Γιάννης - Ορέστης Παπαδημητρίου | Τεύχος Ιανουαρίου 2016 του Unfollow
Η νέα ευρωπαϊκή οδηγία για τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, που τέθηκε σε εφαρμογή από την πρώτη ημέρα του καινούργιου χρόνου, συμπίπτει με μια τεταμένη περίοδο για το Ασφαλιστικό, δημιουργώντας ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τα ιδιωτικά προγράμματα συνταξιοδότησης.
Η ατυχής σύμπτωση με την ημερομηνία της γενικής απεργίας στις 12 Νοεμβρίου ήταν ο καθοριστικός παράγοντας που οδήγησε σε ακύρωση το 1ο ασφαλιστικό συνέδριο της εφημερίδας Ναυτεμπορική με τίτλο «Ιδιωτική Ασφάλιση: Θέμα Πολιτικής ή Ανάγκη;», υπό την αιγίδα πλήθους ιδιωτικών εταιρειών ασφάλισης, αλλά και όλων των ενώσεων του κλάδου, με προεξάρχουσα την Ένω-ση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδας. Επιφανείς προσκεκλημένοι ανάμεσα στους ομιλητές ήταν ο υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γιώργος Κατρούγκαλος και ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης. Αμφότεροι αρνήθηκαν να παραστούν, πιθανώς επηρεασμένοι από τη γενική κατακραυγή για τη συμμετοχή τους στις θεματικές κατηγορίες «Ώρα αποφάσεων για Επαγγελματικά Ταμεία – Ιδιωτικές Συντάξεις – Κύρια Ασφάλιση» και «Σύμπραξη δημόσιου – ιδιωτικού τομέα στην υγεία» αντίστοιχα, ανήμερα μιας απεργίας και με το πόρισμα της Επιτροπής Σοφών να έχει ξεκινήσει ήδη έντονες συζητήσεις για την κατεύθυνση της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης.
Στην πραγματικότητα, το 1ο ασφαλιστικό συνέδριο έχει συστημα-τικά κακή τύχη. Στην προηγούμενη εκδοχή του ήταν να λάβει χώρα στις 2 Ιουλίου, με προσκεκλημένους, μεταξύ άλλων, τον τότε υπουργό Υγείας Παναγιώτη Κουρουμπλή και τον γενικό γραμματέα κοινωνι-κής ασφάλισης Γιώργο Ρωμανιά, αλλά ακυρώθηκε από την ξαφνική ανακοίνωση του δημοψηφίσματος. Πλάι στο πολλάκις ακυρωμένο συνέδριο, έχουν λάβει χώρα διάφορες ημερίδες με παραλλαγές του ίδιου τίτλου: «Ιδιωτική ασφάλιση: Ταμπού και ανάγκη» με οικοδεσπότη τον Γιάννη Μώραλη, στον Πειραιά, τον Οκτώβριο, «Το μέλλον των συντάξεων και η ανάγκη για ιδιωτική ασφάλιση», στη Θεσσαλονίκη, το Μάιο.
Μια αυξημένη κινητικότητα παρατηρείται στο ζήτημα της ιδιωτι-κής ασφάλισης και ενισχύεται από τις προεκλογικές εξαγγελίες για μεικτό σύστημα με τη συμμετοχή ιδιωτών στο χώρο της υγείας από τον Παναγιώτη Κουρουμπλή και το αμφίθυμο πόρισμα της Επιτροπής Σοφών υπό την εποπτεία του Γιώργου Κατρούγκαλου που έχει δεχθεί έντονες κριτικές για τα κεφαλαιοποιητικά χαρακτηριστικά του. Μετά την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, οι διαφημίσεις των ασφαλιστικών εταιρειών έχουν δέσει με τις στήλες απόψεων στις εφημερίδες, που αφιερώθηκαν στην καλολογία για τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα στις «ανεπτυγμένες» χώρες. Αυτή η επιχειρηματολογία έχει κατακτήσει πια έναν δυσανάλογα μεγάλο χώρο, που ξεφεύγει από τα όρια του συντεχνιακού προβληματισμού. Στο τεύχος της 11ης Νοεμβρίου της Lifo, το εξώφυλλο καταλαμβά-νεται ολόκληρο από τα λόγια ενός 25χρονου που εκθέτει τα δεινά της δημόσιας ασφάλισης, ενώ στις σελίδες του κεντρικού θέματος με τον οσκαρικό τίτλο «Μια γενιά που δεν έχει να περιμένει τίποτα» οι καταγγελίες κατά του ασφαλιστικού συστήματος πληθαίνουν, συ-μπεριλαμβάνοντας και καταθέσεις απόψεων από τον Πλάτωνα Τήνιο, άλλοτε στενό συνεργάτη του Γιάννη Σπράου στην περιβόητη έκθεσή του, και του Σάββα Ρομπόλη, με ένα απόσπασμα που δίνει μια ριζικά διαφορετική εντύπωση από τις συνήθεις προτάσεις του καθηγητή σχετικά με το Ασφαλιστικό.
Αυτή η σταδιακή πύκνωση της προπαγάνδας υπέρ της ιδιωτικής ασφάλισης όσο πλησίαζε η Πρωτοχρονιά του 2016 εξηγείται εύκολα από τη ριζική αλλαγή που προμηνύει στο χώρο η πανευρωπαϊκή εφαρμογή μιας νέας κοινοτικής οδηγίας ονόματι Solvency II από την πρώτη ημέρα του καινούργιου χρόνου. Τον όρο συναντούμε πολλάκις στα προγράμματα των ασφαλιστικών συνεδρίων και ημερίδων, στα εξειδικευμένα μέσα ενημέρωσης για το χώρο της ασφάλισης και βιβλι-ογραφικά στο διεξοδικό βιβλίο της οικονομολόγου Μυρτώς Χαμπάκη, Solvency II: «Η Μεγάλη Εικόνα», από τις εκδόσεις Insurance Innovation.
Τι είναι η Solvency II
Πολυτάραχη είναι η ιστορία της νέας ευρωπαϊκής οδηγίας που μετά από δύο σχεδόν χρόνια τεταμένων διαπραγματεύσεων μεταξύ των οργάνων της ΕΕ, των κρατών-μελών και των μεγάλων ασφαλιστικών οργανισμών, έφτασε σε ένα στοιχειωδώς συναινετικό πλαίσιο την τε-λευταία στιγμή πριν από την εφαρμογή της. Χαρακτηριστικό είναι ότι το ισοδύναμο στην οδηγία που πρότεινε ο φορολογικός παράδεισος των Βερμούδων χρειάστηκε τρεις μήνες αυστηρού ελέγχου από την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλισης και Επαγγελματικής Συνταξιοδότησης για να εγκριθεί. Οι τελευταίες τροποποιήσεις στο καθολικό πλαίσιο της οδηγίας ήρθαν τον περασμένο Σεπτέμβριο, μόλις τέσσερις μή-νες δηλαδή πριν από την καθολική εφαρμογή της, προκειμένου να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, του προγράμματος της Κομισιόν που, σύμφωνα με τα λεγόμενα της ίδιας, σκοπό έχει «να άρει τους επενδυτικούς φραγμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
Τρεις είναι οι πυλώνες της Solvency II: η θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων για την κεφαλαιακή επάρκεια των ασφαλιστικών οργανι-σμών, η επιβολή ενός συνεκτικότερου πλαισίου διαχείρισης κινδύνων και η εξασφάλιση της διαφάνειας στη λειτουργία τους. Ο απόηχος της υπόθεσης της αμερικανικής ασφαλιστικής AIG που οδηγήθηκε στην κατάρρευση, όταν έσκασε η φούσκα των συσσωρευμένων CDS και χρειάστηκε «διάσωση» ύψους 85 δισ. δολαρίων από την Ομοσπονδια-κή Τράπεζα των ΗΠΑ, είναι εμφανής. Μικρότερης κλίμακας διασώσεις έχουν συμβεί και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που έχει ως κοινή πρακτική εδώ και χρόνια το δανεισμό με χαμηλό επιτόκιο στις μεγάλες ασφα-λιστικές. Μάλιστα, η οδηγία Omnibus II, προάγγελος της Solvency II που ενσωματώθηκε σε αυτήν, παρότρυνε τα κράτη-μέλη της ΕΕ να καθιερώσουν αυτή την πρακτική του δανεισμού στις ασφαλιστικές που λειτουργούν εντός των συνόρων τους. Εκ πρώτης όψεως, η Solvency II φαίνεται καλά σχεδιασμένη: τα αυστηρά κριτήρια για την κεφαλαιακή επάρκεια ελαχιστοποιούν τον κίνδυνο να παραστεί ανάγκη διάσωσης των ασφαλιστικών από κράτη με ελλειμματικούς προϋπολογισμούς, ενώ η εποπτεία των Κεντρικών Τραπεζών των χωρών στις ασφαλιστι-κές μοιάζει να διασφαλίζει ότι η κεφαλαιακή επάρκεια δεν θα συμπλη-ρωθεί πλασματικά με τοξικούς τίτλους, όπως έχει γίνει πολλάκις στο παρελθόν. Το κείμενο της οδηγίας στην Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (την αντίστοιχη Εφημερίδα της Κυβερνήσεως σε επίπεδο ΕΕ), ωστόσο, αναφέρει στις γενικές εκτιμήσεις που βρίσκονται πίσω από την οδηγία πως «για να διευκολυνθεί η ανάληψη και η άσκηση ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών δραστηριοτήτων, είναι ανάγκη να καταργηθούν οι σημαντικότερες διαφορές μεταξύ των δικαίων των κρατών-μελών όσον αφορά τους κανόνες στους οποίους υπόκεινται οι ασφαλιστικές και οι αντασφαλιστικές επιχειρήσεις». Η Solvency II κινείται, δηλαδή, στην κατεύθυνση της ομογενοποίησης των επιμέρους νομικών καθεστώτων στο ζήτημα της ασφάλισης, διευκολύνοντας τη λειτουργία των πολυεθνικών οργανισμών που καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της ασφαλιστικής δραστηριότητας παγκοσμίως.
