Δυστυχώς οι τελευταίες καταστροφικές πυρκαγιές και ο μεγάλος αριθμός νεκρών συμπολιτών μας φέρνουν στην επιφάνεια ξανά τα διαχρονικά και εξαιρετικά σοβαρά προβλήματα που υπάρχουν στο ευρύτερο πολεοδομικό σύμπλεγμα της Αθήνας. Τότε μόνο και κάτω από τις τραγικές αυτές συγκυρίες συζητάμε για ζητήματα που οφείλαμε να είχαμε λύσει δεκαετίες πριν.
Η ιστορία της πολεοδομικής εξέλιξης της πρωτεύουσας -και όχι μόνον- μας διδάσκει ότι στον τόπο μας ουδέποτε εφαρμόστηκαν τα διάφορα πολεοδομικά σχέδια που εκπονήθηκαν στο παρελθόν, αλλά αντιθέτως η Αθήνα επεκτεινόταν άναρχα, χωρίς σχέδιο, προς κάθε κατεύθυνση, με αποτέλεσμα το κράτος να «νομιμοποιεί» ή «τακτοποιεί», εκ των υστέρων πάντοτε, τις αυθαίρετες ιδιωτικές πολεοδομήσεις και καταπατήσεις. Περιοχές σαν το Μάτι και την Κινέτα υπάρχουν, δυστυχώς, πάρα πολλές, με αντίστοιχα, αν όχι και σοβαρότερα, προβλήματα.
Χτίζαμε μέσα σε δασικές εκτάσεις, δίπλα στο κύμα, μπαζώναμε ρέματα και χειμάρρους, καλύψαμε μια για πάντα τα δυο ποτάμια, τον Κηφισό και τον Ιλισό, μετατρέποντάς τα σε αποχετευτικούς αγωγούς. Η σημερινή εικόνα της πόλης απεικονίζει εύληπτα τον τρόπο που ζούμε και συμπεριφερόμαστε· χαρακτηριστικό γεγονός είναι ότι το ελληνικό κράτος, σχεδόν από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, δεν έχει ακόμα ολοκληρώσει την εκπόνηση του Εθνικού Κτηματολογίου και Δασολογίου.
Στη σύγχρονη νεοελληνική πόλη υπερισχύει το ιδιωτικό, ενώ ο δημόσιος χώρος διαρκώς ελαχιστοποιείται και συρρικνώνεται. Δρόμοι, πλατείες, πάρκα υποχωρούν μπροστά στην αρπακτική βουλιμία του ιδιωτικού. Ο σχεδιασμός, όμως, της πόλης προϋποθέτει πρώτα απ’ όλα την οργάνωση του δημόσιου χώρου, την κατασκευή των δικτύων υποδομής και στο τέλος την ανέγερση των κτιρίων.
Εδώ έχουμε αντιστρέψει αυτήν τη διαδικασία με καταστροφικά αποτελέσματα που τα διαπιστώνουμε έπειτα από κάθε καταστροφή, σαν να τα αντικρίζουμε για πρώτη φορά. Πυρκαγιές, πλημμύρες, σεισμοί… Η συζήτηση αυτή πρέπει να γίνεται με ειλικρίνεια σε μόνιμη βάση, να συμμετέχουν όλοι σε αυτήν κι όχι μόνον οι αρμόδιοι, και φυσικά όχι κάτω από την πίεση των τελευταίων τραγικών στιγμών!
Η πόλη είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ο οποίος μεταβάλλεται με το πέρασμα του χρόνου με δυναμικό τρόπο. Από εμάς τους ίδιους μένει να αποφασίσουμε σε τι περιβάλλον θέλουμε να ζούμε κι αν επιτέλους, έστω και τώρα, προτάξουμε το δημόσιο συμφέρον έναντι του ιδιωτικού.
* καθηγητής της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Ε.Μ. Πολυτεχνείου
Η Αθήνα "επεκτεινόταν άναρχα" κ Παπαϊωάννου γιατί η μεγάλη ιδιοκτησία γης προχωρούσε σε "κατάτμηση μείζονος εκτάσεως" με δικό της σχέδιο, και πούλαγε οικόπεδα σύμφωνα με το δικό της σχέδιο.
ΑπάντησηΔιαγραφή" Γνωρίζουμε ότι στην Αττική όπως και σε κάθε καπιταλιστική πόλη, η ιστορία το έχει αποδείξει ότι, «άναρχη δόμηση» είναι ο όρος που χρησιμοποιεί η κυρίαρχη τάξη όταν ιεραρχώντας η ίδια τα συμφέροντά της διαμορφώνει την πόλη σύμφωνα με αυτά, αλλά θέλοντας να κρύψει τον σκοπό αυτό, δημιουργεί μια «ιεραρχημένη αναρχία» στην Πολεοδομική Πολιτική και Πρακτική, και με τον τρόπο αυτό καλλιεργεί και διαμορφώνει συγκεκριμένες πεποιθήσεις και συμπεριφορές των κατώτερων τάξεων, εξυπηρετικούς στους σκοπούς και στις επιδιώξεις της. Η «κατάτμηση μείζονος εκτάσεως» που επέτρεψε το Κράτος στηρίζοντας την μεγαλοϊδιοκτησία ήταν που δημιούργησε την «ιεραρχημένη αναρχία» στην δόμηση. Ήταν «ιεραρχημένη» για να πουλήσει η μεγαλοϊδιοκτησία, και έγινε «άναρχη» μόλις η μεγαλοϊδιοκτησία πούλησε το τελευταίο οικόπεδο.
όπως και η αυθαίρετη δόμηση. "Δεν χτίζαμε" Το κράτος στηρίζοντας τα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης στήριζε και πριμοδοτούσε την "Αυθαίρετη δόμηση" στηρίζοντας τα συμφέροντά της πολιτικά και οικονομικά.
Ας δούμε επί τέλους την αλήθεια και ας μην κρυβόμαστε πίσω από ψευτορομαντικά κείμενα