Για τα πολεοδομικά γράψαμε, για τα αυθαίρετα επίσης, για την απουσία σχεδίων εκκένωσης και για τη δασοπροστασία και για την πολιτική προστασία για να δούμε μια παράμετρο ακόμα: το μοιραίο λάθος της εκτροπής των οχημάτων...
ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΙΓΑΛΑΚΗΣ*
ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΙΓΑΛΑΚΗΣ*
Τα σημεία εκτροπής της κυκλοφορίας (μπλε τρίγωνα) και οι κατευθύνσεις (κίτρινα βέλη), τις οποίες ακολούθησαν οι οδηγοί που κινούνταν επί της λεωφόρου Μαραθώνος. Αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί κυκλοφοριακή συμφόρηση στους στενούς δρόμους της περιοχής.
Είναι δύσκολο κανείς να αναφερθεί με νηφαλιότητα και με «καθαρή ματιά» στη βιβλική καταστροφή στο Μάτι της Αττικής, όταν οι έντονες μνήμες ενός ανείπωτου ολέθρου είναι τόσο νωπές. Και, την ίδια ώρα, είναι απαράδεκτη η οποιαδήποτε προσπάθεια πολιτικής εκμετάλλευσης μιας εθνικής τραγωδίας. Αποτελεί, όμως, ευθύνη της κοινωνίας μας, όχι μόνο απέναντι στους δεκάδες νεκρούς και στους συγγενείς τους, αλλά στο σύνολο των Ελλήνων πολιτών, να αναζητήσει τα αίτια και τις ευθύνες της τραγωδίας. Και να φροντίσει να μην έχουμε στο μέλλον ανάλογες καταστροφές και απώλειες ζωών.
Είναι προφανές ότι στην πληγείσα περιοχή υπάρχουν σοβαρά θέματα – προβλήματα άναρχης δόμησης, αλλά και, όπως αποδείχθηκε, έλλειμμα σχεδίου αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών. Ομως, ακόμα και με την υπάρχουσα προβληματική κατάσταση, είναι μείζον να διευκρινιστεί ο ρόλος της Πολιτικής Προστασίας και να διερευνηθεί κατά πόσον η έλλειψη συντονισμού οδήγησε στην απώλεια ανθρώπινων ζωών.
Οταν η πυρκαγιά «κατέβηκε» από τον Νέο Βουτζά και πέρασε τη λεωφόρο Μαραθώνος, η Ελληνική Αστυνομία προέβη σε εκτροπή της κυκλοφορίας των οχημάτων που κινούνταν επί της συγκεκριμένης λεωφόρου. Αυτό συνέβη, σύμφωνα με τις μαρτυρίες αλλά και με βάση την ανάρτηση της Ελληνικής Αστυνομίας σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης (και την αναδημοσίευσή της από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας) κάποια στιγμή μετά τις 18.20 και πριν από τις 19.54.
Η εκτροπή αυτή φαίνεται ότι είναι το μεγαλύτερο –από τα πολλά– επιχειρησιακά λάθη που συνέβησαν το μοιραίο απόγευμα της 23ης Ιουλίου 2018. Οχι γιατί δεν έπρεπε να διακοπεί η κυκλοφορία των οχημάτων επί της λεωφόρου Μαραθώνος, από τη στιγμή που αυτή είχε παραδοθεί στις φλόγες. Αλλά γιατί, αντί να δοθεί εντολή στους οδηγούς να κάνουν αναστροφή και να απομακρυνθούν από την περιοχή, η οποία καιγόταν, κατηύθυναν τους διερχόμενους οδηγούς στο «μάτι του κυκλώνα».
Σύμφωνα με μαρτυρίες πολιτών, μεταξύ των οποίων και «επωνύμων», όπως αυτή της πρώην γενικής γραμματέως του ΚΚΕ κ. Αλέκας Παπαρήγα, αλλά όπως προκύπτει και από την ανάρτηση της Ελληνικής Αστυνομίας, η εκτροπή των αυτοκινήτων γινόταν: από δύο σημεία της λεωφόρου Μαραθώνος (σημεία 1 και 2 στο ανακοινωθέν της Ελληνικής Αστυνομίας, από το πρώτο και πλησιέστερο προς Αθήνα η εκτροπή γινόταν μέσω της οδού Φλέμιγκ) για όσους κινούνταν με κατεύθυνση προς τη Νέα Μάκρη και τον Μαραθώνα και μέσω της οδού Αγίας Μαρίνας (σημείο 3 στο ανακοινωθέν) για όσους κινούνταν με κατεύθυνση προς την Αθήνα. Καθώς οι οδηγοί απληροφόρητοι προσπαθούσαν να φτάσουν στον προορισμό τους, οδηγήθηκαν και από τις δύο αντίθετες κατευθύνσεις προς το Κόκκινο Λιμανάκι και το Μάτι!
Για να αποκτήσει κανείς καλύτερη εικόνα αναφορικά με το τι συνέβη, στον χάρτη απεικονίζονται η αρχική εστία και η κατεύθυνση της πυρκαγιάς, τα σημεία εκτροπής της κυκλοφορίας (με μπλε τρίγωνα) και οι κατευθύνσεις, τις οποίες, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ακολούθησαν οι οδηγοί που κινούνταν επί της λεωφόρου Μαραθώνος. Αποτέλεσμα αυτής της κίνησης των οχημάτων ήταν να δημιουργηθεί κυκλοφοριακή συμφόρηση στους στενούς δρόμους της περιοχής και να ακινητοποιηθούν τα οχήματα, τη στιγμή που η πυρκαγιά μαινόταν. Μία ακόμα εκτροπή της κυκλοφορίας (4ο σημείο στο ανακοινωθέν) έγινε επί της οδού Ποσειδώνος, στην κατεύθυνση προς Μαραθώνα, στο Κόκκινο Λιμανάκι. Λίγο πριν από αυτό το σημείο, βρίσκεται η οδός Ειρήνης, όπου βρήκαν τον θάνατο 26 άτομα, προσπαθώντας να βρουν διέξοδο προς τη θάλασσα αφού εγκατέλειψαν τα αυτοκίνητά τους.
Το χάος που επικράτησε εκείνη τη στιγμή αποτυπώνεται και επιβεβαιώνεται και στις συγκλονιστικές φωτογραφίες με τα καμένα αυτοκίνητα: είχαν ακινητοποιηθεί κινούμενα και προς τις δύο κατευθύνσεις, κίνηση που εκ των πραγμάτων δεν μπορούσε να γίνει στους στενούς δρόμους της περιοχής.
Εμπλεκόμενοι
Οι αστυνομικοί, οι οποίοι βρίσκονταν στη λεωφόρο Μαραθώνος, εκτελούσαν εντολές. Αν τους είχε δοθεί η εντολή να διακόψουν την κυκλοφορία και να στείλουν τα αυτοκίνητα πίσω, και όχι στο σημείο της καταστροφής, θα το έκαναν. Το μοιραίο λάθος οφείλεται καθαρά σε παντελή έλλειψη συντονισμού. Στην αντιμετώπιση αυτής της καταστροφής εμπλέκονται η Πυροσβεστική Υπηρεσία, η Ελληνική Αστυνομία, οι δήμοι και η Περιφέρεια Αττικής. Η ευθύνη του συντονισμού όλων αυτών κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης του φυσικού φαινομένου ανήκει στην Πολιτική Προστασία, η οποία απέτυχε παταγωδώς να επιτελέσει το έργο της.
Η Δικαιοσύνη έχει ήδη επιληφθεί και θα πρέπει απερίσπαστη να ολοκληρώσει το δύσκολο έργο της. Ομως, η πολιτική ευθύνη για το ποιος επελέγη στη θέση του επικεφαλής της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και το πώς λειτούργησε ο κρατικός μηχανισμός ανήκει, ακέραια, στους αρμόδιους υπουργούς: τον αναπληρωτή υπουργό Εσωτερικών, με αρμοδιότητα σε θέματα Προστασίας του Πολίτη Νίκο Τόσκα, τον υπουργό Εσωτερικών Πάνο Σκουρλέτη, στο υπουργείο του οποίου υπάγονται οι παραπάνω κρατικοί φορείς και στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα.
* Ο κ. Βασίλης Διγαλάκης είναι καθηγητής και πρώην πρύτανης Πολυτεχνείου Κρήτης.
Αρθρο - κόλαφος αναφορικά με το τι έγινε την τραγική 23η Ιουλίου
Αρθρο - κόλαφος του BBC για τη νύχτα της τραγωδίας επιρρίπτει ευθύνες στην Αστυνομία για το γεγονός ότι έστελνε κόσμο προς το Μάτι. Στο κείμενο τονίζεται ότι την ώρα της τραγωδίας όχι μόνο δεν υπήρξε κάποιος επίσημος συναγερμός για τους κατοίκους του Μάτι, αλλά οι ίδιοι έμαθαν από στόμα σε στόμα πως η φωτιά συνεχίζει προς τον οικισμό τους.
Επίσης σχολιάζεται και το γεγονός πως δεν έγινε ούτε μία παραίτηση από τους αρμοδίους παρά το μεγάλο μέγεθος της τραγωδίας, ενώ αναφορά γίνεται και στον επικεφαλής της Πολιτικής Προστασίας Γιάννη Καπάκη, ο οποίος τέσσερις ημέρες πριν την πυρκαγιά σε τηλεοπτική του συνέντευξη επέμεινε ότι υπήρχε άριστη αντιπυρική προετοιμασία.
Αναλυτικά το άρθρο
«Ο χειρισμός της πυρκαγιάς από τις αρχές έχει ήδη επικριθεί ευρέως από τους πυρόπληκτους. Η ελληνική κυβέρνηση επέρριψε την ευθύνη για την καταστροφή στους δράστες του εμπρησμού αλλά και σε κάποιους από τους κατοίκους της περιοχής, που παρεμπόδισαν τη διαφυγή των πολιτών με παράνομες κατασκευές.
Μποτιλιάρισμα και πανικός
Μία από τις πιο καταστροφικές εικόνες στο Μάτι ήταν δεκάδες καίγονται αυτοκίνητα σε μικρή απόσταση από την ακτή. Σύμφωνα με τον καθηγητή Βασίλη Διγαλάκη του Πανεπιστημίου Κρήτης, τα αυτοκίνητα εξετράπησαν λανθασμένα στην περιοχή από την αστυνομία.
Αντί να γυρίσουν αυτοκίνητα πίσω στον κεντρικό δρόμο, τη λεωφόρο Μαραθώνος, η αστυνομία προχώρησε σε εκτροπές και έστειλε οδηγούς που κατευθύνονταν τόσο νότια όσο και βόρεια προς την περιοχή που θα καταστρέφονταν από τη φωτιά, δήλωσε στο BBC.
«Προφανώς έπρεπε να σταματήσουν την κυκλοφορία στη λεωφόρο Μαραθώνα, καθώς τα αυτοκίνητα θα κινούνταν προς τη φωτιά», είπε.
«Αλλά αντί να εμποδίσουν την κυκλοφορία και να ζητήσουν από τους οδηγούς να κάνουν αναστροφή, τους επέτρεψαν να αναζητήσουν εναλλακτικές διαδρομές και οι μόνες διαδρομές ήταν μέσω του Ματιού», συμπλήρωσε.
Μία ανάρτηση της Αστυνομίας στο facebook την 23η Ιουλίου, λίγο πριν ανακατευθύνει την κίνηση δείχνει τι επικρατούσε. Περιλαμβάνει τρεις εκτροπές από την Μαραθώνος και μία τέταρτη κοντά στην φωτιά στο Κόκκινο Λιμανάκι. Το μήνυμα αναδημσοίευσε και η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας.
Δεκάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους καθώς προσπάθησαν να βγουν από τα αυτοκίνητά τους και να φύγουν, σημειώνεται στο δημοσίευμα.
«Εκείνη τη στιγμή δεν υπήρχε διέξοδος. Και αν κοιτάξετε τις εικόνες των καμένων αυτοκινήτων, θα δείτε ότι εξακολουθούν να είναι μπλοκαρισμένοι προς κάθε κατεύθυνση», επισημαίνει ο κ. Διγαλάκης.
Οι παρατηρήσεις του υποστηρίζονται από ξεχωριστή έκθεση του Πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία αναφέρει ότι οι προσπάθειες εκκένωσης του Ματιού ήταν ανοργάνωτες και προκάλεσαν κυκλοφοριακή συμφόρηση και πανικό.
Δεν υπήρξε κανένας επίσημος συναγερμός για τους κατοίκους και τους τουρίστες κοντά στην παραλία, αλλά μόνο από στόμα σε στόμα από ανθρώπους που διέφευγαν δυτικά του Ματιού, συνεχίζει. Οι κάτοικοι και οι τουρίστες δεν είχαν σχεδόν καθόλου χρόνο να αντιδράσουν.
Η πυρκαγιά χρειάστηκε μόλις 30 λεπτά για να περάσει τη λεωφόρο Μαραθώνος και να φτάσει στην ακτή στις 23 Ιουλίου, εν μέσω των δυτικών ανέμων που καταγράφηκαν στην περιοχή και εφταναν μέχρι και τα 120 χιλιόμετρα την ώρα.
Συνολικά 305 αυτοκίνητα κάηκαν σε θερμοκρασίες τόσο υψηλές ώστε οι ζάντες αλουμινίου και τα παράθυρα των αυτοκινήτων έλιωναν.
Η ομάδα του πανεπιστημίου αναφέρει πως η έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού λειτούργησε ως παγίδα για τους ανθρώπους που προσπαθούσαν να ξεφύγουν. Όπως σημειώνουν, τα στενά δρομάκια, τα αδιέξοδα και η έλλειψη ανοιχτών χώρων τους εμπόδισαν να διαφύγουν.
Την περασμένη εβδομάδα, ο υπουργός Άμυνας Πάνος Καμμένος είπε ότι οι παράνομες κατασκευές από τους κατοίκους είχαν συμβάλει στην καταστροφή παρεμποδίζοντας τις διαδρομές διαφυγής.
Ούτε μία παραίτηση
Μέχρι στιγμής ταυτοποιήθηκαν οι σοροί 76 θυμάτων που εντοπίστηκαν τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα. Πραγματοποιήθηκαν οι κηδείες μερικών, όμως αρκετοί παραμένουν αγνοούμενοι.
Οι οικογένειες ενός ηλικιωμένου ζευγαριού που έχασε τη ζωή του στη φωτιά, κατέθεσαν μήνυση κατά της αστυνομίας, της πυροσβεστικής, της πολιτικής προστασίας και των επικεφαλής της περιφέρειας για το χειρισμό της τραγωδίας.
Υποστηρίζουν ότι κανένας υπάλληλος από τον Μαραθώνα ή από τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης δεν προειδοποίησε τους κατοίκους, δεν έδωσε εντολές για να εκκενώσουν την περιοχή και δεν πρότεινε διαδρομές εκκένωσης.
Μεταξύ αυτών που επικρίθηκαν για την αντίδρασή τους στην πυρκαγιά είναι ο επικεφαλής της Πολιτικής Προστασίας Γιάννης Καπάκης, ο οποίος τέσσερις ημέρες πριν την πυρκαγιά σε τηλεοπτική του συνέντευξη επέμεινε ότι υπήρχε άριστη αντιπυρική προετοιμασία.
Η αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης στη φωτιά ώθησε τον επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυριάκο Μητσοτάκη να ζητήσει από εκείνους που έχουν την πολιτική ευθύνη και όσους χειρίστηκαν σε επιχειρησιακό επίπεδο την καταστροφή να παραιτηθούν.
«Αναρωτιέμαι πραγματικά πώς μερικοί άνθρωποι ... μπορούν να κοιμηθούν σήμερα και να συνεχίσουν να ασκούν ευτυχώς τα καθήκοντά τους», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Μητσοτάκης.
Οι επικρίσεις του θεωρήθηκε ευρέως ότι στοχεύουν στον χειρισμό της κρίσης από τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα. Ένας υπουργός - Τόσκας - έθεσε την παραίτησή του στη διάθεση του κ. Τσίπρα, ο οποίος δεν την δέχθηκε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου