Ο Μηχανισμός Κινεζοποίησης της Εργασίας

Αναδημοσίευση από RProject του Ηλία Ιωακείμογλου

Μία ανάλυση των θεσμικών, οικονομικών και παράνομων στοιχείων ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού κινεζοποίησης της εργασίας.
Ο ελά­χι­στος μι­σθός θα κα­θο­ρί­ζε­ται στο εξής από την κυ­βέρ­νη­ση, και για τον σκοπό αυτόν, το Υπουρ­γείο Ερ­γα­σί­ας ετοι­μά­ζει έναν Μη­χα­νι­σμό Κα­θο­ρι­σμού του Κα­τώ­τα­του Μι­σθού και Ημε­ρο­μι­σθί­ου (Ν.4093/2012). Πρό­κει­ται για συλ­λο­γι­κή δια­δι­κα­σία με προ­σχη­μα­τι­κή συμ­με­το­χή των ερ­γα­τι­κών συν­δι­κά­των που θα κα­θο­ρί­ζει τον ελά­χι­στο νό­μι­μο μισθό με ψευ­δο-επι­στη­μο­νι­κή επι­κύ­ρω­ση από τους γνω­στούς κα­θε­στω­τι­κούς οι­κο­νο­μο­λό­γους. Η δια­δι­κα­σία αυτή θα απο­τε­λεί επι­μέ­ρους στοι­χείο ενός ευ­ρύ­τε­ρου μη­χα­νι­σμού που θα μπο­ρού­σα­με να ονο­μά­ζου­με στο εξής Μη­χα­νι­σμό Κι­νε­ζο­ποί­η­σης της Ερ­γα­σί­ας και ο οποί­ος θα έχει την εξής δομή και λει­τουρ­γία:

Τα θε­σμι­κά στοι­χεία

Στον επι­χει­ρη­μα­τι­κό τομέα της οι­κο­νο­μί­ας, οι μι­σθοί δια­μορ­φώ­νο­νται από τις αντι­κρουό­με­νες απαι­τή­σεις και τον συ­σχε­τι­σμό ισχύ­ος με­τα­ξύ των επι­χει­ρή­σε­ων και των ερ­γα­ζο­μέ­νων, με­τα­ξύ ορ­γα­νώ­σε­ων των ερ­γο­δο­τών και των μι­σθω­τών. Όμως, ο κοι­νω­νι­κός αντα­γω­νι­σμός για τη δια­μόρ­φω­ση του μι­σθού διε­ξά­γε­ται μέσα σε ένα θε­σμι­κό πλαί­σιο που κα­θο­ρί­ζε­ται από την ερ­γα­σια­κή νο­μο­θε­σία και τις κα­το­χυ­ρω­μέ­νες συμ­φω­νί­ες με­τα­ξύ επι­χει­ρή­σε­ων και ερ­γα­ζο­μέ­νων. Όσο πιο ευ­νοϊ­κό είναι το θε­σμι­κό πλαί­σιο της αγο­ράς ερ­γα­σί­ας για τους ερ­γα­ζό­με­νους, τόσο πιο υψη­λός είναι ο ανα­γκαί­ος μι­σθός, τόσο πιο υψη­λός είναι ο μέσος μι­σθός, και αντι­στρό­φως. Με αυτήν την έν­νοια υπάρ­χει ένας νο­μι­κός κα­θο­ρι­σμός των μι­σθών που ορί­ζει το θε­σμι­κό πλαί­σιο των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων και επη­ρε­ά­ζει τους συ­σχε­τι­σμούς δύ­να­μης. Ο κα­θο­ρι­σμός αυτός έχει με­τα­τρα­πεί δρα­μα­τι­κά κατά τα τε­λευ­ταία έτη:
Πρώ­τον, οι μι­σθοί των ερ­γα­ζο­μέ­νων στις Δη­μό­σιες Επι­χει­ρή­σεις ορί­ζε­ται νο­μο­θε­τι­κά ότι θα είναι σε αρ­μο­νία με το νέο μι­σθο­λό­γιο του Δη­μό­σιου Το­μέ­α1, ενώ οι μι­σθοί στο δη­μό­σιο τομέα θα είναι σε αρ­μο­νία με τους μι­σθούς του ιδιω­τι­κού τομέα. Ως εκ τού­του, οι με­τα­βο­λές στους μι­σθούς του ιδιω­τι­κού τομέα θα απο­τε­λούν στο εξής γνώ­μο­να για τους λοι­πούς μι­σθούς.
Δεύ­τε­ρον, επι­βάλ­λε­ται δια νόμου ρήτρα ευ­θυ­γράμ­μι­ση­ς2 του ελά­χι­στου μι­σθού ένα­ντι της Πορ­το­γα­λί­ας και των χωρών της Κε­ντρι­κής και της Νο­τιο-ανα­το­λι­κής Ευ­ρώ­πης, επο­μέ­νως η διαιώ­νι­ση της ίδιας απο­τυ­χη­μέ­νης πο­λι­τι­κής που ασκεί­ται κατά τα τε­λευ­ταία έτη. Πρό­κει­ται για απο­τυ­χη­μέ­νη πο­λι­τι­κή, διότι έχει επι­τύ­χει μεν με­γά­λες μειώ­σεις του κό­στους ερ­γα­σί­ας, όχι όμως και των τιμών των εγ­χω­ρί­ως πα­ρα­γο­μέ­νων προ­ϊ­ό­ντων (υπεν­θυ­μί­ζου­με ότι ο τε­λι­κός δια­κη­ρυγ­μέ­νος στό­χος αυτής της πο­λι­τι­κής είναι ακρι­βώς αυτή η μεί­ω­ση των τιμών).
Τρί­τον, έχει επι­βλη­θεί μο­νο­με­ρής νο­μο­θε­τι­κός κα­θο­ρι­σμός του κα­τώ­τα­του μι­σθού από 1-4-2013, για τον οποίο οι συν­δι­κα­λι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις των ερ­γα­ζο­μέ­νων και των ερ­γο­δο­τών θα εκ­φρά­ζουν απλώς την γνώμη τους3.

Τα οι­κο­νο­μι­κά στοι­χεία

O μέσος μι­σθός στον επι­χει­ρη­μα­τι­κό τομέα της οι­κο­νο­μί­ας, δια­μορ­φώ­νε­ται στην αγορά ερ­γα­σί­ας, και σε μια οποια­δή­πο­τε ανα­πτυγ­μέ­νη οι­κο­νο­μία και οποια­δή­πο­τε στιγ­μή, εξαρ­τά­ται κυ­ρί­ως από δύο πα­ρά­γο­ντες: από το πο­σο­στό ανερ­γί­ας και από τον "μισθό ανα­φο­ράς" δη­λα­δή έναν μισθό που θε­ω­ρεί­ται "ανα­γκαί­ος", "δί­καιος", "κα­νο­νι­κός" μι­σθός, δη­λα­δή έναν μισθό που επι­τρέ­πει στους ερ­γα­ζό­με­νους να συ­ντη­ρού­νται και να ανα­πα­ρά­γο­νται συμ­με­τέ­χο­ντας στον γε­νι­κό πλού­το της κοι­νω­νί­ας. Ένα ση­μα­ντι­κό στοι­χείο για τον κα­θο­ρι­σμό του ανα­γκαί­ου μι­σθού, επο­μέ­νως και του μέσου μι­σθού, είναι ο ελά­χι­στος μι­σθός, διότι απο­τε­λεί "μισθό ανα­φο­ράς", διότι κα­θο­ρί­ζει το μέτρο του ανα­γκαί­ου μι­σθού, του απα­ραί­τη­του μι­σθού για την απλή, ανει­δί­κευ­τη ερ­γα­σία, για τους ανει­δί­κευ­τους ερ­γα­ζό­με­νους. Όταν με­τα­βάλ­λε­ται ο ελά­χι­στος μι­σθός, ολό­κλη­ρη η μι­σθο­λο­γι­κή κλί­μα­κα τεί­νει να ανα­δο­μη­θεί με βάση τον ελά­χι­στο μισθό ώστε να δια­τη­ρού­νται λί­γο-πο­λύ στα­θε­ρές οι ανα­λο­γί­ες κατά τις οποί­ες αμεί­βο­νται οι δια­φο­ρε­τι­κές με­ρί­δες μι­σθω­τών όπως αυτές δια­μορ­φώ­νο­νται από τις γνώ­σεις και τις δε­ξιό­τη­τες, την θέση ερ­γα­σί­ας, τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά της επι­χεί­ρη­σης και του κλά­δου κλπ. Όποιος μι­λά­ει για μεί­ω­ση του ελά­χι­στου μι­σθού πρέ­πει να γνω­ρί­ζει ότι μι­λά­ει για πτω­τι­κή τάση των μι­σθών στον ιδιω­τι­κό τομέα -και αντι­στρό­φως. Αυτό είναι κάτι που συμ­βαί­νει σε όλες τις χώρες και σε όλες τις επο­χές του ανα­πτυγ­μέ­νου κα­πι­τα­λι­σμού.

Βέ­βαια η από­κρι­ση των μι­σθών σε μια μεί­ω­ση του ελά­χι­στου μι­σθού δεν είναι η ίδια σε όλα τα επί­πε­δα της μι­σθο­λο­γι­κής ιε­ραρ­χί­ας καθώς οι υψη­λό­τε­ροι μι­σθοί είναι σχε­τι­κά πιο προ­στα­τευ­μέ­νοι από τις με­τα­βο­λές του ελά­χι­στου μι­σθού. Έτσι, όταν έχου­με μεί­ω­ση του ελά­χι­στου μι­σθού, οι υψη­λό­τε­ρες αμοι­βές ερ­γα­σί­ας θί­γο­νται συ­γκρι­τι­κά λι­γό­τε­ρο από τους χα­μη­λούς μι­σθούς, με απο­τέ­λε­σμα να διευ­ρύ­νο­νται οι μι­σθο­λο­γι­κές ανι­σό­τη­τες. Αντι­στρό­φως, η αύ­ξη­ση του ελά­χι­στου μι­σθού μειώ­νει τις μι­σθο­λο­γι­κές ανι­σό­τη­τες καθώς έχει με­γά­λη επί­πτω­ση στους μι­σθούς κάτω από τον διά­με­σο μισθό και συ­γκρι­τι­κά μι­κρό­τε­ρη επί­πτω­ση στους υψη­λό­τε­ρους μι­σθούς.

Τα πα­ρά­νο­μα στοι­χεία του Μη­χα­νι­σμού
Οι ερ­γο­δό­τες, ιδιαί­τε­ρα μετά την κα­θιέ­ρω­ση ενός εξαι­ρε­τι­κά ευ­νοϊ­κού για τις επι­χει­ρή­σεις θε­σμι­κού πλαι­σί­ου της αγο­ράς ερ­γα­σί­ας, επι­διώ­κουν την πε­ραι­τέ­ρω μεί­ω­ση των μι­σθών, κάτω από τα νό­μι­μα επί­πε­δα του ελά­χι­στου μι­σθού κά­νο­ντας χρήση και κα­τά­χρη­ση του διευ­θυ­ντι­κού δι­καιώ­μα­τος και της δρα­μα­τι­κής αύ­ξη­σης της ανερ­γί­ας που τους ευ­νο­εί υπέρ­με­τρα στην δια­πραγ­μά­τευ­ση, επι­νο­ώ­ντας τρό­πους πα­ρά­καμ­ψης ή πα­ρα­βί­α­σης των νόμων. Ως πα­ρά­δειγ­μα, είναι γνω­στό σε όλους πλέον ότι είναι ευ­ρέ­ως δια­δε­δο­μέ­νη η "μέ­θο­δος" της κα­τα­βο­λής ολό­κλη­ρου του νό­μι­μου ελά­χι­στου μι­σθού και της επι­στρο­φής, ατύ­πως, ενός μέ­ρους του από τον μι­σθω­τό στον ερ­γο­δό­τη.

Η πα­ρά­νο­μη πλευ­ρά του Μη­χα­νι­σμού ενι­σχύ­ε­ται από τις συ­νε­χείς αλ­λα­γές στο θε­σμι­κό πλαί­σιο της αγο­ράς ερ­γα­σί­ας που αυ­ξά­νουν διαρ­κώς και με μό­νι­μο τρόπο την δια­πραγ­μα­τευ­τι­κή ισχύ των ερ­γο­δο­τών ένα­ντι των ερ­γα­ζο­μέ­νων. Η απο­δυ­νά­μω­ση και η κα­τάρ­γη­ση στην πράξη της Επι­θε­ώ­ρη­σης Ερ­γα­σί­ας απο­τε­λεί το κυ­ριό­τε­ρο ση­μείο άρ­θρω­σης της επί­ση­μης διαρ­θρω­τι­κής πο­λι­τι­κής του κα­θε­στώ­τος με την πα­ρά­νο­μη πλευ­ρά της αγο­ράς ερ­γα­σί­ας.

Ένας ολο­κλη­ρω­μέ­νος μη­χα­νι­σμός κι­νε­ζο­ποί­η­σης της ερ­γα­σί­ας

Οι πα­ρα­πά­νω κα­θο­ρι­σμοί συ­γκρο­τούν τον Μη­χα­νι­σμό Κι­νε­ζο­ποί­η­σης της Ερ­γα­σί­ας, δη­λα­δή έναν μη­χα­νι­σμό γε­νι­κής μεί­ω­σης των μι­σθών, του οποί­ου η λει­τουρ­γία συ­νο­ψί­ζε­ται στα εξής βή­μα­τα:

1. Έλεγ­χος της με­τα­βλη­τής χει­ρι­σμού. Η με­τα­βλη­τή χει­ρι­σμού του Μη­χα­νι­σμού είναι ο ελά­χι­στος μι­σθός. Ο έλεγ­χος αυτής της με­τα­βλη­τής χει­ρι­σμού από την κυ­βέρ­νη­ση επι­τυγ­χά­νε­ται με τον μο­νο­με­ρή νο­μο­θε­τι­κό κα­θο­ρι­σμό του.

2. Μεί­ω­ση του ελά­χι­στου μι­σθού ή δια­τή­ρη­ση σε χα­μη­λά επί­πε­δα. Κα­θο­ρι­σμός του ελά­χι­στου μι­σθού με βάση τη ρήτρα αντα­γω­νι­στι­κής ευ­θυ­γράμ­μι­σης ένα­ντι των χωρών της Κε­ντρι­κής και της Νο­τιο-ανα­το­λι­κής Ευ­ρώ­πης.

3. Νέος κύ­κλος μειώ­σε­ων από την πα­ρά­νο­μη πλευ­ρά της αγο­ράς ερ­γα­σί­ας. Στο ση­μείο αυτό πα­ρεμ­βαί­νει η πα­ρά­νο­μη πλευ­ρά του Μη­χα­νι­σμού για μειώ­σεις των μι­σθών κάτω από τον ελά­χι­στο μισθό. Το παι­χνί­δι αυτό θα ενι­σχύ­ε­ται από την υψηλή ανερ­γία, η οποία θα απο­κτή­σει διαρ­θρω­τι­κό4, επο­μέ­νως μό­νι­μο, χα­ρα­κτή­ρα, και θα φέρ­νει έτσι τους ερ­γα­ζό­με­νους σε δυ­σχε­ρή δια­πραγ­μα­τευ­τι­κή θέση.

4. Διά­χυ­ση των μειώ­σε­ων του ελά­χι­στου μι­σθού σε ολό­κλη­ρη την μι­σθο­λο­γι­κή κλί­μα­κα του ιδιω­τι­κού τομέα. Οι με­τα­βο­λές του ελά­χι­στου μι­σθού, που κα­θο­ρί­ζο­νται πλέον από την κυ­βέρ­νη­ση, δια­χέ­ο­νται στα­δια­κά (με­σο­πρό­θε­σμα) στο σύ­νο­λο της μι­σθο­λο­γι­κής κλί­μα­κας του ιδιω­τι­κού τομέα επει­δή ο ελά­χι­στος μι­σθός απο­τε­λεί "μισθό ανα­φο­ράς", κα­θο­ρί­ζει τον ανα­γκαίο μισθό για τους ανει­δί­κευ­τους ερ­γα­ζό­με­νους και τεί­νει να με­τα­βά­λει ολό­κλη­ρη τη μι­σθο­λο­γι­κή κλί­μα­κα ώστε να δια­τη­ρού­νται λί­γο-πο­λύ στα­θε­ρές οι ανα­λο­γί­ες κατά τις οποί­ες αμεί­βο­νται οι δια­φο­ρε­τι­κές με­ρί­δες μι­σθω­τών όπως αυτές δια­μορ­φώ­νο­νται από τις γνώ­σεις και τις δε­ξιό­τη­τες, το επάγ­γελ­μα, την ει­δί­κευ­ση, την θέση ερ­γα­σί­ας, τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά της επι­χεί­ρη­σης και του κλά­δου κλπ.

5. Διά­χυ­ση των μειώ­σε­ων των μι­σθών στον δη­μό­σιο τομέα και στις δη­μό­σιες επι­χει­ρή­σεις. Η διά­χυ­ση αυτή θα επι­τυγ­χά­νε­ται με την νο­μο­θε­τι­κά επι­βαλ­λό­με­νη ευ­θυ­γράμ­μι­ση των αμοι­βών του δη­μό­σιου τομέα και των δη­μο­σί­ων επι­χει­ρή­σε­ων με τους μι­σθούς του ιδιω­τι­κού τομέα.

Ο μη­χα­νι­σμός κα­θο­ρι­σμού των κα­τώ­τα­των απο­δο­χών που ετοι­μά­ζει το υπουρ­γείο ερ­γα­σί­ας, είναι λοι­πόν ο μη­χα­νι­σμός που θα επι­τρέ­ψει στην κυ­βέρ­νη­ση να ελέγ­χει την με­τα­βλη­τή χει­ρι­σμού του Μη­χα­νι­σμού Κι­νε­ζο­ποί­η­σης της Ερ­γα­σί­ας και μέσω αυτής το σύ­νο­λο των μι­σθών ώστε να εναρ­μο­νί­ζο­νται με τις απαι­τή­σεις των επι­χει­ρή­σε­ων όσον αφορά την κερ­δο­φο­ρία τους. Ο Μη­χα­νι­σμός θα λει­τουρ­γή­σει κατά την πρώτη τριε­τία με μειώ­σεις του ελά­χι­στου μι­σθού ώστε να ευ­θυ­γραμ­μι­στεί "κα­λύ­τε­ρα" με το κό­στος ερ­γα­σί­ας των χωρών του πρώην υπαρ­κτού σο­σια­λι­σμού.

Για να ανα­τρα­πεί ο Μη­χα­νι­σμός αυτός πρέ­πει πολύ απλά να απο­διαρ­θρω­θεί: ο κα­θο­ρι­σμός του ελά­χι­στου μι­σθού να επι­στρέ­ψει στην Εθνι­κή Γε­νι­κή Συλ­λο­γι­κή Σύμ­βα­ση Ερ­γα­σί­ας, ο ελά­χι­στος μι­σθός να επι­στρέ­ψει στο νό­μι­μο επί­πε­δο των 751 ευρώ, όλοι οι προ­α­να­φερ­θέ­ντες αντερ­γα­τι­κοί νόμοι να κα­ταρ­γη­θούν, η Επι­θε­ώ­ρη­ση Ερ­γα­σί­ας να επα­νι­δρυ­θεί και να στε­λε­χω­θεί με αξιό­μα­χα στε­λέ­χη υψη­λής τα­ξι­κής συ­νεί­δη­σης, τα συν­δι­κά­τα να δώ­σουν την μάχη ενά­ντια στις αυ­θαι­ρε­σί­ες και τις πα­ρά­νο­μες ενέρ­γειες των ερ­γο­δο­τών, να φέ­ρουν τη δη­μο­κρα­τία στους χώ­ρους ερ­γα­σί­ας και να δώ­σουν μια νέα πνοή στο συν­δι­κα­λι­στι­κό κί­νη­μα. Και βε­βαί­ως, όλα αυτά δεν μπο­ρούν να συμ­βούν παρά μόνο με μια κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς.

Ση­μειώ­σεις

1. Όλες οι ανα­φο­ρές στη νο­μο­θε­σία προ­έρ­χο­νται από το άρθρο "Οδη­γού­μα­στε σε σύ­στη­μα κα­θα­ρού κα­τώ­τα­του μι­σθού για όλους" του Αλέξη Μη­τρό­που­λου στην Εποχή της 4ης Μαρ­τί­ου 2013.

2. Αφού ανα­φέ­ρε­ται στη μεί­ω­ση του ελά­χι­στου μι­σθού (σελ. 713-714 του ΦΕΚ Α 28/14-2-2012, ν. 4046/2012) που ήδη πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε ως "μέτρα τα οποία θα δώ­σουν τη δυ­να­τό­τη­τα μεί­ω­σης της από­κλι­σης στο επί­πε­δο του κα­τώ­τα­του μι­σθού σε σχέση με τους αντα­γω­νι­στές μας (Πορ­τα­γα­λία, Κε­ντρι­κή και Νο­τιο­α­να­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη" συ­μπλη­ρώ­νει με την ρήτρα "Θα επι­σκο­πού­με σε συ­νε­χή βάση τα απο­τε­λέ­σμα­τα αυτών των μέ­τρων στην αγορά ερ­γα­σί­ας και στο ανά μο­νά­δα κό­στος ερ­γα­σί­ας και, εάν χρεια­στεί, θα λά­βου­με πρό­σθε­τα διορ­θω­τι­κά μέτρα (...)".

3, Σελ. 5611-5612 του ΦΕΚ Α 222/12-11-2012, ν. 4093/2012

4. Η διαρ­θρω­τι­κή ανερ­γία, δη­λα­δή αυτή που δεν μπο­ρεί να κα­τα­πο­λε­μη­θεί με αυ­ξή­σεις της ζή­τη­σης, αλλά μόνον με μα­κρο­χρό­νια επεν­δυ­τι­κή προ­σπά­θεια, αυ­ξά­νε­ται ήδη τα­χύ­τα­τα στον βαθμό που κα­τα­στρέ­φε­ται το πα­ρα­γω­γι­κό δυ­να­μι­κό της χώρας.