Η ριζοσπαστική αριστερά αντιμέτωπη με το 3ο μνημόνιο

Η ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΗΜΕΡΑ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΗ ΜΕ ΤΟ 3^Ο ΜΝΗΜΟΝΙΟ

της Ελένης Πορτάλιου

Η ανασύνταξη των δυνάμεων της ριζοσπαστικής αριστεράς, στην οποία περιλαμβάνεται ένα ευρύ φάσμα ιδεολογικών/θεωρητικών ρευμάτων, πολιτικών οργανώσεων, χαλαρών συνομαδώσεων και δικτύων, γίνεται σε συνθήκες α. έκτακτης ανάγκης στο κοινωνικό πεδίο, που δημιουργεί η εφαρμογή του 3^ου μνημονίου και β. ήττας όλων των διαφορετικών εκδοχών της, είτε μετείχαν στο ΣΥΡΙΖΑ και αποχώρησαν είτε δεν προσχώρησαν ποτέ. Οι εκδοχές αυτές δεν κατόρθωσαν να συγκροτήσουν ή να κάνουν εφικτή μια στρατηγική εξόδου από τα μνημόνια και διαγραφής μεγάλου μέρους του χρέους.

Α. Συνθήκες έκτακτης ανάγκης στο κοινωνικό πεδίο

σημαίνει ότι η εφαρμογή των μνημονιακών δεσμεύσεων, δηλαδή τα προαπαιτούμενα, θα οδηγήσουν πολύ σύντομα και ήδη οδηγούν εκατομμύρια ανθρώπους κάτω από τα όρια της φτώχειας και θα επιδεινώσουν τις συνθήκες ζωής εξίσου μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Ευρύτατα λαϊκά εργατικά και μικροαστικά στρώματα, στα οποία προστίθενται τμήματα της αστικής τάξης, υποβαθμίζονται ή φτωχοποιούνται υπό το βάρος της ύφεσης, της ανεργίας, της δραματικής αποδυνάμωσης του κοινωνικού κράτους, της κατάρρευσης του ασφαλιστικού συστήματος και της υφαρπαγής περιουσιακών τους στοιχείων - ιδιαίτερα της πρώτης κατοικίας.

Εν ολίγοις, η προβαλλόμενη από την κυβέρνηση σταθεροποίηση και ανάκαμψη της οικονομίας μέσω της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, της αναμενόμενης ελάφρυνσης του χρέους και των επενδύσεων αποτελεί μια ακόμα ψευδή αφήγηση, όπως και οι υπολογισμοί των δημοσίων εσόδων τα οποία θα υστερούν δραματικά γιατί οι λαϊκές τάξεις δεν έχουν να πληρώσουν ενώ οι πλούσιοι εξακολουθούν να φοροδιαφεύγουν. Η ανάπτυξη μέσω νέων επενδύσεων, εάν η χώρα γίνει ελκυστική, δηλαδή εάν ολοκληρωθεί η υποταγή της εργασίας, αντικρούεται από την αυξανόμενη μείωση της ζήτησης. Ακόμα και αν επιτευχθεί σε ένα μικρό βαθμό θα στηρίζεται στην κακοπληρωμένη, ανασφάλιστη εργασία και σε καμία περίπτωση δεν θα μειώσει δραστικά το ποσοστό ανεργίας. Εν τω μεταξύ, ήδη από τα προηγούμενα μνημόνια, βρίσκεται σε εξέλιξη σχέδιο υφαρπαγής της δημόσιας περιουσίας μέσω του υπάρχοντος ή του νέου ΤΑΙΠΕΔ, αποστερώντας το κράτος από βασικά περιουσιακά στοιχεία, δηλαδή από την κυριαρχία του. Αυτές τις μέρες επίθεση δέχεται η πρώτη κατοικία, η προστασία της οποίας θα αφορά ένα μέρος των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων, όχι τα εκατομμύρια των άλλων δανείων σε τράπεζες, δημόσιο και ΔΕΚΟ.

Σε κάθε περίπτωση, το διεθνές και ευρωπαϊκό σχέδιο αντιμετώπισης της καπιταλιστικής κρίσης έχει δείξει τα αποτελέσματά του όπου εφαρμόζεται και θα ήταν παράλογο να αποδώσει τώρα στη χώρα μας, που έχει πληγεί από τρία συνεχή μνημόνια. Το πρόγραμμα, λοιπόν, ΣΥΡΙΖΑ-«θεσμών» θα καταρρεύσει και θα παρασύρει ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας στη φτωχοποίηση

Εν τω μεταξύ οι κοινωνικοί φορείς, μεταξύ αυτών το εργατικό/συνδικαλιστικό κίνημα, που δοκιμάζονται από αναξιοπιστία και γραφειοκρατική αγκύλωση, δεν μπορούν να βοηθήσουν τον κόσμο να διαχειριστεί την επιβίωσή του και ν’ αγωνιστεί για ν’ αποτρέψει τα μνημονιακά μέτρα. Από την άλλη, οι πολιτικές οργανώσεις της ριζοσπαστικής αριστεράς αναζητούν την ανασύνταξή τους πρωτίστως οργανωτικά, εγκλωβισμένες στη λογική της ισχύουσας πολυδιάσπασης και αναπαράγοντάς την. Δεν συνεκτιμούμε τη βιαιότητα των κοινωνικών συνθηκών στις οποίες πρέπει να παρέμβουμε και οι οποίες απαιτούν και στο θέμα του πολιτικού φορέα άλλη στρατηγική από τη συμπαράθεση ενός γαλαξία μοναδικοτήτων.

Β. Η ριζοσπαστική αριστερά βιώνει και δοκιμάζεται από μια βαριά ήττα

Τόσο η εξωκοινοβουλευτική της πτέρυγα όσο και αυτή που μετείχε προηγούμενα στο ΣΥΡΙΖΑ και σήμερα βρίσκεται στη ΛΑΕ ή μένει ανένταχτη, δεν είναι έτοιμες να συγκροτήσουν ένα συνολικό σχέδιο διεξόδου που όχι μόνο θα αφορά αλλά και θα εκπονείται από κοινού με τις κοινωνικές αντιμνημονιακές δυνάμεις και τις λαϊκές τάξεις, οι οποίες παράγουν τον κοινωνικό πλούτο και δοκιμάζονται από την κρίση. Πρέπει να τονίσουμε ότι το σχέδιο αυτό δεν θα δημιουργηθεί εν κενώ. Προϋπόθεση για να υπάρξει είναι η συμμετοχή στις σημερινές αντιστάσεις απέναντι στη μνημονιακή λαίλαπα. Είναι τουλάχιστον παράδοξο να επικεντρωνόμαστε στη νομισματική αλλαγή χωρίς να σχεδιάζουμε ταυτόχρονα τη μαζική συμβολή μας σε επείγουσες κοινωνικές κινητοποιήσεις για την αποτροπή των καταστροφικών μέτρων τα οποία περνούν τώρα. Μιλώ πρωτίστως για τα κόκκινα δάνεια και το ασφαλιστικό.

Στα καθ’ ημάς, λοιπόν, συμβαίνει αυτό που διατυπώνει καίρια ο Ηλίας Καλτσάς στο κείμενό του «Δεν χρειαζόμαστε νέους Μεσσίες» (RedNotebok, 28 /9/2015). Γράφει : Η δική μας Αριστερά, ειδικότερα όσον αφορά τη Λαϊκή Ενότητα και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, μαστίζεται ακόμα από μια παραδοσιακή παθογένεια, από την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ απαλλάχθηκε, απαλλασσόμενος ταυτόχρονα και από την Αριστερά. Αναφέρομαι στο μεσσιανικό σύμπλεγμα : την «από τα έξω» παρέμβαση στις μάζες και στο κίνημα, την αντίληψη του πολιτικού προγράμματος ως πρόγραμμα σωτηρίας του λαού - τη λογική ότι αρκεί να υπάρξει ένα μόρφωμα της Αριστεράς που «να τα λέει».

