Λαγονήσι: Η μάχη για τη διάσωση των παραλιών και ο χορός των εκατομμυρίων ευρώ
Μια πολύκροτη υπόθεση που από τον περασμένο Αύγουστο έχει νέες, απρόσμενες και δυναμικές εξελίξεις.
Ντίνα Καράτζιου2.10.2024 | 08:02
O Δήμος Σαρωνικού και το δυναμικό κίνημα πολιτών «Ελεύθερες Παραλίες» υποστηρίζουν ότι διεκδικούν το αυτονόητο. Την ελεύθερη πρόσβαση κατοίκων και επισκεπτών στις δύο παραλίες που υπάρχουν στο Λαγονήσι. Λένε όμως ότι το αυτονόητο «στην περίπτωση του Λαγονησίου είναι το ζητούμενο».
To γιατί είναι μια μεγάλη ιστορία, η οποία έχει μία ακόμη συγκλονιστική πτυχή: από την υπόθεση αυτή προέκυψε με τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις η μεγαλύτερη οφειλή του κράτους σε ιδιώτη, που σήμερα, μαζί με τους τόκους, αγγίζει τα 800 εκατ. ευρώ. Για να αναζητήσει κανείς την αρχή αυτής της πολύκροτης υπόθεσης πρέπει να πάει 20 χρόνια πίσω, σε μια ιστορία του παρελθόντος που από τον περασμένο Αύγουστο έχει νέες, απρόσμενες και δυναμικές εξελίξεις.
Όταν κάποιος ενώσει τα κομμάτια, από τη μεγάλη εικόνα μπορεί να βγάλει χρήσιμα συμπεράσματα για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, για το αν αυτά λειτουργούν ως μηχανισμός οικονομικής ανάκαμψης, αλλά και για το δικαίωμα της ελεύθερης πρόσβασης των πολιτών στις παραλίες, το οποίο, αν και θεσμοθετημένο, «δεν είναι πάντα δεδομένο», όπως τουλάχιστον καταγγέλλουν ο δήμος, πολίτες και κινήματα.
Μπορεί να πρόκειται για μια ιστορία από το παρελθόν, ο επίλογος όμως είναι ανοιχτός και σήμερα ζητούν να έχουν λόγο για την τελική έκβαση της υπόθεσης ο δήμος και οι πολίτες.
Γιατί δεν κοιμάται κανένας στο Λαγονήσι;
Δημήτρης Παπαχρήστου, δήμαρχος δήμου Σαρωνικού
Στο Λαγονήσι από τον περασμένο Αύγουστο κανένας δεν κοιμάται τα βράδια. Ο δήμαρχος Δημήτρης Παπαχρήστου, στηριζόμενος από όλες τις παρατάξεις του δήμου Σαρωνικού, και οι κάτοικοι που έχουν συγκροτήσει το δυναμικό κίνημα πολιτών «Ελεύθερες Παραλίες» περιφρουρούν τις ακτές της περιοχής σε 24ωρη βάση. Τι προσπαθούν να αποτρέψουν; «Την περίφραξη των παραλιών από την Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), που θα αποκλείσει την ελεύθερη πρόσβαση του κόσμου», λένε.
«Σκοπός της ΕΤΑΔ ήταν να παραδώσει άμεσα τις παραλίες στον επιχειρηματία και να γίνει η περίφραξή τους. Στον δήμο Σαρωνικού μαζί με τους πολίτες αγωνιζόμαστε να μη χάσουμε το δικαίωμα της ελεύθερης πρόσβασης σε όλο το παραλιακό μέτωπο του Λαγονησίου», λέει στη LiFO o δήμαρχος.
«Μιλάμε για 1.640 μέτρα παραλίας από την οποία σχεδιάζεται να αποκλειστεί ο κόσμος. Χάνουμε όλο το παραλιακό ιστορικό κομμάτι του Λαγονησίου, που ξεκινάει μετά το ξενοδοχείο (σ.σ. Grand Resort Lagonissi) και εκτείνεται μέχρι τα όρια απ' τα οποία ξεκινάει η Σαρωνίδα. Δηλαδή όλο αυτό το ιστορικό κομμάτι που είναι το Λαγονήσι, στο οποίο είχαμε πάντα ελεύθερη πρόσβαση και στο οποίο έρχονται χιλιάδες επισκέπτες το καλοκαίρι», αναφέρει.
Παντελής Μαντωνανάκης
Από την άλλη πλευρά, το κράτος έχει να αντιμετωπίσει έναν διόλου ευκαταφρόνητο δημοσιονομικό κίνδυνο. Καλείται με τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις να καταβάλει στην εταιρεία που εκμεταλλεύεται το Grand Resort Lagonissi, συμφερόντων Παντελή Μαντωνανάκη, αποζημιώσεις που μαζί με τους τόκους αγγίζουν τα 800 εκατ. ευρώ. Ο λόγος για τον οποίο τώρα το κράτος καλείται να πληρώσει είναι γιατί δεν εκτελέστηκε η σύμβαση παραχώρησης με την εταιρεία του Grand Resort Lagonissi, που προέβλεπε προέκταση της μονάδας με νέες εγκαταστάσεις σε παρακείμενη έκταση, μαζί με τη χρήση αιγιαλού και παραλίας, η οποία συμπεριλαμβάνει τις δύο παραλίες για τις οποίες υπάρχουν οι δυναμικές αντιδράσεις. Η έκταση δεν παραδόθηκε και η εταιρεία προσέφυγε στα δικαστήρια, κερδίζοντας τις αγωγές σε βάρος της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), που από το 2016 είναι θυγατρική εταιρεία του Υπερταμείου.