Ο καιρός των ιδιωτών
Ύστερα από τις εξαγορές εγχώριων ασφαλιστικών εταιρειών από διε-θνείς –με την εξαγορά της Αγροτικής Ασφαλιστικής από τη γερμανική ERGO να αποτελεί το πιο γνωστό, αλλά όχι μοναδικό παράδειγμα– το ασφαλιστικό τοπίο της Ελλάδας διαμορφώνεται από 69 εταιρείες, εκ των οποίων οι 38 ανήκουν σε διεθνείς οργανισμούς. Η αναλογία αυτή αναμένεται να αλλάξει ριζικά με την εφαρμογή της Solvency II, καθώς τα αυστηρότερα κριτήρια κεφαλαιακής επάρκειας θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε συγχωνεύσεις όπως έγινε στην περίπτωση των θυγα-τρικών της Ευρωπαϊκής Πίστης. Παρότι η Solvency II εξαιρεί εταιρείες που έχουν ασφάλιστρα μέχρι 5 εκατ. ευρώ, υπάρχει έντονη ανησυχία για το μέλλον των μικρομεσαίων εταιρειών που είναι πιο δύσκολο να ισορροπήσουν τις αναλήψεις κινδύνων με τα αποθεματικά τους.Για τους εγχώριους αναλυτές των ασφαλιστικών, η εφαρμογή της Solvency II εκτιμάται πως θα αποκαταστήσει την πίστη των καταναλωτών στην ιδιωτική ασφάλιση, η οποία κλονίστηκε έντονα ύστερα από το «κανόνι» της ΑΣΠΙΣ Πρόνοια και της Commercial Value που άφησε ανεκπλήρωτα 260.000 ασφαλιστικά συμβόλαια. Η αποκατάσταση της πίστης στην ιδιωτική ασφάλιση ως παράλληλη διαδικασία με την απαξίωση της δημόσιας –την οποία ενισχύουν οι προπαγανδιστικές εκδηλώσεις των ασφαλιστών και τα σχετικά δημοσιεύματα στον Τύπο– δημιουργεί ένα ευνοϊκό τοπίο για την προώθηση των ιδιωτικών προγραμμάτων συντα-ξιοδότησης. Ούτως ή άλλως, οι πρώτες συζητήσεις για τη Solvency II στην Ελλάδα, επί των ημερών της κυβέρνησης Σαμαρά, την ήθελαν να ανοίγει το τοπίο για την επέκταση των ιδιωτικών εταιρειών από τον τρίτο πυλώνα ασφάλισης στον δεύτερο που αφορά τις επικουρικές συντάξεις.
Όλες οι επικρατούσες εκδοχές για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση που θα ψηφιστεί από τη Βουλή τον Ιανουάριο προμηνύουν την εισαγωγή κεφαλαιοποιητικών στοιχείων, απέναντι στα οποία οι κεφαλαιακά επαρ-κείς ασφαλιστικές εταιρείες μετά τη Solvency II μπορούν να σταθούν πολύ καλύτερα απ’ ό,τι τα ελλειμματικά ταμεία. Η δε προσαρμογή των ελληνικών ασφαλιστικών στις προδιαγραφές της οδηγίας θα είναι πιο ευνοϊκή απ’ ό,τι στις άλλες χώρες της ΕΕ, καθώς βάσει του «ελαφρυντι-κού» των capital controls που οδήγησε στη μείωση των προσδοκώμενων εσόδων, η Τράπεζα της Ελλάδος έχει προαναγγείλει περίοδο χάριτος για τις επιχειρήσεις που δεν πληρούν ακόμα τα κριτήρια, κατά την οποία θα επιχειρηθεί η επιτάχυνση της διαδικασίας υπό την εποπτεία εντεταλμένων επιτρόπων της ΤτΕ.
Αν η κατεύθυνση που επιλεγεί από την κυβέρνηση και τον Γιώργο Κατρούγκαλο συμμορφωθεί στις απαιτήσεις της τρόικας –με την υπο-στήριξη του ΣΕΒ– στο μοντέλο των τριών πυλώνων με απελευθερωμένη τη δυνατότητα της ιδιωτικής επιλογής, οι διεθνείς –πρωτίστως– αλλά και οι εγχώριες –δευτερευόντως– ασφαλιστικές εταιρείες θα είναι ήδη έτοιμες για έναν νέο, προνομιακό κύκλο εργασιών.
Σχεδόν μία εικοσαετία μετά, το ανισωτικό –παρά τις εξαγγελίες περί του αντιθέτου– όραμα του Γιάννη Σπράου και των συνεργατών του για την ελαχιστοποίηση του ρόλου του κράτους στο ζήτημα των συντάξεων θα έχει εκπληρωθεί από μια κυβέρνηση αριστερής καταγωγής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου