Νεκροταφείο αποβλήτων η Ελευσίνα

Σε μια αχανή έκταση 570 στρεμμάτων, στην περιοχή Στρίφι, βρίσκεται μία από τις πιο ανεξέλεγκτες χωματερές στο Λεκανοπέδιο Αττικής που απορροφά από τα 2003 τα τοξικά κατάλοιπα της βιομηχανίας του Θριάσιου Πεδίου

 

Του Γιάννη Μπασκάκη από ΕφΣυν

Η μυρωδιά από τα απόβλητα και η ζέστη του μεσημεριού συνθέτουν μια ατμόσφαιρα αποπνικτική. Σκουπίδια, λάστιχα, καλώδια, πλαστικά, μπάζα, άσφαλτος από οδόστρωμα, υπολείμματα μηχανημάτων, καμένα ρούχα, μέχρι και εντόσθια ζώων από σφαγές. Βρισκόμαστε σε μια αχανή έκταση 570 στρεμμάτων, στην περιοχή Στρίφι, μόλις 2 χλμ. βόρεια του κυρίως οικισμού της Ελευσίνας. Πρόκειται για μία από τις πιο ανεξέλεγκτες χωματερές στο Λεκανοπέδιο Αττικής.

Βαδίζοντας ανάμεσα στα σκουπίδια πέφτεις πάνω σε βαρέλια, σε χημικά κατάλοιπα κι έπειτα σε μαύρους λόφους. Αποτελούνται από λεπτούς κόκκους. Από λεπτά μέταλλα. Είναι αμμοβολές από ναυπηγεία. «Ο εργολάβος λέει στο ναυπηγείο ότι θα τα πάει για υγειονομική ταφή, αλλά για να γλιτώσει το κόστος τα πετάει εδώ. Τα παίρνει ο αέρας και αν τα εισπνεύσεις, είναι καρκινογόνα. Η αμμοβολή είναι ένα εξαιρετικά επικίνδυνο υλικό», λέει ο Γιώργος Στεφανάκης που μας συνοδεύει. Μουσικοσυνθέτης, παλιό μέλος της μπάντας του Βλάση Μπονάτσου «Πελόμα Μποκιού», ζει από 10 χρονών μερικά μέτρα απέναντι από τη χωματερή. «Κάποτε εδώ φύτρωνε σιτάρι. Πριν από 10 χρόνια όλη η Ελευσίνα μάζευε χόρτα εδώ. Υπήρχαν ελαιώνες και από κάτω η θάλασσα. Αυτός ήταν ο λόγος που πριν από 50 χρόνια η μητέρα μου αγόρασε γη εδώ. Είδε έναν παράδεισο», αναφέρει.

Η αισχροκέρδεια των εργολάβων

Σήμερα ο παράδεισος είναι απλώς μια ανάμνηση. Ηδη από το 2003 άρχισε να μετατρέπεται σε μαύρη τρύπα για να απορροφά τα απόβλητα της βιομηχανίας του Θριάσιου Πεδίου. Αιτία, η αισχροκέρδεια των εργολάβων που αναλαμβάνουν τη διαχείριση των αποβλήτων. Για να μειώσουν το κόστος τους, προτιμούν να μην τα διαχειριστούν με σύννομο τρόπο, αλλά να τα ξεφορτωθούν. «Οι παραγωγοί αποβλήτων θα έπρεπε να έχουν στα χέρια τους παραστατικά ασφαλούς διάθεσης από τους εργολάβους, αλλά δεν έχουν», λέει στην «Εφ.Συν.» ο εκπρόσωπος της Κίνησης Πολιτών ECOELEUSIS, Χρήστος Χρηστάκης.

Ο Γιώργος Στεφανάκης έχει γίνει τα τελευταία χρόνια κυνηγός εργολάβων. «Τους έχει πάει σε 9 δίκες. Οποιον έπιανα, έπαιρνα κατευθείαν τον αριθμό κυκλοφορίας, τραβούσα φωτογραφία και του έκανα μήνυση. Τα δικαστήρια όμως τους έβαζαν απλώς πρόστιμο. Δεν τους υποχρέωναν να αποκαταστήσουν την περιοχή», μας λέει. Και η περιοχή, η οποία ανήκει σε ιδιώτες αλλά έχει καταπατηθεί από εργολάβους, παραμένει ένα απέραντο νεκροταφείο αποβλήτων. «Οι αμμοβολές έχουν ποτίσει το έδαφος. Εχουν πάει στο υπέδαφος. Το έδαφος θέλει πλέον εξυγίανση», λέει ο κ. Χρηστάκης.

Στις 28/2/2013 η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΥΕΠ) πραγματοποίησε αυτοψία στην περιοχή και διαπίστωσε ότι σε μεγάλη έκταση έχουν αποτεθεί διάσπαρτες μεγάλες ποσότητες στερεών αποβλήτων. Οι αναλύσεις έδειξαν ότι τα απόβλητα αυτά περιέχουν βαρέα μέταλλα, με αποτέλεσμα να προκαλείται υποβάθμιση του εδάφους και πιθανόν των υπόγειων υδάτων, με ταυτόχρονη αλλοίωση του τοπίου και αισθητική υποβάθμιση της περιοχής. Γι’ αυτό και καλεί την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής να απομακρύνει τα απόβλητα, τα Αστυνομικά Τμήματα Ελευσίνας και Ασπροπύργου να αστυνομεύσουν την περιοχή και σε περίπτωση εντοπισμού ανεξέλεγκτων απορρίψεων να εφαρμόζεται η διαδικασία του αυτόφωρου και τους Δήμους Ελευσίνας, Μάνδρας και Ασπροπύργου να μεριμνήσουν για την αποτροπή προσέγγισης στον χώρο φορτηγών που μεταφέρουν απόβλητα.

«Είναι πάρα πολύ μεγάλη η περιοχή και είναι δύσκολο να αστυνομευτεί», λέει στην «Εφ.Συν.» ο δήμαρχος Ελευσίνας, Γιώργος Τσουκαλάς, και συμπληρώνει ότι «αν δεν αλλάξει χαρακτήρα η περιοχή, είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει η εικόνα». Σύμφωνα με τον δήμαρχο, υπάρχει μια πολεοδομική μελέτη ούτως ώστε η περιοχή να λειτουργήσει ως ζώνη χονδρεμπορίου. «Υπάρχουν εταιρείες που θέλουν να πάνε εκεί και να πάρει τον χαρακτήρα μιας δομημένης περιοχής», καταλήγει.

Ωστόσο, η πολεοδόμηση της περιοχής παραμένει ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο που δεν θα λύσει άμεσα ένα πρόβλημα, το οποίο όσο οι παραβιάσεις του χώρου από φορτηγά συνεχίζονται τόσο και θα οξύνεται. «Χρειάζεται συστηματική αστυνόμευση. Δεν θα πρέπει να υπάρχει έλεος γι’ αυτούς τους ανθρώπους», λέει στην «Εφ.Συν.» η αντιπεριφερειάρχης Δυτικής Αττικής, Σταυρούλα Δήμου.

Στις 10/10/2011 και 1/11/2011 είχε προηγηθεί με πρωτοβουλία της Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αττικής αυτοψία, η οποία έκανε τις ίδιες διαπιστώσεις με την ΕΥΕΠ και έπειτα το Τμήμα Ελέγχου Περιβάλλοντος ΠΕΔΑ έστειλε έγγραφο στον Δήμο Ελευσίνας, τονίζοντας ότι πέραν της ευθύνης που έχει για τον καθαρισμό των κοινοχρήστων χώρων, ο δήμος θα μπορούσε να επέμβει και στον καθαρισμό των ιδιωτικών υπαίθριων χώρων της εδαφικής περιφέρειάς του (όσον αφορά βέβαια τα οικιακά απορρίμματα και τα μπάζα, γιατί τα τοξικά απόβλητα είναι στην αρμοδιότητα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης).

Πάγωσε το πρόγραμμα αποκατάστασης

Τον Μάιο του 2011, το υπουργείο Περιβάλλοντος είχε εξαγγείλει, με τη συμμετοχή της Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αττικής, ένα Ειδικό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για τη ρύπανση της Δυτικής Αττικής από απόβλητα. Στην πορεία υπήρξαν διαδοχικές αλλαγές υπουργών. Σήμερα το πρόγραμμα έχει παγώσει.

«Πρέπει να συνεργαστούν όλοι οι φορείς και να κάνουν όλοι τη δουλειά τους σωστά. Εμείς έχουμε καταγράψει σπιθαμή προς σπιθαμή την περιοχή, παίρνουμε δείγματα, τα στέλνουμε στο Χημείο του Κράτους. Πρέπει η Αποκεντρωμένη Διοίκηση και το ΥΠΕΚΑ να ρίξουν χρήματα σε μια περιοχή που είναι δίπλα στην Αθήνα. Η ρύπανση δεν μένει στη Δυτική Αττική. Περνάει από τον υδροφόρο ορίζοντα και τον αέρα και μεταφέρεται σε όλο το λεκανοπέδιο», τονίζει η κ. Δήμου.

«Η μη εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας θα κοστίσει πολλαπλάσια στο Δημόσιο, καθώς θα κληθεί, αργά ή γρήγορα, να πληρώσει το ανυπολόγιστο κόστος περιβαλλοντικής αποκατάστασης και εξυγίανσης της περιοχής. Η απλή απομάκρυνση των αποβλήτων δεν εγγυάται ότι η έκταση δεν θα ξαναγεμίσει σε σύντομο χρονικό διάστημα όσο δεν κινητοποιείται ο μηχανισμός υποχρεωτικής εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων. Πώς είναι δυνατόν το κράτος να έχει μπορέσει να επιβάλει 3 μνημόνια χωρίς να μπορεί να επιβάλει την περιβαλλοντικά βιώσιμη διαχείριση των κάθε είδους αποβλήτων, εξοικονομώντας τεράστιους πόρους, δημιουργώντας εκατοντάδες θέσεις εργασίας και προστατεύοντας το περιβάλλον;» επισημαίνει ο εκπρόσωπος του ECOELEUSIS, Χ. Χρηστάκης.

Αισχροκέρδεια εργολάβων στην Ελευσίνα

Η Ελευσίνα ζει πλέον μέσα από την αίγλη των μύθων και της ιστορίας της μόνο, αφού οι κάτοικοί της βιώνουν μία από τις μεγαλύτερες μολύνσεις πόλης στο Λεκανοπέδιο της Αττικής, λόγω της ανεξέλεγκτης χωματερής που «λειτουργεί» στην περιοχή. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι τεράστιες. Το έδαφος ρυπαίνεται από χημικά απόβλητα, πλαστικά, μπάζα, εντόσθια σφαγείων (!), χημικά κατάλοιπα από αμμοβολές ναυπηγείων.
Ο υδροφόρος ορίζοντας μολύνεται με ταυτόχρονη έκλυση μεθανίου, διοξειδίου του άνθρακα κ.λπ. Οι κυβερνήσεις κοιμούνται τον ύπνο του δικαίου. Αδιαφορούν για το γεγονός ότι τα απορρίμματα είναι δημόσια περιουσία, ότι μια ορθολογική διαχείρισή τους θα μπορούσε να εξασφαλίσει θέσεις εργασίας και πόρους. Στην ιστορική πόλη της Ελευσίνας η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο, με τους εργολάβους να δρουν παράνομα, αλλά ανενόχλητοι και την κυβέρνηση να επιδεικνύει αδιαφορία για την υγεία (και την αισθητική) των κατοίκων (και της ευρύτερης πανέμορφης περιοχής).
Ενα απέραντο νεκροταφείο έχει καταντήσει μια αχανής έκταση περίπου 600 στρεμμάτων και οι κάτοικοι από μόνοι τους, παρά τις φιλότιμες και εθελοντικές προσπάθειες περιφρούρησης, δεν αποτρέπουν την αυθαιρεσία των εργολάβων, οι οποίοι, αισχροκερδώντας, δεν διαχειρίζονται τα απορρίμματα με βάση τη συμφωνία τους να τα μεταφέρουν σε υγειονομικούς χώρους ταφής, αλλά τα ξεφορτώνονται στην έκταση, ο έλεγχος της οποίας είναι δύσκολος. Παρά τις καταγγελίες των κατοίκων προς τους εργολάβους, οι τελευταίοι φεύγουν αλώβητοι σχεδόν από τα δικαστήρια, πληρώνοντας απλώς μικρά πρόστιμα. Τι σημαίνει αυτό; Οτι όλοι οι αρμόδιοι φορείς, κυρίως οι δήμοι, έχουν συμφέροντα να διαιωνίζεται αυτή η κατάσταση. Εάν ήθελαν οι όμοροι Δήμοι Μάνδρας και Ασπροπύργου και ο Δήμος Ελευσίνας εύκολα θα απέτρεπαν τα φορτηγά των εργολάβων να εναποθέτουν στην περιοχή τους τα απορρίμματα. Είναι αστείο να επικαλούνται διάφοροι το ότι η περιοχή είναι αχανής και άρα δύσκολο να αστυνομευτεί. Ολοι μεταθέτουν τις ευθύνες στην αισχροκέρδεια και αυθαιρεσία των εργολάβων. Αλλά για να συνεχίζουν αυτοί σημαίνει ότι κάποιας, «ανώτερης» ασυλίας απολαύουν.
Η χωματερή της Ελευσίνας κρύβει κινδύνους για όλο το Λεκανοπέδιο, διότι η ρύπανση μέσα από τον υδροφόρο ορίζοντα και τον αέρα διοχετεύεται μακριά. Ούτε εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας ούτε σχεδιασμός για τη διαχείριση των αποβλήτων ούτε μέριμνα για την προστασία του περιβάλλοντος. Η περιοχή οδεύει ολοταχώς προς την απαξίωση, υποβάθμιση, παραμέληση, ερημία. Και γι’ αυτό δεν φταίνε οι κάτοικοι αλλά η ίδια η κυβέρνηση, που με ευθύνη της έχει παγώσει το ειδικό επιχειρησιακό πρόγραμμα καταπολέμησης της ρύπανσης στη Δυτική Αττική. Κάποτε φύτρωνε στάρι στην περιοχή, οι κάτοικοι μάζευαν χόρτα και τώρα κυκλοφορούν με αντιασφυξιογόνες μάσκες. Είχαν έναν παράδεισο που τους τον «μετάλλαξαν» η κυβερνητική αβελτηρία και η ευνοϊκή στάση της απέναντι σε αισχροκερδείς εργολάβους. Αλλ’ αυτό πρέπει να αλλάξει άμεσα. Πέρα από την καταστροφή του περιβάλλοντος, κινδυνεύει η υγεία των κατοίκων. Η Ελευσίνα να ξαναγίνει κόσμημα.