«Διεκδικώντας το αυτονόητο» ή μήπως όχι;
Μπορεί λοιπόν να πρόκειται για μια ιστορία από το παρελθόν, ο επίλογος όμως είναι ανοιχτός και σήμερα ζητάνε να έχουν λόγο για την τελική έκβαση της υπόθεσης ο δήμος και οι πολίτες.
Όλα ξεκίνησαν όταν το 2003 εκμισθώθηκε με απευθείας ανάθεση έκταση 85.195 τ.μ. στην εταιρεία Αττικός Ήλιος Α.Ε. Πρόκειται για τον όμιλο που έχει υπό τον έλεγχό του το Grand Resort Lagonissi και κατέχει τα ξενοδοχεία Elounda Beach Hotel, Elounda Bay Palace και ακόμη τέσσερις πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες σε Κρήτη και Πελοπόννησο.
Από την έκταση αυτή των 85.195 τ.μ. που παραχωρήθηκε, τα 38.300 τ.μ. που δόθηκαν προς χρήση είναι αιγιαλός που έχει χαρακτηριστεί Τουριστικό Δημόσιο Κτήμα. Σ' αυτή την έκταση συμπεριλαμβάνονται οι δύο παραλίες του Λαγονησίου, το Πεύκο και τα Ευκάλυπτα, ή αλλιώς Γλίστρα, ονομασία η οποία έχει προέλθει από μια εξέδρα καθέλκυσης και ανέλκυσης σκαφών που υπάρχει στη συγκεκριμένη παραλία.
Η μισθωτική αυτή σύμβαση υπογράφηκε το 2003 από τον Άκη Τσοχατζόπουλο και τη διοίκηση της εταιρείας Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα (ΕΤΑ Α.Ε.) που τότε, με τη συγκεκριμένη μορφή, διαχειριζόταν την περιουσία του ΕΟΤ. Η έκταση αυτή παραχωρήθηκε στην εταιρεία Αττικός Ήλιος όταν τροποποιήθηκε η αρχική μισθωτική σύμβαση, που είχε συνάψει η εταιρεία νωρίτερα, το 1999.
Η μισθωτική αυτή σύμβαση υπογράφηκε το 2003 από τον Άκη Τσοχατζόπουλο και τη διοίκηση της εταιρείας Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα (ΕΤΑ Α.Ε.) που τότε, με τη συγκεκριμένη μορφή, διαχειριζόταν την περιουσία του ΕΟΤ... Φωτ.: Σπύρος Στάβερης
Η αρχική αυτή μισθωτική σύμβαση συνήφθη όταν η εταιρεία είχε κερδίσει με διεθνή δημόσιο διαγωνισμό το δικαίωμα χρήσης και εκμετάλλευσης για τουριστική αξιοποίηση της έκτασης 241,12 στρεμμάτων στην οποία βρισκόταν το ξενοδοχείο ΞΕΝΙΑ του ΕΟΤ και άλλες μικρότερες τουριστικές εγκαταστάσεις, ενώ περιλάμβανε και τη χρήση αιγιαλού 42,32 στρεμμάτων.
Στις εκτάσεις αυτές αναπτύχθηκε η επένδυση του Grand Resort Lagonissi. Με την τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, με την οποία υπογράφηκε η αυτοτελής σύμβαση μίσθωσης με απευθείας ανάθεση για τη δεύτερη έκταση των 85.195 τ.μ., συμφωνήθηκε να πραγματοποιηθεί σ' αυτήν τη δεύτερη έκταση, που βρίσκεται σε επαφή με το Grand Resort Lagonissi, ένα νέο επενδυτικό σχέδιο, που περιλάμβανε μεταξύ άλλων 35 τουριστικές κατοικίες και τρεις τουριστικές επαύλεις.
Ο κόσμος του Λαγονησίου τότε ξεσηκώθηκε, η έκταση ποτέ δεν παραδόθηκε στον ξενοδοχειακό όμιλο, αλλά η υπόθεση δεν έληξε εκεί. Η εταιρεία Αττικός Ήλιος Α.Ε. προσέφυγε στη Δικαιοσύνη, διεκδικώντας διαφυγόντα κέρδη για την επένδυση που δεν έγινε και την έκταση που δεν της παραχωρήθηκε, κερδίζοντας τις αγωγές τη μία μετά την άλλη. Σήμερα με τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις σε βάρος της Εταιρείας Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ) έχει επιδικαστεί υπέρ των εταιρειών του ομίλου ποσό που μαζί με τους τόκους αγγίζει το ιλιγγιώδες νούμερο των 800 εκατομμυρίων ευρώ.
Δήμος, κάτοικοι και Συντονιστικό Αγώνα για Ελεύθερες Παραλίες έτοιμοι για όλα
«Μιλάμε για 1.640 μέτρα παραλίας από την οποία σχεδιάζεται να αποκλειστεί ο κόσμος. Χάνουμε όλο το παραλιακό ιστορικό κομμάτι του Λαγονησίου, που ξεκινάει μετά το ξενοδοχείο (σ.σ. Grand Resort Lagonissi) και εκτείνεται μέχρι τα όρια απ' τα οποία ξεκινάει η Σαρωνίδα. Δηλαδή όλο αυτό το ιστορικό κομμάτι που είναι το Λαγονήσι, στο οποίο είχαμε πάντα ελεύθερη πρόσβαση και στο οποίο έρχονται χιλιάδες επισκέπτες το καλοκαίρι»
Στην πολύ παλιά αυτή ιστορία έρχεται σήμερα να εμπλακεί και ο νεότερος ηλικιακά δήμαρχος στην Ελλάδα, που εκλέχθηκε στον δήμο Σαρωνικού. Ο Δημήτρης Παπαχρήστου, 31 ετών, από τον περασμένο Ιούλιο έχει ανοίξει πόλεμο με την ΕΤΑΔ, που διαχειρίζεται την επίμαχη έκταση, και τον ρωτάμε γιατί:
«Τον περασμένο Ιούλιο η Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου κατεδάφισε ένα ιστορικό σπίτι και το δημοτικό θεατράκι που ήταν στην παραλία Πεύκο, το οποίο είχε δημιουργηθεί με κονδύλια του ΥΠΕΧΩΔΕ. Και τα δύο κτίσματα ήταν εμβληματικά τοπόσημα πολιτισμού για τον δήμο Σαρωνικού.
Ο στόχος της ΕΤΑΔ είναι να περιφράξει την παραλία και να την παραδώσει στον επιχειρηματία. Ήδη έχει προκηρύξει και δεύτερο διαγωνισμό για την περίφραξη της περιοχής, καθώς ο πρώτος κατέστη άγονος. Οι άδειες κατεδάφισης που είχε η ΕΤΑΔ στα χέρια της ακυρώθηκαν από την Πολεοδομία, γεγονός που αποδεικνύει ότι η ΕΤΑΔ κινήθηκε παρανόμως», λέει ο δήμαρχος.
Έκτοτε ο δήμος έχει κινήσει μπαράζ νομικών ενεργειών κατά της ΕΤΑΔ για να αποτρέψει «την εκκαθάριση των ακτών». Η επόμενη κατεδάφιση που έχει προγραμματίσει η ΕΤΑΔ αφορά τη ράμπα καθέλκυσης και ανέλκυσης σκαφών που βρίσκεται στα Ευκάλυπτα, τη δεύτερη παραλία του Λαγονησίου, που οι ντόπιοι την αποκαλούν Γλίστρα εξαιτίας αυτής της ράμπας. Για την υπόθεση αναμένεται η έκδοση δικαστικής απόφασης, μετά από αίτηση που κατέθεσε ο δήμος Σαρωνικού για την παύση των εργασιών κατεδάφισης.
Οι αντιδράσεις για τις κατεδαφίσεις «που ανοίγουν τον δρόμο για την περίφραξη του χώρου» έχουν πάρει δυναμικό κινηματικό χαρακτήρα: «Στη Γλίστρα υπάρχουν ομάδες περιφρούρησης επί 24ωρης βάσης. Βρίσκονται επίσης παρατεταγμένα μηχανήματα του δήμου για να αποτρέψουν οποιαδήποτε προσπάθεια κατεδάφισης. Ο δήμος θα εξαντλήσει όλα τα νομικά και τα πολιτικά μέσα που έχει στη διάθεσή του», υποστηρίζει ο Δ. Παπαχρήστου.
Ο κόσμος του Λαγονησίου ξεσηκώθηκε, η έκταση ποτέ δεν παραδόθηκε στον ξενοδοχειακό όμιλο, αλλά η υπόθεση δεν έληξε εκεί.
Πολίτες: «Μια σκανδαλώδης σύμβαση από έναν μακαρίτη»
Ο δήμαρχος ισχυρίζεται ότι «είναι αδιανόητο να δρομολογείται η εφαρμογή μιας σκανδαλώδους σύμβασης και να μη λαμβάνεται υπόψη το δημόσιο συμφέρον. Και μιλάω για σκανδαλώδη σύμβαση γιατί υπογράφηκε τότε από έναν υπουργό που καταδικάστηκε από την ελληνική Δικαιοσύνη για μια σειρά έκνομων πράξεων και διά γυμνού οφθαλμού φαίνεται ότι μια τέτοια περίπτωση είναι και αυτή η σύμβαση, που αποσπά όλο το παραλιακό μέτωπο του Λαγονησίου. Είμαστε αποφασισμένοι και ως δημοτική αρχή και ως κάτοικοι να πάμε μέχρι τέλους, με οποιοδήποτε κόστος, για να παραμείνουν οι παραλίες ανοιχτές και να διασφαλιστεί ο δημόσιος χαρακτήρας τους. Την προσπάθειά μας τη στηρίζουν όλες οι παρατάξεις του δήμου γιατί αναγνωρίζουν ότι δεν έχει μικροκομματική στόχευση. Είμαστε τυχεροί, επίσης, γιατί από την πρώτη στιγμή στάθηκαν στο πλευρό μας οι πολίτες, με το Συντονιστικό Αγώνα για Ελεύθερες Παραλίες».
Πράγματι, τις κινήσεις του δημάρχου στηρίζουν όλες οι παρατάξεις του δήμου. Η μεγάλη δυναμική όμως της αντίδρασης που έχει φουντώσει στο Λαγονήσι δημιουργείται από τους κατοίκους της περιοχής. Δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι οι αντιδράσεις διατρέχουν όλη την τοπική κοινωνία. Από αυτή γεννήθηκε και το Συντονιστικό Αγώνα για Ελεύθερες Παραλίες.
Μεταξύ των ενεργών πολιτών του Συντονιστικού είναι και ο Γιώργος Βήχας, καρδιολόγος, κάτοικος της περιοχής και ο άνθρωπος που το 2011, στη δίνη της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων στην οποία έμπαινε η χώρα, δημιούργησε το Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο στο Ελληνικό, προσφέροντας ιατρική κάλυψη σε χιλιάδες ανασφάλιστους και άνεργους πολίτες, που εκείνη την εποχή αυξάνονταν με ραγδαίους ρυθμούς.
Στη συζήτησή μας στέκεται κι αυτός στη «σκανδαλώδη παραχώρηση που υπέγραψε ο τότε υπουργός Τσοχατζόπουλος», εξηγώντας μία ακόμη διάσταση της ίδιας υπόθεσης. «Στη σύμβαση του 2003, του καταδικασμένου για διαφθορά μακαρίτη, όλοι οι συμβαλλόμενοι, δηλαδή ο Τσοχατζόπουλος, η ΕΤΑ και η Αττικός Ήλιος, παραιτήθηκαν ρητά και ανεπιφύλακτα από το δικαίωμα να διαρρήξουν, να ακυρώσουν και να προσβάλουν το συμβόλαιο και τη σύμβαση που καταρτίστηκε με αυτό για οποιονδήποτε λόγο, ουσιαστικό ή τυπικό, και αιτία, και από κάθε σχετική αγωγή και ένστασή της. Δηλαδή, το ελληνικό Δημόσιο παραιτήθηκε ρητά από κάθε συμβατικό του δικαίωμα και αρμοδιότητα/εξουσία».