Εδώ θα ήθελα να τονίσω τη διαφορά ανάμεσα σ’ ένα πρόγραμμα εξόδου από την Ευρωζώνη και σ’ ένα συνολικό κοινωνικό και πολιτικό σχέδιο μαζικής λαϊκής βάσης, σχέδιο ανάκτησης της κυριαρχίας της χώρας και της δημοκρατίας, και εφαρμογής με ενεργητικό τρόπο ριζοσπαστικών πολιτικών παραγωγικού μετασχηματισμού/κοινωνικής ανασυγκρότησης σε αντιστοιχία με τη νέα οικονομική/νομισματική πολιτική. Σ’ αυτό το θέμα θα επανέλθω.

Πράγματι, όπως λέει και ο Ηλίας Καλτσάς, ο μεταλλαγμένος ΣΥΡΙΖΑ δεν εμφανίζεται πλέον ως Μεσσίας αλλά ως φιλολαϊκός διαχειριστής του μνημονίου που επέβαλαν οι δανειστές, αποσπώντας εκλογικά μια σοβαρή κοινωνική συναίνεση. Σήμερα η ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ προσκρούει στην εφαρμογή του 3^ου μνημονίου. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει καθόλου ότι οι λαϊκές τάξεις θα εμπιστευτούν ένα νέο στρατό σωτηρίας, που θα αντικαταστήσει τη μνημονιακή διέξοδο εντός ευρώ με αυτή της εξόδου από την Ευρωζώνη. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε γιατί δεν είχε ούτε σχέδιο Α ούτε σχέδιο Β. Η ρητορική του φαινόταν ανώδυνη και συγκέντρωσε υψηλά εκλογικά ποσοστά αλλά δεν δημιούργησε και δεν ήταν δυνατόν να δημιουργήσει τις αναγκαίες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες σύγκρουσης με την Ευρωζώνη. Η σύγκρουση αυτή είναι αδύνατη χωρίς αυτοπρόσωπη συμμετοχή των λαϊκών τάξεων, οι οποίες θα αναλάβουν να διαχειριστούν με τη συμμετοχή τους στην πολιτική και με την εργασία τους, μια δύσκολη κατάσταση εξόδου, όπως και να καταβάλουν το τίμημα της αποδέσμευσης και της ανοικοδόμησης της χώρας.

Η πίστη στη δυνατότητα εναλλακτικής λύσης δεν ανακτάται με ενέσεις θάρρους όταν ο λαός κατανοεί και ορθά ότι η σύγκρουση δεν είναι μια απλή υπόθεση και ότι οι σχέσεις με την Ευρωζώνη δεν είναι γόρδιος δεσμός που κόβεται αρκεί να εμπιστευτεί μια νέα συνεπή αριστερά, η οποία θα γεννηθεί από το άθροισμα των ηττημένων συνιστωσών της. Έχει σημασία να αντιληφθούμε ότι η «ορθή γραμμή» για να είναι πειστική πρέπει να φαίνεται και να είναι εφικτή. Πρωτίστως πρέπει ν’ αναδειχθεί ως ανάγκη μέσα από την άρνηση υποταγής στα μνημονιακά μέτρα και την αντίσταση των λαϊκών τάξεων σε αυτά. Με την κοινωνία απελπισμένη καμία διέξοδος από την κρίση δεν είναι εφικτή.

Η σχέση ΣΥΡΙΖΑ - αντιμνημονικών κοινωνικών δυνάμεων ήταν σχέση εκπροσώπησης, σχέση ανάθεσης, την οποία χειρίστηκε το προεδρικό κέντρο χωρίς σοβαρή εσωτερική αμφισβήτηση, οδηγώντας έτσι τη διαπραγμάτευση στο δίλημμα μνημόνιο ή άτακτη χρεοκοπία και σε ένα ολοκληρωτικό συμβιβασμό με τους «θεσμούς». Η ήττα δεν κρίθηκε στους μήνες της διαπραγμάτευσης αλλά στα προηγούμενα δύο χρόνια, αν είμαστε ειλικρινείς από την εποχή του ενιαίου Συνασπισμού, όπου και επικράτησε η ευκολία των σχέσεων εκπροσώπησης των αστικών κομμάτων της μετα-δημοκρατίας και οι διαβεβαιώσεις απαλλαγής από τα μνημόνια, για ν’ αποσυρθούν αμέσως μετά την ανάληψη της κυβέρνησης υπό το κράτος του φόβου της σύγκρουσης για την οποία δεν υπήρχε καμιά προετοιμασία. Ενδεχομένως, υπήρξαν προτάσεις μη υποταγής στη διάρκεια της διαπραγματευτικής περιόδου αλλά, επειδή αυτές τέθηκαν την τελευταία στιγμή, δεν μπορούσαν ν’ αποτιμηθούν και δεν αποτολμήθηκαν. Οι λαϊκές τάξεις παρέμειναν αμέτοχες, με την κυβέρνηση να διαβεβαιώνει καθημερινά ότι η συμφωνία βρίσκεται επί θύραις και να διαψεύδεται την ίδια στιγμή.

Οι εντός ΣΥΡΙΖΑ δυνάμεις, βασικά η Πλατφόρμα, έθεταν εξαρχής το θέμα ρήξης με την Ευρωζώνη ως διορθωτική παρέμβαση στην πολιτική που προωθούσε μεθοδικά, με πράξεις και παραλείψεις, η πλειοψηφία που στήριζε τον πρόεδρο. Η παρέμβαση αυτή, ενώ τροποποιούσε τις αποφάσεις, δεν είχε καμία επίδραση στην πρακτική του κόμματος. Το «καμιά θυσία για το ευρώ» ήταν μια κενή ρητορική η οποία ουδέποτε βρήκε υλικό αντίκρισμα. Αντίστοιχα, η «καθαρή γραμμή» της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς υποδείκνυε μια άλλη στρατηγική, εξ’ ίσου όμως ατελέσφορη, αφού δεν μπορούσε να μετατραπεί σε κοινωνικό και πολιτικό σχέδιο με μαζική ανταπόκριση. Η κοινωνική δυναμική που εκφράστηκε με το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα αποτελεί μια ένδειξη κοινωνικής και πολιτικής χειραφέτησης απέναντι στο there is no alternative των ευρωπαϊκών «θεσμών» και της ελληνικής ολιγαρχίας, όταν όμως η δυνατότητα σύγκρουσης είχε χάσει το τρένο της ιστορίας. Σε κάθε περίπτωση το ΟΧΙ διαρκεί στη λαϊκή συνείδηση καθώς ποτέ οι αντιστάσεις των λαών δεν είναι ληξιπρόθεσμες οφειλές στην ιστορία.

Γ. Η αναφορά στο παράδειγμα ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι παρελθοντολογία

Η αποτυχία/μνημονιακή μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ αφορά σύμπασα την αριστερά, η οποία δεν έχει αποτιμήσει σοβαρά αυτό που συνέβη. Όσον αφορά τις συνιστώσες εντός ΣΥΡΙΖΑ που αποχώρησαν δεν γνωρίζω άλλη συγκροτημένη δημόσια συλλογική αποτίμηση πλην του κειμένου των 87 συντρόφων/ισσων που ανήκουν σε διαφορετικές τάσεις. Εξ άλλου ο εκλογικός απολογισμός της ΛΑΕ αρκείται στα προφανή χωρίς να θέτει υπό κρίση τη δική της ταυτότητα που είχε δημιουργηθεί τόσο πριν τις εκλογές όσο και με την προεκλογική παρουσία.

Όσοι/ες παίρνουμε μέρος στις διαδικασίες της Λαϊκής Ενότητας έχουμε ιστορική ευθύνη να συνάγουμε τα αναγκαία συμπεράσματα από την αρνητική μας εμπειρία. Θα αποτολμήσω ορισμένες διαπιστώσεις που θεωρώ καίρια σημεία προβληματισμού.

