Π. Παπακωνσταντίνου: Οι καμπάνες της Γαλλίας χτυπάνε για όλους

Άρθρο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου. Αναδημοσίευση από το site της Iskra

ΣΗΜΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Η ΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑΣ

Αυτή τη φορά, κανένας δεν έπεσε από τα σύννεφα. Επιβεβαιώνοντας τις δημοσκοπήσεις, ο πρώτος γύρος των χθεσινών περιφερειακών εκλογών στη Γαλλία ανέδειξε σε πρώτη δύναμη το ακροδεξιό, Εθνικό Μέτωπο με ποσοστό 31% σε πανεθνική κλίμακα, έναντι μόλις... 11% στις αντίστοιχες εκλογές του 2010. Στη δεύτερη θέση, πρακτικά στάσιμο, με ποσοστό 27% (26%) έμεινε το δεξιό κόμμα «Οι Ρεπουμπλικανοί» του Νικολά Σαρκοζί, ενώ το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα υποχώρησε στην τρίτη θέση, με 23% (29%). Ακολουθούν οι Πράσινοι, με 6,6%, το Μέτωπο της Αριστεράς με 4% και το ευρωσκεπτικιστικό κόμμα “Όρθια η Δημοκρατία” με 3,7%.  

Το ακροδεξιό κόμμα της Μαρίν Λεπέν ήρθε πρώτο, με μεγαλύτερη ή μικρότερη διαφορά, σε έξι από τις13 περιφέρειες της μητροπολιτικής Γαλλίας και είναι πολύ πιθανό να κερδίσει τουλάχιστον δύο από αυτές στο δεύτερο γύρο της επόμενης Κυριακής. Η ίδια η Μαρίν Λεπέν συγκέντρωσε το 41% των ψήφων στη βόρεια περιφέρεια του Καλαί, μια περιφέρεια με έξι εκατομμύρια κατοίκους (περισσότερους από τη Δανία), την πιο φτωχή της χώρας, παλιό οχυρό της Αριστεράς και κατ' εξοχήν θύμα της αποβιομηχάνισης. Η ανιψιά της, Μαριόν Μαρεσάλ Λεπέν, αναδείχθηκε επίσης πρώτη, με 42% στην περιφέρεια Κυανής Ακτής-Προβηγκίας, την πιο πλούσια της Γαλλίας. Η κοινωνική γεωγραφία των αποτελεσμάτων αναδεικνύει το Εθνικό Μέτωπο σε δύναμη ριζωμένη τοπικά σε όλη τη χώρα, με τον εθνικιστικό-λαϊκιστικό-ξενοφοβικό λόγο του να διαπερνά όλα τα κοινωνικά στρώματα, από την κορυφή της αστικής τάξης μέχρι τους εργάτες και τους ανέργους.  

Πολλοί αναλυτές σημειώνουν ότι η Λεπέν ωφελήθηκε από την προσφυγική κρίση και κυρίως από την ατμόσφαιρα εμπόλεμης κατάστασης που περιέβαλλε τη Γαλλία στον απόηχο των πολύνεκρων, τρομοκρατικών επιθέσεων του Ισλαμικού Κράτους τον περασμένο μήνα, στο Παρίσι. Προφανώς, η εκτίμηση αυτή έχει μια ορισμένη βάση, αλλά μόνο γιατί οι παραδοσιακοί πυλώνες του αστικού πολιτικού συστήματος, Σοσιαλιστές και Δεξιά, νομιμοποίησαν τις σκληρές, αυταρχικές και ξενοφοβικές θέσεις του Εθνικού Μετώπου. Η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης που κήρυξε ο Ολάντ με τη συναίνεση όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων (δυστυχώς, και του ΚΚ Γαλλίας), η φιλοπόλεμη πολιτική στη Συρία και η νομιμοποίηση της ισλαμοφοβίας μπορεί να ανέβασαν τα ποσοστά δημοτικότητας του Γάλλου προέδρου, αλλά σε τίποτα δεν βοήθησαν το κόμμα του. Αντίθετα, επέτρεψαν στο Εθνικό Μέτωπο να εμφανίζεται “δικαιωμένο” στις πάγιες, αντιδραστικές θέσεις του.  

Ωστόσο θα υποτιμούσε κανείς ασυγχώρητα τη δυναμική του Εθνικού Μετώπου αν απέδιδε την άνοδό του μόνο ή κυρίως σε συγκυριακούς, επομένως εύκολα αντιστρέψιμους, παράγοντες. Οι χθεσινές εκλογές ήταν οι τρίτες μέσα σε ενάμιση χρόνο που έφεραν το Εθνικό Μέτωπο πρώτο σε πανεθνική κλίμακα. Είχαν προηγηθεί οι ευρωεκλογές του 2014, όπου εξασφάλισε το 24,9% και οι τοπικές του 2015, όπου έλαβε το 25,2%. Προτού ακόμη ξεσπάσει η προσφυγική κρίση και εκδηλωθούν οι τρομοκρατικές επιθέσεις, το Εθνικό Μέτωπο κατάφερνε να διεισδύσει σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα επενδύοντας στη χρόνιαανεργία (10,5% με τάση ανόδου), τη φτωχοποίηση και την ανασφάλεια μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού, με ένα λαϊκιστικό λόγο “εναντίον των ελίτ του Παρισιού”, ενσωματώνοντας τη δυσαρέσκεια απέναντι στο πολιτικό σύστημα και την Ε.Ε.  

Η αδυναμία της ριζοσπαστικής Αριστεράς να συγκροτήσει έναν άλλο, ανεξάρτητο πόλο (στη διαιώνιση της οποίας συμβάλλει η εμμονή του ΚΚ να εμφανίζεται ως φτωχός συγγενής των Σοσιαλιστών με τους οποίους συνεργάζεται κατά καιρούς σε εκλογικές αναμετρήσεις) άφησε ανοιχτό το πεδίο της ακροδεξιάς δημαγωγίας. Παράλληλα, η αποστασιοποίηση της Μαρίν Λεπέν από τον φασίζοντα αντισημιτισμό του πατέρα της και ιδρυτή του Εθνικού Μετώπου, Ζαν-Μαρί Λεπέν, βοήθησε την «αποδαιμονοποίηση» του κόμματος, στα μάτια των αστικών και ανώτερων μεσαίων στρωμάτων, και την ανάδειξή του σε αποδεκτό “τρίτο πόλο” της γαλλικής, πολιτικής ζωής-όχι ως κόμματος διαμαρτυρίας, αλλά ως νόμιμου διεκδικητή της εξουσίας στις προεδρικές εκλογές του 2017.  

Η απειλητική άνοδος της Ακροδεξιάς στη Γαλλία στέλνει σήμα κινδύνου σε όλη την Ευρώπη. Η “υπαρκτή Ε.Ε.” όντως αλλάζει, αλλά όχι με τον τρόπο που εξακολουθούν να ονειρεύονται οι εν αφθονία αιθεροβάμονες. Τα φαινόμενα εξάπλωσης των φαιών, ξενοφοβικών και ακροδεξιών τάσεων γενικεύονται, με τελευταίο - πριν τη Γαλλία - κρούσμα τη νίκη του PiS στις εκλογές της Πολωνίας. Η ελπίδα για μια αντίστροφη πορεία ριζοσπαστικοποίησης στη χειμαζόμενη από τη λιτότητα και τα μνημόνια περιφέρεια της Ε.Ε. με καταλύτη την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση, τον περασμένο Γενάρη, δυστυχώς ακυρώθηκε με την ταπεινωτική συνθηκολόγηση του Ιουλίου. Η σοβαρή, αρνητική επίδραση αυτής της εξέλιξης έγινε αμέσως αισθητή στην Ισπανία, όπως, πολύ φοβούμαστε, θα επιβεβαιώσουν και οι επικείμενες βουλευτικές εκλογές σε λίγες μέρες. Μοναδικό παράδειγμα “κόντρα στο ρεύμα” ήταν η πτώση της δεξιάς κυβέρνησης στην Πορτογαλία και η ανάδειξη κυβέρνησης των Σοσιαλιστών, με κριτική στήριξη της Αριστεράς (Μπλόκο και ΚΚ). Ωστόσο και εκεί, το παρελθόν και το ποιον της ηγεσίας των Σοσιαλιστών δεν επιτρέπει μεγάλες δόσεις αισιοδοξίας.  

Για να επιστρέψουμε στα της Γαλλίας, οφείλουμε να τονίσουμε ότι η άνοδος του Εθνικού Μετώπου κάθε άλλο παρά ευθύγραμμη υπήρξε και κάθε άλλο παρά ακατανίκητη θα πρέπει να θεωρηθεί ακόμη και σήμερα. Ο Ζαν-Μαρί Λεπέν είχε προκαλέσει σοκ στη Γαλλία και σ' όλο τον κόσμο ήδη το 2002, όταν ήρθε δεύτερος στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, αφήνοντας εκτός τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό Λιονέλ Ζοσπέν. Ωστόσο, στον δεύτερο γύρο το 82% των Γάλλων τον καταψήφισε, καθώς ενεργοποιήθηκαν τα δημοκρατικά αντανακλαστικά της κοινωνικής πλειοψηφίας. Στις επόμενες προεδρικές εκλογές του2007, το Εθνικό Μέτωπο περιορίστηκε στο 10,4%, διασπάστηκε και αντιμετώπισε πραγματική απειλή διάλυσης. Ο δεύτερος γύρος της επόμενης Κυριακής θα δώσει μια πρώτη ένδειξη για τη δυνατότητα συγκράτησης της Ακροδεξιάς - μην ξεχνάμε ότι η αποχή στον πρώτο γύρο έφτασε το 50%, κάτι που αφήνει πολλά ενδεχόμενα ανοιχτά για το δεύτερο γύρο. Σε κάθε περίπτωση, είναι φανερό ότι η απειλή του Εθνικού Μετώπου δεν θα αναχαιτισθεί, μακροπρόθεσμα, αν δεν αντιμετωπισθούν οι κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες που θρέφουν την ακροδεξιά δημαγωγία.