Γιώργος Βήχας,
καρδιολόγος, κάτοικος της περιοχής και δημιουργός του Μητροπολιτικού Κοινωνικού Ιατρείου.
Μας διευκρινίζει ότι μ' αυτόν τον τρόπο το Δημόσιο «παραιτήθηκε εκ των προτέρων από το δικαίωμά του αλλά και την υποχρέωσή του να προστατέψει το δημόσιο συμφέρον έναντι των οποιωνδήποτε επιχειρηματικών συμφερόντων. Δυστυχώς επάνω σε αυτήν τη σκανδαλώδη σύμβαση και με την ίδια πολιτική που εναντιώνεται ξεκάθαρα στην προστασία του δημοσίου συμφέροντος παραχωρούν και σήμερα τις δύο παραλίες».
Ο Γιώργος Βήχας υποστηρίζει ότι σήμερα το δημόσιο συμφέρον προστατεύεται «από εμάς τους πολίτες που έχουμε εναντιωθεί σε αυτήν την παραχώρηση. Προστατεύουμε τη νομιμότητα. Γι' αυτό και δίνουμε και θα δώσουμε αυτόν τον αγώνα μέχρι τέλους, με κάθε κόστος. Είναι υποχρέωση που πηγάζει από το Σύνταγμα και τη συνείδησή μας», λέει.
Για την παραίτηση του Δημοσίου από κάθε συμβατικό δικαίωμα που προβλέπει η συγκεκριμένη σύμβαση νομικοί κύκλοι που γνωρίζουν την υπόθεση λένε στη LiFO πως «το θλιβερό είναι ότι η σύμβαση αυτή ετέθη τότε υπόψη του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το οποίο αποφάνθηκε ότι δεν υπάρχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή της σύμβασης. Ο δε σχετικός έλεγχος δεν απέβη αρνητικός».
Η «σφήνα» του δήμου και η διαπραγμάτευση που είναι σε εξέλιξη
Εδώ και αρκετούς μήνες οι δύο πλευρές, το κράτος και ο ξενοδοχειακός όμιλος, βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης. Στην εξίσωση φαίνεται ότι δεν υπολογίστηκαν οι δυναμικές αντιδράσεις πολιτών και δήμου, που μπήκαν ως «σφήνα» το καλοκαίρι, οι οποίες «αναδεικνύουν ότι από την εύρεση αυτής της λύσης δεν μπορεί να απουσιάζει η τοπική κοινωνία», όπως λένε από τον δήμο.
Το ελληνικό Δημόσιο «καλείται σήμερα να τετραγωνίσει τον κύκλο. Κανείς δεν είναι ευχαριστημένος από μια υπόθεση που έχει κακοφορμίσει και στην οποία κάθε μέρα αυξάνει το ποσό των απαιτήσεων του επιχειρηματία, καθώς οι αποφάσεις που υπάρχουν είναι αμετάκλητες και δεν μπορούν προσβληθούν», αναφέρει στη LiFO κυβερνητικό στέλεχος, υποστηρίζοντας ότι προς το παρόν δεν υπάρχει συμφωνία των δύο πλευρών και ότι αναζητείται λύση «σε μια υπερπολύπλοκη υπόθεση, στην οποία γίνεται προσπάθεια να ληφθούν υπόψη όλες οι παράμετροι».
Στις λύσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι είναι να αναλάβει το ελληνικό Δημόσιο να αποπληρώσει το μη εξυπηρετούμενο ομολογιακό δάνειο της εταιρείας ύψους 300 εκατ. ευρώ, που έχει περάσει στα funds και σήμερα με τους τόκους ξεπερνάει τα 400 εκατ. ευρώ. Ως αντάλλαγμα προτείνεται ο συμψηφισμός των αποζημιώσεων που έχουν επιδικαστεί υπέρ του ομίλου, σε βάρος της ΕΤΑΔ, οι οποίες αγγίζουν τα 800 εκατομμύρια ευρώ.
Μεγάλο ζήτημα που θα παίξει καταλυτικό ρόλο στην έκβαση της διαπραγμάτευσης είναι αν θα παραμείνει ή όχι ο ξενοδοχειακός όμιλος στο ακίνητο, καθώς οι πληροφορίες λένε ότι πλευρά του ομίλου δεν δέχεται να τερματίσει τη μισθωτική σύμβαση που αφορά την παρακείμενη έκταση, για την παραχώρηση της οποίας υπάρχουν σφοδρές αντιδράσεις από τους πολίτες και τον δήμο. Συμφωνία δεν υπάρχει βέβαια ούτε για τον συμψηφισμό, καθώς ανοιχτό παραμένει το αν η Αττικός Ήλιος θα δεχθεί να παραιτηθεί από το υπόλοιπο των απαιτήσεών της, το οποίο ξεπερνά κατά πολύ το ύψος των δανειακών της υποχρεώσεων που έχουν περάσει στα funds.
