Αυθαίρετες Πολιτείες

Αναδημοσιεύουμε άρθρο του Νίκου Τσεμάνη, Πολιτικού Μηχανικού από την iskra η οποία δημοσιεύει το παρόν άρθρο, -χωρίς να συμμερίζεται απαραίτητα το σύνολο των θέσεων και κυρίως προτάσεων του κειμένου, όπως και εμείς- στο οποίο παρουσιάζονται μια σειρά από πολύ ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις γύρω από το ζήτημα των αυθαιρέτων.
 

Πριν από χρόνια ταξίδευα στις Κυκλάδες σε ένα από αυτά τα αργά πλοία που σταματούσαν σε κάθε νησί και υπήρχαν άφθονες ώρες για κουβέντα μέχρι να φθάσεις στον προορισμό σου.

Εκείνη την εποχή γινόταν άλλη μία νομιμοποίηση αυθαιρέτων. Στο μπαρ του πλοίου είχε μαζευτεί μια παρέα δικηγόροι, μηχανικοί, ξενοδόχοι, και διάφοροι νησιώτες, που συζητούσαν για τις νέες ρυθμίσεις για τα αυθαίρετα. Στην αρχή ο καθένας χωρίς ενδοιασμούς πια, εξηγούσε με καμάρι πως κατάφερε να χτίσει την παρανομία του. Άλλος εξηγούσε πως το υπόγειο ξεμπαζώνεται και γίνεται ισόγειο, άλλος πως χτίζεις τεράστιες ισόγειες δεξαμενές και μετά τις μετατρέπεις σε καταστήματα, άλλος πως με μαϊμού χρησικτησίες καταπατάς δημόσιες εκτάσεις, άλλος πως αυξάνεις κατά 40% την δόμηση του οικοπέδου σου με δήθεν ημιυπαίθριους χώρους και πολλά άλλα. Ένας εύσωμος έως χοντρός άνδρας – γυναίκες δεν υπήρχαν στην παρέα- σηκώθηκε όρθιος και είπε . Ρε παιδιά μην είσαστε μικρομεσαίοι και ασχολείστε με λεπτομέρειες, υπάρχει μια λύση, μια και έξω, χτίζετε νόμιμα όπου θέλετε ένα δήθεν εκτός σχεδίου εμπορικό κέντρο- κτίριο γραφείο και καταστημάτων με τριπλάσια δόμηση από τα προβλεπόμενα για κατοικία και μετά, με τρία εκατομμύρια δραχμές λάδωμα (είχαμε το εθνικό μας νόμισμα τότε) του αλλάζεις χρήση και το κάνεις ξενοδοχείο, δωμάτια ή ότι άλλο θέλεις . Μερικοί μάλιστα εξηγούσαν πως σχεδίασαν στα χαρτιά ανύπαρκτα αυθαίρετα για να υπαχθούν στη ρύθμιση και τα χτίσουν μετά. Η συζήτηση είχε εξελιχθεί σε φροντιστήριο παρανομίας.

Ένας κουλτουριάρης με μισή αλογοουρά και γυαλάκια από το διπλανό τραπέζι τόλμησε κάτι να πει για νομιμότητα, Συμβούλια Επικρατείας , προστασία του περιβάλλοντος και διαφορετικές πρακτικές δόμησης σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά αντιμετωπίστηκε από την παρέα με περιφρόνηση, σαν ξένο σώμα, αφελής και κοινωνικά απροσάρμοστος.

Εκείνη την στιγμή πλησίασε ο μπάρμαν του πλοίου, ένας ξερακιανός ναυτικός που μας σερβίριζε όλη την νύχτα . Για σταθείτε ρε παιδιά είπε να κάνω και εγώ μία ερώτηση: Που τα βρήκατε τα λεφτά να κάνετε τόσα αυθαίρετα και εγώ δουλεύω τόσα χρόνια, με τρώνε οι θάλασσες και μόλις φέτος κατάφερα να αγοράσω ένα αυτοκινητάκι; Δυστυχώς από την συζήτηση αυτή απουσίαζε ο κ. Πάγκαλος να εξηγήσει στον ναυτικό αυτό ότι με δανεικά χρήματα της τότε κ. Μέρκελ χτίζανε περιουσίες οι επιτήδειοι. Που να φανταζόταν τότε εκείνος ο μεροκαματιάρης ναυτικός ότι κάποτε θα πλήρωνε τα κερδοσκοπικά παιχνίδια της παρέας αυτής με περικοπές στη σύνταξη του.

Τα χρόνια πέρασαν φύγαμε από την δραχμή, μπήκαμε στο Ευρώ. Αρκετοί φτωχοί της εποχής, με περίσευμα θράσους, γίνανε πλούσιοι καταστρέφοντας με την απληστία τους τα πιο όμορφα τουριστικά μέρη και το ελληνικό τοπίο. Η νέα αυτή ελίτ της επιδοτούμενης ανάπτυξης πίεζε συνεχώς για νέες νομιμοποιήσεις παρανομιών. Ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού - ΕΟΤ - από φορέας προστασίας και προώθησης του τουριστικού προϊόντος και της ομορφιάς του Ελληνικού τοπίου είχε εξελιχθεί σε κλεπταποδόχο παράνομων χρήσεων γης και μηχανισμός ξεπλύματος πολεοδομικών παρανομιών. Νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων στα ξενοδοχεία γίνανε το 1994, το 2002, και το 2009 . Ο κ. Μαρκόπουλος σημερινός κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κόμματος της ΝΔ με τον Νόμο 3627/09 νομιμοποιούσε παρανομίες στα ξενοδοχεία με ασήμαντα ποσά, δήθεν πρόστιμα, ανά δωμάτιο και κατηγορία .

To 2004, μετά από ηλεκτροδοτήσεις αυθαιρέτων θεσπίσθηκαν μεγάλα πρόστιμα για να αποτραπεί μια ακόμη νέα γενιά αυθαιρέτων. Τα πρόστιμα δεν πληρώθηκαν ποτέ. Όσοι πόνταραν ότι κανένας νόμος δεν πρόκειται να εφαρμοστεί ποτέ στην Ελλάδα συνέχισαν να παρανομούν αποκομίζοντας τεράστια οικονομικά οφέλη. Η κ. Μπιρμπίλη στο δρόμο που χάραξε ο κ. Σουφλιάς, νομιμοποιούσε ημιυπαίθριους χώρους και σιωπηρώς χιλιάδες παράνομα υπόγεια- ισόγεια. Ο νέος Υπουργός Περιβάλλοντος φέρνει μια ακόμη νέα ρύθμιση για νομιμοποίηση αυθαιρέτων χαρίζοντας τα υπάρχοντα πρόστιμα. Αλήθεια με τέτοια παλαιοκομματικά τερτίπια νομιμοποίησης της παρανομίας θα γλυτώσουμε από την χρεοκοπία και θα χτίσουμε τη νέα Ελλάδα; Πόσα μπορεί να είναι τα συμφέροντα από τα μαύρα τετραγωνικά της παράνομης δόμησης που να οδηγούν σε μια τόσο εκτεταμένη και διαχρονική διακομματική συγκάλυψη της διαφθοράς στο θέμα των αυθαιρέτων; Ας επιχειρήσουμε μία ανάλυση του φαινομένου που έχει οδηγήσει τον πολιτικό κόσμο της χώρας στον πλήρη εξευτελισμό:

Τα αυθαίρετα κτίσματα τελευταίας γενιάς, στην μεγάλη πλειοψηφία τουριστικά και παραθεριστικά ακίνητα, μπορούν να ταξινομηθούν σε 2 βασικές κατηγορίες :
Ι. ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΑΣ Τα αυθαίρετα αυτά αφορούν υπερβάσεις των συντελεστών δόμησης με στόχο την κερδοσκοπία και πρέπει να αντιμετωπιστούν όχι με πρακτικά δύσκολο να εφαρμοσθούν κατεδαφίσεις αλλά με πρόστιμα – ενοίκια διατήρησης . Τα αυθαίρετα αλλαγής χρήσης που στόχο είχαν την υπέρβαση του συντελεστή δόμησης και όσα κατασκευάσθηκαν με παράνομες , κατόπιν συναλλαγής με επίορκους υπαλλήλους, οικοδομικές άδειες θα πρέπει να θεωρηθούν αυθαίρετα κερδοσκοπίας .
2. ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ. Στην κατηγορία αυτή είναι τα αυθαίρετα που προέκυψαν από λειτουργικές οικογενειακές ανάγκες- σκέπασμα το μπαλκόνι γιατί μπαίνουν νερά, χτίσιμο ένα δωμάτιο γιατί δεν χωράει το άλλο παιδί κλπ. Τα αυθαίρετα αυτά πρέπει να αντιμετωπισθούν ευνοϊκότερα με πιο χαμηλά πρόστιμα διατήρησης παρά το ότι καταστρέφουν το οικιστικό σύνολο και την αισθητική των κτιρίων, γιατί δεν υπήρχε άμεση πρόθεση κερδοσκοπίας σε βάρος των άλλων. Αυθαίρετα λειτουργικών αναγκών δεν μπορούν να θεωρηθούν κτίσματα με παράνομη επιφάνεια μεγαλύτερη των 40 τμ.

Είναι προφανές ότι αυθαίρετα και από τις δύο παραπάνω κατηγορίες που καταστρέφουν το περιβάλλον, προσβάλουν τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και εμποδίζουν την θέα σε μνημεία του πολιτισμού θα πρέπει να κατεδαφιστούν ή ενταχθούν σε προγράμματα ανάπλασης του τοπίου .

Τα αυθαίρετα κτίσματα ανά περιοχή είναι γνωστά σε όλους τους δήμους , τις αστυνομίες και τις τοπικές κοινωνίες , αποτυπώνονται σε δορυφορικές αεροφωτογραφίες και είναι υποκριτικό να λέγεται ότι είναι δύσκολο να εντοπισθούν και καταγραφούν.

ΟΙ υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος εκτιμούν ότι τα αυθαίρετα τελευταίας γενιάς στην χώρα ανέρχονται σήμερα σε 900.000 κτίσματα. Με μέσο όρο παράνομης επιφάνειας τα 50 τμ ανά κτίσμα έχουμε συνολική αυθαίρετη δόμηση 45.000.000 τμ . Υπολογίζοντας το μέσο κόστος κατασκευής των κτισμάτων αυτών στα 1.000 Ευρώ ανά τμ η αξία των αυθαιρέτων τελευταίας γενιάς στην Ελλάδα μπορεί να εκτιμηθεί σε 45 δις Ευρώ. Σίγουρα δεν έχουμε σήμερα την πολυτέλεια να κατεδαφίσουμε 45 δις Ευρώ αλλά μπορούμε αν θέλαμε να εισπράξουμε μερικά από αυτά για το καλό του κοινωνικού συνόλου .

Ο νέος Υπουργός Χωροταξίας, πρώην Οικονομικών, ιδιαίτερα αυστηρός στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους εμφανίζεται αντίθετα γενναιόδωρος προς τους παράνομους και τους χαρίζει τα ήδη βεβαιωμένα πρόστιμα. Στα στερεότυπα πια επιχειρήματα που συνοδεύουν κάθε νομιμοποίηση αυθαιρέτων: έσοδα για το δημόσιο, αδυναμία κατεδάφισης , πολιτικός ρεαλισμός απέναντι σε τετελεσμένα φαινόμενα διαφθοράς , ήρθε να προσθέσει το περιβαλλοντικό ισοζύγιο της παρανομίας. Πάλι καλά που δεν μας είπε ότι θα τυπώσει πράσινα Ευρώ για το περιβάλλον, χακί Ευρώ για την άμυνα, και λευκά Ευρώ για τα νοσοκομεία. Ποιος αλήθεια θα πρέπει να εξηγήσει στους εκλεγμένους ότι δεν έχουν κανένα δικαίωμα διαχείρισης της διαφθοράς ενώ αντίθετα έχουν την υποχρέωση της ίσης εφαρμογής των νόμων για όλους τους πολίτες; Από νομοθετικού περιεχομένου ετεροχρονισμούς της νομιμότητας και τακτοποιήσεις παρανομιών έχουμε χορτάσει πια. H μέχρι χθές επιείκεια και από αύριο αυστηρότητα μας έχει κουράσει. Η υποτίμηση της νοημοσύνης μας έχει τα όρια της. Η fast track δαιδαλώδης πρόταση της κυβέρνησης για μια ακόμη τακτοποίηση αυθαιρέτων με άρωμα παλαιοκομματισμού σε συνδυασμό με το νέο τρόπο έκδοσης αδειών που καταργεί κάθε έννοια προληπτικού ελέγχου, και θα δημιουργήσει νέα τετελεσμένα γεγονότα υποβάθμισης του Ελληνικού τοπίου έχει φέρει σε απόγνωση περιβαλλοντικές οργανώσεις και όλους όσους ενδιαφέρονται για το περιβάλλον της χώρας μας.

Κι όμως το θέμα των αυθαιρέτων αν το δούμε από μία εντελώς διαφορετική οπτική γωνία θα μπορούσε σήμερα με τις κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις να χρησιμοποιηθεί ως χρυσή ευκαιρία να απομακρυνθεί η χώρα από τη χρεοκοπία, να προστατευθεί το περιβάλλον, να αποδοθεί κοινωνική δικαιοσύνη και να αποκατασταθεί εν μέρει η χαμένη τιμή του πολιτικού κόσμου:

Κάθε αυθαίρετο κερδοσκοπίας είναι περιουσία του δημοσίου, όπως ακριβώς κάθε λαθραίο κλοπιμαίο στα τελωνεία. Το αυθαίρετο αυτό μπορεί υπό προϋποθέσεις να παραχωρηθεί αντί ενοικίου προς χρήση στον ιδιοκτήτη που το κατασκεύασε. Το ενοίκιο αυτό δεν πρέπει να είναι μικρότερο από το δυνητικό κέρδος που θα αποκόμιζε οποιοσδήποτε άλλος πολίτης που δεν χρησιμοποίησε την μέθοδο αυτή κλοπής δημόσιου αγαθού σε βάρος των άλλων. Το ετήσιο μίσθωμα πρέπει να είναι σταθερό για πάντα, σαν ποσοστό της αντικειμενικής αξίας, ώστε να ξέρει ο ιδιοκτήτης αν τον συμφέρει να διατηρήσει το αυθαίρετο του ή να το γκρεμίσει ο ίδιος. Σε περίπτωση μη πληρωμής του πρόστιμου ενοικίου θα πρέπει με ειδική νομοθετική ρύθμιση στα πλαίσια του Εθνικού Κτηματολογίου το αυθαίρετο να εγγράφεται αυτόματα σαν δημόσια περιουσία. Η πρόταση αυτή είναι συνταγματική αφού εξασφαλίζει έστω και ετεροχρονισμένα την ίση μεταχείριση των πολιτών.

Είναι προφανές ότι από τα πρόστιμα διατήρησης των 900.000 αυθαιρέτων μπορούν να συγκεντρωθούν τεράστια χρηματικά ποσά, 25 δισεκατομμύρια Ευρώ και πλέον. Η είσπραξη μπορεί να γίνεται σταδιακά ή εφάπαξ με την μορφή προκαταβολής δικαιώματος χρήσης για πολλές δεκαετίες.

Με τα έσοδα αυτά από τα δια βίου πρόστιμα – ενοίκια, διατήρησης των αυθαιρέτων κερδοσκοπίας θα μπορούσαν να μειωθούν οι φόροι ακίνητης περιουσίας στα νόμιμα ακίνητα, να μειωθεί το έλλειμμα του προϋπολογισμού, να ενισχυθούν οικονομικά οι δήμοι, να σταματήσει η εκποίηση δημόσιας γης και να αποτραπεί με σιγουριά μια νέα γενιά αυθαιρέτων που είναι μια από της βασικές αιτίες κακοποίησης του Ελληνικού τοπίου.

Ας τολμήσει η κυβέρνηση να συγκεντρώσει τα κλεμμένα χρήματα και κλεμμένα τετραγωνικά δόμησης από τις επιδοτούμενες παρέες που έφαγαν το δανεικό χρήμα, γέμισαν την χώρα αυθαίρετα , έφεραν τον ξερακιανό μας ναυτικό σε απόγνωση και οδήγησαν την Ελλάδα στη χρεοκοπία. Είναι ο μόνος τρόπος να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στην Ελληνική δημοκρατία πριν είναι πολύ αργά για όλους.

*Ο Νίκος Τσεμάνης είναι Πολιτικός μηχανικός , Dipl Ing ETH Ζυρίχης