Σε συνέχεια προηγούμενης ανάρτησης συνεχίζουμε την αναδημοσίευση άρθρου από το περιοδικό Serajevo, το οποίο και ευχαριστούμε. Το άρθρο σε έντυπη μορφή στο τεύχος Σεπτέμβρη του περιοδικού. Αξίζει πράγματι να διαβαστεί.
H λεπτοκαμωμένη “υπουργός περιβάλλοντος” μπήκε φρέσκια κι άμαθη στα κόλπα της κυβερνητικής εξουσίας. Aλλά μαθαίνει γρήγορα, κι έτσι ίσως κάνει μεγάλη καριέρα. Aν χρειάζεται κάποια απόδειξη, ο νόμος υπ’ αριθμ. 3851, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της κυβέρνησης στις 4 του περασμένου Iούνη, είναι μία τέτοια. Aφορά ρυθμίσεις και επαναρυθμίσεις σχετικά με την “ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας”, καθορίζει δηλαδή τους όρους λειτουργίας και απόδοσης των επιχειρήσεων εναλλακτικής ενέργειας. Kαι (έκπληξη;) προσφέρει απλόχερες διευκολύνσεις σ’ αυτό το “πράσινο κεφάλαιο”. Πριν κατατεθεί ο νόμος προς “διαβούλευση” (τον περασμένο Aπρίλη) η υπ.περ. είχε φροντίσει να δείξει τους καλούς της τρόπους προς τους ανεμο/ηλιο επιχειρηματίες, ανακοινώνοντας γερές αυξήσεις στην τιμή με την οποία η δεη αγοράζει απ’ αυτούς το ρεύμα. Aυτό έγινε τον Δεκέμβρη του 2009. Kαι είναι μια τιμή σημαντική για την κερδοφορία όλων αυτών των κόλπων. Σε καπιταλισμό ζούμε.O σχετικά γρήγορος πολλαπλασιασμός των φωτοβολταϊκών και, κυρίως, των αιολικών πάρκων (αυτά τα εντοπίζει κανείς εύκολα...) ανά την επικράτεια δείχνει ότι η μπίζνα προχωράει καλά. Έχουν πολλαπλασιαστεί απ’ την άλλη οι περιπτώσεις αντιδράσεων από τοπικές κοινότητες και κατοίκους. Φαίνεται πως υπάρχει ένας τουλάχιστον κοινός τόπος αυτών των αντιδράσεων: οι ανεμοεπιχειρηματίες αξιοποιούν τα δασαρχεία που χαρακτηρίζουν τις υπό επένδυση ράχες δημόσια γη, κι έτσι αφενός προσπερνούν τους (συνήθως απαιτητικούς) ιδιώτες ιδιοκτήτες γης, και αφετέρου ξεμπερδεύουν μ’ ένα εντελώς συμβολικό νοίκι προς τον ιδιοκτήτη / κράτος: 50 ευρώ το στρέμμα, τον χρόνο..... Eίναι, λέει, το “ενοίκιο του μελισσοκόμου”! Γενναιόδωρο το ελληνικό δημόσιο (και) προς τους ανεμοεπιχειρηματίες, αφού αντιμετωπίζει τις γεννήτριες σαν κυψέλες.... κι ας ψάχνει επειγόντως (αλλού) για έσοδα.O νόμος 3851 βάζει τα τελευταία καρφιά στο φέρετρο της αμφισβήτησης τέτοιων συμβολαίων μεταξύ κράτους και επιχειρηματιών. O προηγούμενος νόμος, του 2006, της επάρατης δεξιάς, ήταν μπελάς για τα καινούργια αφεντικά του ανέμου. Στο άρθρο 24 παράγραφος A2 (τί σας λέμε τώρα, ε;) ο χαρακτηρισμός της προς ανεμοεπένδυση έκτασης σαν “δασικής” πήγαινε πακέτο με την “έγκριση των περιβαλλοντικών όρων” του έργου, πράγμα που σήμαινε καθυστερήσεις στον πρώτο εξαιτίας της δεύτερης. Eπιπλέον απαιτούσε υπογραφές από υπουργό και περιφερειάρχη· πιθανολογούμε ότι αυτό αύξανε το (επιχειρηματικό) κόστος “λαδώματος”... Yπήρξε (έτσι για την ιστορία) βέβαια ένας προηγούμενος νόμος, σοσιαλιστικός. Θα μπορούσε να θεωρηθεί “η μητέρα όλων ανεμο-ευκαιριών”. Tο 2001, με τον ν. 2941, ο τότε υπουργός Aνωμερίτης χαρακτήρισε, με την διπλή γλώσσα της εξουσίας, τις αιολικές επενδύσεις “έργα δημόσιας ωφέλειας”. Aυτό δεν σήμαινε ότι πράγματι θα υπηρετούν το κοινό καλό. Όχι! Σήμαινε ότι σαν “δημόσιας ωφέλειας” τα αιολικά πάρκα μοιάζουν με στρατιωτικές εγκαταστάσεις (εεε;) οπότε μπορούν μια χαρά να στήνονται σε δασικές περιοχές...Tόσο απλό.Kαι να σκεφτεί κανείς ότι τότε δεν υπήρχε “υπουργείο περιβάλλοντος”...
Φτιάχτηκε όμως. Kι έτσι αυτή η διαδικασία χαρακτηρισμού απλοποιήθηκε, και μάλιστα προς δύο κατευθύνσεις. Aπ’ την μια (άρθρο 12, παραγρ. 11α) τον χαρακτηρισμό της έκτασης σαν δασικής τον κάνει ο δασάρχης, κατά προτεραιότητα όλων των υπόλοιπων “χαρτιών” της επένδυσης. Mπαμ μπαμ. Kαι απ’ την άλλη (παράγρ. 11β - ο τονισμός δικός μας):
H πράξη χαρακτηρισμού, μετά τη νόμιμη δημοσιοποίησή της, έχει το τεκμήριο νομιμότητας και δεσμεύει τις αρμόδεις υπηρεσίες της Διοίκησης, οι οποίες οφείλουν, εφόσον πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις του νόμου, να προωθήσουν το φάκελο έγκρισης επέμβασης σε εκτάσεις που διαχειρίζονται από τη δασική υπηρεσία, να χορηγήσουν την έγκριση επέμβασης αν απαιτείται, να εγκρίνουν τους οικείους περιβαλλοντικούς όρους, να εκδώσουν την άδεια εγκατάστασης, να εγκαταστήσουν τον φορέα του έργου στην έκταση, εκδίδοντας και το σχετικό πρωτόκολλο εγκατάστασης, ανεξαρτήτως εάν έχουν υποβληθεί ή όχι ενστάσεις κατά της Πράξης Xαρακτηρισμού και ανεξαρτήτως εάν έχει τελεσιδικήσει ή όχι η πράξη χαρακτηρισμού.
Aγαπάμε τα δάση - όσο γι’ αυτά εμάς; δεν είναι σίγουρο... Πάντως θα το έχετε προσέξει: οι ανεμογεννήτριες δεν στήνονται εκεί που η φυσιολατρική καρδιά σας θα χαιρόταν τον παχύ, γεμάτο υπονοούμενους κινδύνους, ίσκιο... O χαρακτηρισμός μιας έκτασης που κάποιος επιχειρηματίας θέλει να αερο-αξιοποιήσει σαν “δασικής” ΔEN είναι για το καλό κανενός, πέραν του ίδιου του επιχειρηματία. H αλυσίδα πάει έτσι: χαρακτηρισμός της περιοχής σαν δασικής / άρα στην ευθύνη της δασικής υπηρεσίας / άρα του κράτους / άρα με το κράτος κάνει τα νταραβέρια του ο κύριος Aνεμόπουλος. Φυσικά θα μπορούσαν να υπάρχουν και ιδιωτικές ή κοινοτικές γαίες που είναι “δασικές” - έτερον εκάτερον. Aλλά εδώ βρίσκεται το λεπτό σημείο: συνήθως οι ράχες που βολεύουν τους ανεμοεπιχειρηματίες είναι βοσκοτόπια, ιδιωτικά ή κοινοτικά (υπάρχουν τέτοια στην ελλάδα;)· πάντως, εξαιτίας ενός παλιού, πολύ παλιού καταμερισμού εργασίας και γης στην ελληνική ύπαιθρο, δεν θεωρούνται de facto δασικές.
Aν δεν ήταν έτσι· αν, δηλαδή, ο δασικός χαρακτηρισμός σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν είχε κάτι δόλιο, θα εμφανιζόταν το εξής μάλλον παράλογο: ότι οι ανεμο-επιχειρηματίες καίγονται (για το καλό της φύσης, προφανώς...) να χαρακτηρίζονται δασικές οι εκτάσεις τις οποίες θα σκάψουν βαθιά για να ρίξουν τα μπετονένια θεμέλια των ανεμογεννητριών, θα σκάψουν για να περάσουν τα καλώδια, θα ξεχερσώσουν για να ανοίξουν δρόμους, θα ξαναξεχερσώσουν για να εγκαταστήσουν τους όποιους υποσταθμούς, και ίσως τελικά περιφράξουν, για “λόγους ασφάλειας”.... Aλλά δεν είναι έτσι. O δασικός χαρακτηρισμός είναι ένα σκληρό μαρκάρισμα από πίσω (ποδοσφαιρική ορολογία βρώμικου παιχνιδιού) έτσι ώστε να ξεμπερδεύουν τα ιδιοκτησιακά ζητήματα των εκτάσεων που είναι φιλέτα για αιολικά κέρδη.
Όχι, δεν είναι η φαντασία μας που σχετίζει αυτό το επιφανειακά "άσχετο" θέμα, το θέμα δηλαδή του δασικού χαρακτηρισμού, με την ιδιοκτησία, το κράτος, τις πλάτες στους επιχειρηματίες, και τα λοιπά. Υπάρχει ανοικτή και καθαρή ομολογία της συσχέτισης, απ' τα χείλη ενός αρμοδιότατου. Του διευθυντή μιας ανεμοεπιχείρησης, που εκθείασε τα σχέδια ενός ακόμα μεγαProject ενώπιον αρχόντων και αξιωματούχων, στα Χανιά, στις 29 του περασμένου Ιούλη. Αντιγράφουμε (και θα επανάλθουμε στον συγκεκριμένο ξανά πιο κάτω) - ο τονισμός δικός μας:
Επειδή υπήρξαν έντονες επιφυλάξεις για το ιδιοκτησιακό θέμα των εκτάσεων όπου προβλέπεται η εγκατάσταση των ανεμογεννητριών .... ο κ. Βλατής είπε ότι η προσφυγή στο δασαρχείο για τον χαρακτηρισμό των εκτάσεων είναι υποχρεωτική.... Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο γενικός διευθυντής της "Έλικα Α.Ε."" όταν η έκταση χαρακτηριστεί ως δασική και δεν αναφέρεται στους δασικούς χάρτες ως ιδιωτική, το κράτος έχει την τάση να την θεωρεί δική του και να ζητά από τον επενδυτή μια στρεμματική αποζημίωση προκειμένου να του δώσει την έκταση για να βάλει το αιολικό πάρκο. Κατά πάγια τακτική όλων των επενδυτικών ομίλων - επειδή αυτό το πρόβλημα παρουσιάζεται σε όλη την Ελλάδα - γίνεται μια ενοικίαση της έκτασης από το ελληνικό δημόσιο....
Θα δούμε πιο κάτω τί άλλο ενδιαφέρον λέει ο συγκεκριμένος γενικός διευθυντής. Προς το παρόν είναι αρκετή η επιβεβαίωση: το ελληνικό κράτος, για να ξαναλαφρώσει τους ανεμοεπενδυτές από περιττούς μπελάδες και έξοδα (του είδους διαπραγματεύσεις και ενοικιάσεις γης από ξεροκέφαλους και απαιτητικούς χωριάτες) έχει την τάση να "θεωρεί δικές του" τις εκτάσεις προς ανεμο-επένδυση, πράγμα που δεν το κάνει δι' απαλλοτριώσεων, αλλά μέσω του χαρακτηρισμού τους ως "δασικών"...
Αυτή ακριβώς τη μηχανή, που ως τώρα είχε κενά, ήρθε να μπετονάρει νομοθετικά το "υπουργείο περιβάλλοντος", Long Life...
Για δυο λεπτά όμως; Προς τί οι κατηγορίες; Κλείνουμε πονηρά το μάτι στην γαιοπρό-σοδο; Είμαστε εναντίον της προόδου; Είμαστε εναντίον των "εναλλακτικών μορφών ενέργειας". 'Εχουν γράψει επ' αυτών (5&Γ3|βνο νο 32, Σεπτέμβριος 2009, ανανεώσιμες πηγές κέρδους) αναλυτικά, και θα επαναλάβουμε πιο κάτω αυτό που θεωρούμε το σημαντικότερο απ' όλα. Όμως σε καπιταλισμό ζούμε, και μερικά πράγματα είναι συγκεκριμένα. Είτε οι ανεμογεννήτριες κόβουν φέτες γεράκια και αετούς είτε όχι- είτε τρίζουν και κάνουν φασαρία είτε όχι* είτε σπάει πότε πότε κάνα πτερύγιο κι όποιον πάρει ο χάρος είτε όχι. τα αιολικά πάρκα είναι βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Το επαναλαμβάνουμε: βι-ο-μη-χα-νι-κές! Το ίδιο και τα φωτοβολταϊκά πάρκα. Παράγουν ρεύμα. Ηλεκτρισμό. Τελεία και παύλα.
Όποιος θέλει να κάνει την τύχη του παριστάνοντας τον βιομήχανο, έχει και τα κόστη του. Γη για βιομηχανικές εγκαταστάσεις δεν χαρίζει κανείς· κι ας είναι οι πιο τρυφερές και γλυκούλες του κόσμου!!! Ειδικά όμως με τις "πράσινες" επενδύσεις, διεθνώς (βόρεια αμερική, βόρεια ευρώπη) τα συμβόλαια παραχώρησης / ενοικίασης / χρήσης της γης για αιολικά και φωτοβολταΐκά "πάρκα" (λέξη παραπλάνησης ως προς τον βιομηχανικό χαρακτήρα του πράγματος!) έχουν φτάσει σε πολύ μεγάλη σχολαστικότητα και ακρίβεια -καπιταλιστικά πάντα! Για να κατοχυρώνονται τα συμφέροντα και των ηλιο/ανεμοβιομη-χάνων και των ιδιοκτητών της γης.
Φαίνεται όμως ότι έξω απ' αυτές τις περιοχές, απ' το μεξικό (δες: Συγκρούσεις για τον αέρα στον Ισθμό Tehuantepec ενότητα "περισκόπιο" στο Serajevomag.gr ως τα μέρη μας και απ' την βόρεια αφρική (δες: Serajevo νο νο 37, Φεβρουάριος 2010, desertec· το κεφα-λαιο της ερήμου) ως δεν ξέρουμε που, αναπτύσσεται ο άγριος και πολύ περισσότερο κερδοφόρος κλάδος αυτής της μπίζνας. Αναζητούνται ευκαιρίες όπου οι ιθαγενείς, έναντι χαντρών και καθρεφτών, θα δώσουν ό,τι χρειάζεται. Και επειδή είναι πια σπάνιοι τέτοιοι τύποι, οι επιχειρηματίες μετέρχονται άλλη μέθοδο: συνεργασία με τα κράτη ή/και τα παρακράτη, αφού αυτές οι δομές εξουσίας έχουν ευρύτερους ορίζοντες και κατανόηση. Για το επιχειρείν.
Στη ζήτω-η-πράσινη-ανάπτυξη ελλάδα ο αέρας είναι πράγματι στα πανιά οποιουδήποτε θέλει να γίνει έμπορος αεροενέργειας - και έχει τις κατάλληλες άκρες. Οι "επενδύσεις" αυτές επιδοτούνται γερά απ' την ε.ε., που σημαίνει ότι κανείς δεν βάζει λεφτά απ' την τσέπη του. Το δυσκολότερο στην ιστορία είναι η εξεύρεση γης. Ε, σ' αυτό επεμβαίνει το κράτος. Αλλά όχι με το πνεύμα του εκφραστή του "κοινού καλού". Καθόλου. Σαν παρακράτος μάλλον.
Σε σχέση με τις "βρώμικες" μεθόδους παραγωγής ρεύματος, που χρειάζονταν πολύ μεγάλες αρχικές επενδύσεις, τα φωτοβολταΐκά και οι ανεμογεννήτριες είναι η χαρά του επιχειρηματία / πειρατή. Τα πάρκα λίγα ζητούν, πολλά δίνουν πολύ περισσότερο που υπάρχει εγγυημένος αγοραστής (η δέη στα μέρη μας), με εξασφαλισμένη τιμή, που μπορεί να ανεβαίνει ανάλογα με τις "πιέσεις" των εναλλακτικών βιομηχάνων. Μέσα σ' αυτή την καλή χαρά, οι "παροχές" που η νέα νομοθεσία φροντίζει για τις "τοπικές κοινωνίες" είναι ο ορισμός του γελοίου.
Χάντρες και καθρεφτάκια θεσμοθετούσε και ο προηγούμενος νόμος, του 2006: το 3% του τζίρου της ανεμοεπένδυσης (έλεγε) - του φπα μη υπολογιζόμενου - θα πηγαίνει στην τοπική αυτοδιοίκηση· αυτήν που αγναντεύει από κοντά τις φτερωτές. Ο καινούργιος νόμος κάνει λιανά αυτή τη γενναιοδωρία:
Kι έτσι παίρνει σχήμα και περιεχόμενο η επενδυτική "καλοσύνη", που αφού λύνει το πρόβλημα της (παλιάς) ρύπανσης των κύκλων του άνθρακα (λιγνίτη ή πετρέλαιο) εμφανίζεται καλόκαρδη και απέναντι στις ενστάσεις των ντόπιων. Ο γενικός διευθυντής Βλατής, της εταιρείας "Έλικα Α.Ε.", που μνημονεύσαμε νωρίτερα, είναι ένας τέτοιος: εκπροσωπεί τα σχέδια του ομίλου Κοπελούζου για την δημιουργία μιας αλυσίδας αιολικών πάρκων απ' την μια άκρη της Κρήτης ως την άλλη: 300 ανεμογεννήτριες, 1000 ΜΥΥ εγκατεστημένη ισχύς. Το σχέδιο είναι εξαιρετικά μεγαλεπήβολο, και η Κρήτη δεν χρειάζεται τόσο ρεύμα. Αλλά το σχέδιο Κοπελούζου προβλέπει την μεταφορά του ρεύματος στην Πελοπόννησο μέσω υποβρύχιου καλωδίου· και έχει την υποστήριξη του υπουργείου περιβάλλοντος.
Ιδού λοιπόν ποια ήταν ολόκληρη η κουβέντα του Κοπελουζοεκπρόσωπου, λόγια που διακόψαμε πιο πριν, στην παρουσίαση του σχεδίου του, το οποίο έγινε θερμά δεκτό απ' τους δημαρχαίους της Κρήτης:
Κατά παγία τακτική όλων των επενδυτικών ομίλων - επειδή αυτό το πρόβλημα παρουσιάζεται σε όλη την Ελλάδα - γίνεται μια ενοικίαση της έκτασης από το ελληνικό δημόσιο και ταυτόχρονα, πάντα, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων επενδυτών, γίνεται μια συνεννόηση με τους ντόπιους κατοίκους, βρίσκονται αυτοί οι οποίοι είναι ιδιοκτήτες, είτε δια λύγου, έστω και εάν οι τίτλοι τους δεν είναι τέλειοι, και η εταιρεία προχωρά σε μίσθωση αυτών των εκτά-εων από τους ιδιοκτήτες - κατοίκους των περιοχών...." Μάλιστα ο κ. Βλατής αναφερόμενος στις "κακές" εμπειρίες των κατοίκων της Σπίνας και των Παλαιών Ρουμάτων επεσήμανε ότι "δυστυχώς στο νομό Χανίων έχει συμβεί ένα περίεργο περιστατικό με κάποιον επενδυτή ο οποίος δεν ακολούθησε την τακτική της εξεύρεσης λύσεων και δημιούργησε τοπικές αντιδράσεις. Δεν πρέπει όμως ένα κακό παράδειγμα να μας βάλει σε μια διαδικασία να απορρίπτουμε το σύνολο.
Για την περίπτωση του αγώνα των κατοίκων της Σπίνας, των Παλαιών Ρουμάτων, του Σέμπρωνα, και των υπόλοιπων ορεινών χωριών στα νότια του νομού Χανίων γράψαμε δυο τρία πράγματα πριν ένα χρόνο (Serajevo νο 32, Σεπτέμβρης 2009, κομπίνες με τουρμπίνες). Η ενδιαφερόμενη εταιρεία, "Αιολική Μοσούρων", βιτρίνα - της βιτρίνας - ω βιτρίνα των ανεμοεπενδύσεων στην ελλάδα της γαλλικής ΕdF, έκανε ακριβώς αυτό που θεσμοθετήθηκε (εκ των υστέρων) με το νόμο 3851: λάδωσε, έσπρωξε, κανόνισε, και η κορυφή που την ενδιαφέρει ("στρογγυλή κορφή" / "αποπηγάδι") χαρακτηρίστηκε σαν "δασική έκταση", κόντρα στις φωνές των κατοίκων που απλά αγνοήθηκαν. Ο κοπελουζοεκπρό-σωπος όμως μουρμουράει κάτι περί "κάποιου επενδυτή", "περίεργου περιστατικού" και "κακής εμπειρίας"....
Οι μεν κάτοικοι έχουν συνεχίσει τον αγώνα τους ως σήμερα, και όταν λέμε "αγώνα" εννοούμε και ματ, και ξύλο, και μηνύσεις, και προβοκάτσιες του "κακού" επενδυτή... (περισσότερα σε χωριστή αναφορά). Ο Κοπελουζοεκπρόσωπος απ' την μεριά του παίζει τον "καλό" - αφού άλλωστε ο όμιλος Κοπελούζου, σ' αυτές τις "επενδύσεις", δεν συνεργάζεται με την γαλλική ΕdF αλλά με την ιταλική ΕπεΙ.... Άρωμα ενδοεπιχειρηματικού ανταγωνισμού... Το σίγουρο είναι ότι έχοντας στρωμένο νομικά, νόμιμα και ηθικά το δρόμο, κάνει και την παραχώρηση: ντάξει μωρέ, θα τα βρούμε και με τους ιδιώτες ιδιοκτήτες (όταν θα έχουμε πάρει το ο.κ. του κράτους ιδιοκτήτη...) δίνοντας τους κάτι τις για να μην φωνάζουν. Γιατί περί αυτού πρόκειται. Κανένας (και σίγουρα κανένας επιχειρηματίας) δεν είναι ηλίθιος να νοκιάσει κανονικά την ίδια έκταση δυο φορές, με δύο διαφορετικά ιδιοκτησιακά καθεστώτα.
Μ' άλλα λόγια, έχοντας την πλάτη του νόμου 3851, οι επιχειρηματίες δεν διατρέχουν πλέον τον κίνδυνο να καθυστερούν ή να πρέπει να κάνουν συμβόλαια της προκοπής, και μάλιστα "ακριβά", για να φυτέψουν τις ανεμογεννήτριες. Οπότε έχουν τον τρόπο τους να "λογικέψουν" όσους αντιδρούν: αφού, έτσι κι αλλιώς, το μόνο σας όφελος θα είναι οι τάχα μου δήθε μου μειώσεις στους λογαριασμούς σας - πάρτε κι αυτά τα χιλιάρικα και είμαστε φίλοι.
Υποθέτουμε ότι τέτοιες καλοσύνες θα συμβούν παντού όπου υπάρχουν αντιρρήσεις -και λαμβάνοντας υπ' όψη ότι πρόκειται για ιστορίες που θα "κόβουν μονέδα" κανονικά, το να κλείσουν τα στόματα, (κι αν όχι όλα τα περισσότερα) θα δουλέψει. Σε καπιταλισμό ζούμε και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει (κι ας μην εκληφθεί αυτό σαν προσβολή για κανέναν....) ότι μπροστά στα ματ και τα αδιέξοδα, κάποιοι θα καμφθούν. "Τουλάχιστο να πάρουμε κάνα φράγκο"...
Σ' αυτό το σημείο είναι που προβληματιζόμαστε για τις αντιδράσεις των κατοίκων, αν και (να το παραδεχτούμε προκαταβολικά) δεν ξέρουμε τα πράγματα από κοντά. Ισχύει κι εδώ το "όποιος είναι έξω απ' το χορό πολλά τραγούδια ξέρει" - όμως το "τραγούδι" μας μπορεί να έχει σωστά στιχάκια. Λοιπόν: χρησιμοποιούνται διάφορα επιχειρήματα, σωστά μεν, αλλά όχι στην καρδιά της υπόθεσης. Που είναι η ιδιοκτησία, η ιδιωτική / επιχειρηματική περίφραξη αν θέλετε του ανέμου και του ήλιου.1
Επιμένουμε ιδιαίτερα σ' αυτό γιατί έχουμε υπ' όψη τί έχει συμβεί διεθνώς με την αντίστοιχη περίφραξη (και "αξιοποίηση", δηλαδή εμπορευματοποίηση) του νερού. Αέρας, νερό, ήλιος: τρεις "φυσικές οντότητες" που (μαζί με την βιοποικιλότητα) αποτελούν τις νέες μεγάλες κατακτημένες ηπείρους του καπιταλισμού εδώ και κάμποσα χρόνια. Καινούργιες "πρώτες ύλες", για την δημιουργία ιδιωτικών κερδών και κοινωνικών τραυμάτων καινούργιες πρώτες ύλες στην καπιταλιστική αναδιάρθρωση, στην παγκόσμια αλλαγή παραδείγματος, στην οργάνωση της εκμετάλλευσης.
Αυτό που βλέπουν συνήθως εκείνοι που θεωρούν ότι θίγονται απ' την μπίζνα των αιολικών πάρκων, με τον βίαιο / πονηρό τρόπο μάλιστα που εξαπλώνεται στα μέρη μας, είναι η αρπαγή της γης. Και όντως τέτοια συμβαίνει, το είπαμε ήδη. Αλλά αυτή η αρπαγή είναι μόνο το αποτύπωμα, η "αντανάκλαση" ενός καινούργιου πεδίου εκμετάλλευσης (που γενικά διαφεύγει της προσοχής) πάνω στα παλιά πεδία (και τέτοιο είναι η εκμετάλλευση της γης). Σκεφτείτε, αν σας ενδιαφέρει το θέμα, αυτό: τα θαλάσσια (παράκτια) αιολικά πάρκα. Εκεί, αφού δεν υπάρχει οποιαδήποτε ατομική ιδιοκτησία, πρόβλημα καταπάτησης / αρπαγής δεν υπάρχει... Ή μήπως υπάρχει;
Το θέμα, το επαναλαμβάνουμε, είναι πάντα η ιδιοκτησία. Είτε οι ανεμογεννήτριες στηρίζονται στο χώμα (οπότε, πράγματι, υλοποιούν ένα "αποτύπωμα" της ανε-μοεπένδυσης επί του εδάφους), είτε έχουν θεμέλια στη θάλασσα, είτε κρέμονται από αερόστατα, εκμεταλλεύονται κάτι που πριν ήταν "κοινό" (τον άνεμο) υπέρ της παραγωγής ένας εμπορεύματος (του ρεύματος) και άρα υπέρ της δημιουργίας επιχειρηματικού, ιδιωτικού κέρδους. Και απ' την στιγμή που γίνεται εφικτό και αποδεκτό, όχι μόνο τεχνολογικά αλλά κυρίως θεσμικά / ιδεολογικά, κάτι που πριν ήταν κοινό και δωρεάν να αποφέρει ιδιωτικά κέρδη, αυτό το "κοινό" εξαφανίζεται, ακόμα κι αν είναι ο αέρας ή ο ήλιος. Ακόμα κι αν κανείς δεν καταλαβαίνει κατ' αρχήν κάποια έλλειψη ή απουσία.
Το πως και πόσο μακρυά θα πάνε τ' αφεντικά "δεσμεύοντας" τον αέρα και τον ήλιο, έτσι ώστε να τους "τρυγούν" για τα κέρδη τους, είναι κάτι που η δική μας και η δική σας φαντασία δεν μπορεί να το πιάσει εύκολα. Έχουμε όμως δύο παραδείγματα που αφορούν την "δέσμευση" και τον "τρύγο" του νερού, που πριν από μισό αιώνα θα ήταν επίσης πέρα από κάθε φαντασία· σήμερα όμως, το ένα τουλάχιστον, αποτελεί καθημερινή κοινοτοπία.
Σ' όλες τις πόλεις, για λόγους απλών, καθημερινών αναγκών, υπήρχαν δημόσιες κρ/νες / βρύσες. Στη δίψα, σε κάποιο λέρωμα ή σε κάποιο απλό χτύπημα, μπορούσε να βρει κάποιος νερό χωρίς να το αγοράσει. Όχι πια. Το νερό πουλιέται κι αγοράζεται κανονικά· και στα μέρη μας χρειάστηκε να παρέμβει το κράτος για να χαλιναγωγήσει την αυθαίρετη τιμολόγηση αυτού του εμπορεύματος. Το νερό.... Ποιος θα το έλεγε πριν δυο γενιές ότι ένα ποτήρι νερό πρέπει να το πληρώσει κανείς... Αυτό έγινε το νερό «περιφράχτηκε», ιδιωτικοποιήθηκε, αποφέρει τρελά κέρδη σε συγκεκριμένες υδατοβιομηχανίες – και δεν τρέχει τίποτα. Έγινε συνήθεια.
Τα ξαναλέμε γιατί απ’ την πολύ συνήθεια του πράγματος, μάλλον φαινόμαστε ufo. Ποιά πηγή; Πάει η πηγή - έγινε εργοστάσιο.... υλικά και συμβολικά... (Αντίστοιχα: Ποιος αέρας; Ποιος ήλιος; Πάνε αυτά - γίνονται εργοστάσια...)
Όμως ο δαίμονας του επιχειρηματικού κέρδους δεν κοιμάται ποτέ. Δεν φτάνουν τα κέρδη απ' το "κανονικό" νερό. Εφευρέθηκε και μια καινούργια οντότητα, μια καινούργια επιχειρηματική "αξία": το εικονικό νερό. Είναι δε "εικονικό" νερό το νερό που υπάρχει μέσα στα τρόφιμα, στα φρούτα, οπουδήποτε.... Λένε τ' αφεντικά: αν οι πιίηίπκιπι ανθρώπινες ανάγκες σε νερό είναι Χ, και κάποιος καλύπτει ένα καλό μέρος του με "εικονικό" νερό, ε, δεν είναι δα και τόσο απανθρωπιά αν, για το καλό του υδάτινου ισοζυγίου του πλανήτη, συμπεριλάβουμε στην τιμή πώλησης των εμπορευμάτων μας και το "κόστος" του εικονικού νερού.... Ε;
Αγοράζοντας λοιπόν το "εναλλακτικό ρεύμα" δεν θα πληρώνουμε λιγνιτωρυχεία, / βραστήρες, τουρμπίνες ή την απόσβεση θερμοηλεκτρικών και υδροηλεκτρικών εγκαταστάσεων. Δεν θα πληρώνουμε καν την ρύπανση ή την "απορρύπανση" της ατμόσφαιρας. Θα πληρώνουμε καθαρά, απλά, σκέτα αέρα. Θα πληρώνουμε απλά, καθαρά και ξάστερα ήλιο. Θα πληρώνουμε τον αέρα της τάδε ή της δείνα ράχης, θα πληρώνουμε τον ήλιο του τάδε ή του δείνα κάμπου. Η "απόσβεση" των "παγίων", δηλαδή των ανεμογεννητριών ή των φωτοβολταϊκών θα έχει γίνει γρήγορα, και πάντως πολύ πολύ πιο γρήγορα απ' τα 20ετή συμβόλαια αγοράς του εναλλακτικού ρεύματος που υπογράφει (και θα υπογράφει) ο όποιος διανομέας ή αγοραστής χοντρικής -τώρα τα έχει υπογράψει η δέη. Όπως δεν θα ήταν δυνατόν να γίνονται αγοραπωλησίες νερού αν δεν βρίσκονταν κάποιοι να το κλείνουν σε πλαστικά μπουκάλια (και να θέλουν λεφτά για να σου επιτρέψουν να τ' ανοίξεις) έτσι δεν θα ήταν δυνατόν να γίνονται αγοραπωλησίες ήλιου ή/και αέρα αν κάποιοι δεν έβρισκαν μια "συσκευασία" γι' αυτές τις φυσικές οντότητες. Η συσκευασία τώρα λέγεται "ηλεκτρισμός". Τρώγοντας έρχεται η όρεξη - και νομιμοποιώντας αυτήν την κλοπή, αυτήν την "περίφραξη", ανοίγει ο δρόμος. Το θέμα είναι λοιπόν η ιδιοκτησία: με τις "εναλλακτικές μορφές ενέργειας", και με το άλλοθι της "προστασίας της φύσης" αυτά τα βασικά στοιχεία της, όπως ο αέρας και ο ήλιος, ιδιωτικοποιούνται. Επιχειρηματικά - αλλά πώς αλλιώς θα συνέβαινε; Κι αυτό είναι, κατά την φτωχή και "αστική" (δηλαδή: της πόλης, μακριά απ' τα σημεία των επενδύσεων) γνώμη μας, το πιο σημαντικό απ' όλα. Η ιδιοκτησία είναι ο λόγος, η αιτία, που θα έπρεπε να υπάρξει ένα κύριο μέτωπο ενάντια σ' αυτήν την εξέλιξη: καμία ιδιωτική ή "δημόσια" επιχείρηση εμπορίου (ρεύματος και μέσω αυτού ήλιου και αέρα) στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Μόνο κοινοτικές / κοινωνικές, με δωρεάν παροχή του παραγόμενου ηλεκτρισμού. Κι αν χρειάζονται έξοδα συντήρησης ή μισθοί ή ακόμα και αγορά αυτών των νέων ηλεκτροπαραγωγών μηχανών, ε, ας υπάρχει συνδρομή γι' αυτούς τους σκοπούς· ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΓΙ' ΑΥΤΟΥΣ.
Τώρα θα πείτε: τί κομμουνιστιλίκια είναι αυτά; Εδώ μας τσιμεντώνουν ολόκληρους, και... Ναι... Αλλά τέτοιου είδους επιμέρους μέτωπα αναμέτρησης ανοίγουν περάσματα. Κάνουμε λάθος;
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Ι - Θα λέγαμε εδώ, για παράδειγμα, ότι ζητήματα / επιχειρήματα που αφορούν την προστασία της χλωρίδας και της πανίδας των τόπων που προορίζονται για αιολικά εργοστάσια έχουν οπωσδήποτε μεγάλη (και συναισθηματική) αξία για τους κάθε φορά εντόπιους-όμως εκ των πραγμάτων δεν έχουν διεισδυτικότητα σε όσους ζουν μακριά. Από την άλλη μεριά η περίφραξη /ιδιωτικοποίηση των φυσικών υποθεμάτων, όπως είναι το νερό, ο αέρας ή ο ήλιος, θέτουν πιο "σκληρά" ζητήματα / επιλογές, αλλά και σε πολύ περισσότερους. Το γεγονός, τελικά, πως είμαστε "έξω απ' το χορό" στο α ή στο β θέμα δεν είναι ανυπέρβλητο εάν και όταν αυτά τα θέματα αποκτούν τον πολιτικό όγκο που τους αντιστοιχεί. Όταν αναδεικνύονται όλες οι διαστάσεις τους. Στις καλύτερες στιγμές του άλλωστε, στο παρελθόν, το οικολογικό κίνημα διεθνώς (τότε που ήταν κίνημα και ότι εναλλακτική γραφειοκρατία του κράτους και των επιχειρήσεων) αυτό ακριβώς έκανε, και στη βάση αυτού μπορούσε να έχει επιτυχίες: "απο-τοπικοποιούσε" (ηλίθια λέξη αλλά ας μας επιτραπεί) τις αντιθέσεις, δείχνοντας τα περιεχόμενα και τις αιτίες (όχι μόνο και όχι κυρίως την καταστολή) - που αφορούσαν πολύ περισσότερους απ' τους άμεσα εμπλεκόμενους.
Φτιάχτηκε όμως. Kι έτσι αυτή η διαδικασία χαρακτηρισμού απλοποιήθηκε, και μάλιστα προς δύο κατευθύνσεις. Aπ’ την μια (άρθρο 12, παραγρ. 11α) τον χαρακτηρισμό της έκτασης σαν δασικής τον κάνει ο δασάρχης, κατά προτεραιότητα όλων των υπόλοιπων “χαρτιών” της επένδυσης. Mπαμ μπαμ. Kαι απ’ την άλλη (παράγρ. 11β - ο τονισμός δικός μας):
H πράξη χαρακτηρισμού, μετά τη νόμιμη δημοσιοποίησή της, έχει το τεκμήριο νομιμότητας και δεσμεύει τις αρμόδεις υπηρεσίες της Διοίκησης, οι οποίες οφείλουν, εφόσον πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις του νόμου, να προωθήσουν το φάκελο έγκρισης επέμβασης σε εκτάσεις που διαχειρίζονται από τη δασική υπηρεσία, να χορηγήσουν την έγκριση επέμβασης αν απαιτείται, να εγκρίνουν τους οικείους περιβαλλοντικούς όρους, να εκδώσουν την άδεια εγκατάστασης, να εγκαταστήσουν τον φορέα του έργου στην έκταση, εκδίδοντας και το σχετικό πρωτόκολλο εγκατάστασης, ανεξαρτήτως εάν έχουν υποβληθεί ή όχι ενστάσεις κατά της Πράξης Xαρακτηρισμού και ανεξαρτήτως εάν έχει τελεσιδικήσει ή όχι η πράξη χαρακτηρισμού.
Aγαπάμε τα δάση - όσο γι’ αυτά εμάς; δεν είναι σίγουρο... Πάντως θα το έχετε προσέξει: οι ανεμογεννήτριες δεν στήνονται εκεί που η φυσιολατρική καρδιά σας θα χαιρόταν τον παχύ, γεμάτο υπονοούμενους κινδύνους, ίσκιο... O χαρακτηρισμός μιας έκτασης που κάποιος επιχειρηματίας θέλει να αερο-αξιοποιήσει σαν “δασικής” ΔEN είναι για το καλό κανενός, πέραν του ίδιου του επιχειρηματία. H αλυσίδα πάει έτσι: χαρακτηρισμός της περιοχής σαν δασικής / άρα στην ευθύνη της δασικής υπηρεσίας / άρα του κράτους / άρα με το κράτος κάνει τα νταραβέρια του ο κύριος Aνεμόπουλος. Φυσικά θα μπορούσαν να υπάρχουν και ιδιωτικές ή κοινοτικές γαίες που είναι “δασικές” - έτερον εκάτερον. Aλλά εδώ βρίσκεται το λεπτό σημείο: συνήθως οι ράχες που βολεύουν τους ανεμοεπιχειρηματίες είναι βοσκοτόπια, ιδιωτικά ή κοινοτικά (υπάρχουν τέτοια στην ελλάδα;)· πάντως, εξαιτίας ενός παλιού, πολύ παλιού καταμερισμού εργασίας και γης στην ελληνική ύπαιθρο, δεν θεωρούνται de facto δασικές.
Aν δεν ήταν έτσι· αν, δηλαδή, ο δασικός χαρακτηρισμός σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν είχε κάτι δόλιο, θα εμφανιζόταν το εξής μάλλον παράλογο: ότι οι ανεμο-επιχειρηματίες καίγονται (για το καλό της φύσης, προφανώς...) να χαρακτηρίζονται δασικές οι εκτάσεις τις οποίες θα σκάψουν βαθιά για να ρίξουν τα μπετονένια θεμέλια των ανεμογεννητριών, θα σκάψουν για να περάσουν τα καλώδια, θα ξεχερσώσουν για να ανοίξουν δρόμους, θα ξαναξεχερσώσουν για να εγκαταστήσουν τους όποιους υποσταθμούς, και ίσως τελικά περιφράξουν, για “λόγους ασφάλειας”.... Aλλά δεν είναι έτσι. O δασικός χαρακτηρισμός είναι ένα σκληρό μαρκάρισμα από πίσω (ποδοσφαιρική ορολογία βρώμικου παιχνιδιού) έτσι ώστε να ξεμπερδεύουν τα ιδιοκτησιακά ζητήματα των εκτάσεων που είναι φιλέτα για αιολικά κέρδη.
Όχι, δεν είναι η φαντασία μας που σχετίζει αυτό το επιφανειακά "άσχετο" θέμα, το θέμα δηλαδή του δασικού χαρακτηρισμού, με την ιδιοκτησία, το κράτος, τις πλάτες στους επιχειρηματίες, και τα λοιπά. Υπάρχει ανοικτή και καθαρή ομολογία της συσχέτισης, απ' τα χείλη ενός αρμοδιότατου. Του διευθυντή μιας ανεμοεπιχείρησης, που εκθείασε τα σχέδια ενός ακόμα μεγαProject ενώπιον αρχόντων και αξιωματούχων, στα Χανιά, στις 29 του περασμένου Ιούλη. Αντιγράφουμε (και θα επανάλθουμε στον συγκεκριμένο ξανά πιο κάτω) - ο τονισμός δικός μας:
Επειδή υπήρξαν έντονες επιφυλάξεις για το ιδιοκτησιακό θέμα των εκτάσεων όπου προβλέπεται η εγκατάσταση των ανεμογεννητριών .... ο κ. Βλατής είπε ότι η προσφυγή στο δασαρχείο για τον χαρακτηρισμό των εκτάσεων είναι υποχρεωτική.... Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο γενικός διευθυντής της "Έλικα Α.Ε."" όταν η έκταση χαρακτηριστεί ως δασική και δεν αναφέρεται στους δασικούς χάρτες ως ιδιωτική, το κράτος έχει την τάση να την θεωρεί δική του και να ζητά από τον επενδυτή μια στρεμματική αποζημίωση προκειμένου να του δώσει την έκταση για να βάλει το αιολικό πάρκο. Κατά πάγια τακτική όλων των επενδυτικών ομίλων - επειδή αυτό το πρόβλημα παρουσιάζεται σε όλη την Ελλάδα - γίνεται μια ενοικίαση της έκτασης από το ελληνικό δημόσιο....
Θα δούμε πιο κάτω τί άλλο ενδιαφέρον λέει ο συγκεκριμένος γενικός διευθυντής. Προς το παρόν είναι αρκετή η επιβεβαίωση: το ελληνικό κράτος, για να ξαναλαφρώσει τους ανεμοεπενδυτές από περιττούς μπελάδες και έξοδα (του είδους διαπραγματεύσεις και ενοικιάσεις γης από ξεροκέφαλους και απαιτητικούς χωριάτες) έχει την τάση να "θεωρεί δικές του" τις εκτάσεις προς ανεμο-επένδυση, πράγμα που δεν το κάνει δι' απαλλοτριώσεων, αλλά μέσω του χαρακτηρισμού τους ως "δασικών"...
Αυτή ακριβώς τη μηχανή, που ως τώρα είχε κενά, ήρθε να μπετονάρει νομοθετικά το "υπουργείο περιβάλλοντος", Long Life...
Για δυο λεπτά όμως; Προς τί οι κατηγορίες; Κλείνουμε πονηρά το μάτι στην γαιοπρό-σοδο; Είμαστε εναντίον της προόδου; Είμαστε εναντίον των "εναλλακτικών μορφών ενέργειας". 'Εχουν γράψει επ' αυτών (5&Γ3|βνο νο 32, Σεπτέμβριος 2009, ανανεώσιμες πηγές κέρδους) αναλυτικά, και θα επαναλάβουμε πιο κάτω αυτό που θεωρούμε το σημαντικότερο απ' όλα. Όμως σε καπιταλισμό ζούμε, και μερικά πράγματα είναι συγκεκριμένα. Είτε οι ανεμογεννήτριες κόβουν φέτες γεράκια και αετούς είτε όχι- είτε τρίζουν και κάνουν φασαρία είτε όχι* είτε σπάει πότε πότε κάνα πτερύγιο κι όποιον πάρει ο χάρος είτε όχι. τα αιολικά πάρκα είναι βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Το επαναλαμβάνουμε: βι-ο-μη-χα-νι-κές! Το ίδιο και τα φωτοβολταϊκά πάρκα. Παράγουν ρεύμα. Ηλεκτρισμό. Τελεία και παύλα.
Όποιος θέλει να κάνει την τύχη του παριστάνοντας τον βιομήχανο, έχει και τα κόστη του. Γη για βιομηχανικές εγκαταστάσεις δεν χαρίζει κανείς· κι ας είναι οι πιο τρυφερές και γλυκούλες του κόσμου!!! Ειδικά όμως με τις "πράσινες" επενδύσεις, διεθνώς (βόρεια αμερική, βόρεια ευρώπη) τα συμβόλαια παραχώρησης / ενοικίασης / χρήσης της γης για αιολικά και φωτοβολταΐκά "πάρκα" (λέξη παραπλάνησης ως προς τον βιομηχανικό χαρακτήρα του πράγματος!) έχουν φτάσει σε πολύ μεγάλη σχολαστικότητα και ακρίβεια -καπιταλιστικά πάντα! Για να κατοχυρώνονται τα συμφέροντα και των ηλιο/ανεμοβιομη-χάνων και των ιδιοκτητών της γης.
Φαίνεται όμως ότι έξω απ' αυτές τις περιοχές, απ' το μεξικό (δες: Συγκρούσεις για τον αέρα στον Ισθμό Tehuantepec ενότητα "περισκόπιο" στο Serajevomag.gr ως τα μέρη μας και απ' την βόρεια αφρική (δες: Serajevo νο νο 37, Φεβρουάριος 2010, desertec· το κεφα-λαιο της ερήμου) ως δεν ξέρουμε που, αναπτύσσεται ο άγριος και πολύ περισσότερο κερδοφόρος κλάδος αυτής της μπίζνας. Αναζητούνται ευκαιρίες όπου οι ιθαγενείς, έναντι χαντρών και καθρεφτών, θα δώσουν ό,τι χρειάζεται. Και επειδή είναι πια σπάνιοι τέτοιοι τύποι, οι επιχειρηματίες μετέρχονται άλλη μέθοδο: συνεργασία με τα κράτη ή/και τα παρακράτη, αφού αυτές οι δομές εξουσίας έχουν ευρύτερους ορίζοντες και κατανόηση. Για το επιχειρείν.
Στη ζήτω-η-πράσινη-ανάπτυξη ελλάδα ο αέρας είναι πράγματι στα πανιά οποιουδήποτε θέλει να γίνει έμπορος αεροενέργειας - και έχει τις κατάλληλες άκρες. Οι "επενδύσεις" αυτές επιδοτούνται γερά απ' την ε.ε., που σημαίνει ότι κανείς δεν βάζει λεφτά απ' την τσέπη του. Το δυσκολότερο στην ιστορία είναι η εξεύρεση γης. Ε, σ' αυτό επεμβαίνει το κράτος. Αλλά όχι με το πνεύμα του εκφραστή του "κοινού καλού". Καθόλου. Σαν παρακράτος μάλλον.
Σε σχέση με τις "βρώμικες" μεθόδους παραγωγής ρεύματος, που χρειάζονταν πολύ μεγάλες αρχικές επενδύσεις, τα φωτοβολταΐκά και οι ανεμογεννήτριες είναι η χαρά του επιχειρηματία / πειρατή. Τα πάρκα λίγα ζητούν, πολλά δίνουν πολύ περισσότερο που υπάρχει εγγυημένος αγοραστής (η δέη στα μέρη μας), με εξασφαλισμένη τιμή, που μπορεί να ανεβαίνει ανάλογα με τις "πιέσεις" των εναλλακτικών βιομηχάνων. Μέσα σ' αυτή την καλή χαρά, οι "παροχές" που η νέα νομοθεσία φροντίζει για τις "τοπικές κοινωνίες" είναι ο ορισμός του γελοίου.
Χάντρες και καθρεφτάκια θεσμοθετούσε και ο προηγούμενος νόμος, του 2006: το 3% του τζίρου της ανεμοεπένδυσης (έλεγε) - του φπα μη υπολογιζόμενου - θα πηγαίνει στην τοπική αυτοδιοίκηση· αυτήν που αγναντεύει από κοντά τις φτερωτές. Ο καινούργιος νόμος κάνει λιανά αυτή τη γενναιοδωρία:
Kι έτσι παίρνει σχήμα και περιεχόμενο η επενδυτική "καλοσύνη", που αφού λύνει το πρόβλημα της (παλιάς) ρύπανσης των κύκλων του άνθρακα (λιγνίτη ή πετρέλαιο) εμφανίζεται καλόκαρδη και απέναντι στις ενστάσεις των ντόπιων. Ο γενικός διευθυντής Βλατής, της εταιρείας "Έλικα Α.Ε.", που μνημονεύσαμε νωρίτερα, είναι ένας τέτοιος: εκπροσωπεί τα σχέδια του ομίλου Κοπελούζου για την δημιουργία μιας αλυσίδας αιολικών πάρκων απ' την μια άκρη της Κρήτης ως την άλλη: 300 ανεμογεννήτριες, 1000 ΜΥΥ εγκατεστημένη ισχύς. Το σχέδιο είναι εξαιρετικά μεγαλεπήβολο, και η Κρήτη δεν χρειάζεται τόσο ρεύμα. Αλλά το σχέδιο Κοπελούζου προβλέπει την μεταφορά του ρεύματος στην Πελοπόννησο μέσω υποβρύχιου καλωδίου· και έχει την υποστήριξη του υπουργείου περιβάλλοντος.
Ιδού λοιπόν ποια ήταν ολόκληρη η κουβέντα του Κοπελουζοεκπρόσωπου, λόγια που διακόψαμε πιο πριν, στην παρουσίαση του σχεδίου του, το οποίο έγινε θερμά δεκτό απ' τους δημαρχαίους της Κρήτης:
Κατά παγία τακτική όλων των επενδυτικών ομίλων - επειδή αυτό το πρόβλημα παρουσιάζεται σε όλη την Ελλάδα - γίνεται μια ενοικίαση της έκτασης από το ελληνικό δημόσιο και ταυτόχρονα, πάντα, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων επενδυτών, γίνεται μια συνεννόηση με τους ντόπιους κατοίκους, βρίσκονται αυτοί οι οποίοι είναι ιδιοκτήτες, είτε δια λύγου, έστω και εάν οι τίτλοι τους δεν είναι τέλειοι, και η εταιρεία προχωρά σε μίσθωση αυτών των εκτά-εων από τους ιδιοκτήτες - κατοίκους των περιοχών...." Μάλιστα ο κ. Βλατής αναφερόμενος στις "κακές" εμπειρίες των κατοίκων της Σπίνας και των Παλαιών Ρουμάτων επεσήμανε ότι "δυστυχώς στο νομό Χανίων έχει συμβεί ένα περίεργο περιστατικό με κάποιον επενδυτή ο οποίος δεν ακολούθησε την τακτική της εξεύρεσης λύσεων και δημιούργησε τοπικές αντιδράσεις. Δεν πρέπει όμως ένα κακό παράδειγμα να μας βάλει σε μια διαδικασία να απορρίπτουμε το σύνολο.
Για την περίπτωση του αγώνα των κατοίκων της Σπίνας, των Παλαιών Ρουμάτων, του Σέμπρωνα, και των υπόλοιπων ορεινών χωριών στα νότια του νομού Χανίων γράψαμε δυο τρία πράγματα πριν ένα χρόνο (Serajevo νο 32, Σεπτέμβρης 2009, κομπίνες με τουρμπίνες). Η ενδιαφερόμενη εταιρεία, "Αιολική Μοσούρων", βιτρίνα - της βιτρίνας - ω βιτρίνα των ανεμοεπενδύσεων στην ελλάδα της γαλλικής ΕdF, έκανε ακριβώς αυτό που θεσμοθετήθηκε (εκ των υστέρων) με το νόμο 3851: λάδωσε, έσπρωξε, κανόνισε, και η κορυφή που την ενδιαφέρει ("στρογγυλή κορφή" / "αποπηγάδι") χαρακτηρίστηκε σαν "δασική έκταση", κόντρα στις φωνές των κατοίκων που απλά αγνοήθηκαν. Ο κοπελουζοεκπρό-σωπος όμως μουρμουράει κάτι περί "κάποιου επενδυτή", "περίεργου περιστατικού" και "κακής εμπειρίας"....
Οι μεν κάτοικοι έχουν συνεχίσει τον αγώνα τους ως σήμερα, και όταν λέμε "αγώνα" εννοούμε και ματ, και ξύλο, και μηνύσεις, και προβοκάτσιες του "κακού" επενδυτή... (περισσότερα σε χωριστή αναφορά). Ο Κοπελουζοεκπρόσωπος απ' την μεριά του παίζει τον "καλό" - αφού άλλωστε ο όμιλος Κοπελούζου, σ' αυτές τις "επενδύσεις", δεν συνεργάζεται με την γαλλική ΕdF αλλά με την ιταλική ΕπεΙ.... Άρωμα ενδοεπιχειρηματικού ανταγωνισμού... Το σίγουρο είναι ότι έχοντας στρωμένο νομικά, νόμιμα και ηθικά το δρόμο, κάνει και την παραχώρηση: ντάξει μωρέ, θα τα βρούμε και με τους ιδιώτες ιδιοκτήτες (όταν θα έχουμε πάρει το ο.κ. του κράτους ιδιοκτήτη...) δίνοντας τους κάτι τις για να μην φωνάζουν. Γιατί περί αυτού πρόκειται. Κανένας (και σίγουρα κανένας επιχειρηματίας) δεν είναι ηλίθιος να νοκιάσει κανονικά την ίδια έκταση δυο φορές, με δύο διαφορετικά ιδιοκτησιακά καθεστώτα.
Μ' άλλα λόγια, έχοντας την πλάτη του νόμου 3851, οι επιχειρηματίες δεν διατρέχουν πλέον τον κίνδυνο να καθυστερούν ή να πρέπει να κάνουν συμβόλαια της προκοπής, και μάλιστα "ακριβά", για να φυτέψουν τις ανεμογεννήτριες. Οπότε έχουν τον τρόπο τους να "λογικέψουν" όσους αντιδρούν: αφού, έτσι κι αλλιώς, το μόνο σας όφελος θα είναι οι τάχα μου δήθε μου μειώσεις στους λογαριασμούς σας - πάρτε κι αυτά τα χιλιάρικα και είμαστε φίλοι.
Υποθέτουμε ότι τέτοιες καλοσύνες θα συμβούν παντού όπου υπάρχουν αντιρρήσεις -και λαμβάνοντας υπ' όψη ότι πρόκειται για ιστορίες που θα "κόβουν μονέδα" κανονικά, το να κλείσουν τα στόματα, (κι αν όχι όλα τα περισσότερα) θα δουλέψει. Σε καπιταλισμό ζούμε και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει (κι ας μην εκληφθεί αυτό σαν προσβολή για κανέναν....) ότι μπροστά στα ματ και τα αδιέξοδα, κάποιοι θα καμφθούν. "Τουλάχιστο να πάρουμε κάνα φράγκο"...
Σ' αυτό το σημείο είναι που προβληματιζόμαστε για τις αντιδράσεις των κατοίκων, αν και (να το παραδεχτούμε προκαταβολικά) δεν ξέρουμε τα πράγματα από κοντά. Ισχύει κι εδώ το "όποιος είναι έξω απ' το χορό πολλά τραγούδια ξέρει" - όμως το "τραγούδι" μας μπορεί να έχει σωστά στιχάκια. Λοιπόν: χρησιμοποιούνται διάφορα επιχειρήματα, σωστά μεν, αλλά όχι στην καρδιά της υπόθεσης. Που είναι η ιδιοκτησία, η ιδιωτική / επιχειρηματική περίφραξη αν θέλετε του ανέμου και του ήλιου.1
Επιμένουμε ιδιαίτερα σ' αυτό γιατί έχουμε υπ' όψη τί έχει συμβεί διεθνώς με την αντίστοιχη περίφραξη (και "αξιοποίηση", δηλαδή εμπορευματοποίηση) του νερού. Αέρας, νερό, ήλιος: τρεις "φυσικές οντότητες" που (μαζί με την βιοποικιλότητα) αποτελούν τις νέες μεγάλες κατακτημένες ηπείρους του καπιταλισμού εδώ και κάμποσα χρόνια. Καινούργιες "πρώτες ύλες", για την δημιουργία ιδιωτικών κερδών και κοινωνικών τραυμάτων καινούργιες πρώτες ύλες στην καπιταλιστική αναδιάρθρωση, στην παγκόσμια αλλαγή παραδείγματος, στην οργάνωση της εκμετάλλευσης.
Αυτό που βλέπουν συνήθως εκείνοι που θεωρούν ότι θίγονται απ' την μπίζνα των αιολικών πάρκων, με τον βίαιο / πονηρό τρόπο μάλιστα που εξαπλώνεται στα μέρη μας, είναι η αρπαγή της γης. Και όντως τέτοια συμβαίνει, το είπαμε ήδη. Αλλά αυτή η αρπαγή είναι μόνο το αποτύπωμα, η "αντανάκλαση" ενός καινούργιου πεδίου εκμετάλλευσης (που γενικά διαφεύγει της προσοχής) πάνω στα παλιά πεδία (και τέτοιο είναι η εκμετάλλευση της γης). Σκεφτείτε, αν σας ενδιαφέρει το θέμα, αυτό: τα θαλάσσια (παράκτια) αιολικά πάρκα. Εκεί, αφού δεν υπάρχει οποιαδήποτε ατομική ιδιοκτησία, πρόβλημα καταπάτησης / αρπαγής δεν υπάρχει... Ή μήπως υπάρχει;
Το θέμα, το επαναλαμβάνουμε, είναι πάντα η ιδιοκτησία. Είτε οι ανεμογεννήτριες στηρίζονται στο χώμα (οπότε, πράγματι, υλοποιούν ένα "αποτύπωμα" της ανε-μοεπένδυσης επί του εδάφους), είτε έχουν θεμέλια στη θάλασσα, είτε κρέμονται από αερόστατα, εκμεταλλεύονται κάτι που πριν ήταν "κοινό" (τον άνεμο) υπέρ της παραγωγής ένας εμπορεύματος (του ρεύματος) και άρα υπέρ της δημιουργίας επιχειρηματικού, ιδιωτικού κέρδους. Και απ' την στιγμή που γίνεται εφικτό και αποδεκτό, όχι μόνο τεχνολογικά αλλά κυρίως θεσμικά / ιδεολογικά, κάτι που πριν ήταν κοινό και δωρεάν να αποφέρει ιδιωτικά κέρδη, αυτό το "κοινό" εξαφανίζεται, ακόμα κι αν είναι ο αέρας ή ο ήλιος. Ακόμα κι αν κανείς δεν καταλαβαίνει κατ' αρχήν κάποια έλλειψη ή απουσία.
Το πως και πόσο μακρυά θα πάνε τ' αφεντικά "δεσμεύοντας" τον αέρα και τον ήλιο, έτσι ώστε να τους "τρυγούν" για τα κέρδη τους, είναι κάτι που η δική μας και η δική σας φαντασία δεν μπορεί να το πιάσει εύκολα. Έχουμε όμως δύο παραδείγματα που αφορούν την "δέσμευση" και τον "τρύγο" του νερού, που πριν από μισό αιώνα θα ήταν επίσης πέρα από κάθε φαντασία· σήμερα όμως, το ένα τουλάχιστον, αποτελεί καθημερινή κοινοτοπία.
Σ' όλες τις πόλεις, για λόγους απλών, καθημερινών αναγκών, υπήρχαν δημόσιες κρ/νες / βρύσες. Στη δίψα, σε κάποιο λέρωμα ή σε κάποιο απλό χτύπημα, μπορούσε να βρει κάποιος νερό χωρίς να το αγοράσει. Όχι πια. Το νερό πουλιέται κι αγοράζεται κανονικά· και στα μέρη μας χρειάστηκε να παρέμβει το κράτος για να χαλιναγωγήσει την αυθαίρετη τιμολόγηση αυτού του εμπορεύματος. Το νερό.... Ποιος θα το έλεγε πριν δυο γενιές ότι ένα ποτήρι νερό πρέπει να το πληρώσει κανείς... Αυτό έγινε το νερό «περιφράχτηκε», ιδιωτικοποιήθηκε, αποφέρει τρελά κέρδη σε συγκεκριμένες υδατοβιομηχανίες – και δεν τρέχει τίποτα. Έγινε συνήθεια.
Τα ξαναλέμε γιατί απ’ την πολύ συνήθεια του πράγματος, μάλλον φαινόμαστε ufo. Ποιά πηγή; Πάει η πηγή - έγινε εργοστάσιο.... υλικά και συμβολικά... (Αντίστοιχα: Ποιος αέρας; Ποιος ήλιος; Πάνε αυτά - γίνονται εργοστάσια...)
Όμως ο δαίμονας του επιχειρηματικού κέρδους δεν κοιμάται ποτέ. Δεν φτάνουν τα κέρδη απ' το "κανονικό" νερό. Εφευρέθηκε και μια καινούργια οντότητα, μια καινούργια επιχειρηματική "αξία": το εικονικό νερό. Είναι δε "εικονικό" νερό το νερό που υπάρχει μέσα στα τρόφιμα, στα φρούτα, οπουδήποτε.... Λένε τ' αφεντικά: αν οι πιίηίπκιπι ανθρώπινες ανάγκες σε νερό είναι Χ, και κάποιος καλύπτει ένα καλό μέρος του με "εικονικό" νερό, ε, δεν είναι δα και τόσο απανθρωπιά αν, για το καλό του υδάτινου ισοζυγίου του πλανήτη, συμπεριλάβουμε στην τιμή πώλησης των εμπορευμάτων μας και το "κόστος" του εικονικού νερού.... Ε;
Αγοράζοντας λοιπόν το "εναλλακτικό ρεύμα" δεν θα πληρώνουμε λιγνιτωρυχεία, / βραστήρες, τουρμπίνες ή την απόσβεση θερμοηλεκτρικών και υδροηλεκτρικών εγκαταστάσεων. Δεν θα πληρώνουμε καν την ρύπανση ή την "απορρύπανση" της ατμόσφαιρας. Θα πληρώνουμε καθαρά, απλά, σκέτα αέρα. Θα πληρώνουμε απλά, καθαρά και ξάστερα ήλιο. Θα πληρώνουμε τον αέρα της τάδε ή της δείνα ράχης, θα πληρώνουμε τον ήλιο του τάδε ή του δείνα κάμπου. Η "απόσβεση" των "παγίων", δηλαδή των ανεμογεννητριών ή των φωτοβολταϊκών θα έχει γίνει γρήγορα, και πάντως πολύ πολύ πιο γρήγορα απ' τα 20ετή συμβόλαια αγοράς του εναλλακτικού ρεύματος που υπογράφει (και θα υπογράφει) ο όποιος διανομέας ή αγοραστής χοντρικής -τώρα τα έχει υπογράψει η δέη. Όπως δεν θα ήταν δυνατόν να γίνονται αγοραπωλησίες νερού αν δεν βρίσκονταν κάποιοι να το κλείνουν σε πλαστικά μπουκάλια (και να θέλουν λεφτά για να σου επιτρέψουν να τ' ανοίξεις) έτσι δεν θα ήταν δυνατόν να γίνονται αγοραπωλησίες ήλιου ή/και αέρα αν κάποιοι δεν έβρισκαν μια "συσκευασία" γι' αυτές τις φυσικές οντότητες. Η συσκευασία τώρα λέγεται "ηλεκτρισμός". Τρώγοντας έρχεται η όρεξη - και νομιμοποιώντας αυτήν την κλοπή, αυτήν την "περίφραξη", ανοίγει ο δρόμος. Το θέμα είναι λοιπόν η ιδιοκτησία: με τις "εναλλακτικές μορφές ενέργειας", και με το άλλοθι της "προστασίας της φύσης" αυτά τα βασικά στοιχεία της, όπως ο αέρας και ο ήλιος, ιδιωτικοποιούνται. Επιχειρηματικά - αλλά πώς αλλιώς θα συνέβαινε; Κι αυτό είναι, κατά την φτωχή και "αστική" (δηλαδή: της πόλης, μακριά απ' τα σημεία των επενδύσεων) γνώμη μας, το πιο σημαντικό απ' όλα. Η ιδιοκτησία είναι ο λόγος, η αιτία, που θα έπρεπε να υπάρξει ένα κύριο μέτωπο ενάντια σ' αυτήν την εξέλιξη: καμία ιδιωτική ή "δημόσια" επιχείρηση εμπορίου (ρεύματος και μέσω αυτού ήλιου και αέρα) στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Μόνο κοινοτικές / κοινωνικές, με δωρεάν παροχή του παραγόμενου ηλεκτρισμού. Κι αν χρειάζονται έξοδα συντήρησης ή μισθοί ή ακόμα και αγορά αυτών των νέων ηλεκτροπαραγωγών μηχανών, ε, ας υπάρχει συνδρομή γι' αυτούς τους σκοπούς· ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΓΙ' ΑΥΤΟΥΣ.
Τώρα θα πείτε: τί κομμουνιστιλίκια είναι αυτά; Εδώ μας τσιμεντώνουν ολόκληρους, και... Ναι... Αλλά τέτοιου είδους επιμέρους μέτωπα αναμέτρησης ανοίγουν περάσματα. Κάνουμε λάθος;
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Ι - Θα λέγαμε εδώ, για παράδειγμα, ότι ζητήματα / επιχειρήματα που αφορούν την προστασία της χλωρίδας και της πανίδας των τόπων που προορίζονται για αιολικά εργοστάσια έχουν οπωσδήποτε μεγάλη (και συναισθηματική) αξία για τους κάθε φορά εντόπιους-όμως εκ των πραγμάτων δεν έχουν διεισδυτικότητα σε όσους ζουν μακριά. Από την άλλη μεριά η περίφραξη /ιδιωτικοποίηση των φυσικών υποθεμάτων, όπως είναι το νερό, ο αέρας ή ο ήλιος, θέτουν πιο "σκληρά" ζητήματα / επιλογές, αλλά και σε πολύ περισσότερους. Το γεγονός, τελικά, πως είμαστε "έξω απ' το χορό" στο α ή στο β θέμα δεν είναι ανυπέρβλητο εάν και όταν αυτά τα θέματα αποκτούν τον πολιτικό όγκο που τους αντιστοιχεί. Όταν αναδεικνύονται όλες οι διαστάσεις τους. Στις καλύτερες στιγμές του άλλωστε, στο παρελθόν, το οικολογικό κίνημα διεθνώς (τότε που ήταν κίνημα και ότι εναλλακτική γραφειοκρατία του κράτους και των επιχειρήσεων) αυτό ακριβώς έκανε, και στη βάση αυτού μπορούσε να έχει επιτυχίες: "απο-τοπικοποιούσε" (ηλίθια λέξη αλλά ας μας επιτραπεί) τις αντιθέσεις, δείχνοντας τα περιεχόμενα και τις αιτίες (όχι μόνο και όχι κυρίως την καταστολή) - που αφορούσαν πολύ περισσότερους απ' τους άμεσα εμπλεκόμενους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου