφορά συλλογικών συμβάσεων και μισθών), όσο και των ελευθέρων επαγγελματιών (επαναφορά κώδικα αμοιβών)

Οι ήδη υπάρχοντες αντιασφαλιστικοί νόμοι (2084/92 που επέβαλε διάκριση μεταξύ παλαιών και νέων, 3518/06 για τους ασφαλιστικούς κλάδους του ΤΣΜΕΔΕ, Ν.3655/08 για την ενοποίηση των ταμείων, Ν.   /10 για το νέο υπολογισμό συντάξεων, Ν.  /11 για τις νέες ασφαλιστικές εισφορές), οι οποίοι πρέπει να καταργηθούν μια και έχουν θέσει τα θεμέλια της σημερινής βαρβαρότητας.

Η απεμπλοκή του ταμείου και των αποθεματικών του από τραπεζικά και χρηματιστηριακά παιχνίδια (όπως η Άττικα Μπανκ, η περίπτωση της οποία αποτελεί μόνη της ένα ξεχωριστό θέμα) και η αξιοποίηση τους προς όφελος των ασφαλισμένων.

πετρόπουλος δημήτρης

23/05/2013