1. Το πολιτικό αντιμνημονιακό σχέδιο πρέπει να στηρίζεται στην οργανική ένταξη σ’ αυτό των λαϊκών τάξεων που πλήττονται από την κρίση : εργατική τάξη, μισθωτή εργασία στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, μικροαστικά στρώματα των μικρών επιχειρήσεων και τμήματα της αστικής τάξης που σήμερα επίσης φτωχοποιούνται. Το πρόγραμμα ως μέρος του σχεδίου ανατροπής δεν εκπονείται ερήμην τους από επαγγελματικά στελέχη ή αριστερούς τεχνοκράτες. Η επιστημονική γνώση είναι βεβαίως εξαιρετικά πολύτιμη εφόσον, όμως, συντίθεται με την εργασιακή και κοινωνική εμπειρία των ανθρώπων που ζουν ή ζούσαν από τη δουλειά τους.

2. Ο λαϊκός κόσμος συμμετέχει και συνδιαμορφώνει το πολιτικό σχέδιο το οποίο γεννούν πραγματικές κοινωνικές αντιφάσεις και υπαρκτοί κοινωνικοί αγώνες. Η πάλη των τάξεων κινεί την ιστορία αλλά η ιστορία αποκτά συγκεκριμένη μορφή στην Ελλάδα σήμερα μέσα από τις υπαρκτές ταξικές συγκρούσεις και τη δράση των υποτελών τάξεων.

3. Η σύγκρουση με την Ευρωζώνη δεν μπορεί ν’ αποτελεί αντικείμενο ανάθεσης σε μια μελλοντική κυβέρνηση της αριστεράς. Εγκαλούν πολλοί την κυβέρνηση Τσίπρα για προδοσία αλλά η υπογραφή του τρίτου μνημονίου προέκυψε σε μια μακριά διάρκεια συνεχούς αποστασιοποίησης από βασικές προϋποθέσεις αναγκαίες για να υπάρξει σύγκρουση. Αυτές τις προϋποθέσεις πρέπει να διαμορφώσουμε.

4. Η πραγματικότητα που βιώνουμε είναι εξαιρετικά δυσοίωνη. Όσοι/όσες στρατευόμαστε δεν ήμασταν ή δεν είμαστε πια επαγγελματίες της πολιτικής. Ζούμε στον κυκεώνα των καθημερινών προβλημάτων επιβίωσης όπως όλος ο κόσμος. Η κοινωνική/πολιτική δράση φαίνεται αναποτελεσματική μετά το σοκ του ΣΥΡΙΖΑ. Χρειάζεται να ξαναϋφάνουμε σχέσεις αλληλεγγύης και εμπιστοσύνης που δίνουν νόημα στη συλλογική προσπάθεια. Δυστυχώς αυτό δεν διαφαίνεται. Υπάρχουν πολλαπλές επιδιώξεις, περίκλειστες αντιλήψεις όχι συλλογικές δυναμικές στοχεύσεις. Η δημόσια εκπροσώπηση εκφράζει μονομερώς ορισμένες συνιστώσες της ΛΑΕ. Ενώ προεκλογικά υπήρχε συμφωνία για κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο εκλογικής συνεργασίας, σήμερα επιβάλλεται defacto η ΛΑΕ ως μέτωπο πολιτικών συνιστωσών.

5. Για να κινηθεί πάλι μια νέα πολιτική προσπάθεια πρέπει ν’ αλλάξουμε ριζικά τον τρόπο που σκεφτόμαστε και κάνουμε πολιτική. Για ν’ αλλάξουμε την αριστερά σήμερα πρέπει να στοχαστούμε και ν’ αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι. Οι αντιπολιτευόμενες συνιστώσες εντός του παλιού ΣΥΡΙΖΑ, γενικά όσοι/όσες αποχώρησαν, θα βρεθούν από κάποια άποψη σ’ ένα πρακτικό κενό : χωρίς πόρους από το κράτος χωρίς επαγγελματικά στελέχη στο συνδικαλιστικό κίνημα και το κόμμα, χωρίς βουλευτές. Πίστευα πάντα ότι η πολιτική δεν μπορεί να γίνεται επάγγελμα και πάντως σε ορισμένες αναγκαίες περιπτώσεις οι επαγγελματικές θητείες, όπως και οι βουλευτικές, πρέπει να είναι πολύ περιορισμένες χρονικά. Σήμερα, τα διαθέσιμα υλικά μέσα πρέπει να εξοικονομούνται από το υστέρημά μας.

6. Δεν θα υπάρξει μέλλον ούτε για το εργατικό/συνδικαλιστικό κίνημα ούτε για τη Λαϊκή Ενότητα αν κινηθούμε με τον αυτόματο πιλότο της παρελθούσας δράσης μας. Το εργατικό/συνδικαλιστικό κίνημα είναι σχεδόν νεκρό όχι μόνο γιατί οι περισσότερες ηγεσίες είναι συμβιβασμένες αλλά γιατί δεν περιλαμβάνει και δεν αντιπροσωπεύει τα εκατομμύρια των ανθρώπων που πλήττονται σήμερα από την κρίση.

Η Λαϊκή Ενότητα δεν μπορεί να επαναλάβει τις μεθόδους οργάνωσης και δράσης του ΣΥΡΙΖΑ με μόνη διαφορά την αλλαγή γραμμής. Το ζήτημα του φορέα είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την απαντήσουμε μεταφέροντας και αναπαλαιώνοντας τις συνιστώσες του παρελθόντος. Αυτό θα σημαίνει σε τελευταία ανάλυση ότι δεν σκοπεύουμε ν’ αλλάξουμε πολλά πράγματα, ότι όλα έγιναν σωστά στο ΣΥΡΙΖΑ και η ήττα οφείλεται εξ ολοκλήρου σε προδοσία του Αλέξη Τσίπρα.

Τα επιχειρήματα ότι δεν είμαστε ώριμοι να σκεφτούμε ανατρεπτικά στο θέμα του πολιτικού φορέα, επομένως μένουμε στα σχήματα του παρελθόντος, είναι τουλάχιστον παράδοξα. Εδώ προτείνουμε στην κοινωνία μια πραγματική επανάσταση - γιατί η έξοδος από την Ευρωζώνη είναι μια επανάσταση της εποχής μας - και δεν μπορούμε να συλλογιστούμε με νέες προσεγγίσεις το ζήτημα του πολιτικού υποκειμένου που θα παίξει σημαντικό ρόλο στη σχεδιαζόμενη σύγκρουση; Αν το σχέδιο εξόδου προϋποθέτει βαθιά οικονομική και ταξική θεωρητική γνώση και πρακτική εμπειρία, γιατί δεν ισχύουν τα ίδια για το θέμα του πολιτικού φορέα ;

Η πολιτική θεωρία για τον χαρακτήρα των κομμουνιστικών και αριστερών κομμάτων χαρακτηρίζεται από ιστορικότητα και επικεντρώνεται στη σχέση των κομμάτων με το κράτος. Τα αριστερά κόμματα που οδήγησαν στις μεγάλες κοινωνικές κατακτήσεις του 20^ου αιώνα και πρωταγωνίστησαν στον αντιφασιστικό αγώνα ήταν κόμματα μαζών. Σήμερα η πολιτική συμμετοχή έχει απαξιωθεί, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ελάχιστα σε σχέση με τον διακηρυγμένο σκοπό του μέλη - τα περισσότερα ανενεργά. Μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν αριστερό/αντιμνημονιακό ενιαίο πολυτασικό φορέα, χωρίς εκ προοιμίου διαχωρισμούς, που θα λειτουργεί πρωτίστως οριζόντια και αμεσοδημοκρατικά και ελάχιστα ή καθόλου σε πυραμιδοειδή διάταξη και αρχηγικά ; Μπορεί ένας τέτοιος πολιτικός φορέας να συγκεντρώσει σταδιακά σημαντικές κοινωνικές δυνάμεις ; Μπορούμε να ξεκινήσουμε τη δημιουργία του και να προσεγγίζουμε σταδιακά την ολοκληρωμένη μορφή του μέσα στο χρόνο ;

Το πολιτικό σύστημα επιβάλλει συγκεκριμένη τυπολογία στα κόμματα της μετα-δημοκρατίας. Συγκροτούνται κατά βάση ως κοινοβουλευτική ομάδα υπό την απόλυτη εξουσία του αρχηγού. Ένας αριστερός πολιτικός φορέας μόνο ως καρικατούρα μπορεί να υποταχθεί στην τυπολογία των αστικών κομμάτων της εποχής μας. Βεβαίως, η δημοκρατία χρειάζεται δημοκράτες και η διακήρυξη πίστης στην εξουσία του λαού προϋποθέτει ότι δεν θα εξουσιάζουμε εαυτούς και αλλήλους. Ένας πολιτικός φορέας πρέπει όχι μόνο να εγγυάται την ελευθερία λόγου κάθε μέλους του αλλά και να διαμορφώνει συνθήκες ισότητας στη σύνθεση των απόψεων, τη λήψη αποφάσεων και την οργανωμένη δράση. Τα παραπάνω είναι κατά τη γνώμη μου βασικές προϋποθέσεις για τη μαζικότητα του πολιτικού φορέα. Δεν πρόκειται για οργανωτικό αλλά για βαθιά ιδεολογικό πρόβλημα. Η ατομικότητα δίνει χώρο στην ισότητα.

7. Πιστεύω ότι το θέμα του πολιτικού φορέα δεν πρέπει να παραπεμφθεί στις καλένδες. Χρειαζόμαστε, όμως, χρόνο γι’ αυτό πρέπει να ρυθμίσουμε δημοκρατικά και να νομιμοποιήσουμε το προσωρινό σχήμα λειτουργίας ώστε να έχουμε άνεση χρόνου για να καταλήξουμε σε μια ριζοσπαστική αριστερή επιλογή. Εξάλλου το κίνημα μας καλεί. Η ολομέτωπη μνημονική επίθεση ανοίγει νέες πληγές και μέτωπα. Χρειαζόμαστε κεντρικές θέσεις και αποκεντρωμένη δράση. Χρειαζόμαστε πρωτοβουλίες, επιμέρους συγκρούσεις, μεγαλύτερες συνθέσεις. Πρέπει να συμβάλλουμε ώστε η κοινωνία να βγει από το νεομνημονιακό πάγο και την απελπισία, να ξαναβρούμε την πίστη στους εαυτούς μας και τους άλλους.

Προς το παρόν αυτό δεν συμβαίνει και το αποδίδω τόσο στην πραγματικότητα της ήττας και της εξαιρετικά δύσκολης επανεκκίνησης όσο και στη γραφειοκρατική συνήθεια που αποτέλεσε μια μεταδοτική ασθένεια στο σώμα του ΣΥΡΙΖΑ, αδρανοποιώντας την ενεργητικότητα και την πρωτοβουλία των μελών.

8. Εν ολίγοις, δεν πρέπει να θεωρούμε ότι η πορεία της ΛΑΕ είναι προδιαγραμμένη και σίγουρη. Ήδη παρατηρούνται τάσεις αποσυσπείρωσης σε σχέση με το διευρυμένο εκλογικό σχήμα. Γίνεται προσπάθεια να οικοδομηθεί ένα είδος ΣΥΡΙΖΑ της πρώτης περιόδου των συνιστωσών με πολύ λιγότερες δυνάμεις, λιγότερες κοινωνικές εκπροσωπήσεις, πολύ περιορισμένα θεωρητικά/ιδεολογικά εφόδια και μέσα απήχησης στο ευρύ κοινό. Επιπλέον, τις επιμέρους συνιστώσες απασχολούν θέματα της δικής τους παρουσίας και ισχύος στο κοινό σχήμα. Όμως, αυτές οι αντιλήψεις έχουν δοκιμαστεί και δεν απέδωσαν ένα μαζικό πολιτικό φορέα. Βεβαίως, η μαζικότητα είναι θέμα όχι μόνο δημοκρατίας και ισοτιμίας των μελών - που αποτελούν θεμελιώδη συνθήκη - αλλά και ιστορικής συγκυρίας. Μια νέα αφύπνιση των λαϊκών τάξεων είναι προϋπόθεση για την επιτυχία κάθε νέου πολιτικού εγχειρήματος, το οποίο σε κάθε περίπτωση πρέπει να συγχρονίσει τον βηματισμό του σε όλα τα επίπεδα με την κοινωνική κίνηση.