Κοινόχρηστος χαρακτήρας σημαίνει ότι θα πρέπει να διασφαλιστεί η ακώλυτη και ανεμπόδιστη πρόσβαση όλων. Φωτ.: EUROKINISSIΠώς έφτασε το Δημόσιο να χρωστάει 800 εκατ. ευρώ
Πώς όμως έφτασε η Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου να είναι υποχρεωμένη να καταβάλει στην Αττικός Ήλιος αυτό το ιλιγγιώδες ποσό, με τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις; Η υπόθεση της διεκδίκηση
ς αποζημιώσεων από τον ξενοδοχειακό όμιλο ξεκίνησε το 2018. Είχε προηγηθεί διαπραγμάτευση της Αττικός Ήλιος με την ΕΤΑΔ. Οι πληροφορίες λένε ότι τα δύο μέρη κατέληξαν σε συμφωνία, η οποία προέβλεπε την αποζημίωση της εταιρείας με ποσό ύψους 85 εκατ. ευρώ. Η συμφωνία όμως ναυάγησε και για ό,τι συνέβη μεταξύ των δύο πλευρών υπάρχουν δύο εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη, υπήρξε διαφορετική γνωμοδότηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία υποστηρίχθηκε ότι η ΕΤΑΔ μπορεί να κερδίσει δικαστικά την υπόθεση.
Κατά τη δεύτερη εκδοχή, η πρόταση αποζημίωσης απορρίφθηκε από την πλευρά της Αττικός Ήλιος γιατί δεν συμφώνησε στον τερματισμό της σύμβασης μίσθωσης του 2003 που αφορά την παρακείμενη έκταση. Η LiFO απευθύνθηκε στην Αττικός Ήλιος Α.Ε. για να μάθει ποια ακριβώς εκδοχή ισχύει, πού βρίσκεται σήμερα η διαπραγμάτευση με την ΕΤΑΔ και τι πραγματικά συνέβη, καταθέτοντας συγκεκριμένα ερωτήματα για το σύνολο της υπόθεσης, χωρίς να λάβει απαντήσεις από την εταιρεία.
ΕΤΑΔ: «Θα τηρηθούν οι δεσμεύσεις»
Απαντήσεις αναζητήσαμε και στην ΕΤΑΔ. Ρωτήσαμε αν θα εκτελέσει την εκκρεμούσα σύμβαση με τον ξενοδοχειακό όμιλο. Μας είπε ότι «πρέπει να γίνει κατανοητό ότι από τη συγκεκριμένη σύμβαση η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) έχει αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις στις οποίες οφείλει να ανταποκριθεί. Ακολούθως καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να τηρήσει αυτές τις δεσμεύσεις, σύμφωνα με τη σύμβαση και τις σχετικές εις βάρος της δικαστικές αποφάσεις. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι δυνάμει αυτών των δικαστικών αποφάσεων η εταιρεία μας καλείται να καταβάλει στη μισθώτρια υπέρογκα ποσά για τη ζημία που υπέστη και από τη μη παράδοση της παρακείμενης έκτασης».
Στις εν λόγω δεσμεύσεις, όπως ισχυρίζεται, «ανήκει και η κατεδάφιση των αυθαίρετων κατασκευών που υφίστανται στην εν λόγω έκταση. Αφού έλαβε όλες τις απαιτούμενες άδειες, η εταιρεία μας άρχισε και είχε ολοκληρώσει τις περισσότερες εργασίες κατεδάφισης και παρέμεινε μόνο η κατεδάφιση μιας γλίστρας, χώρου ανέλκυσης και καθέλκυσης σκαφών, εντός του χώρου του αιγιαλού.
Η κατεδάφιση της εν λόγω γλίστρας δεν ολοκληρώθηκε, καθότι η Ειρηνοδίκης Λαυρίου διέταξε προσωρινή παύση των οικοδομικών μας εργασιών, κατόπιν αιτήματος προσωρινής διαταγής του δήμου Σαρωνικού. Στο πλαίσιο της συζήτησης στις 19 Σεπτεμβρίου της σχετικής αίτησης ασφαλιστικών μέτρων, ο δήμος υπέβαλε εκ νέου αίτημα προσωρινής διαταγής προκειμένου να διαταχθεί από το δικαστήριο η διακοπή των εργασιών μας. Το εν λόγω αίτημα απορρίφθηκε από το δικαστήριο, αποδεικνύοντας ότι οι ενέργειές μας είναι δίκαιες και νόμιμες».
Η μεγάλη δυναμική της αντίδρασης που έχει φουντώσει στο Λαγονήσι δημιουργείται από τους κατοίκους της περιοχής.
Το δεύτερο αίτημα του δήμου μπορεί να απορρίφθηκε, την 19η Σεπτεμβρίου, αλλά δεν έχει εκδοθεί ακόμη η δικαστική απόφαση για την παύση της κατεδάφισης των κτισμάτων για την οποία προσέφυγε ο δήμος. Η ΕΤΑΔ υποστηρίζει ότι «παρά τις αιτιάσεις από την πλευρά του δήμου που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες, εκτελεί νομίμως τις εργασίες κατεδάφισης, έχοντας λάβει όλες τις προβλεπόμενες από τη νομοθεσία άδειες».
Από την άλλη πλευρά, ο δήμος Σαρωνικού αποδεικνύει με έγγραφα ότι οι άδειες κατεδάφισης που έχει η ΕΤΑΔ στα χέρια της έχουν ακυρωθεί από την Υπηρεσία Δόμησης (Πολεοδομία) και έχει δώσει στη LiFO τις ακυρώσεις των πράξεων.
Σημαντικά τοπόσημα ή αυθαίρετα;
Τα κτίσματα που η ΕΤΑΔ χαρακτηρίζει αυθαίρετες κατασκευές για τους πολίτες θεωρούνταν σημαντικά τοπόσημα. Μάλιστα, ο Χρήστος Κοτσιρέας, φωτογράφος, εκπρόσωπος του Συντονιστικού Αγώνα για Ελεύθερες Παραλίες, λέει στη LiFO ότι «η κατεδάφιση του μικρού αυτού θεάτρου ήταν η αφορμή, η σπίθα, για τη δημιουργία του Συντονιστικού Αγώνα για τις Ελεύθερες Παραλίες, το οποίο αυτήν τη στιγμή έχει θεριέψει. Έχει φύγει και από τα όρια του δήμου μας. Έχουμε συμπαραστάτες από όλη την Αττική, από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό».
Και προσθέτει: «Κατεδάφισαν ένα θεατράκι που ήταν χώρος πολιτισμού για το Λαγονήσι και είχε γίνει με χρήματα του ΥΠΕΧΩΔΕ. Και ένα σπιτάκι στην παραλία Πεύκο, τοπόσημο για την περιοχή, καταγεγραμμένο σε χάρτες του 1872 του Γιόχαν Ά. Κάουπερτ. Το γνωστό σπίτι της Τσίτσενας, που αποτελούσε για εμάς ένα στολίδι. Το γκρέμισαν εκ θεμελίων. Κι όλα αυτά τα έκαναν με άδειες κατεδάφισης που είχαν παρατυπίες και ελλείψεις. Το επόμενο σχέδιό τους είναι να γκρεμίσουν τη γλίστρα που εξυπηρετεί πολλούς Αθηναίους οι οποίοι αφήνουν εδώ τα σκάφη τους. Ήρθαν μέσα στη νύχτα. Γιατί είναι μέσα στη συμβατική υποχρέωσή τους να αποδώσουν την έκταση στον όμιλο Μαντωνανάκη με περίφραξη, αλλιώς δεν υπογράφει».
Για τον Χρήστο Κοτσιρέα, έναν από τους ανθρώπους που ξενυχτούν στην παραλία της Γλίστρας, η δυναμική αντίδραση των πολιτών είναι μονόδρομος: «Ξέρουμε τι μας περιμένει. Τι είναι το αύριο για εμάς εδώ. Να είμαστε φυλακισμένοι μέσα στο ίδιο μας το σπίτι». Υποστηρίζει ότι «οι πολίτες πρέπει να είναι σε εγρήγορση, γιατί το Λαγονήσι είναι μέρος ενός συνολικότερου σχεδιασμού ο οποίος αφορά την ιδιωτικοποίηση του παραλιακού μετώπου που ξεκινάει από το Φάληρο και θα τελειώσει στο Σούνιο. Στην περιοχή μας, εκεί που τελειώνει η σύμβαση του Τσοχατζόπουλου, ξεκινάει το Golf project που αφορά τη Σαρωνίδα, μια επένδυση η οποία έχει χαρακτηριστεί μάλιστα ως στρατηγική από την κυβέρνηση σε εποχή λειψυδρίας και που πρόκειται να αποστραγγίσει τον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής μας», λέει.
Το παραλιακό μέτωπο του Λαγονησίου είναι το πολύτιμο λάφυρο ενός πολέμου, στον οποίο διεξάγονται πολλές παράλληλες μάχες.
ΕΤΑΔ: Μια έκταση αμετάκλητα ιδιωτική
Λίγο μετά την κατεδάφιση των κτισμάτων στην παραλία Πεύκο, η ΕΤΑΔ εξέδωσε μια ανακοίνωση που ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «η παρακείμενη στη χερσονησίδα του Λαγονησίου έκταση δεν είναι δημόσια, αλλά αμετάκλητα ιδιωτική». Ζητήσαμε λοιπόν από την ΕΤΑΔ να μας εξηγήσει τι εννοεί και αν τελικά πρόκειται για περιουσία του Δημοσίου που μισθώθηκε σε έναν ιδιώτη.
Μας διευκρίνισε ότι η «εδαφική χερσαία έκταση εκτός αιγιαλού» έχει καταστεί ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου και είναι μη κοινόχρηστη έκταση. Η ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου σε αδρές γραμμές μπορεί να είναι κινητά και ακίνητα τα οποία δεν εξυπηρετούν τον δημόσιο σκοπό της κοινοχρησίας και μπορεί το κράτος να τα εκμεταλλεύεται και να τα αξιοποιεί, όπως για παράδειγμα ακίνητα τα οποία το κράτος νοικιάζει και εισπράττει τα μισθώματα.
Όσον αφορά την ακριβή διατύπωση της ΕΤΑΔ για τη χερσαία αυτή έκταση, «ανήκε κατά κυριότητα στον ΕΟΤ, κατόπιν αναγκαστικών απαλλοτριώσεων για την εκτέλεση έργων τουριστικής αναπτύξεως και με σκοπό την επέκταση των τουριστικών εγκαταστάσεων του ΕΟΤ στο Λαγονήσι. Ήδη ανήκει κατά κυριότητα στην ΕΤΑΔ, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία. Πρόκειται επομένως για μη κοινόχρηστη έκταση –και αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό– για την οποία το ελληνικό Δημόσιο κατέβαλε αποζημιώσεις δυνάμει των σχετικών παρακαταθέσεων στο ΤΠκΔ (ΦΕΚ 144Δ/1960 & ΦΕΚ 121Δ/1972), καθιστώντας την έκταση αυτή ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου (ΕΟΤ) για τον σκοπό της τουριστικής αξιοποίησης, όπως και προαναφέραμε».
Αντιθέτως, ο αιγιαλός και η παραλία ανήκουν στη δημόσια κτήση και όχι στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου. Είναι δημόσια αγαθά, αμεταβίβαστα, ακατάσχετα και εκτός πάσης συναλλαγής, και προορίζονται να εξυπηρετούν τον δημόσιο σκοπό της κοινοχρησίας.
Πριν προχωρήσουμε στις επόμενες απαντήσεις της ΕΤΑΔ, κρίνεται σκόπιμο να γίνουν κάποιες διευκρινίσεις, καθώς το ζήτημα περιπλέκεται λόγω της δαιδαλώδους νομοθεσίας και των αλλαγών που έγιναν μετά τα μνημόνια. Καταρχάς, η ΕΤΑΔ από το 2016 είναι ανώνυμη εταιρεία, θυγατρική του Υπερταμείου. Αποτελεί συνέχεια της εταιρείας Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε., που συστάθηκε το 1998 με σκοπό την αξιοποίηση της περιουσίας του ΕΟΤ και με τη διοίκηση της οποίας υπογράφηκε η σύμβαση παραχώρησης μεταξύ ελληνικού Δημοσίου και ξενοδοχειακού ομίλου το 2003.
Πριν γίνει θυγατρική του Υπερταμείου, το 2011 απορρόφησε την εταιρεία Ολυμπιακά Ακίνητα, αλλά και την πρώην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (ΚΕΔ Α.Ε.) που διαχειριζόταν τα δημόσια ακίνητα της ιδιωτικής περιουσίας του υπουργείου Οικονομικών.
Το 2016 απορρόφησε και την Εταιρεία Παράκτιο Αττικό Μέτωπο Α.Ε., η οποία δημιουργήθηκε για να κατευθύνει την αξιοποίηση του παραλιακού μετώπου. Όταν με τον μνημονιακό νόμο του 2016 έγινε θυγατρική του Υπερταμείου, μεταβιβάστηκαν σ' αυτή η νομή και η κυριότητα, δηλαδή η ιδιοκτησία, όλων των περιουσιακών στοιχείων που διαχειριζόταν. Υπήρξαν όμως κάποιες εξαιρέσεις, που ήταν οι αιγιαλοί, οι παραλίες, οι παρόχθιες εκτάσεις, οι υδρότοποι, οι περιοχές Ramsar και Natura, οι αρχαιολογικοί χώροι και οι αμιγώς δασικές εκτάσεις.
Η ΕΤΑΔ όμως ασκεί τη διοίκηση, τη διαχείριση και την εκμετάλλευση στα Τουριστικά Δημόσια Κτήματα, τα οποία βάσει της νομοθεσίας είναι κυρίως παραλιακά ακίνητα. Σ’ αυτά μπορεί να έχει και τη διαχείριση «των κοινόχρηστων εκτός συναλλαγής τμημάτων ζωνών αιγιαλού και παραλίας», όπως αναφέρει η σχετική νομοθεσία του 2023, αλλά και του 2024, που αφορά τους όρους της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές: «Ειδικά τους αιγιαλούς και τις παραλίες που έχουν χαρακτηρισθεί ως Τουριστικά Δημόσια Κτήματα {…} διοικεί και διαχειρίζεται η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε. (ΕΤΑΔ Α.Ε.)», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Νομικοί κύκλοι που παρακολουθούν την υπόθεση του Λαγονησίου μάς λένε ότι η πρόσφατη νομοθεσία παρακάμπτει και μια απόφαση του Δ΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, που είναι πολύ κρίσιμη για την υπόθεση του Λαγονησίου.
Η απόφαση 2298 του ΣτΕ εκδόθηκε το 2020. Αφορούσε μια προσφυγή του δήμου Σαρωνικού που έγινε το 2014. Τότε ο δήμος προσέβαλε στο Συμβούλιο της Επικρατείας μια απόφαση του υπουργείου Οικονομικών του 2014 η οποία αφορούσε τη μεταβίβαση εκτάσεων του δήμου Σαρωνικού στις περιοχές Λαγονήσι, Μαύρο Λιθάρι, Αλυκές και Παλαιά Φώκαια στο Παράκτιο Μέτωπο Α.Ε. Στο μεσοδιάστημα όμως υπήρξαν νομοθετικές εξελίξεις και η εταιρεία Παράκτιο Μέτωπο Α.Ε. απορροφήθηκε από τη θυγατρική του Υπερταμείου ΕΤΑΔ .
Το παραλιακό μέτωπο του Λαγονησίου είναι το πολύτιμο λάφυρο ενός πολέμου στον οποίο διεξάγονται πολλές παράλληλες μάχες. Φωτ.: EUROKINISSI
Όπως ανέφεραν οι δικηγόροι που χειρίστηκαν τότε την υπόθεση, «το ΣτΕ αποφάνθηκε ότι η συγκεκριμένη εταιρεία δεν μπορεί να διατηρεί την κυριότητα ακινήτων του Δημοσίου ή του ΕΟΤ τα οποία εμπίπτουν στις εξαιρέσεις της νομοθεσίας, ούτε να διοικεί και να διαχειρίζεται ακίνητα που περιλαμβάνουν εντός αυτών κοινόχρηστα, εκτός συναλλαγής, τμήματα ζωνών αιγιαλών και παραλίας τα οποία χαρακτηρίστηκαν ή χαρακτηρίζονται Τουριστικά Δημόσια Κτήματα, ανεξαρτήτως του χρόνου και του τρόπου που περιήλθαν σε αυτήν».
Στις απαντήσεις που μας έδωσε η ΕΤΑΔ, «για τον αιγιαλό έμπροσθεν της εδαφικής χερσαίας έκτασης», εξηγεί ότι «αποτελείται από εκτάσεις που έχουν χαρακτηρισθεί Τουριστικά Δημόσια Κτήματα, σύμφωνα με τη σχετική εκ του νόμου διαδικασία. Συνέπεια του χαρακτηρισμού της έκτασης ως Τουριστικού Δημοσίου Κτήματος είναι ότι η διοίκηση και διαχείρισή της ανατέθηκε στον ΕΟΤ, ήδη δε ανήκει στην ΕΤΑΔ».
Το γεγονός αυτό, όμως, όπως υπογραμμίζει, «δεν σημαίνει ότι έχει χάσει τον κοινόχρηστο χαρακτήρα του». Αλλά «αποκλειστικά και μόνο ότι ο φορέας διοίκησης και διαχείρισης του αιγιαλού είναι η ΕΤΑΔ».
Κοινόχρηστος χαρακτήρας σημαίνει ότι θα πρέπει να διασφαλιστεί η ακώλυτη και ανεμπόδιστη πρόσβαση όλων. Είναι μια προϋπόθεση όλης ανεξαιρέτως της ισχύουσας νομοθεσίας, την οποία η ΕΤΑΔ αφήνει από ό,τι φαίνεται «στη συνεργασία του μισθωτή με τις τοπικές κοινωνίες».
Σε σχετικό ερώτημα της LiFO μάς απάντησε τα εξής: «Πρέπει να αποσαφηνίσουμε ότι αφού ολοκληρωθεί η παραχώρηση της εν λόγω έκτασης, ο τρόπος διαχείρισης και λειτουργίας της εναπόκειται και θα καθοριστεί από τη μισθώτρια. Δική μας άποψη, ωστόσο, η οποία προκύπτει από την εμπειρία μας σε άλλες μεγάλες επενδύσεις, είναι ότι η επιτυχία της κάθε επένδυσης έγκειται στη συνεργασία του μισθωτή με τις τοπικές κοινωνίες, καθώς πάντοτε ο στόχος κάθε επένδυσης είναι να αγκαλιάζεται από τους πολίτες και κυρίως να διαχέει οφέλη ευρύτερα στις τοπικές κοινωνίες. Έχουμε την πεποίθηση ότι ο ξενοδοχειακός όμιλος στο πλαίσιο αυτού του πνεύματος συνεργασίας θα λειτουργήσει και σε αυτή την περίπτωση, έχοντας ανοικτή επικοινωνία με τον δήμο και την Περιφέρεια, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι πολίτες θα μπορούν να έχουν πρόσβαση και να απολαμβάνουν την παραλία».
Αντρέας Καράμπελας,
φυσικός στο Γενικό Λύκειο Αναβύσσου.
Η εμπειρία που μεταφέρει στη LiFO o Αντρέας Καράμπελας, φυσικός στο Γενικό Λύκειο Αναβύσσου, δεν φαίνεται να αντικατοπτρίζει αυτή την αισιόδοξη πλευρά που μας μεταφέρει η ΕΤΑΔ: «Τον Νοέμβριο του 2022 (για να μην ενοχλήσουμε τυχόν ενοίκους) ζήτησα τηλεφωνικώς από τη διοίκηση του Grand Resort Λαγονησίου να πραγματοποιήσω τον περίπατο στις εγκαταστάσεις τους, μαζί με 12 μαθήτριες που αποτελούσαν τον Περιπατητικό Όμιλο του Γενικού Λυκείου Αναβύσσου που είχαμε συστήσει. Η απάντηση ήταν "Είμαστε κλειστά τώρα, γίνονται εργασίες, υπάρχει κίνδυνος ατυχήματος". Επανήλθα με νέο τηλεφώνημα τον Απρίλιο του 2023. Η απάντηση τώρα ήταν: "Βεβαίως. Η είσοδος κοστίζει 120 ευρώ το άτομο. Σας φαίνονται πολλά; Ελάτε καθημερινή που κοστίζει 70 ευρώ το άτομο"».
Ποια θα είναι η κατάληξη της υπόθεσης δεν γνωρίζουμε. Όταν υπενθυμίσαμε στην ΕΤΑΔ τις αντιδράσεις της κοινωνίας, που μιλά για παντελή αποκλεισμό του παραλιακού μετώπου της περιοχής του Λαγονησίου, μας απάντησε ότι η εταιρεία οφείλει να ενεργεί στο πλαίσιο της νομοθεσίας που διέπει τη λειτουργία και τους κανονισμούς της αλλά και βάσει των δεσμεύσεων «που έχουμε αναλάβει συμβατικά ή/και απορρέουν από τις σχετικές δικαστικές αποφάσεις».
Στο διά ταύτα, ανέφερε ότι η παραχώρηση θα προχωρήσει: «Αντιλαμβάνεστε ότι στόχος μας είναι να προστατεύσουμε τα συμφέροντα του ελληνικού Δημοσίου και παράλληλα να υπηρετήσουμε τους αναπτυξιακούς στόχους που θέτει η χώρα και αυτό προσπαθούμε να πράξουμε και στη συγκεκριμένη περίπτωση, όπου και πρόκειται για μια πολύ συγκεκριμένη έκταση, την οποία οφείλουμε να παραχωρήσουμε και να αξιοποιήσουμε, σύμφωνα με τη χρήση για την οποία προορίζεται, δηλαδή για την τουριστική αξιοποίηση».
Το παραλιακό μέτωπο του Λαγονησίου είναι το πολύτιμο λάφυρο ενός πολέμου στον οποίο διεξάγονται πολλές παράλληλες μάχες. Ο δήμος Σαρωνικού και οι κάτοικοι μαζί με το δυναμικό κίνημα «Ελεύθερες Παραλίες» διεκδικούν την ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες της περιοχής, υποστηρίζοντας ότι οι ανοιχτές παραλίες είναι αδιαπραγμάτευτο δημόσιο αγαθό.
Προς το παρόν ο μεγάλος χαμένος της πολύκροτης υπόθεσης είναι το κράτος, το οποίο καλείται να καταβάλει αποζημιώσεις που φτάνουν τα 800 εκατ. ευρώ με δικαστικές αποφάσεις που δεν μπορεί να προσβάλει. Στο στρατόπεδο των ηττημένων αρνούνται δυναμικά να ενταχθούν ο δήμος, οι πολίτες και οι κάτοικοι που επιμένουν. Η υπόθεση είναι ανοιχτή και ο επίλογος θα γραφεί με δυσκολία από τους αρμόδιους που τη διαχειρίζονται.
